ARTYKUA
PRZEGL
DOWY " REVIEW ARTICLE
Zastosowanie środków dezynfekcyjnych
w gabinetach kosmetologicznych
w świetle obowiązującego prawa
The use of disinfectants in beauty salons under the applicable law
Katarzyna Kordus1, Agnieszka Rymarczyk-Kapuścik2
1
Zakład Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii, Wydział Farmaceutyczny
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
2
Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia, Kraków
Estetol Med Kosmetol 2011; 1(1): 27-33
Streszczenie
Dezynfekcja skóry, narzędzi i powierzchni w gabinecie kosmetologicznym jest najskuteczniejszą metodą profilaktyki przenoszenia
chorób zakaz
nych. Korzyści ze stosowania środków dezynfekcyjnych są oczywiste, jednak nie wolno zapominać, że są to niebezpieczne
dla zdrowia substancje chemiczne. Dlatego podejmując dezynfekcję należy znać i stosować zasady bezpiecznej pracy z tymi środkami.
Celem niniejszego artykułu było zestawienie zasad postępowania ze środkami dezynfekcyjnymi w gabinecie kosmetycznym, omówienie
warunków skutecznej dezynfekcji, a także podsumowanie zasad bezpiecznej pracy ze środkami odkażającymi w świetle obowiązującego
prawa. Materiał i metody: Zestawiono obowiązujące akty prawne dotyczące zasad skutecznej i bezpiecznej dezynfekcji skóry, narzędzi
zabiegowych i powierzchni w gabinetach kosmetycznych. Wyniki: Opracowano tabelaryczne zestawienie aktów prawnych odnoszących się
do dezynfekcji, listę warunków skutecznej dezynfekcji, wykaz środków odkażających dopuszczonych do stosowania na terenie Polski, a także
wzór karty charakterystyki środka odkażającego. Ponadto zaproponowano autorskie procedury dezynfekcji skóry, narzędzi i powierzchni.
Wnioski: Przestrzeganie odpowiednich procedur stosowania preparatów dezynfekcyjnych zapewnia optymalny efekt profilaktyczny przy
jednoczesnym ograniczeniu zagrożeń dla zdrowia osób pracujących w gabinecie kosmetycznym.
Słowa kluczowe: dezynfekcja, gabinet kosmetyczny, bezpieczeństwo i higiena pracy, substancje niebezpieczne, karta charakterystyki,
substancje biobójcze, skuteczność dezynfekcji, bezpieczeństwo, regulacje prawne
Abstract
Disinfection of the skin, instruments and surfaces in beauty salons is the most effective method of preventing transmission of infectious
diseases. Benefits from the use of disinfectants are obvious, however, one must not forget that these chemical substances pose hazard
to human health. Therefore, before undertaking any disinfection, it is recommended to know and observe the rules of safe work with
disinfectants. The aim of the present review was to collate the applicable rules of using disinfectants in beauty salons, discuss requirements
for efficient disinfection, and summarise legal regulations applicable to working with disinfectants as hazardous chemicals. Material and
methods: An overview of legal acts applicable to efficient and safe disinfection of the skin, instruments and surfaces in beauty salons.
Results: A compilation was presented in tables of relevant legal acts applicable to disinfection, requirements for efficient disinfection,
disinfecting preparations licensed for use in Poland, and a master safety data sheet for disinfectants. Moreover, original standard operating
procedures for the disinfection of the skin, instruments and surfaces in beauty salons were proposed. Conclusion: Careful observance of
procedures and regulations applicable to performing disinfection in beauty salons ensures the optimal preventive effects while limiting
occupational hazards to employees health.
Key words: disinfection, beauty salon, occupational safety and health, hazardous substances, material safety data sheets, biocides,
disinfection effectiveness, safety, legal regulations
Copyright © 2011 the Authors (text) and RadosÅ‚aw Åšpiewak (layout & journal compilation). All rights reserved.
z preparatami biobójczymi. Cele szczegółowe obejmo-
Wstęp
wały zestawienie: aktów prawnych odnoszących się
do dezynfekcji, listy warunków skutecznej dezynfekcji,
Praca kosmetologa odbywa w bezpośrednim kontakcie
wykazu środków odkażających dopuszczonych do sto-
z ludz
mi. Podczas zabiegów może dojść do naruszenia
sowania na terenie Polski, a także wzoru karty charakte-
ciągłości tkanek, co wiąże się z ryzykiem zakażenia
rystyki środka odkażającego i procedur dezynfekcji skó-
klienta lub osoby wykonujÄ…cej zabieg kosmetyczny.
ry, narzędzi i powierzchni w gabinecie kosmetycznym.
Cel pracy
Materiał i metody
Celem niniejszej pracy był przegląd i podsumo-
wanie obowiązujących aktów prawnych regulują- Dokonano systematycznego przeglądu obowiązujących
cych zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w ga- na dzień 1 sierpnia 2011 roku aktów prawnych w randze
ustawy lub rozporządzenia, określających zasady bez-
binetach kosmetycznych oraz zasad postępowania
estetologia medyczna i kosmetologia " 2011 " open access at www.estetologia.pl
27
Kordus i Rymarczyk-Kapuścik
pieczeństwa i higieny pracy oraz dezynfekcji w gabine- środków chemicznych. Nieskażone narzędzia jedno-
cie kosmetycznym, a także zasad postępowania w na- razowego użytku wyrzuca się bezpośrednio po użyciu
rażeniu na niebezpieczne substancje chemiczne, jakimi do odpadów komunalnych, natomiast w przypadku ska-
są środki biobójcze. żenia należy je wyrzucić do pojemników na odpady bio-
logiczne, które poddaje się utylizacji.
Wyniki
Tabela 1. Zestawienie aktów prawnych regulujących zasa-
dy dezynfekcji w gabinecie kosmetologicznym (stan prawny
Akty prawne regulujÄ…ce zagadnienia omawianie w ni-
na dzień 1 sierpnia 2011 r.)
niejszym artykule zostały zestawione w tabeli 1. Roz-
porzÄ…dzenie Ministra Zdrowia [1] definiuje i klasyfiku-
Ustawa / rozporzÄ…dzenie Dz. U. Uwagi
je czynniki biologiczne i ustala zasady postępowania
RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia Dz. U. nr 31 Podstawowe rozporzÄ…dzenie
w sprawie szczegółowych poz. 273 odnoszące się do zasad higieny
z nimi w pracy. W myśl tego rozporządzenia:
wymagań sanitarnych, jakim w gabinetach kosmetycznych,
 (& ) Szkodliwe czynniki biologiczne obejmują drob- powinny odpowiadać zakłady fryzjerskich, tatuażu i odnowy
fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu biologicznej. Rozporządzenie to
noustroje komórkowe, pasożyty wewnętrzne, jednostki
i odnowy biologicznej odnosi siÄ™ do zasad urzÄ…dzania
stanowisk pracy, prawidłowej
bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia
dezynfekcji oraz postępowania
materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane gene- z odpadami.
tycznie hodowle komórkowe, które mogą być przyczyną Rozporządzenie Ministra Zdrowia Dz. U. nr 81 Rozporządzenie podaje klasyfikacje
w sprawie szkodliwych czynników poz. 716 czynników biologicznych, na które
zakażenia, alergii lub zatrucia .
biologicznych dla zdrowia może wystąpić narażenie w miejscu
w środowisku pracy oraz ochrony pracy.
 (& ) Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego
zdrowia pracowników zawodowo
to wszystkie mikro- i makroorganizmy oraz takie sub- narażonych na te czynniki
Ustawa Prawo farmaceutyczne Dz. U. nr 126 Ustawa reguluje postępowanie
stancje i struktury wytwarzane przez te organizmy, które
poz. 1381 z produktem leczniczym
są szkodliwe dla człowieka i mogą wywołać choroby .
Ustawa o wyrobach medycznych Dz. U. nr 93 Ustawa reguluje zagadnienie
poz. 896 wyrobów medycznych
Klasyfikację szkodliwych czynników biologicznych
Ustawa o produktach biobójczych Dz. U. nr 175 Ustawa reguluje zagadnienie
poz. 1433 produktów biobójczych
według tego rozporządzenia przedstawia tabela 2.
RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia Dz. U. nr 11 RozporzÄ…dzenie podaje zasady BHP
W gabinecie kosmetycznym najbardziej prawdopodob-
w sprawie bezpieczeństwa poz. 86 podczas użytkowania substancji
i higieny pracy zwiÄ…zanej chemicznych.
ne jest wystąpienie czynników zaliczanych do drugiej
z występowaniem w miejscu pracy
lub trzeciej grupy zagrożenia. W odniesieniu do tych czynników chemicznych
grup zagrożeń istnieją skuteczne metody profilaktyczne,
RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy Dz. U. nr 217 RozporzÄ…dzenie definiuje i podaje
i Polityki Społecznej w sprawie poz. 1833 najwyższe dopuszczalne stężenia
a w szczególności odpowiednia dezynfekcja skóry, na-
najwyższych dopuszczalnych i natężenia czynników szkodliwych
stężeń i natężeń czynników dla zdrowia w środowisku pracy.
rzędzi i powierzchni oraz sterylizacja.
szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy
Dezynfekcja (odkażanie) to proces mający na celu Rozporządzenie Ministra Zdrowia Dz. U. nr 140 Rozporządzenie reguluje kwestie
w sprawie karty charakterystyki poz. 1171 opracowania i dostarczania kart
zmniejszenie ilości drobnoustrojów chorobotwórczych
substancji niebezpiecznej charakterystyki dla potencjalnego
i preparatu niebezpiecznego odbiorcy.
w formie wegetatywnej do poziomu bezpiecznego
RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia Dz. U. nr 171 RozporzÄ…dzenie podaje kryteria
dla człowieka [2]. Dezynfekcję można przeprowa-
w sprawie kryteriów i sposobów poz. 1666 klasyfikacji substancji i preparatów
klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych oraz określa oznaczenia
dzić za pomocą środków fizycznych lub chemicznych.
chemicznych na opakowaniach
Sterylizacja to proces mający na celu usunięcie wszyst-
kich drobnoustrojów, zarówno w formie wegetatywnej,
Tabela 2. Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych
jak i przetrwalników (spor). Cel ten uzyskuje się przez
Grupa zagrożenia Definicja
działanie ciepła wilgotnego (autoklawy) i suchego
(gorące powietrze), gazów (np. tlenek etylenu), pro- Grupa 1 Czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało
prawdopodobne.
mieniowania jonizującego, oraz środków chemicznych
Grupa 2 Czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być
(chemosterylizatory, np. 0,5-2,5% kwas nadoctowy, nie-
niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji
ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku
rozcieńczony aldehyd glutarowy).
do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Grupa 3 Czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są
niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w populacji
Dezynfekcja w gabinecie kosmetycznym. W swo-
ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istniejÄ… w stosunku
jej pracy kosmetolog wykorzystuje narzędzia jedno- do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
krotnego i wielorazowego użytku. W myśl Rozporzą- Grupa 4 Czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne
dla pracowników, a rozprzestrzenienie czynników w populacji ludzkiej
dzenia Ministra Zdrowia [3] narzędzia, które nie po-
jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istniejÄ… w stosunku do nich
metody profilaktyki i leczenia.
wodują naruszenia ciągłości tkanek należy po każ-
dym użyciu dokładnie oczyścić, umyć i zdezynfeko-
wać, natomiast narzędzia powodujące naruszenie cią-
głości tkanek należy po każdym użyciu najpierw zde-
zynfekować, a dopiero póz
niej umyć i poddać steryli-
zacji. Narzędzia wykonane z materiałów uniemożli-
wiających sterylizację dezynfekuje się przy użyciu
copyright © 2011 the Authors (text) and RadosÅ‚aw Åšpiewak (layout & journal compilation) " all rights reserved
28
Środki dezynfekcyjne w świetle prawa
Åšrodki chemiczne wykorzystywane do dezynfekcji a triklosanu od 1 do 2% [8-10].
skóry, narzędzi oraz powierzchni. W gabinecie ko-
smetycznym używa się środków do dezynfekcji skóry, Narzędzia zabiegowe mogą powodować naruszenie cią-
narzędzi i powierzchni. Aby proces dezynfekcji był sku- głości tkanek, w związku z tym po każdym użyciu pod-
teczny, muszą zostać spełnione warunki przedstawione daje się je dezynfekcji, a następnie myje i sterylizuje.
w tabeli 3. Preparaty do dezynfekcji zanurzeniowej oraz przezna-
czone do spryskiwania narzędzi w są w myśl Ustawy
Tabela 3. Warunki skutecznej dezynfekcji
o wyrobach medycznych [11] i dyrektywy UE 93/42/
EFC wyrobem medycznym (podkreślenia własne):
" Odpowiednie dobranie środka dezynfekującego
 (& ) Wyrób medyczny  należy przez to rozumieć narzę-
do materiału, który ma być zdezynfekowany.
dzie, przyrząd, aparat, sprzęt, materiał lub inny artykuł,
" Ustalenie spektrum działania środka na etykiecie
stosowany samodzielnie lub w połączeniu, włączając
wg następujących oznaczeń: B = bakteriobójczy, F =
oprogramowanie niezbędne do właściwego stosowania
grzybobójczy, V = wirusobójczy, Tbc = niszczący prątki
wyrobu, przeznaczone przez wytwórcę do stosowania
gruz
licy, S = sporobójczy i dobór środka o najszerszym
u ludzi w celu:
zakresie działania.
a) diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, lecze-
" Wybór takiego środka, który unieszkodliwi możliwie
nia lub łagodzenia przebiegu chorób,
największą liczbę drobnoustrojów w najkrótszym czasie
b) diagnozowania, monitorowania, leczenia, Å‚agodzenia
bez uszkodzenia dezynfekowanych materiałów.
lub kompensowania urazów lub upośledzeń,
" W przypadku wykonywania dezynfekcji zanurzeniowej
c) badania, zastępowania lub modyfikowania budowy
przygotowanie roztworu roboczego preparatu
anatomicznej lub prowadzenia procesu fizjologicznego,
dezynfekcyjnego w odpowiednim stężeniu, np. 1%
d) regulacji poczęć
roztwór uzyskuje się przez zmieszanie 10 ml koncentratu
- który nie osiąga swojego zasadniczego zamierzonego
z 990 ml zimnej wody.
działania w ciele lub na ciele ludzkim środkami farma-
" Przestrzeganie czasu dezynfekcji.
kologicznymi, immunologicznymi lub metabolicznymi,
" Mechaniczne usunięcie zanieczyszczeń organicznych
lecz którego działanie może być przez nie wspomagane .
przed dezynfekcjÄ… w celu zapewnienia nieograniczonego
dostępu środka aktywnego do całej dezynfekowanej
Åšrodki dezynfekcyjne zaliczane sÄ… do klasy I i IIa
powierzchni.
(preparaty myjące i dezynfekcyjne) wyrobów medycz-
nych. Oznaczenie wyrobu symbolem CE potwierdza
W myśl ustawy Prawo farmaceutyczne [4] preparaty
zgodność z wymogami stawianymi w Unii Europej-
do dezynfekcji skóry są traktowane jako produkty lecz-
skiej poszczególnym klasom produktów, w tym przy-
nicze (podkreślenia własne):
padku wyrobom medycznym. Inne środki stosowane
 (& ) Produktem leczniczym - jest substancja lub mie-
sÄ… do dezynfekcji powierzchni. Preparaty do dezynfek-
szanina substancji, przeznaczona do zapobiegania
cji powierzchni stosowane na terenie Rzeczypospolitej
lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt,
Polskiej muszą być wpisane do Rejestru wyrobów me-
lub podawana człowiekowi lub zwierzęciu w celu posta-
dycznych i podmiotów odpowiedzialnych za ich wpro-
wienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia
wadzenie do obrotu i do używania. Organem rejestru-
czy modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu ludz-
jÄ…cym wyroby medyczne jest UrzÄ…d Rejestracji Produk-
kiego lub zwierzęcego; pojęcie produktu leczniczego nie
tów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów
obejmuje dodatków paszowych uregulowanych w odręb-
Biobójczych. W rozumieniu Ustawy o produktach bio-
nych przepisach. Preparaty tego typu podlegajÄ… wpiso-
bójczych [12] preparaty dezynfekcyjne stosowane do
wi do Rejestru produktów leczniczych dopuszczonych
odkażania powierzchni zalicza się do produktów bio-
do obrotu na terytorium Polski. Organem rejestrujÄ…cym
bójczych (podkreślenia własne):
jest Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyro-
 (& ) Produkt biobójczy - substancję czynną lub prepa-
bów Medycznych i Produktów Biobójczych .
rat zawierajÄ…cy co najmniej jednÄ… substancjÄ™ czynnÄ…,
w postaciach, w jakich są dostarczone użytkownikowi,
Mycie i dezynfekcja rąk należy do najskuteczniejszych
przeznaczony do niszczenia, odstraszania, unieszko-
metod zapobiegania zakażeniom. Badania dotyczące
dliwiania, zapobiegania działaniu lub kontrolowania
zastosowania środków dezynfekcyjnych do rąk [5] po-
w jakikolwiek inny sposób organizmów szkodliwych
kazują, że najlepszą skuteczność przeciwbakteryjną za-
przez działanie chemiczne lub biologiczne .
pewnia zastosowanie etanolu (60 85%), izopropanolu
(60 80%) i n-propanolu (60 80%). Etanol w wysokich
Podobnie jak inne środki dezynfekcyjne, również pro-
stężeniach (95%) jest skuteczny w preparatach prze-
dukty biobójcze wymagają dopuszczenia do obrotu na
ciwwirusowych, n-propanol najskuteczniej oddziałuje
terytorium Polski przez Urząd Rejestracji Produktów
na bakterie. Połączenie wymienionych alkoholi może
Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Bio-
dawać efekt synergiczny. Efektywne stężenie chlorhek-
bójczych. Przykładowe środki przeznaczone do dezyn-
sydyny w preparatach odkażających wynosi 1% [6,7],
estetologia medyczna i kosmetologia " 2011 " open access at www.estetologia.pl
29
Kordus i Rymarczyk-Kapuścik
fekcji skóry, narzędzi i powierzchni zostały zestawione czy wymaga klasyfikacji zgodnie z tymi przepisami [14].
odpowiednio w tabelach 4, 5 i 6. Symbole zagrożenia umieszczane na tych preparatach
przedstawia tabela 7.
Tabela 4. Przykładowe preparaty do dezynfekcji skóry
w gabinecie kosmetycznym Tabela 6. Przykładowe preparaty do dezynfekcji powierzchni
w gabinecie kosmetycznym
Nazwa preparatu Spektrum działania
Nazwa preparatu Spektrum działania
Skinman Scrub® Bakterie (Å‚Ä…cznie z MRSA), wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV)
Medicarine® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), wirusy, grzyby
Skinman Complete® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), drożdżaki
Incidin Liquid Spray® Bakterie (Å‚Ä…cznie z MRSA, Tbc), grzyby, wirusy osÅ‚onione
Skinman Soft® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z rotawirusami, HSV,
(Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV, adenowirusami, papowawirusami,
HBV, HIV)
rotawirusami)
Skinsept Pur® Bakterie (Å‚Ä…cznie z MRSA i Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV,
Incidur Spray® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy osÅ‚onione (Å‚Ä…cznie z HBV,
HIV, HSV, rotawirusami, adenowirusami)
HCV, HIV, poliowirusami, adenowirusami, papowawirusami,
rotawirusami)
Ahd 2000® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV)
Incidin Foam® Bakterie (Å‚Ä…cznie z MRSA, Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV,
Sterisol Ethanol® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HIV, HBV).
HCV, HIV, HSV, adenowirusy, papowawirusy, rotawirusy)
Hospisept® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV)
Incides N® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HIV,
Hospidermin® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby
adenowirusami, papowawirusami, rotawirusami)
Sani-Cloth Active® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), drożdże, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV,
Tabela 5. Przykładowe preparaty do dezynfekcji narzędzi
HIV, poliowirusami)
w gabinecie kosmetycznym
Sani-Cloth 70® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), drożdże, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV,
HIV)
Nazwa preparatu Spektrum działania
Actichlor Granules ® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy
Sekusept Aktiv® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy HBV, HIV, wirusy, spory
Surfanios Fresk Lemon® Bakterie (Å‚Ä…cznie z MRSA, Tbc), grzyby, wirusy
Sekusept Plus® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV
Lysoformin Spezial® Bakterie, grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV,
oraz adenowirusami i papowawirusami)
rotawirusami)
Sekusept Pulver® Bakterie, drożdże, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV oraz
Lysoformin 3000® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV,
adenowirusami, rotawirusami, poliowirusami, papowawirusami),
HCV, HIV, adenowirusami, papowawirusami, rotawirusami,
a po dodaniu aktywatora również prątki gruz
licy (Tbc) i spory
poliowirusami)
bakterii
Trichlorol® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV,
Seku Extra® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (HBV, HIV, adenowirusy,
HIV, adenowirusami, papowawirusami, rotawirusami)
poliowirusy)
Haz-Tabs® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV,
Sekudrill® Bakterie, grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HIV)
HIV)
Aniosyme DD1® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV)
Aerodesin 2000® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV,
HIV, adenowirusami, papowawirusami, poliowirusami)
Aniosyme PLA II® Bakterie, grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HIV, HSV, rotawirusami)
Fugatem Spray® Bakterie, grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV,
Lysoformin 3000® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV, HIV,
adenowirusami, papowawirusami, rotawirusami, poliowirusami)
adenowirusami, papowawirusami, rotawirusami, poliowirusami)
Hospisept Tuch® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV,
Almyrol® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HIV)
HIV, adenowirusami, rotawirusami, papowawirusami)
Anios D.D.S.H.® Bakterie (Å‚Ä…cznie z MRSA, Tbc), grzyby, wirusy
Bezpieczeństwo stosowania środków dezynfekcyj-
Clorina® Bakterie (Å‚Ä…cznie z Tbc), grzyby, wirusy (Å‚Ä…cznie z HBV, HCV,
HIV, adenowirusami, rotawirusami, poliowirusami)
nych. Åšrodki do dezynfekcji stosowane w gabinetach
kosmetycznych sÄ… preparatami chemicznymi zalicza-
Tabela 7. Oznaczenia umieszczane na opakowaniach substan-
nymi w myśl Rozporządzenia Ministra Zdrowia [13]
cji niebezpiecznych
do substancji niebezpiecznych i podlegajÄ… regulacjom
prawnym odnoszącym się do postępowania ze środkami
Zagrożenie Symbol
chemicznymi. W myśl Rozporządzenia Ministra Zdro-
Substancje i preparaty szkodliwe Xn
wia [14]:
Substancje i preparaty drażniące Xi
 (& ) czynnik chemiczny to każdy pierwiastek lub zwią-
Substancje i preparaty żrące C
zek chemiczny, w postaci własnej lub w mieszaninie,
Substancje i preparaty toksyczne T
w stanie, w jakim występuje w przyrodzie, lub w sta-
Substancje i preparaty bardzo toksyczne T+
nie, w jakim jest wytwarzany, stosowany lub uwalniany
Substancje i preparaty wysoce Å‚atwo palne F
w środowisku pracy, w tym podczas usuwania go
Substancje i preparaty skrajnie Å‚atwo palne F+
w postaci odpadów, w trakcie każdej pracy, niezależnie
Substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska N
od faktu, czy jest albo nie jest wytwarzany celowo lub
Substancje i preparaty utleniajÄ…ce O
jest albo nie jest wprowadzany do obrotu.
Substancje i preparaty wybuchowe E
Czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie to czyn-
nik chemiczny, który zgodnie z kryteriami, o których
Aby bezpiecznie wykonywać pracę z czynnikiem che-
mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 4 ust. 2
micznym należy znać przestrzegać wartości NDS (naj-
ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i pre-
wyższe dopuszczalne stężenie), NDSCh (najwyższe do-
paratach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z póz
n.
puszczalne stężenie chwilowe) i NDSP (najwyższe do-
zm.), jest klasyfikowany jako substancja niebezpieczna
puszczalne stężenie pułapowe), definiowanych w Roz-
lub preparat niebezpieczny, z wyjÄ…tkiem niebezpiecz-
porządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej [15]:
nych wyłącznie dla środowiska, niezależnie od faktu,
copyright © 2011 the Authors (text) and RadosÅ‚aw Åšpiewak (layout & journal compilation) " all rights reserved
30
Środki dezynfekcyjne w świetle prawa
 (& ) NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie) to war- opracować kartę charakterystyki produktu niebezpiecz-
tość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie nego. Zakres informacji, jakie powinna zawierać taka
na pracownika w ciÄ…gu 8-godzinnego dobowego karta przedstawia tabela 8. W gabinecie ponadto muszÄ…
i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, być wywieszone w widocznym miejscu opisy procedur
określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktyw- dezynfekcji skóry, narzędzi, oraz powierzchni. Autor-
ności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych skie propozycje takich procedur zostały przedstawione
zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego odpowiednio w tabelach 9, 10 i 11.
przyszłych pokoleń .
Tabela 8. Schemat karty charakterystyki środka odkażające-
 (& ) NDSCh (najwyższe dopuszczalne stężenie chwilo-
go
we) to wartość średnia stężenia, które nie powinno spo-
wodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika,
Producent, importer lub dystrybutor - nazwa
jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15
lub imiÄ™ i nazwisko, adres i numer telefonu.
minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej,
Data sporzÄ…dzenia/data aktualizacji
w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina .
1. Identyfikacja substancji/preparatu
 (& ) NDSP (najwyższe dopuszczalne stężenie pułapo-
we) to wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie
2. Skład i informacja o składnikach
zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowi-
3. Identyfikacja zagrożeń
sku pracy przekroczona w żadnym momencie .
4. Pierwsza pomoc
 (& ) Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i prepa-
5. Postępowanie w przypadku pożaru
ratów chemicznych nie oznakowanych w sposób widocz-
6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego
ny, umożliwiający ich identyfikację.
uwolnienia do środowiska
Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych sub-
7. Postępowanie z substancją/preparatem i jej/jego
stancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez
magazynowanie
posiadania aktualnego spisu tych substancji i prepara-
tów oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabez- 8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej
pieczających przed ich szkodliwym działaniem, poża-
9. Właściwości fizykochemiczne
rem lub wybuchem .
10. Stabilność i reaktywność
11. Informacje toksykologiczne
Zgodnie z RozporzÄ…dzeniem Ministra Zdrowia [16] pro-
12. Informacje ekologiczne
dukty dezynfekcyjne muszą posiadać opis w postaci
13. Postępowanie z odpadami
karty charakterystyki:
 (& ) 1) wzór karty charakterystyki substancji niebez- 14. Informacje o transporcie
piecznej lub preparatu niebezpiecznego, zwanej dalej
15. Informacje dotyczące przepisów prawnych
 kartą charakterystyki , oraz sposób jej sporządzania
16. Inne informacje
i aktualizowania, w szczególności:
a) zakres informacji o zagrożeniach związanych ze sto-
Tabela 9. Autorska procedura dezynfekcji skóry w gabinecie
sowaniem substancji niebezpiecznej lub preparatu nie- kosmetycznym
bezpiecznego,
b) zakres informacji dotyczących ich bezpiecznego sto- 1. Do dezynfekcji skóry używa się wyłącznie preparatów
zadeklarowanych przez producenta jako środek do
sowania,
dezynfekcji skóry. Preparaty do dezynfekcji skóry są
2) sposób dystrybucji kart charakterystyki, z uwzględ-
traktowane w rozumieniu ustawy Prawo farmaceutyczne
nieniem specyfikacji działalności odbiorcy,
jako produkt leczniczy.
3) przypadki stosowania substancji niebezpiecznych lub
2. Preparatu nie należy używać w przypadku skaleczeń
preparatów niebezpiecznych, kiedy dostarczenie karty
i ran otwartych.
charakterystyki nie jest wymagane .
3. Preparat przechowywany jest w oryginalnym opakowaniu,
czytelnie podpisanym, z dala od z
ródła ognia, w miejscu
Zapoznanie siÄ™ z kartÄ… charakterystyki substancji nie-
widocznym i dostępnym.
bezpiecznej na stanowisku pracy jest podstawą właści-
wego i bezpiecznego postępowanie z preparatem, po- 4. Preparat używany jest po dokładnym umyciu
i osuszeniu skóry rąk przed każdym zabiegiem
zwala zidentyfikować zagrożenia dla zdrowia związa-
oraz po każdym zabiegu. W uzasadnionych przypadkach
ne z jego stosowaniem i zachować stosowne do zagro-
(np. wykonywanie innych czynności podczas zabiegu)
żeń środki ostrożności, a także prawidłowo zutylizować
procedura mycia, osuszania i dezynfekcji powtarzana
opakowanie i resztki preparatu. Karta charakterystyki
jest przy każdorazowym podejściu do klienta.
podaje ponadto zasady pomocy przedlekarskiej i lekar-
skiej w sytuacji wystąpienia działań niepożądanych po
zastosowaniu środka. Dla każdego środka odkażającego
stosowanego w danym gabinecie kosmetycznym należy
estetologia medyczna i kosmetologia " 2011 " open access at www.estetologia.pl
31
Kordus i Rymarczyk-Kapuścik
5. Preparat nanosi się na dłoń w ilości umożliwiającej 2. Preparat przechowywany jest w oryginalnym opakowaniu,
pełną dezynfekcję rąk, następnie wciera się go w stronę czytelnie podpisanym, z dala od z
ródła ognia, w miejscu
grzbietową, dłoniową, przestrzenie międzypalcowe, widocznym i dostępnym.
opuszki palców, kciuki i śródręcza obu rąk. Procedura
3. Preparat używa się do dezynfekcji blatów, foteli i innych
trwa około 30 sekund.
sprzętów, które były używane podczas zabiegu.
6. Preparatu do dezynfekcji skóry nie zmywa się.
4. Preparat rozpyla siÄ™ na danÄ… powierzchniÄ™ i przeciera
czystÄ… szmatkÄ….
Tabela 10. Autorska procedura dezynfekcji narzędzi w gabi-
necie kosmetycznym 5. Podczas dezynfekcji powierzchni zaleca siÄ™ stosowanie
gogli i rękawic ochronnych oraz maseczek chroniących
drogi oddechowe.
1. Do dezynfekcji narzędzi używa się wyłącznie preparatów
zadeklarowanych przez producenta jako środek
do dezynfekcji narzędzi. Preparaty do dezynfekcji Wnioski
zanurzeniowej, jak również używane do spryskiwania
narzędzi są wyrobem medycznym zgodnie z Ustawą
1. Åšrodki dezynfekcyjne zapobiegajÄ… rozprzestrzenia-
o wyrobach medycznych.
niu chorób zakaz
nych w gabinecie kosmetycznym,
2. Preparat przechowywany jest w formie koncentratu
nie wolno jednak zapominać, że są to substancje nie-
w oryginalnym opakowaniu, czytelnie podpisanym,
bezpieczne dla zdrowia. Sumienne przestrzeganie za-
z dala od z
ródła ognia.
sad bezpieczeństwa i higieny pracy ogranicza ryzyko
3. Preparat należy rozcieńczyć przed przeprowadzeniem
wystąpienia działań niepożądanych tych środków.
dezynfekcji zanurzeniowej.
2. Prawo nakłada obowiązek sporządzenia dla każdego
4. Roztwór dezynfekcyjny sporządza osoba wyznaczona używanego środka odkażającego karty charaktery-
według grafiku, która dokładnie opisuje stężenie
styki produktu niebezpiecznego stanowiÄ…cej kom-
roztworu i czas wymagany do dezynfekcji.
pendium wszystkich istotnych informacji na temat
5. Stężenie preparatu i czas dezynfekcji określa danego produktu.
producent.
3. Zapoznanie się z kartą charakterystyki, znajomość
najwyższych dopuszczalnych stężeń substancji
6. Roztwór sporządzany jest na jeden dzień roboczy.
aktywnej oraz przestrzeganie procedur sprawi,
7. Roztwór przechowywany jest w zamykanej wanience
że dezynfekcja w gabinecie kosmetycznym będzie
dezynfekcyjnej, która jest opróżniana, myta i suszona
nie tylko skuteczna, lecz także bezpieczna dla wyko-
po każdym dniu roboczym.
nujących ją osób.
8. Narzędzia po każdym zabiegu są dokładnie myte,
a następnie wkładane na ściśle określony czas do
Piśmiennictwo
preparatu dezynfekcyjnego tak, aby były całkowicie
zanurzone.
1. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia
9. Po dezynfekcji narzędzia należy przepłukać wodą
2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych
destylowaną i wysuszyć.
dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
10. Narzędzia, które miały kontakt z płynami ustrojowymi
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.
należy wysterylizować.
Dziennik Ustaw 2005; nr 81: poz. 716.
11. Zdezynfekowane narzędzia należy przechowywać 2. Murawska Ciałowicz E, Zawadzki M: Higiena.
w zamkniętych, czystych i łatwo zmywalnych Podręcznik dla studentów wydziałów kosmetologii.
pojemnikach. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2005: 178-
96.
12. Narzędzia jednorazowego użytku naruszające ciągłość
3. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004
tkanek są odkładane do pojemników o nienasiąkliwych
r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim
ścianach i szczelnie zamykane.
powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne,
13. Podczas sporzÄ…dzania roztworu roboczego do
tatuażu i odnowy biologicznej. Dziennik Ustaw 2004; nr
dezynfekcji narzędzi zaleca się stosowanie gogli
31 poz. 273.
i rękawic ochronnych oraz maseczek chroniących drogi
4. Ustawa Prawo farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r.
oddechowe.
Dziennik Ustaw 2001; nr 126 poz. 1381.
5. Boyce JM, Pittet D, Healthcare Infection Control
Tabela 11. Autorska procedura dezynfekcji powierzchni w ga-
Practices Advisory Committee, HICPAC/SHEA/APIC/
binecie kosmetycznym
IDSA Hand Hygiene Task Force: Guideline for Hand
Hygiene in Health-Care Settings. Recommendations
1. Do dezynfekcji powierzchni używa się wyłącznie
of the Healthcare Infection Control Practices Advisory
preparatów zadeklarowanych przez producentów
Committee and the HICPAC/SHEA/APIC/IDSA Hand
jako środki do dezynfekcji powierzchni. Preparaty
Hygiene Task Force. Society for Healthcare Epidemiology
te są produktami biobójczymi w rozumieniu Ustawy
of America/Association for Professionals in Infection
o produktach biobójczych.
Control/Infectious Diseases Society of America. MMWR
Recomm Rep 2002; 51(RR-16): 1-45.
copyright © 2011 the Authors (text) and RadosÅ‚aw Åšpiewak (layout & journal compilation) " all rights reserved
32
Środki dezynfekcyjne w świetle prawa
6. Penna TC, Mazzola PG, Silva Martins AM: The efficacy
of chemical agents in cleaning and disinfection programs.
BMC Infect Dis 2001; 1: 16.
7. Kampf G, Ostermeyer C: Efficacy of two distinct
ethanol-based hand rubs for surgical hand disinfection -
a controlled trial according to prEN 12791. BMC Infect
Dis 2005; 5: 17.
8. Suchomel M, Rotter M: Ethanol in pre-surgical hand rubs:
concentration and duration of application for achieving
European Norm EN 12791. J Hosp Infect 2011; 77(3):
263-6.
9. Rotter M: Procedures for hand hygiene in German-
speaking countries. Zentralbl Hyg Umweltmed 1996;199
(2-4): 334-49.
10. Johnson SA, Goddard PA, Iliffe C, Timmins B, Rickard
AH, Robson G, Handley PS: Comparative susceptibility
of resident and transient hand bacteria to para-chloro-
meta-xylenol and triclosan. J Appl Microbiol 2002; 93(2):
336-44.
11. Ustawa o wyrobach medycznych z dnia 20 maja 2010 r.
Dziennik Ustaw 2010; nr 93: poz. 896.
12. Ustawa o produktach biobójczych z dnia 13 września
2002 r. Dziennik Ustaw 2002; nr 175: poz. 1433.
13. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 września
2003 r. w sprawie kryteriów i sposobów klasyfikacji
substancji i preparatów chemicznych. Dziennik Ustaw
2003; nr 171: poz. 1666.
14. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia
2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników
chemicznych Dziennik Ustaw 2005; nr 11: poz. 86.
15. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy. Dziennik Ustaw 2002;
nr 217: poz. 1833.
16. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2001 r.
w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej
preparatu niebezpiecznego. Dziennik Ustaw 2001;
nr 140: poz. 1171.
Finansowanie i konflikt interesów
Przedstawione badania i przygotowanie niniejszej
publikacji zostało w całości sfinansowane z własnych
środków autorów. Wszyscy autorzy deklarują niewy-
stępowanie konfliktu interesów w odniesieniu do treści
zawartych w niniejszej pracy.
Adres do korespondencji:
mgr Katarzyna Kordus
Zakład Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii
UJ CM, ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków
Tel.: [phone], Fax: [phone]
E-mail: [e-mail]
Data złożenia: 26.08.2011
Data akceptacji: 7.09.2011
estetologia medyczna i kosmetologia " 2011 " open access at www.estetologia.pl
33