Międzynarodowe stosunki
gospodarcze
Wykład VI
Zagraniczna polityka handlowa
Tomasz Białowąs
[e-mail]
Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej
http://msg.umcs.lublin.pl/
Definicje
" Zagraniczna polityka gospodarcza 
oddziaływanie państwa na stosunki wymiany z
zagranicą. Obejmuje przepływy towarów,
usług, kapitału i ludzi.
" Zagraniczna polityka handlowa  całość
przedsięwzięć państwa zmierzających do
wpływu na wielkość i strukturę eksportu i
importu
Rodzaje polityki handlowej
- polityka wolnego handlu polegająca na
powstrzymywaniu się państwa od stosowania
wszelkich barier ograniczających dostęp
zagranicznych towarów i przedsiębiorstw do
rynku krajowego oraz rezygnacji ze środków
rynku krajowego oraz rezygnacji ze środków
wspierania własnego eksportu
- polityka protekcjonistyczna polegająca na
ochronie rynku krajowego przed zagranicznymi
towarami i stosowanie różnego rodzaju środków
wsparcia eksporterów
Protekcjonizm i liberalizm 1860-2000
Poziom protekcjonizmu na świecie, 2006
Instrumenty polityki handlowej
Typ narzędzia Nazwa narzędzia
Cła
I. Bariery parataryfowe Zmienne opłaty wyrównawcze
Depozyty importowe
Dodatkowe podatki od importu
Cła antydumpingowe i antysubwencyjne
Subsydia eksportowe
II. Bariery pozataryfowe Zakazy importu lub eksportu
Kontyngenty
Licencje
Dobrowolne ograniczenia eksportu
Przepisy domieszkowe
Normy techniczne
Cło i jego rodzaje
Cło  jest opłata pobierana przez państwo w związku z
przemieszczaniem towarów przez granicę celną kraju.
W zależności od kierunku przepływu towarów wyróżniamy:
" Cła importowe  nakładane na produkty przywożone do kraju w
celu ochrony produkcji krajowej oraz zwiększenia wpływu do
budżetu.
budżetu.
" Cła eksportowe - są nakładane na produkty eksportowane (głównie
na surowce). Powodują wzrost cen produktów krajowych za granicą
i pogorszenie bilansu handlowego poprzez zmniejszenie eksportu.
Stosuje się je jedynie w krajach rozwijających się o
monokulturowym charakterze gospodarki  zastępują system
fiskalny.
" Cła tranzytowe - opłata nakładana na towary przewożone przez
terytorium kraju.
Rodzaje ceł
W zależności od sposobu naliczania wyróżniamy:
" Cło ad valorem - określone w procentach w
stosunku do wartości towaru.
" Cło specyficzne - ustalone w stosunku do ilości
" Cło specyficzne - ustalone w stosunku do ilości
towarów.
" Cło kombinowane - ustalone w zależności od
wartości i ilości towarów.
Rodzaje ceł
W zależności od celu wprowadzenia
wyróżniamy:
" Cło fiskalne - zapewniają państwu
odpowiednie dochody.
odpowiednie dochody.
" Cło ochronne - jego celem jest ochrona
produkcji krajowej przed konkurencją
zagraniczną.
" Cło ekspansywne - ma na celu utrzymanie
wysokich cen na rynku wewnętrznym.
Efekty wprowadzenia cła
" Efekt wprowadzenia cła w
małym kraju
" Wskutek wprowadzenia cła
cena importowanego dobra X
rośnie z poziomu P1 do P2. W
rezultacie następuje
rezultacie następuje
zmniejszenie popytu na
importowany produkt X z
poziomu Q4 do poziomu Q3.
Rośnie podaż krajowa produktu P  cena; Q  ilość; Dd  popyt krajowy; Sd  podaż krajowa
X z poziomu Q1 do Q2. Import
dobra X zmniejsza się więc z
poziomu Q4-Q1 do Q3-Q2.
Efekty wprowadzenia cła
" Wprowadzenie cła powoduje cztery efekty:
" a  efekt redystrybucyjny, korzyści krajowych
producentów ze wzrostu ceny z poziomu P1 do P2
i ilości sprzedawanych produktów z Q1 do Q2
" b  efekt protekcyjny cła, polegający na wzroście
" b  efekt protekcyjny cła, polegający na wzroście
produkcji dobra X przez mało efektywnych
produkcji dobra X przez mało efektywnych
producentów krajowych, którzy przed wprowadzeniem
cła nie produkowali.
" c  efekt fiskalny cła, polegający na wzroście dochodów
budżetu z ceł.
" d  efekt konsumpcyjny cła  straty poniesione przez
konsumentów polegające na rezygnacji z konsumpcji
droższego dobra.
Koszty wprowadzenia cła
Koszty wprowadzenia cła
Straty konsumentów : a+b+c+d
Straty konsumentów : a+b+c+d
Korzyści producentów: a
Korzyści budżetu państwa: c
Straty netto: b + d
Kontyngent
" Kontyngent  bezpośrednie wyznaczenie przez
państwo ilości lub wartości określonych dóbr,
które mogą być wwiezione do kraju w
określonym czasie.
określonym czasie.
" Skutki wprowadzenia kontyngentu są podobne
do ceł importowych.
Efekty wprowadzenia kontyngentu
" Wskutek wprowadzenia
kontyngentu cena
importowanego dobra X
rośnie z poziomu P do P1. W
rezultacie następuje
zmniejszenie popytu na
zmniejszenie popytu na
importowany produkt X z
poziomu Q do poziomu Q3.
Rośnie podaż krajowa
produktu X z poziomu Q2 do
Q1. Import dobra X zmniejsza
się więc z poziomu Q-Q2 do
Q3-Q1.
Efekty wprowadzenia kontyngentu
Wprowadzenie kontyngentu powoduje cztery efekty:
a  zyski, jakie może przejąć państwo ze sprzedaży licencji
importowych.
b  efekt protekcyjny, polegający na wzroście produkcji dobra
X przez mało efektywnych producentów krajowych, którzy
przed wprowadzeniem cła nie produkowali.
przed wprowadzeniem cła nie produkowali.
c  renta kontyngentowa - dochód powstały w wyniku
sztucznego podniesienia ceny krajowej importowanego
towaru. Mogą ją przejąć zarówno eksporterzy jak i
importerzy.
d  efekt konsumpcyjny  straty poniesione przez
konsumentów polegające na rezygnacji z konsumpcji
droższego dobra.
Środki wspierania eksportu
Subsydia  wszelkiego rodzaju wsparcie
udzielane przez rząd krajowym podmiotom
gospodarczym
" Subsydia produkcji krajowej
" Subsydia produkcji krajowej
" Subsydia eksportowe
Subsydia
Subsydia bezpośrednie:
- wypłata pewnych sum na rzecz eksportera w
ustalonej proporcji do ilości lub wartości eksportu
- zwrot eksporterowi różnicy między ceną krajową
- zwrot eksporterowi różnicy między ceną krajową
a ceną światową gdy ta pierwsza jest wyższa
- bezpośrednie finansowanie przez państwo
niektórych wydatków ponoszonych przy
prowadzeniu działalności eksportowej
Subsydia
Subsydia pośrednie:
- ulgi i ułatwienia o charakterze fiskalnym (ulgi
podatkowe, prawo do szybszej amortyzacji,
zwrot ceł importowych na półfabrykaty)
zwrot ceł importowych na półfabrykaty)
- ulgi i ułatwienia natury finansowo-kredytowej
- posunięcia państwa obliczone na stworzenie
eksporterowi krajowemu możliwości
otrzymania zysków w innej niż eksport
dziedzinie
Efekty subsydiów produkcji krajowej
" Subsydia produkcji krajowej - ich celem jest
wyeliminowanie lub zmniejszenie importu
określonego dobra bądz
osiągnięcie innych
istotnych celów gospodarczych
istotnych celów gospodarczych
(wyeliminowanie bezrobocia)
Efekty subsydiów produkcji krajowej
" Wprowadzenie
subsydium produkcji
krajowej nie powoduje
ograniczenia popytu
krajowego Dd. Pozostaje
on na dotychczasowym
on na dotychczasowym
poziomie Q3. Zmniejsza
poziomie Q3. Zmniejsza
się podaż krajowa o
wielkość subsydium z Sd
do Sd1. Obniżeniu ulega
wielkość importu, który
zmniejsza się z Q3-Q1 do
Q3-Q2.
Dumping
Dumping  sprzedaż dobra za granicę po cenie
niższej od ceny uzyskanej za to dobro na rynku
krajowym
" Sporadyczny  zazwyczaj sprzedaż nadwyżek
" A
upieżczy  utrzymywana czasowo sprzedaż
" A
upieżczy  utrzymywana czasowo sprzedaż
danego dobra na rynku zagranicznym poniżej
ceny krajowej lub kosztów mająca na celu
wyeliminowanie konkurentów i uzyskanie pozycji
monopolistycznej
" Stały  (międzynarodowa dyskryminacja cenowa)
ciągła sprzedaż przez monopolistę po niższych
cenach.
Skutki stosowania różnych narzędzi
polityki handlowej
Wyszczególnienie Cło Subsydium Kwota importowa Dobrowolne
eksportowe ograniczenia
eksportowe
Nadwyżka Rośnie Rośnie Rośnie Rośnie
producenta
Nadwyżka Spada Spada Spada Spada
konsumenta
Przychody rządu Rosną Spadają (rosną Nie zmieniają się Nie zmieniają się
wydatki rządu) (renty dla (renty dla
posiadaczy licencji) cudzoziemców)
Ogólny dobrobyt Niejednoznaczny Spada Niejednoznaczny Spada
kraju (spada w małym (spada w małym
kraju) kraju)