System operacyjny Unix/Linux
Frish AE, UNIX Administrowanie systemu
Hunt, TCP/IP Administracja sieci
Cechy
wielodostępność
wielozadaniowość
hierarchiczny system plików
operacji wejścia
duża liczba poleceń
przenośny
warstwowa struktura systemu
Warstwy:
1. Użytkownicy
2. Programy użytkowe
3. Funkcje systemowe
4. JÄ…dro systemu operacyjnego UNIX
5. Sprzęt
2-3. tryb uzytkownika
4  jÄ…dro
Shell  proces użytkownika, który interpretuje polecenia użytkownika i zleca jądru
wykonanie programów (interpreter)
Shell wskazuje gotowość do czytania polecenia poprzez wystawienie znaku prompt.
Shell znajduje wykonawcę polecenia posługując się zmienną PATH.
Może interpretować pliki (skrypty) zawierające listę komend.
Praca z systemem
praca z sytemem bezpośrednia lub zdalna (telnet lub ssh)
sesja użytkowników: nazwa użytkownika, hasło
Kończenie sesji: , logout, exit, bye, off, quit
Shell Pliki inicjujÄ…ce Przeznaczenie
Bourne $HOME/ .profile Definiuje środowisko po zalogowaniu
$HOME/ .cshrc Definiuje środowisko każdego uruchamianego shell a
C
$HOME/ .login Definiuje środowisko po zalogowaniu
Korn $HOME/ .profile Definiuje środowisko po zalogowaniu
Katalog domowy
pewna część systemu plików przeznaczona na dane użytkownika
Ścieżka dostępu: /export/home/username
Użytkownik ma dostęp poprzez punkt montowania: /home/username
Ścieżka dostępu w $HOME
Struktura pliku /etc/passwwd
root:x:0:0:Super-User:/:/sbin/sh
Username  nazwa konta
hasło  zawiera x -> hasło przechowywane jest w pliku /etc/shadow
UID  identyfikator użytkownika
GID  identyfikator grupy logowania
Opis użytkownika
Ścieżka dostępu do katalogu domowego
Ścieżka dostępu do programu uruchamianego po zalogowaniu
Struktura pliku /etc/shadow
test:bSRRKUOjTmONU:13563:7:180:21:30::
username
hasło  może zawierać
Ë% 13 znakowy ciÄ…g zawierajÄ…cy zaszyfrowane hasÅ‚o
Ë% LK konto niedostÄ™pne
Ë% np. - hasÅ‚odo konta nie jest okreslone
liczba dni od 01.01.1970
struktura pliku /etc/group
nauczyciele::101:furtak
nazwa grupy
hasło  puste pole
identyfikator grupy
lista kont użytkowników (oddzielonych przecinkami), dla których ta grupa jest grupą
dodatkowÄ…
Podstawowe polecenia systemu UNIX
i-węzły  reprezentant pliku -> struktura rekordu przechowująca atrybuty pliku
Podstawowe komendy
rm -r  usunięcie katalogu i jego zawartości
cp -r  kopiowanie katalogu
pliki zwykłe
touch  tworzenie plików pustych
cat > - tworzenie małych plików
ln  tworzenie połączeń (dowiązań do istniejącego pliku)
polecenia vi
- przejście do trybu poleceń
a lub i  przejście do trybu wstawiania
:x [plik]  zapisanie bufora i zamknięcie
 :q! - zakończenie bez zapisu
:w [plik]  zapis do pliku
:!polecenie  wykonanie polecenia shell a
:set  wyświetlenie opcji edytora
h,j,k,l  kursor
0 / $ - poczÄ…tek / koniec wiersza
x  kasowanie znaku za kursorem (delete)
X  backspace
dd  kas bieżący wiersz
d0,d$ - kas od kursora do początku wiersza, końca wiersza
u  anulowanie ostatniej operacji kasowania
find katalog ... [kryterium] [akcja]  poszukiwanie plików
Kryteria:
-name
-perm
-type
-links
-size
-user
-group
Akcje:
-print
-exec polecenie  wykonanie podanego polecenia, po polecenie {}\;
-ok polecenie - jw. realizacja wymaga potwierdzenia operatora
zmiana prawa dostępu
chown  zmiana właściciela pliku
chgrp  zmiana grupy pliku
newgrp  zmiana przynależności użytkownika do grupy
id  sprawdzenie atrybutów uzytkownika
Maska prawa dostępu
umask  listowanie i ustawianie domyślnych praw dostępu
1-> przy tworzeniu pliku ustaw prawo na wartość 0
Procesy i potoki
stan. strumień wejściowy  deskryptor 0
stan. strumień wyjściowy  deskryptor 1
stan. strumień diagnostyczny  deskryptor 2
Sterowanie strumieniami
>word  standardowe wyjście do pliku
>>word  dopisywanie na końcu plików
Filtr  program, który realizuje następujące czynności
 czytanie danych za standardowego wejścia
przetwarzanie wczytanych danych
wypisywanie wyników przetwarzania na standardowym wyjściu
Z programów filtrów można zbudować potok.
Wybrane filtry:
wc  zliczanie linii, wyrazów i znaków
grep  generator raportów
sort  sortowanie plikow
cut  wybieranie pól z wierszy pliku tekstowego
tr  zamiana znaków
head  listowanie poczÄ…tek pliku
tail  listowanie końca pliku
more, pg  przeglÄ…danie pliku ze stronicowaniem