Zarządzanie finansami
przedsiębiorstwa
Wykład 12 dr Danuta Rusiecka 18.12.2013
FINANSOWANIE
" Posiadanie odpowiedniego kapitału do prowadzenia
działalności gospodarczej jako jeden z podstawowych
warunków funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa .
" Każda decyzja przedsiębiorstwa ma swoje przełożenie
na jego sytuację finansową
" Zaangażowane środki finansowe stanowią mechanizm
napędzający funkcjonowanie każdego przedsiębiorstwa.
" Bez odpowiedniej ilości kapitału nie jest możliwy
rozwój, a nawet utrzymanie się przedsiębiorstwa na
rynku.
FINANSOWANIE
może być rozumiane jako zaopatrzenie przedsiębiorstwa
w kapitał  sprowadza się zatem do pozyskania
niezbędnych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa środków
finansowych
Wyróżniamy dwie formy finansowania:
1) finansowanie aktywne  lokowanie kapitału w
innym przedsiębiorstwie
2) finansowanie pasywne  finansowanie
własnego przedsiębiorstwa
Przedmiotem dzisiejszego wykładu jest
finansowanie pasywne
Finansowanie rozwoju firmy
Etap
Etap Etap
Etap startu wczesnego
zasiewu ekspansji
rozwoju
Finansowanie rozwoju firmy  etap zasiewu
finansowanie działań
" najtrudniej jest pozyskać
poprzedzających założenie firmy:
finansowanie
" opracowanie koncepcji
" wysokie ryzyko techniczne
przedsięwzięcia, rozpoznanie
związane z nową lub
potencjału rynku,
zmodernizowaną technologią,
" rozpoznanie konkurencji i
" wysokie ryzyko rynkowe
uwarunkowań prawnych,
związane z brakiem
doświadczeń rynkowych
" końcowe etapy działalności
nowego produktu,
badawczej,
" wysokie ryzyko związane
" testy produktu/technologii,
z zarządzaniem, a odnoszące się
" działania związane z
do zespołu zarządzającego,
certyfikacją i dopuszczeniem do
" zapotrzebowanie na
obrotu
finansowanie jest względnie
niewielkie
Etap wczesnego
Etap zasiewu Etap startu Etap ekspansji
rozwoju
y
ródło: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa 2005.
Finansowanie rozwoju firmy  etap startu
finansowanie działań związanych z
zaistnieniem firmy na rynku:
" zainicjowanie działalności
operacyjnej (stworzenie bazy
" potrzeby finansowe są
produkcyjnej, struktury
znaczne
organizacyjnej)
" występuje ryzyko związane z
" wprowadzenie na rynek
przyjęciem lub odrzuceniem
testowej partii produktu
produktu przez rynek
" rozpoczęcie produkcji seryjnej
" pierwsze działania
marketingowe
Etap wczesnego
Etap zasiewu Etap startu Etap ekspansji
rozwoju
y
ródło: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa 2005.
Finansowanie rozwoju firmy  etap wczesnego rozwoju
finansowanie działań związanych z
rozszerzeniem zakresu
działalności:
" pozycja finansowa i rynkowa
" wprowadzanie nowych
firmy jest dość stabilna
produktów
" ekspansja na nowe rynki (w tym
" największych nakładów
zagraniczne)
wymagają działania rynkowe
" wprowadzanie nowych
" najmniej ryzykowna faza
technologii
finansowania i rozwoju firm
" nakłady są zazwyczaj
innowacyjnych
skierowane na działania
rynkowe  promocja, budowa
marki, budowanie kanałów
dystrybucji
Etap wczesnego
Etap zasiewu Etap startu Etap ekspansji
rozwoju
y
ródło: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa 2005.
Finansowanie rozwoju firmy  etap ekspansji
finansowanie działań związanych z
budowaniem silnej pozycji
rynkowej:
" niewymagane są znaczne
" intensywne działania rynkowe
nakłady finansowe na rozwój
" rozbudowa zdolności
" ryzyko finansowania jest
produkcyjnych
znacznie niższe niż w
poprzednich etapach
" budowa i rozszerzanie sieci
sprzedaży
" pozyskiwanie nowych
pracowników
Etap wczesnego
Etap zasiewu Etap startu Etap ekspansji
rozwoju
y
ródło: Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, red. Matusiak K., PARP, Warszawa 2005.
Kryteria oceny atrakcyjności poszczególnych z
ródeł finansowania:
1. Dostępność  zależy ona od wymagań stawianych przez z
ródło
finansowania (musi spełnić warunki określone przez
udzielającego wsparcia finansowego)
2. Koszt - Przedsiębiorstwa dążąc do minimalizowania kosztów
działalności, uwzględniają ten parametr przy rozpatrywaniu
różnych z
ródeł finansowania.
3. Elastyczność - oznacza szybkość pozyskania z
ródła, wielkość
dostępnych środków, czas spłaty, łatwość zmniejszania i
zwiększania wartości zadłużenia, możliwość renegocjacji terminu
spłaty
4.Ocena efektu dz
wigni finansowej
5. Ryzyko użycia danego rodzaju kapitału
Zewnętrzne
Wewnętrzne
Własne Obce
Zwolnienie Zysk
Wnoszone Zobowiązania Zobowiązania
kapitału zatrzymany
kapitały długoterminowe krótkoterminowe
" Przyspieszenie obrotu kapitału
Podmiot wnoszący kapitał
" Przeniesienie środków
staje się właścicielem
(sprzedaż składników majątku
przedsiębiorstwa:
" Dopłaty wspólników
" Finansowanie z amortyzacji
" Fundusze venture capital
" Finansowanie z własnego
" Publiczna emisja akcji
kapitału
CECHY GA
ÓWNYCH RODZAJÓW KAPITAA
U
KAPITAA
WA
ASNY KAPITAA
OBCY
" Kapitał powierzony firmie bez " Kapitał powierzony firmie
ustalonego okresu zwrotu na określony czas,
" Elastyczne płatności na rzecz " Sztywne płatności
dawców kapitału
" Odsetki są kosztem (efekt
" Płatności na rzecz właścicieli osłony podatkowej)
nie stanowią kosztu uzyskania
" Nie daje prawa kontroli
przychodu
zarządu
" Daje prawo kontroli zarządu
" Zwiększa ryzyko
" Brak płatności na rzecz bankructwa firmy
właścicieli nie jest podstawą do
bankructwa firmy
Kapitały własne przedsiębiorstwa
nadwyżka finansowa
�� zysk netto z danego roku obrotowego
�� odpisy amortyzacyjne
środki uzyskane ze sprzedaży posiadanego majątku
trwałego i obrotowego
rezerwy tworzone na zapłatę przyszłych zobowiązań
nowe wkłady właścicieli lub udziały wspólników,
kolejne emisje akcji, przyjęcie nowych wspólników
ZALETY I WADY KAPITAA
U WA
ASNEGO
ZALETY:
" Stabilne z
ródło finansowania,
" Pozytywny wpływ na płynność finansową,
" Brak obligatoryjnych wypłat na rzecz
dawców tego kapitału,
" Baza gwarancyjna do pokrycia strat.
WADY:
" Skomplikowany proces pozyskania,
" Brak korzyści podatkowych.
13
KAPITAA
OBCY
" Musi być zwrócony właścicielowi w określonym terminie
" Właściciel kapitału ma prawo do odsetek
" Właściciel kapitału nie ma z zasady wpływu na decyzje
przedsiębiorstwa ( w praktyce wpływ jest uzależniony od
stopnia zadłużenia i formy kapitału obcego)
" Wydatki pokrywające odsetki od kapitału obcego są zaliczane
do kosztów działalności i wpływają na zmniejszenie podstawy
opodatkowania ( w odróżnieniu od zysku zatrzymanego -
kapitał własny- który w całości jest opodatkowany)
" Właściciel kapitału obcego jest w korzystniejszej sytuacji
od właściciela (jego roszczenia są wcześniej zaspakajane)
WADY WYKORZYSTYWANIA:
" powoduje wzrost kosztów (odsetki)
" wymaga gwarancji i zabezpieczeń dla wierzycieli
" wierzyciele o silnej pozycji rynkowe mogą
doprowadzić przedsiębiorstwo do upadłości
KAPITAA
OBCY c.d.
Najprostszy podział kapitałów obcych - ze względu na terminy
zapadalności ich spłaty :
1) obce z
ródła długoterminowe:
a) kredyty bankowe długoterminowe,
b) poręczenia kredytowe,
c) leasing,
d) obligacje,
e) dotacje i subwencje,
f) środki z funduszy pomocowych
2) obce z
ródła krótkoterminowe
a) kredyty bankowe krótkoterminowe,
b) zobowiązania odnawialne,
c) kredyty kupieckie
d) faktoring,
e) pożyczki z sektora pozabankowego,
f) krótkoterminowe papiery dłużne
KAPITAA
OBCY NIEOPROCENTOWANY  kredyt kupiecki
Kredyt kupiecki - jedno z głównych z
ródeł finansowania
polskich MSP. Przyjmuje jedną z dwóch postaci: kredytu
odbiorcy lub kredytu dostawcy.
Kredyt odbiorcy (zadatek) - ma charakter instrumentu
gwarancyjnego wywiązania się ze świadczenia
płatności przez klienta. W momencie nie wywiązania się
kupującego ze świadczenia płatności, zadatek zostaje
u sprzedawcy.
W momencie, gdy klient przekazuje na rachunek
sprzedawcy część umówionych środków pieniężnych
udziela mu kredytu (nieoprocentowanego). Umożliwia
on pokrycie części kosztów związanych z produktem lub
usługą i w ten sposób poprawia płynność sprzedawcy.
KAPITAA
OBCY NIEOPROCENTOWANY  kredyt kupiecki c.d.
Kredyt dostawcy - polega na tym, że sprzedawca
odracza termin płatności za towary lub usługę odbiorcy.
Kredyt kupiecki często jest także narzędziem
pozyskiwania klientów. Zwłaszcza stagnacja lub recesja
sprzyjają takiemu postępowaniu. Udzielanie kredytu
kupieckiego wiąże się w tej sytuacji z większym
ryzykiem, ale też często jest to jedyny sposób na
utrzymanie klientów lub o pozyskiwanie nowych.
Klient ma z reguły możliwość opłacenia towaru lub
usługi gotówką, otrzymując rabat określony zazwyczaj
jako procent ceny, tak zwane skonto (1-5% zależy od
oferowanej długości kredytu kupieckiego). Pozwala to
sądzić, iż koszt kredytu kupieckiego jest wliczony w
cenę.
KAPITAA
OBCY NIEOPROCENTOWANY
 podatki cła, ubezpieczenia społeczne, wynagrodzenia
Zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń
społecznych oraz wynagrodzeń mają dwie bardzo
istotne zalety z punktu widzenia przedsiębiorstw:
�� mają charakter odnawialny
�� są nieoprocentowane
KAPITAA
OBCY OPROCENTOWANY PREFERENCYJNIE
instytucje oferujące preferencyjnie oprocentowane pożyczki -
m.in. fundusze pożyczkowe, mikropożyczkowe, fundacje,
urzędy pracy.
Fundusz Mikro, fundusze pożyczkowe pożyczki
udzielane przez kierownika rejonowego urzędu
pracy
KAPITAA
OBCY OPROCENTOWANY PREFERENCYJNIE -
FUNDUSZE POŻYCZKOWE
Rozwój systemu funduszy pożyczkowych w Polsce, w tym ich
wzmocnienie kapitałowe i zwiększenie skali prowadzonej
działalności pożyczkowej stanowi istotne z
ródło wsparcia
finansowego udzielanego mikro, małym i średnim
przedsiębiorstwom.
Stosunkowo wysokie wymogi proceduralne ze strony
banków komercyjnych - przedsiębiorcy zmuszeni są do
poszukiwania pomocy w systemie funduszy pożyczkowych.
Fundusze pożyczkowe - poprzez wsparcie
finansowe (pożyczki) przygotowują mikro i małych
przedsiębiorców do efektywnego finansowania w
przyszłości ze strony systemu bankowego - dobra
historia pożyczkowa.
KAPITAA
OBCY OPROCENTOWANY PREFERENCYJNIE c.d.
FUNDUSZE POŻYCZKOWE
Fundusze pożyczkowe finansują przede wszystkim firmy o
dłuższym stażu funkcjonowania na rynku.
Tylko 15,7% kapitałów pożyczkowych skierowane było do
firm rozpoczynających działalność, czyli tzw. start-up.
Pozostałe 84,3% kapitałów pożyczkowych trafiło do firm,
które funkcjonują na rynku dłużej niż 1 rok.
KAPITAA
OBCY OPROCENTOWANY PREFERENCYJNIE c.d.
FUNDUSZE POŻYCZKOWE
http://www.pfp.gda.pl/
KAPITAA
OBCY OPROCENTOWANY PREFERENCYJNIE
instytucje oferujące preferencyjnie oprocentowane pożyczki -
m.in. fundusze pożyczkowe, mikropożyczkowe, fundacje, urzędy
pracy.
Fundusz Mikro - instytucja mikrofinansowa utworzona w
1994 r. przez Polsko-Amerykański Fundusz Przedsiębiorczości
(PAEF) do realizacji programu wspierania rozwoju
mikroprzedsiębiorczości w Polsce. Przeznaczono na ten cel 20
mln USD.
Kapitał jest udostępniany w formie pożyczek tym
spośród właścicieli małych firm, którzy zapewnią
ich najbardziej racjonalne wykorzystanie. Opłaty za
korzystanie z kapitału przeznaczone są wyłącznie na
pokrycie kosztów operacyjnych związanych z
działalnością Funduszu Mikro (samofinansowanie się
programu)
http://www.funduszmikro.pl/
UPRAWNIENI DO POŻYCZEK Z FUNDUSZU MIKRO
1. Mikroprzedsiębiorcy - właściciele najmniejszych działających
w naszym kraju przedsiębiorstw, działających legalnie,
zatrudniających nie więcej niż kilka osób, opodatkowanych.
Pożyczkę z Funduszu Mikro można przeznaczyć wyłącznie:
zakup towaru do sprzedaży lub surowców do przerobu, małą
inwestycję, remont lokalu, maszyny czy samochodu, każdy inny
rozsądny cel, związany z działalnością firmy
2. Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą - pożyczka
na  start (konkretny pomysł i plan jego realizacji, wypłata po
zarejestrowaniu firmy i otwarciu konta bankowego)
3.Stowarzyszenia
Stowarzyszenia powołane w celu realizacji inwestycji i
przedsięwzięć mogących ułatwić życie lokalnym społecznościom
4.Agroturystyka
Osoby prowadzące gospodarstwa agroturystyczne zrzeszone w
lokalnych Stowarzyszeniach Agroturystyki- na cele związane z
tą działalnością.
KAPITAA
OBCY OPROCENTOWANY PREFERENCYJNIE c.d.
Rejonowe urzędy pracy - pożyczki udzielane przez
kierownika rejonowego urzędu pracy.
Wnioskodawca pożyczki musi we wniosku przedstawić:
" typowe dane i kalkulację finansowania przedsięwzięcia
" zadeklarowaną liczbę miejsc pracy, które powstaną dzięki
inwestycji (więcej niż jedno)
" określić koszt ich powstania i rodzaj.
Ogólna kwota pożyczki na stworzenie jednego miejsce pracy
nie może przekraczać 20-krotnego wynagrodzenia w
gospodarce polskiej, ale każda pożyczka ma charakter
indywidualny.
Oprocentowanie: 50% lub 70% oprocentowania
kredytu lombardowego (obecnie 5,0%) - zależnie
od zagrożenia bezrobociem w regionie
KREDYT BANKOWY
Pożyczka  przez umowę pożyczki dający pożyczkę
zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną
ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy
albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej
jakości. (Kodeks Cywilny)
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać
do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony, w
kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej
na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty
wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w
oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji
od udzielonego kredytu. (Prawo Bankowe)
RODZAJE KREDYTÓW BANKOWYCH
1) Ze względu na przedmiot kredytu  obrotowe i
inwestycyjne
2) Ze względu na okres kredytowania  krótko, średnio,
długoterminowe,
3) Ze względu na formę  w rachunku bieżącym, w
rachunku kredytowym, dyskontowe, akceptacyjne,
związane z leasingiem, związane ze skupem faktur,
4) Ze względu a sposób zabezpieczenia  lombardowe,
hipoteczne
5) Ze względu na walutę - w walucie krajowej, w walucie
obcej
BANK JAKO WSPÓA
PRACOWNIK PRZEDSI
BIORSTWA
" kredyt jako podstawowe zewnętrzne z
ródło finansowania
działalności bieżącej i inwestycyjnej
" bieżąca obsługa firmy (rachunek bankowy, rozliczenia
pieniężne
" z
ródło pozyskania środków na prowadzenie działalności
(kredyt, pożyczki)
" zapewnienie zagospodarowania wolnych środków
pieniężnych (depozyty).
" współpraca przedsiębiorstwa z bankiem wymuszona
przepisami prawa,
FUNDUSZE VENTURE CAPITAL / PRIVATE EQUITY
Instytucje rynku kapitałowego inwestujące w przedsiębiorstwa
(głównie małe i średnie) o dużym potencjale rozwoju (gł.
innowacyjne) poprzez wykup udziałów i przejęcie okresowej
kontroli nad zarządzaniem
Charakterystyczne cechy:
��dostarczanie finansowego jaki i pozafinansowego (know-how,
kontakty& ) wsparcia w celu uzyskania wzrostu wartości
przedsiębiorstwa, co ma pozwolić im w przyszłości osiągnąć
zyski ze sprzedaży udziałów (założyciele lub giełda, inwestor
branżowy/finansowy, inny fundusz VC)
��Przejmując na siebie ryzyko niepowodzenia inwestycji
(w chwili inwestycji w daną firmę) oczekują wyższych niż
przeciętne możliwych do uzyskania zysków
FUNDUSZE VENTURE CAPITAL / PRIVATE EQUITY
" Fundusze kupują udziały/akcje przedsiębiorstw nie
notowanych na giełdzie i starają się aby wartość danego
przedsiębiorstwa znacząco wzrosła - po to, by po kilku latach
odsprzedać swe udziały/akcje z zyskiem.
" Interesy funduszy są zbieżne z interesem innych
udziałowców przedsiębiorstwa, którym także zależy na jego
wzroście.
" Fundusz PE/VC zarabia tylko wtedy gdy zarabiają inni
udziałowcy i razem z nimi ponosi ryzyko.
" Inwestorzy PE/VC są inwestorami aktywnymi,
wspierającymi zarząd w realizacji programu rozwoju
firmy i aktywnymi członkami rad nadzorczych.
Z reguły okres takiej inwestycji trwa od 3 do 7 lat
FUNDUSZE VENTURE CAPITAL / PRIVATE EQUITY
y
ródło pozyskiwania kapitału, gdy z różnych względów (zbyt
krótka historia firmy, duże ryzyko przedsięwzięcia, zbyt duże
potrzeby kapitałowe) nie można uzyskać finansowania
tradycyjnymi drogami
Zazwyczaj finansowane w ten sposób są przedsięwzięcia do
których inwestor zakłada wysoką stopę zwrotu z
zainwestowanego kapitału
Wsparcie ze strony funduszy PE/VC umożliwiło
spektakularny rozwój i pomnożenie wartości tak znanych
obecnie firm jak Computerland, Town&City, Budimex, Polfa
Kutno, Euronet, Eldorado czy Lukas Bank.
LEASING
Wg kodeksu cywilnego oznacza oddanie do użytkowania komuś
jakiejś rzeczy za ustaloną w umowie opłatą.
Rodzaje leasingu:
- Bezpośredni i pośredni
- Krótkoterminowy i długoterminowy
- Finansowy i operacyjny
LEASING c.d
Leasing operacyjny  polega na czasowym przekazaniu
w użytkowanie dobra inwestycyjnego przy czym okres
ten jest krótszy niż okres gospodarczej używalności
rzeczy leasingowanej, koszy utrzymania ponosi
leasingodawca, opłaty nie pokrywają ceny obiektu, jest
możliwe odstąpienia od umowy przed wygaśnięciem
umowy
Leasing finansowy  przedmiot leasingu zaliczany
jest do składników majątku leasingobiorcy, który
dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Okres umowy
zbliżony do okresu ekonomicznego zużycia
obiektu, koszty ponosi leasingobiorca, opłaty w
zasadzie pokrywają pełną amortyzację obiektu,
odstąpienia od umowy wymaga odszkodowania
dla leasingodawcy
Leasing operacyjny
Leasing finansowy
- jest usługą
- jest dostawą towaru
- obowiązek podatkowy (tj.
- obowiązek podatkowy
obowiązek wystawienia
powstaje z chwilą
faktury i zapłaty podatku
wydania towaru lub
VAT) powstaje z chwilą
wykonania usługi, a jeżeli
otrzymania całości lub
dostawa towarów powinna
części zapłaty, nie póz
niej
być potwierdzona fakturą
jednak niż z upływem
obowiązek podatkowy
terminu płatności
powstaje z chwilą
określonego w umowie
wystawienia faktury, nie
lub fakturze
póz
niej niż w 7 dniu,
licząc od dnia wydania
towaru
ATUTY LEASINGU
" łagodniejsze wymogi formalne i ekonomiczne niż w przypadku
kredytu bankowego (prostsze i szybsze procedury, elastyczność w
regulowaniu wysokością płatności, prostota rozwiązań księgowych)
" oszczędności podatkowe (podatek VAT naliczany jest tutaj od
poszczególnych opłat leasingowych z osobna, przez co nie ma
konieczności płacenia go w całości na początku umowy, jak to ma
miejsce w umowach sprzedaży ratalnej.
" raty leasingowe mogą być dostosowane do sezonowości
przepływów pieniężnych w przedsiębiorstwie.
" struktura pasywów nie ulega pogorszeniu z punktu widzenia
wskaz
ników oraz oceny wiarygodności finansowej
przedsiębiorstwa (pozorna poprawa wskaz
ników finansowych-
udziałowcy/akcjonariusze wiarygodność kredytowa,
" poprawa wskaz
nika zwrotu na aktywach (ROA)
" poprawa płynności finansowej
Do zobaczenia