RYNEK WTÓRNY PAPIERÓW
WARTOŚCIOWYCH
ALEKSANDRA SZUNKE
RYNEK KAPITAA
OWY
RYNEK RYNEK
PIERWOTNY WTÓRNY
RYNEK KAPITAA
OWY
RYNEK RYNEK
REGULOWANY NIEREGULOWANY
- RYNEK GIEA
DOWY
- RYNEK POZAGIEA
DOWY
- TOWAROWY RYNEK
INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
INSTYTUCJE RYNKU KAPITAA
OWEGO
ż� Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie
ż� nadzór  KNF
ż� KDPW
ż� domy maklerskie
GIEA
DA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
W WARSZAWIE
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
organizuje obrót instrumentami
finansowymi oraz odpowiada za jego
bezpieczeństwo, rozwój i promocję.
Dzięki niej zapewnione są:
ż� koncentracja podaży i popytu na instrumenty
finansowe,
ż� bezpieczny i sprawny przebieg transakcji,
ż� upowszechnianie informacji o kursach i obrotach
instrumentami finansowymi.
TRANSAKCJE GIEA
DOWE
�� Transakcje giełdowe dokonywane są przez maklerów
giełdowych.
�� Transakcje giełdowe zawierane są na podstawie zleceń
maklerskich, czyli ofert kupna i sprzedaży instrumentów
finansowych.
�� Są dwa rodzaje zleceń maklerskich:
v� zlecenia na rachunek klienta, tworzone na podstawie
zleceń inwestorów;
v� zlecenia na rachunek własny.
�� Zawarcie transakcji na Giełdzie Papierów
Wartościowych w Warszawie następuje w momencie
dokonania odpowiedniego zapisu w systemie informatycznym
giełdy.
Na Giełdzie Papierów Wartościowych
w Warszawie przedmiotem obrotu mogą być:
1) Papiery wartościowe:
ż� akcje
ż� certyfikaty inwestycyjne
ż� obligacje Skarbu Państwa
ż� obligacje emitentów innych niż Skarb Państwa lub NBP
2) Prawa do papierów wartościowych:
ż� prawa do nowych akcji
ż� prawa poboru
3) Instrumenty pochodne:
ż� kontrakty terminowe
o kontrakty terminowe na indeksy giełdowe
o kontrakty terminowe na kursy walut
o kontrakty terminowe na kursy akcji
ż� warranty
ż� opcje
ż� jednostki indeksowe
INDEKSY
1) WIG20
ż� Indeks WIG20 jest obliczany od 16 kwietnia 1994 roku, na
podstawie wartości portfela akcji 20 największych i
najbardziej płynnych spółek z Głównego Rynku GPW.
ż� Pierwsza wartość indeksu wynosiła 1000 pkt.
ż�WIG20 jest indeksem typu cenowego, co oznacza że przy
jego obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny
zawartych w nim transakcji, a nie uwzględnia się dochodów
z tytułu dywidend.
ż�W indeksie WIG20 nie może uczestniczyć więcej niż 5
spółek z jednego sektora giełdowego.
ż�Indeks WIG20 jest indeksem bazowym dla indeksów
WIG20short i WIG20lev.
INDEKSY
2) mWIG40
ż� Indeks mWIG40 jest kontynuacją indeksu MIDWIG.
ż� Jest obliczany od 31 grudnia 1997 roku.
ż� Obejmuje 40 średnich spółek notowanych na Głównym
Rynku GPW.
ż� Wartość początkowa indeksu wynosiła 1000 pkt.
ż� mWIG40 jest indeksem typu cenowego.
ż� W indeksie mWIG40 nie uczestniczą spółki z indeksów
WIG20 i sWIG80 oraz spółki zagraniczne notowane
jednocześnie na GPW i innych rynkach o wartości rynkowej
w dniu rankingu powyżej 1 mld euro.
INDEKSY
3) RESPECT
ż� Indeks RESPECT giełda oblicza od 19 listopada 2009 r.
ż� Indeks obejmuje firmy odpowiedzialne społecznie notowane
na Głównym Rynku GPW.
ż� Odpowiedzialność społeczna to strategia zarządzania i
koncepcja podejścia do prowadzenia biznesu, zakładająca
budowanie dobrych i trwałych relacji, opartych o wzajemne
zrozumienie oczekiwań i szacunek z szeroko rozumianym
otoczeniem biznesowym.
ż� Datą bazową indeksu jest 31 grudnia 2009 roku. Pierwsza
wartość indeksu RESPECT wynosiła 1000 pkt.
ż� RESPECT jest indeksem dochodowym i przy jego obliczaniu
uwzględnia się zarówno ceny zawartych w nim akcji, jak i
dochody z dywidend i praw poboru.
INDEKSY
4) sWIG80
ż� Indeks sWIG80 jest kontynuacją indeksu WIRR
obliczanego od 31 grudnia 1994 roku.
ż� Obejmuje 80 małych spółek notowanych na Głównym
Rynku GPW.
ż� Wartość początkowa indeksu wynosiła 1000 pkt.
ż� sWIG80 jest indeksem typu cenowego.
ż� W indeksie sWIG80 nie uczestniczą spółki z indeksów
WIG20 i mWIG40 oraz spółki zagraniczne notowane
jednocześnie na GPW i innych rynkach o wartości rynkowej
w dniu rankingu powyżej 100 mln euro.
INDEKSY
5) WIG
ż� Indeks WIG to pierwszy indeks giełdowy.
ż� Obliczany od 16 kwietnia 1991 roku.
ż� Pierwsza wartość indeksu WIG wynosiła 1000 pkt.
ż� Obecnie WIG obejmuje wszystkie spółki notowane na
Głównym Rynku GPW, które spełnią bazowe kryteria
uczestnictwa w indeksach.
ż� Jest indeksem dochodowym.
INDEKSY
6) WIG-Plus
ż� Jest uzupełnieniem rodziny indeksów WIG20, mWIG40 i
sWIG80.
ż� W jego skład wchodzą spółki, które nie kwalifikują się do
indeksów WIG20, mWIG40 i sWIG80 i jednocześnie należą do
segmentu 5PLUS, czyli ich przeciętna wartość rynkowa z
ostatniego kwartału mieści się w przedziale od 5 do 50 mln
euro.
ż� Pierwsza wartość indeksu została opublikowana 1 grudnia
2011 r.
ż� Wartości historyczne indeksu przeliczone zostały od daty
bazowej indeksu, czyli od 31 grudnia 2009 roku. Pierwsza
wartość indeksu wynosiła 1000 pkt.
ż� WIG-Plus jest indeksem typu cenowego.
INDEKSY
7) WIGdiv
ż� Indeks WIGdiv jest obliczany od 31 grudnia 2010 roku.
ż� W dniu bazowym wartość indeksu wynosiła 1000 pkt.
ż� Swoim portfelem indeks obejmuje do 30 spółek, które są
uczestnikami indeksów WIG20, mWIG40 oraz sWIG80,
które charakteryzują się najwyższą stopą dywidendy na
koniec sierpnia każdego roku i regularnie tę dywidendę
wypłacały w latach poprzednich.
ż� WIGdiv jest indeksem dochodowym.
KONTRAKTY TERMINOWE
Kontrakt terminowy jest to zobowiązanie dwóch stron
do przeprowadzenia w przyszłości transakcji kupna /
sprzedaży pewnej liczby instrumentu bazowego w
ustalonym terminie po określonej cenie.
W chwili obecnej w obrocie giełdowym znajdują się
następujące kontrakty terminowe:
- Kontrakty na indeksy: WIG20, mWIG40
- Kontrakty na akcje
- Kontrakty na kursy walu: USD/PLN, EUR/PLN, CHF/PLN
KONTRAKTY TERMINOWE
KONTRAKTY TERMINOWE
KONTRAKTY TERMINOWE
KONTRAKTY TERMINOWE
OPCJE
Opcja kupna to prawo kupna pewnej liczby instrumentu
bazowego w ustalonym terminie po określonej cenie.
Strona będąca posiadaczem opcji jest posiadaczem tego prawa,
zaś druga strona  wystawca opcji, przyjmuje na siebie
zobowiązanie sprzedaży instrumentu bazowego, w przypadku
żądania wykonania prawa przez posiadacza opcji. W
uproszczeniu można powiedzieć, że w ten sposób posiadacz opcji
kupna ma zapewnioną cenę kupna instrumentu bazowego.
Opcja sprzedaży jest to prawo sprzedaży pewnej liczby
instrumentu bazowego w ustalonym terminie po określonej
cenie. Strona będąca posiadaczem opcji jest posiadaczem tego
prawa, zaś druga strona  wystawca opcji, przyjmuje na siebie
zobowiązanie kupna instrumentu bazowego, w przypadku żądania
wykonania prawa przez posiadacza opcji.
OPCJE NA INDEKS WIG20
KONTRAKTY TERMINOWE
MiniWIG20
Jednostka indeksowa MiniWIG20  jej zakup jest
równoważny inwestycji w portfel dwudziestu
dużych spółek warszawskiej Giełdy.
W ten sposób inwestor uzyskuje możliwość
dokonania inwestycji, której efekt jest zbliżony do
efektu  przeciętnej inwestycji na GPW.
KONTRAKTY TERMINOWE
KONTRAKTY TERMINOWE
RYNEK AKCJI
ż� Zarząd Giełdy dopuszcza do obrotu giełdowego akcje
spółek.
ż� Wcześniej muszą uzyskać zgodę Komisji Nadzoru
Finansowego.
ż� Przy podejmowaniu decyzji o dopuszczeniu akcji do obrotu
giełdowego Zarząd Giełdy bierze pod uwagę sytuację
finansową spółki, jej perspektywy rozwoju, kwalifikacje i
doświadczenie zarządzających spółką oraz bezpieczeństwo
obrotu giełdowego.
SEGMENTY RYNKU
ż� Od 1.04.2007 papiery wartościowe wszystkich spółek
notowanych na rynku regulowanym zakwalifikowane są do 3
segmentów: 5 PLUS, 50 PLUS i 250 PLUS.
ż� Cel: zwiększenie przejrzystości rynku oraz nowe narzędzie dla
inwestorów ułatwiające analizę rynku.
ż� Podobne rozwiązania: Euronext, Borsa Italiana, OMX, Athens
Stock Exchange.
ż� Kryterium: kapitalizacja spółki, liczona jako średnia
arytmetyczna kapitalizacji z trzech ostatnich miesięcy, na
podstawie kursu zamknięcia akcji i praw do akcji (aktualizacja co
3 miesiące).
ż� Giełda zaprzestała publikowania listy spółek zakwalifikowanych
do dotychczasowych segmentów Plus (dla rynku podstawowego)
oraz Prim (dla rynku równoległego).
SEGMENTY RYNKU
�� Segment 5 PLUS - papiery wartościowe spółek,
których kapitalizacja nie przekracza 50 mln EUR.
�� Segment 50 PLUS - spółki o kapitalizacji od 50
do 250 mln EUR.
�� Segment 250 PLUS - spółki, których wartość
kapitalizacji przekracza 250 mln EUR.
��Segment MINUS 5  akcje spółek, których
kapitalizacja nie przekracza 5 mln EUR.
RACHUNEK INWESTYCYJNY
RACHUNEK
RACHUNEK
PAPIERÓW
PIENI
ŻNY
WARTOŚCIOWYCH
-BIURA MAKLERSKIE (OSOBIŚCIE,
TEL, ELEKTRONICZNIE, FAKSEM)
- PROWIZJE
ZLECENIA
v� nazwa instrumentu finansowego, którego dotyczy
zlecenie,
v� liczba instrumentów finansowych nabywanych lub
sprzedawanych,
v� wskazanie, czy jest to zlecenie kupna czy zlecenie
sprzedaży,
v� cena,
v� termin ważności zlecenia,
v� ewentualne dodatkowe warunki wykonania
zlecenia.
RODZAJE ZLECEC

Z LIMITEM CENY
Inwestor zobowiązany jest podać konkretną cenę.
Nacisk na cenę, a nie szybkość transakcji
W przypadku zlecenia kupna oznacza to
maksymalną cenę, po jakiej inwestor jest skłonny
kupić instrument finansowy.
W przypadku zlecenia sprzedaży oznacza to
minimalną cenę, po jakiej inwestor jest skłonny
sprzedać instrument finansowy.
RODZAJE ZLECEC
- PRZYKA
AD
Zlecenie kupna akcji z limitem 220 oznacza, że
inwestor skłonny jest zapłacić za akcję dowolną
cenę nie wyższą niż 220,
a więc np. 220, 215, 213.
Zlecenie sprzedaży akcji z limitem 220 oznacza,
że inwestor skłonny jest sprzedać akcję po
dowolnej cenie nie niższej niż 220,
a więc np. 220, 230, 232.
RODZAJE ZLECEC

BEZ LIMITU CENY
Zlecenie bez limitu ceny powinno zawierać
oznaczenie polecenia wykonania zlecenia. Nacisk
na szybkość transakcji.
Istnieją trzy możliwości oznaczenia polecenia
wykonania zlecenia:
�� wykonanie po cenie rynkowej (PCR),
�� wykonanie po cenie rynkowej na otwarcie
(PCRO),
�� wykonanie po każdej cenie (PKC).
ZLECENIA PO CENIE RYNKOWEJ
ż� Zlecenie PCR jest wykonywane natychmiast
po wprowadzeniu do arkusza zleceń, przy czym
pod uwagę brany jest najlepszy limit ceny z drugiej
strony.
ż� Zlecenie PCR nie musi być zrealizowane w
całości. W takim przypadku nie zrealizowana część
tego zlecenia staje się zleceniem z limitem ceny
równym cenie ostatnio zrealizowanej transakcji.
ZLECENIA PCRO I PKC
ż� Zlecenie PCRO (po cenie rynkowej na otwarcie) jest
wykonywane po cenie równej kursowi
otwarcia/zamknięcia/równoważenia rynku.
ż� Zlecenie PCRO nie musi być zrealizowane w całości. W
takim przypadku nie zrealizowana część zlecenia staje się
zleceniem z limitem ceny równym kursowi otwarcia.
ż� Zlecenie PKC (po każdej cenie) jest przeznaczone do
natychmiastowego wykonania, musi być zrealizowane
w całości. Jeśli nie jest zrealizowane, traci ważność.
Inwestorowi zależy na realizacji zlecenia w całości niż
cenie.
TERMINY WAŻNOŚCI ZLECEC

Z punktu widzenia daty ważności zlecenia wyróżnia się:
q� zlecenie z określonym terminem ważności,
q� zlecenie bez określonego terminu ważności.
W zleceniach bez określonego terminu ważności należy jednak
podać oznaczenie ważności zlecenia:
ż� ważność do końca sesji giełdowej (DZIEC
),
ż� ważność domyślna (DOM)  bezterminowo,
ż� ważność do pierwszego wykonania (WiN)  ważne do
momentu zawarcia pierwszej transakcji, przy czym
niezrealizowana część traci ważność,
ż� wykonaj lub anuluj (WuA)  ważne do zawarcia pierwszej
transakcji, przy czym zlecenie musi być zrealizowane w całości
lub nie jest zrealizowane w ogóle.
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA
Zlecenia mogą również zawierać dodatkowe
warunki wykonania, którymi są:
�� minimalna wielkość wykonania,
�� wielkość ujawniana,
�� limit aktywacji.
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA
ZLECENIA Z MINIMALN
WIELKOŚCI
WYKONANIA
(Wmin)
Minimalna wielkość wykonania to poziom, poniżej którego
inwestor nie zgadza się na realizację zlecenia. Poziom ten
może być równy liczbie akcji określonych w zleceniu.
ZLECENIA Z WIELKOŚCI
UJAWNIAN
(WUJ)
Wielkość ujawniana oznacza, że z całej liczby akcji ze
zlecenia podzielonej na równe części (np. 2000 akcji na 5
części po 400 akcji) ujawniona jest tylko część (np. 400
akcji), zaś po wykonaniu tej części ujawniana jest
następna część. Zwykle inwestorzy składający duże
zlecenia (tzw. góra lodowa).
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA
ZLECENIA Z LIMITEM AKTYWACJI (LimAkt)
Zlecenia z limitem aktywacji (zleceniami typu STOP) - w
przeciwieństwie do zleceń, w których nie ma limitu aktywacji,
te zlecenia pojawiają się w arkuszu zleceń dopiero po
osiągnięciu przez kurs ostatniej transakcji pewnego
poziomu, równego limitowi aktywacji podanemu w zleceniu.
Możliwe są dwa rodzaje zleceń typu STOP:
�� zlecenie STOP LIMIT  inwestor określa dwa limity,
aktywacji (kiedy zlecenie  uaktywnia się ) oraz realizacji  po
którym zlecenie ma zostać wykonane;
�� zlecenie STOP LOSS, w którym podany jest tylko limit
aktywacji, a zlecenie ma charakter zlecenia po każdej cenie
PKC;
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA
W przypadku zleceń z limitem aktywacji muszą być
spełnione pewne warunki, jeśli chodzi o limit aktywacji i
limit realizacji podany w zleceniu:
w przypadku zleceń kupna STOP LIMIT musi zachodzić
warunek:
ż� kurs ostatniej transakcji d" limit aktywacji d" limit realizacji
w przypadku zleceń sprzedaży STOP LIMIT musi zachodzić
warunek:
ż� kurs ostatniej transakcji e" limit aktywacji e" limit realizacji
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA - PRZYKA
ADY
Dane jest zlecenie kupna z limitem aktywacji.
Limit ceny w tym zleceniu wynosi 220, zaś limit aktywacji
wynosi 210. Kurs ostatnio zawartej transakcji wynosił 200.
Oznacza to spełnienie warunków cenowych.
Rozważane zlecenie oznacza, że inwestor chce kupić
akcje po cenie nie wyższej niż 220, natomiast zlecenie to
stanie się aktywne i wejdzie do arkusza zleceń, gdy kurs
na rynku osiągnie wartość 210.
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA - PRZYKA
ADY
Dane jest zlecenie sprzedaży z limitem aktywacji.
Limit ceny w tym zleceniu wynosi 180, zaś limit aktywacji
wynosi 190. Kurs ostatnio zawartej transakcji wynosił 200.
Oznacza to spełnienie opisanych powyżej warunków
cenowych.
Rozważane zlecenie oznacza, że inwestor chce sprzedać
akcje po cenie nie niższej niż 180, natomiast zlecenie to
stanie się aktywne i wejdzie do arkusza zleceń, gdy kurs
na rynku osiągnie wartość 190.
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA
W przypadku zleceń z limitem aktywacji muszą być
spełnione pewne warunki, jeśli chodzi o limit aktywacji i
limit realizacji podany w zleceniu:
w przypadku zleceń kupna STOP LOSS musi zachodzić
warunek:
ż� kurs ostatniej transakcji d" limit aktywacji
w przypadku zleceń sprzedaży STOP LOSS musi zachodzić
warunek:
ż� kurs ostatniej transakcji e" limit aktywacji
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA - PRZYKA
ADY
Dane jest zlecenie kupna z limitem aktywacji.
Jest to zlecenie PKC, zaś limit aktywacji wynosi 210. Kurs
ostatnio zawartej transakcji wynosił 200. Oznacza to
spełnienie opisanych powyżej warunków cenowych.
Rozważane zlecenie oznacza, że inwestor chce kupić
akcje natychmiast po tym, jak zlecenie stanie się aktywne
(zlecenie musi być zrealizowane w całości), natomiast
zlecenie to stanie się aktywne i wejdzie do arkusza
zleceń, gdy kurs na rynku osiągnie wartość 210.
DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA
ZLECENIA - PRZYKA
ADY
Dane jest zlecenie sprzedaży z limitem aktywacji.
Jest to zlecenie PKC, zaś limit aktywacji wynosi 190. Kurs
ostatnio zawartej transakcji wynosił 200. Oznacza to
spełnienie opisanych powyżej warunków cenowych.
Rozważane zlecenie oznacza, że inwestor chce sprzedać
akcje natychmiast po tym, jak zlecenie stanie się aktywne
(zlecenie musi być zrealizowane w całości), natomiast
zlecenie to stanie się aktywne i wejdzie do arkusza
zleceń, gdy kurs na rynku osiągnie wartość 190.
NewConnect
ż� rynek nieregulowany
ż� nowy rynek akcji GPW w Warszawie
ż� początek działalności 30 sierpnia 2007 r.
ż� przeznaczony dla małych, innowacyjnych spółek o
dużych perspektywach wzrostu, które nie spełniają
warunków wejścia na główny rynek GPW.
ż� zaletą tego rynku jest możliwość łatwiejszego
przeprowadzenia oferty sprzedaży akcji poprzez emisję
prywatną skierowaną do najwyżej 99 podmiotów.
NewConnect
Warunki, które spółka musi spełnić, aby być
notowana na tym rynku, są następujące:
ż� spółka musi sporządzić jedynie krótki dokument
informacyjny;
ż� zbywalność akcji jest nieograniczona;
ż� spółka nie może być w stanie upadłości lub w trakcie
postępowania upadłościowego;
ż� wymagane jest korzystanie z pomocy tzw.
autoryzowanego doradcy.
Na rynku NewConnect funkcjonuje indeks NCIndex, który
obliczany jest w sposób analogiczny do zasad obliczania
indeksu WIG.
INNE SEGMENTY RYNKU WTÓRNEGO
�� BondSpot S.A. to spółka należąca do GPW, dawniej
funkcjonująca pod nazwą MTS-CeTO.
BondSpot S.A. jest unikalną w skali kraju instytucją
dysponującą licencją na prowadzenie rynku
regulowanego oraz alternatywnego systemu obrotu i
jednocześnie mogącą tworzyć inne platformy
elektronicznego obrotu instrumentami finansowymi.
INNE SEGMENTY RYNKU WTÓRNEGO
�� Towarowa Giełda Energii S.A. to spółka prowadząca
rynek towarowy, na którym przedmiotem obrotu mogą
być następujące  towary giełdowe dopuszczone do
obrotu:
ż� energia elektryczna;
ż� paliwa ciekłe i gazowe;
ż� limity wielkości produkcji, w szczególności produkcji
elektrycznej;
ż� limity wielkości emisji zanieczyszczeń;
ż� prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub
pośrednio od wartości energii elektrycznej, paliw
ciekłych lub gazowych i wielkości emisji zanieczyszczeń.
INNE SEGMENTY RYNKU WTÓRNEGO
�� Rynek kreowany przez banki to rynek, na którym banki
składają oferty kupna i sprzedaży instrumentów
finansowych.
�� Ważnym elementem tego segmentu jest rynek
międzybankowy, na którym transakcje zachodzą między
bankami.