{84}{148}W roku 1943
{159}{255}Auschwitz miał wkroczyć|w decydującą fazę swojego istnienia:
{259}{305}tę, która uczyniła zeń miejsce
{309}{417}największego masowego mordu|w dziejach świata.
{434}{480}W marcu 1943 roku
{484}{580}uruchomiono nowe komory gazowe i krematoria,
{584}{698}co radykalnie zwiększyło|zabójcze możliwości obozu.
{709}{755}Przez Auschwitz płynął|nieprzebrany potok dóbr,
{759}{830}zagrabionych Żydom|przybywającym do Auschwitz.
{834}{880}Mimo bezpośrednich rozkazów|z nazistowskiej centrali,
{884}{930}poszczególni członkowie SS
{934}{1030}czerpali z tego wielkie osobiste korzyści.
{1034}{1105}Zabierali dla siebie
{1109}{1180}wiele złota, innych kosztowności,
{1184}{1230}nikt tego nie liczył.
{1234}{1319}Dla nich to była żyła złota.
{1334}{1380}Oto zaskakująca i szokująca opowieść
{1384}{1430}o życiu i śmierci w Auschwitz
{1434}{1480}w momencie, który dla załogi obozu
{1484}{1575}był początkiem okresu prosperity,
{1584}{1630}a także o tym, jak zepsucie
{1634}{1680}przenikało wszystkie aspekty procesu zagłady.
{1684}{1730}I dlaczego dla wielu esesmanów
{1734}{1805}życie było dobre.
{1884}{1930}Wyjątkowość sytuacji w Auschwitz
{1934}{1980}prowadziła do powstawania przyjaźni,
{1984}{2030}które, twierdzę to również dziś,
{2034}{2110}wspominam z radością.
{2459}{2530}AUSCHWITZ|Naziści i "Ostateczne Rozwiązanie"
{2534}{2607}Odcinek 4|ZEPSUCIE
{2784}{2830}Macierzysty obóz Auschwitz
{2834}{2930}znajdował się nad rzeką Sołą|w południowej Polsce.
{2934}{2980}To tutaj komendant obozu,
{2984}{3055}podpułkownik SS Rudolf H�ss,
{3059}{3105}ręka w rękę współpracował z przedsiębiorcami
{3109}{3232}w celu rozbudowania|gigantycznego kompleksu przemysłowego.
{3359}{3430}III Rzesza miała zarobić na jego działalności
{3434}{3505}60 milionów marek niemieckich -
{3509}{3580}w przeliczeniu:|125 milionów dzisiejszych funtów.
{3584}{3630}Nie istniał więc jeden obóz Auschwitz,
{3634}{3698}lecz wiele:
{3834}{3880}powstało w sumie 45 podobozów,
{3884}{3930}rozsianych po całej okolicy.
{3934}{4005}W większości dostarczały one siły roboczej|do fabryk broni i amunicji,
{4009}{4107}a także innych zakładów przemysłowych.
{4134}{4205}Centralnym punktem sieci|różnych ośrodków pracy niewolniczej
{4209}{4309}był gigantyczny obóz Auschwitz-Birkenau.
{4484}{4530}Olbrzymi kompleks obozowy
{4534}{4605}był teraz niezależnym wszechświatem:
{4609}{4655}miejscem zamieszkania,
{4659}{4705}miejscem pracy,
{4709}{4783}miejscem na śmierć.
{4884}{4930}W sercu Birkenau|znajdowały się komory gazowe -
{4934}{5015}jedna z nich stała tutaj.
{5209}{5255}Przybywające transporty Żydów|poddawano selekcji.
{5259}{5305}Ci, którzy byli wystarczająco silni,
{5309}{5355}mieli być w obozie zamęczeni|pracą ponad siły.
{5359}{5405}Wszyscy inni:
{5409}{5480}starcy, chorzy, dzieci -
{5484}{5603}byli uśmiercani natychmiast|w budynkach takich jak ten.
{6259}{6330}Byli i ludzie, którzy zaczynali rozumieć,
{6334}{6405}że dzieje się coś niedobrego.
{6409}{6455}Ale nikt nie mógł nic zrobić,
{6459}{6530}proces musiał postępować.
{6534}{6605}Tam się wszystko działo dokładnie tak,
{6609}{6680}jak tego chcieli Niemcy.
{6684}{6755}Byli bardzo skrupulatni.
{6759}{6830}Ludzie krzyczeli,
{6834}{6930}a Niemcy popędzali: "Szybko, szybko! ".
{6934}{6980}Żydzi byli zmuszani do rozebrania się
{6984}{7030}a następnie zapędzano ich w głąb budynku
{7034}{7120}i mówiono, że wezmą prysznic.
{7184}{7267}Możecie sobie wyobrazić?
{7284}{7330}co się działo z dziećmi,
{7334}{7422}z ich rodzinami? co oni czuli?
{7434}{7480}Nie wiedzieli, co robić,
{7484}{7555}drapali w ściany, płakali...
{7559}{7637}aż gaz zaczął działać.
{7834}{7880}A kiedy krzyki już ustały,
{7884}{7953}otwierali drzwi
{7959}{8005}i mogłem zobaczyć tych ludzi,
{8009}{8080}których widziałem|jakieś pół godziny wcześniej,
{8084}{8164}jak wchodzili do środka.
{8184}{8255}Zobaczyłem, że wszyscy stoją -
{8259}{8330}niektóre ciała sczerniały i zsiniały od gazu.
{8334}{8426}W którą stronę by spojrzeć: trupy.
{8509}{8555}Kilkaset metrów od komór gazowych
{8559}{8655}znajdował się obszar obozowy zwany "Kanada" -
{8659}{8780}Kanadę wyobrażano sobie jako kraj|nieprzebranych bogactw.
{8784}{8855}To tutaj sortowano towary
{8859}{8905}zagrabione ludziom|z przybywających transportów;
{8909}{9005}potem pakowano je i wysyłano do Rzeszy.
{9009}{9055}Dla więźniów praca w "Kanadzie"
{9059}{9174}była jednym z nielicznych|pożądanych w obozie zajęć.
{9234}{9305}Praca w "Kanadzie" ocaliła mi życie:
{9309}{9405}miałyśmy tam jedzenie, miałyśmy wodę.
{9409}{9480}To była najlepsze miejsce -
{9484}{9530}do pracy i żeby przeżyć,
{9534}{9609}bo nie byłyśmy bite.
{9634}{9705}Większość osób pracujących w "Kanadzie"|stanowiły kobiety.
{9709}{9755}Mogły nosić długie włosy
{9759}{9805}i zdobywać dodatkowe jedzenie,
{9809}{9899}pochodzące z sortowanych bagaży.
{9934}{10005}Wbrew jednoznacznym zasadom SS,
{10009}{10080}w "Kanadzie" mogły się rozwijać|koleżeńskie relacje
{10084}{10194}pomiędzy niemieckimi strażnikami|a więźniarkami.
{10234}{10280}Helena Citrónov� - słowacka Żydówka,
{10284}{10355}która trafiła do Auschwitz w 1942 roku,
{10359}{10405}stała się obiektem zainteresowania
{10409}{10515}jednego z esesmanów pracujących w "Kanadzie".
{10584}{10655}Kiedy wszedł do baraku, w którym pracowałam,
{10659}{10750}mijając mnie, podrzucił mi gryps.
{10784}{10855}Zniszczyłam go natychmiast,
{10859}{10905}ale zdążyłam dostrzec słowa:
{10909}{10955}"kocham",
{10959}{11040}"zakochałem się w tobie".
{11134}{11180}Wolałabym już umrzeć,
{11184}{11278}niż mieć coś wspólnego z esesmanem.
{11309}{11380}Potem przez długi czas... nienawidziłam go,
{11384}{11469}nie mogłam na niego patrzeć.
{11709}{11805}Z czasem jednak uczucia Heleny odmieniły się.
{11809}{11855}Szczególną rolę odegrało tu
{11859}{11973}przybycie do Auschwitz-Birkenau|pewnego transportu.
{12034}{12105}Była w nim siostra Heleny
{12109}{12195}wraz z córką i małym synkiem.
{12284}{12355}Zaraz po ich przybyciu do Birkenau
{12359}{12430}Helena dowiedziała się,|że są zabierani do komory gazowej.
{12434}{12480}Jej adorator - Franz Wunsch -
{12484}{12584}pobiegł sprawdzić, czy może jakoś pomóc.
{12684}{12755}I powiedział do mnie:
{12759}{12830}"Mów szybko, jak się nazywa twoja siostra,|zanim będzie za późno! ".
{12834}{12880}Ja na to:
{12884}{12955}Nie da rady,|przyjechała z dwojgiem małych dzieci!
{12959}{13005}Odpowiedział:
{13009}{13055}"Dzieci - to co innego,
{13059}{13130}dzieci tu nie przeżyją".
{13134}{13180}No i pobiegł do krematorium
{13184}{13264}i odnalazł moją siostrę.
{13359}{13430}Wunsch nie mógł ocalić dzieci -
{13434}{13480}ale uratował siostrę Heleny.
{13484}{13530}Wydostał ją, mówiąc,
{13534}{13635}że to jedna z jego robotnic w "Kanadzie".
{13734}{13835}To, co zrobił, to było coś wspaniałego.
{13884}{13955}Były takie chwile, kiedy zapominałam,
{13959}{14005}że ja jestem Żydowką, a on nie.
{14009}{14105}Uczciwie mówiąc: w końcu zaczęłam go kochać.
{14109}{14187}Ale to było nierealne.
{14234}{14352}Zarówno Helena, jak i jej siostra,|przeżyły Auschwitz.
{14359}{14405}Chociaż w jej relacji z Wunschem|do niczego nie doszło,
{14409}{14480}Helena zeznawała na jego korzyść
{14484}{14609}podczas jego procesu o zbrodnie wojennne,|wiele lat później.
{14784}{14897}Na esesmanów czyhały też w "Kanadzie"|inne pokusy.
{14934}{14980}Każda sztukę trzeba było przejrzeć,
{14984}{15058}bieliznę, wszystko.
{15084}{15155}Znajdowałyśmy wiele diamentów,
{15159}{15205}złota, monet...
{15209}{15280}Pieniądze, dolary,
{15284}{15355}obce waluty, dosłownie z całej Europy.
{15359}{15405}Pracownicy "Kanady"
{15409}{15455}mieli wkładać wszystkie znalezione|wartościowe przedmioty
{15459}{15555}do zamykanej skrzyni na środku baraku.
{15559}{15675}Ale ich strażnicy z SS|nierzadko łamali tę procedurę.
{15684}{15755}Zabierali do domów
{15759}{15852}wiele złota i innych kosztowności.
{15859}{15955}Kradli, a nikt tego nigdy nie liczył.
{16034}{16105}Cały czas to robili,
{16109}{16208}cały czas, jak pracowałam w "Kanadzie".
{16309}{16380}Jeśli leży na stercie wiele przedmiotów,
{16384}{16478}łatwo z tego ukraść coś dla siebie.
{16484}{16530}Kradzieże na osobisty użytek
{16534}{16605}to była w Auschwitz|absolutnie powszechna praktyka.
{16609}{16655}W roku 1943
{16659}{16770}Oskar Gr�ning był 22-letnim|starszym kapralem SS.
{16809}{16880}Przed wojną był zatrudniony w banku
{16884}{16930}i "podobną" pracę miał wykonywać w Auschwitz,
{16934}{17055}zajmując się zagranicznymi pieniędzmi,|jakie zagrabiano ludziom z transportów.
{17059}{17105}Co kilka miesięcy pakował poszczególne waluty
{17109}{17191}i przewoził je do Berlina.
{17209}{17255}Nadzór był tak niedbały,
{17259}{17305}że z łatwością mógł podkradać z tego|coś dla siebie,
{17309}{17355}by użyć potem do kupowania towarów
{17359}{17458}na kwitnącym w Auschwitz czarnym rynku.
{17509}{17555}Któregoś dnia Gr�ning uznał,
{17559}{17653}że chce kupić swój własny pistolet.
{17659}{17705}No więc mówię:
{17709}{17755}słuchaj stary,
{17759}{17830}potrzebny mi pistolet z amunicją.
{17834}{17905}On zapytał: "A ile chcesz na niego wydać? ".
{17909}{18000}Mówię, że nie wiem, ile kosztuje.
{18009}{18080}"No to ty jako dolarowy król,|powinieneś płacić w dolarach.
{18084}{18179}Będzie cię to kosztować 30 dolarów".
{18184}{18230}Potem przyszedł z pistoletem
{18234}{18316}i dostał swoje 30 dolarów.
{18334}{18405}Łatwość podkradania zagranicznej waluty
{18409}{18455}oraz innych wartościowych przedmiotów
{18459}{18530}była jednym z powodów, dla których Auschwitz
{18534}{18660}stanowił zaskakująco dobre miejsce pracy|dla wielu esesmanów.
{18684}{18755}Praca tutaj nie tylko przynosiła im zyski -
{18759}{18830}była też znacznie bardziej kusząca
{18834}{18959}niż perspektywa walki z Armią Czerwoną|na froncie wschodnim.
{19084}{19130}Macierzysty obóz Auschwitz
{19134}{19180}był jak małe miasteczko:
{19184}{19230}rozmowy, plotkowanie.
{19234}{19299}Był i sklep,
{19309}{19405}gdzie można było kupić kości na zupę.
{19459}{19505}Była kantyna,
{19509}{19572}było kino,
{19584}{19680}był teatr z regularnymi przedstawieniami.
{19684}{19780}Był też klub sportowy,|którego byłem członkiem.
{19784}{19830}Różne rozrywki i zabawy -
{19834}{19913}jak w małym miasteczku.
{19934}{20005}Wielką rolę odgrywał alkohol:
{20009}{20055}mieliśmy codzienny przydział alkoholu.
{20059}{20105}Czasem go odkładaliśmy,
{20109}{20203}żeby zrobić jakąś większą popijawę.
{20259}{20330}Trudno mówić o jakimkolwiek|psychicznym dyskomforcie u esesmanów,
{20334}{20405}wynikającym z ich świadomości,|w czym biorą udział:
{20409}{20480}w masowym mordowaniu|mężczyzn, kobiet i dzieci.
{20484}{20555}Większość esesmanów pracujących w Auschwitz
{20559}{20673}wykonywała swoje obowiązki|bez większych skrupułów.
{20734}{20805}Mając wokół śmierć i głód,
{20809}{20855}sami mieli w bród jedzenia i picia -
{20859}{20972}głównie skradzionego|z przybywających transportów.
{21034}{21105}Tutaj wszystko pili,
{21109}{21155}to była taka zbójecka uczta.
{21159}{21205}Pili, śpiewali,
{21209}{21280}poklepywali się nawzajem.
{21284}{21355}Najrozmaitsze alkohole były na stole -
{21359}{21430}koniaków francuskich cały wybór.
{21434}{21522}A myśmy im roznosili jedzenie.
{21584}{21655}Ohydnie to wszystko wyglądało,|to ucztowanie...
{21659}{21705}I wtedy kapo Paschke
{21709}{21755}zobaczył, jak jeden z nich wymiotuje.
{21759}{21830}I powiedział z pogardą:
{21834}{21939}"Rzygać rzeczywiście umieją, jak to świnie! "
{21959}{22005}To tylko więźniowie
{22009}{22098}mieli być głodzeni - na śmierć.
{22109}{22155}Właściwie pobyt w obozie
{22159}{22205}był taką powolną egzekucją -
{22209}{22279}przez głodzenie,
{22284}{22360}bicie i ciężką pracę.
{22409}{22480}A esesmanom niczego nie brakowało.
{22484}{22530}Kiedy tak popatrzeć na tę ucztę,
{22534}{22610}to tam wszystko było.
{22684}{22730}Poziom dyscypliny wojskowej w Auschwitz
{22734}{22822}był tak naprawdę bardzo niski.
{22859}{22930}Taki przykład braku dyscypliny:
{22934}{22980}kładliśmy się do łóżek kompletnie zalani.
{22984}{23030}A kabury z pistoletami
{23034}{23120}wieszaliśmy na oparciu łóżka.
{23134}{23205}I kiedy komuś się nie chciało|wstać i wyłączyć światło,
{23209}{23280}po prostu strzelało się w żarówkę.
{23284}{23330}I nikt nigdy słowa nie powiedział
{23334}{23422}na dziury po kulach w suficie.
{23584}{23630}Burzliwe pijaństwo esesmanów
{23634}{23730}było tylko jedną z oznak|narastającego wśród nich przekonania,
{23734}{23805}że realia życia w Auschwitz
{23809}{23880}pozwalają im zachowywać się tak,|jak tylko sobie zażyczą.
{23884}{23983}Dotyczyło to także przemocy seksualnej.
{24009}{24055}Najbardziej narażone na to ryzyko
{24059}{24154}były kobiety pracujące w "Kanadzie".
{24184}{24230}"Tłuste świnie" -
{24234}{24280}tak nas nazywali esesmani.
{24284}{24355}Wyglądałyśmy dobrze.
{24359}{24405}Wyglądałyśmy tak, jak z normalnego świata.
{24409}{24480}Nie tak jak inni.
{24534}{24605}Była raz taka całkiem ładna kobieta,
{24609}{24702}nie wychudła - miała pełną figurę.
{24734}{24780}Przyszedł esesman.
{24784}{24852}I zgwałcił ją.
{24934}{24980}Nie było Boga w Auschwitz.
{24984}{25030}Tam były tak straszne warunki,
{25034}{25139}że Bóg zdecydował odpuścić sobie to miejsce.
{25209}{25255}Nie tylko mężczyźni
{25259}{25305}wykorzystywali sytuację,|w której się znaleźli.
{25309}{25377}Kobiety także.
{25434}{25505}Irma Grese była jedną ze 170 kobiet
{25509}{25593}w personelu SS w Auschwitz.
{25684}{25755}W 1943 roku miała zaledwie 20 lat.
{25759}{25805}Połączenie piękna i okrucieństwa
{25809}{25895}miało jej zapewnić złą sławę.
{25959}{26030}W jej wcześniejszym życiu,|przed przybyciem do obozu,
{26034}{26080}nie było niczego,|co pozwalałoby przypuszczać,
{26084}{26166}jakim potworem się stanie.
{26209}{26280}Nie chodziła do szkoły,
{26284}{26358}była córką rolnika.
{26434}{26536}Uważałam ją za małą, głupią wieśniaczkę.
{26609}{26655}Stała się kimś
{26659}{26750}tylko dlatego, że dostała mundur.
{26759}{26834}A w ręce miała bicz.
{26934}{26980}Irma Grese była jedną z esesmanek,
{26984}{27099}które nadzorowały obóz kobiecy|w Auschwitz-Birkenau.
{27284}{27355}Pod koniec roku 1943
{27359}{27405}w południowej części kompleksu obozowego
{27409}{27455}żyło 30 tysięcy kobiet,
{27459}{27505}zamieszkujących 62 baraki
{27509}{27620}w niemal najgorszych warunkach|w całym Auschwitz.
{27634}{27680}Było niewiele bieżącej wody
{27684}{27755}i szerzyły się epidemie.
{27759}{27827}Dla Irmy Grese
{27834}{27939}obóz kobiecy był placem sadystycznych zabaw.
{27959}{28005}Zastrzeliła jedną kobietę,
{28009}{28055}która stała naprzeciw mnie.
{28059}{28105}Kawałki jej mózgu
{28109}{28191}wylądowały mi na ramieniu.
{28259}{28305}Następnego dnia, po zakończeniu selekcji,
{28309}{28380}Irma przyszła do mnie.
{28384}{28455}Odmówiłam rozmowy z nią.
{28459}{28552}Zapytała: "Gniewasz się na mnie? ".
{28559}{28630}odrzekłam: "Wczoraj niemal mnie pani zabiła".
{28634}{28680}Odpowiedziała:
{28684}{28773}"Jedna w tę, jedna w tamtą... ".
{28859}{28905}Po wojnie Irmę Grese|sądzono za zbrodnie wojenne
{28909}{28980}i skazano na śmierć.
{28984}{29030}Egzekucję wykonano
{29034}{29128}dwa miesiące po jej 22. urodzinach.
{29234}{29305}Był jednak esesman,|który pracował w tym miejscu -
{29309}{29355}kiedy stało jeszcze|krematorium nr II w Birkenau.
{29359}{29405}To on okrył się niechlubną sławą jako ten,
{29409}{29455}który w największym stopniu|korzystał z możliwości,
{29459}{29552}jakie stwarzała praca w Auschwitz.
{29559}{29629}Dr Josef Mengele
{29634}{29732}przybył do Auschwitz w maju 1943 roku.
{29759}{29830}Przed jego przybyciem prowadzono w obozie|eksperymenty medyczne:
{29834}{29880}Od 1942 roku
{29884}{29930}co najmniej dwóch niemieckich lekarzy
{29934}{30005}testowało w Auschwitz|nowe metody sterylizacji mężczyzn i kobiet.
{30009}{30055}W wyniku doświadczeń
{30059}{30130}ucierpiały już setki więźniów.
{30134}{30205}Mengele rozpoczął jednak|szereg nowych eksperymentów -
{30209}{30310}wszystkie związane były z jego obsesjami.
{30334}{30380}Auschwitz był dla niego|terenem doświadczeń na ludziach,
{30384}{30430}dzięki któremu każdy jego pomysł
{30434}{30505}mógł być wprowadzony w życie,
{30509}{30616}niezależnie od tego,|jak bardzo był nieludzki.
{30659}{30730}Eksperymentował na dzieciach -
{30734}{30815}zwłaszcza na bliźniętach.
{30834}{30905}Ten materiał pokazuje|niektóre z wybranych przezeń dzieci.
{30909}{30955}Nakręcili go Sowieci -
{30959}{31030}dosłownie kilka chwil po wyzwoleniu obozu.
{31034}{31105}Mengele wykorzystywał te dzieci
{31109}{31180}dla celów badań dziedziczenia genetycznego -
{31184}{31280}był to przedmiot zainteresowania|wielu hitlerowskich naukowców.
{31284}{31330}Dzieci mieszkały w osobnych barakach,
{31334}{31433}były do wyłącznej dyspozycji Mengelego.
{31509}{31580}Mengele przychodził codziennie,
{31584}{31630}codziennie też przynosił zabawki,
{31634}{31727}słodycze, czekoladę, nowe ubrania.
{31759}{31830}Dzieci nazywały go "dobrym wujkiem",
{31834}{31905}ale jego podejście|było ze wszech miar cyniczne.
{31909}{31955}Dzieci były mu potrzebne,
{31959}{32065}by wykorzystać je jako obiekty eksperymentów.
{32484}{32530}Mengele przychodził codziennie po apelu,
{32534}{32580}żeby nas policzyć.
{32584}{32630}Codziennie chciał wiedzieć,
{32634}{32724}ile ma królików doświadczalnych.
{32809}{32880}Trzy razy w tygodniu|krępowano mi oba ramiona,
{32884}{32955}żeby ograniczyć dopływ krwi.
{32959}{33073}I pobierano mi wielką ilość krwi|z lewego ramienia.
{33084}{33164}Czasem tyle, że mdlałam.
{33259}{33355}Równolegle z tym, jak pobierali mi krew,
{33359}{33405}dawano mi co najmniej 5 zastrzyków,
{33409}{33482}ale w prawe ramię.
{33584}{33630}Po jednym z tych zastrzyków
{33634}{33705}nagle poczułam się niesamowicie źle.
{33709}{33755}I doktor Mengele przyszedł następnego ranka
{33759}{33830}wraz z czterema innymi lekarzami.
{33834}{33924}Spojrzał w moją kartę gorączkową
{33959}{34005}i powiedział, śmiejąc się sarkastycznie:
{34009}{34075}"Jaka szkoda,
{34084}{34130}jest taka młoda.
{34134}{34227}A zostały jej dwa tygodnie życia".
{34309}{34430}Cały czas na przemian traciłam|i odzyskiwałam przytomność.
{34434}{34527}I w zamroczeniu mówiłam do siebie:
{34534}{34623}muszę przeżyć, muszę przeżyć...
{34659}{34730}A oni czekali, aż umrę.
{34734}{34780}A gdybym była umarła,
{34784}{34855}moja siostra-bliźniaczka Miriam
{34859}{34930}zostałaby natychmiast zaprowadzona|do laboratorium Mengelego
{34934}{35005}i zabita zastrzykiem w serce.
{35009}{35129}I Mengele mógłby przeprowadzić|porównawczą sekcję zwłok.
{35134}{35180}Właśnie tak umierała większość bliźniąt.
{35184}{35305}*cytat z książki "Byłem asystentem doktora Mengele"|*(autor: dr Miklos Nyiszli -|*żydowski więzień i patolog Josefa Mengele)
{35309}{35355}�Dla przeprowadzenia badań porównawczych
{35359}{35430}z punktu widzenia anatomii i patologii,
{35434}{35480}bliźnięta musiały umrzeć jednocześnie.
{35484}{35555}Tak też się działo -
{35559}{35649}umierały z ręki doktora Mengele.
{35659}{35755}To był fenomen w historii światowej medycyny:
{35759}{35830}bliźnięta umierały jednocześnie,
{35834}{35930}więc można było|jednocześnie przeprowadzać sekcje zwłok.
{35934}{35980}Gdzie, w zwykłych okolicznościach,
{35984}{36030}można znaleźć bliźnięta,
{36034}{36157}które umierają w tym samym miejscu|i w tym samym czasie? .
{36184}{36255}Nie pytajcie: "dlaczego"?.
{36259}{36305}W Auschwitz nie było żadnego "dlaczego? ".
{36309}{36378}Po prostu BYŁO.
{36709}{36780}Kiedyś mnie zapytano:
{36784}{36855}"Pani była bardzo silna.|Jak to się stało, że pani była tak silna? ".
{36859}{36930}Odpowiedziałam: Nie miałam wyboru.
{36934}{36980}Pokonałam chorobę,
{36984}{37063}bo inaczej bym zginęła.
{37134}{37180}Mengele eksperymentował|nie tylko na bliźniętach,
{37184}{37230}ale także na karłach
{37234}{37280}oraz więźniach|dotkniętych formą gangreny twarzy,
{37284}{37330}którą nazywano "noma".
{37334}{37380}Była ona częsta w Birkenau
{37384}{37484}ze względu na panujące w obozie warunki.
{37534}{37605}Mengele ściśle współpracował|z Instytutem Antropologii w Berlinie,
{37609}{37680}wysyłając mu części ciał -
{37684}{37755}zwłaszcza gałki oczne.
{37759}{37805}Przesyłki były oznaczane pieczęcią:
{37809}{37919}"PILNE|materiały niezbędne do prowadzenia wojny"
{38034}{38130}Doktor Mengele był członkiem|Himmlerowskiego SS.
{38134}{38180}Jego i każdego innego członka SS,
{38184}{38255}utwierdzano w przekonaniu,|że mają się szczycić swoją bezwzględnością
{38259}{38336}i brakiem współczucia.
{38384}{38430}Ale w ciągu roku 1943
{38434}{38505}Himmler zrozumiał,|że musi postarać się bardziej,
{38509}{38555}jeśli chce ustrzec SS przed,|jak to określił,
{38559}{38654}zepsuciem przez eksterminację Żydów.
{38759}{38805}W mowie wygłoszonej w Poznaniu,
{38809}{38880}4 października 1943 roku,
{38884}{38930}Himmler wyjaśnił,|jakiego nastawienia oczekuje od SS
{38934}{39005}w związku z mordami:
{39009}{39055}�Chciałbym też wspomnieć
{39059}{39105}o bardzo poważnej sprawie,
{39109}{39183}z całą szczerością.
{39209}{39280}Możemy o tym mówić we własnym gronie,
{39284}{39407}ale nigdy, przenigdy nie wolno nam|o tym mówić publicznie.
{39459}{39530}Mam na myśli ewakuację Żydów,
{39534}{39625}eksterminację narodu żydowskiego.
{39734}{39820}Przeszliśmy przez to wszystko
{39909}{40024}i - poza nielicznymi przypadkami|ludzkich słabości -
{40034}{40130}pozostaliśmy przyzwoici,|to właśnie nas zahartowało.
{40134}{40261}To chwalebna karta naszej historii,|której nigdy nie zapisano.
{40384}{40468}Odebraliśmy im ich bogactwa
{40509}{40580}i wydałem wyraźny rozkaz,
{40584}{40680}który wprowadził w życie generał Pohl:
{40684}{40755}wszystkie te bogactwa|przekazaliśmy Rzeszy, przekazaliśmy Państwu.
{40759}{40847}Nic nie wzięliśmy dla siebie.
{40884}{40955}Wszystko to było kłamstwem -
{40959}{41055}komendant Rudolf H�ss zarządzał obozem,
{41059}{41154}który był wprost przeżarty korupcją.
{41184}{41280}Osiągnęła ona takie rozmiary,|że jesienią 1943 roku
{41284}{41355}inny oficer SS, porucznik Konrad Morgen,
{41359}{41455}przyjechał, żeby przyjrzeć się|funkcjonowaniu obozu.
{41459}{41530}Oczywiście, nie było mowy o śledztwie
{41534}{41580}związanym z faktem, że każdego tygodnia
{41584}{41655}tysiące niewinnych ludzi|giną w komorach gazowych.
{41659}{41763}Według Himmlera był to uświęcony obowiązek.
{41809}{41880}Dochodzenie Morgena|miało natomiast dotyczyć kradzieży.
{41884}{41930}Miało zapewnić, że pieniądze i kosztowności,
{41934}{41980}grabione z nadchodzących transportów,
{41984}{42030}będą trafiać do skarbu państwa,
{42034}{42130}nie zaś do szafek osobistych|indywidualnych członków SS.
{42134}{42180}Morgen był zszokowany tym, co ujrzał:
{42184}{42230}*z zeznań Konrada Morgena|*podczas procesu załogi Auschwitz, 1964 rok
{42234}{42280}�Sprawdzenie zawartości szafek
{42284}{42355}ujawniło fortunę: złoto, pierścienie,
{42359}{42430}perły i pieniądze w przeróżnych walutach.
{42434}{42480}Zachowanie załogi SS
{42484}{42555}było poniżej wszelkich standardów,|jakie powinny dotyczyć żołnierzy.
{42559}{42683}Sprawiali wrażenie|zdegenerowanych i brutalnych pasożytów.
{42759}{42855}Byłem wtedy w służbowej podróży w Berlinie,
{42859}{42930}wiozłem funty brytyjskie i dolary.
{42934}{42980}I dokładnie w tym czasie
{42984}{43030}przeszukiwali kwatery podoficerów
{43034}{43115}i innych członków załogi.
{43159}{43205}A kiedy wróciłem,
{43209}{43297}moja szafka była zaplombowana.
{43334}{43405}Gr�ning wiedział,|że aresztowano już dwóch jego kolegów,
{43409}{43480}u których znaleziono kontrabandę.
{43484}{43594}Jeden z nich|powiesił się później w swojej celi.
{43609}{43680}Wiedząc, że w szafce|są skradzione przedmioty,
{43684}{43780}Gr�ning w pomysłowy sposób|wybrnął z kłopotliwej sytuacji.
{43784}{43855}Zaplombowane zostały drzwiczki do szafki -
{43859}{43964}toteż Gr�ning po prostu wyjął tylną ściankę.
{44009}{44055}Poszedłem do tych gestapowców i mówię:
{44059}{44105}Przepraszam, co panowie wyrabiają?
{44109}{44155}Nie mogę się dostać do swojej szafki! -
{44159}{44227}"Przykro nam".
{44234}{44305}Panowie, dopiero co wróciłem z podróży|i potrzebuję się dostać do szafki!
{44309}{44355}"Dobrze, ale musimy ją przedtem sprawdzić".
{44359}{44405}Przyszli, zdjęli trzy plomby,
{44409}{44455}otworzyli szafkę, nic nie znaleźli.
{44459}{44505}poklepali mnie po ramieniu i mówią:
{44509}{44595}"W porządku, możecie odejść".
{44634}{44680}Patrząc wstecz: nie jest Panu przykro,
{44684}{44730}że Pan ułatwiał sobie życie,
{44734}{44824}podczas gdy obok ginęły miliony?
{44834}{44905}Absolutnie nie.
{44934}{44980}Każdy się troszczy o siebie.
{44984}{45030}Wielu ludzi zginęło na wojnie,
{45034}{45080}nie tylko Żydzi.
{45084}{45130}Tyle rzeczy się działo,
{45134}{45205}tyle ludzi zastrzelonych, tylu wykończono.
{45209}{45280}Ludzie palili się żywcem, tylu spłonęło...
{45284}{45330}Gdybym o tym wszystkim myślał,
{45334}{45427}nie mógłbym żyć ani minuty dłużej.
{45484}{45530}Przekonanie, że z losu Żydów
{45534}{45580}można czerpać osobiste zyski,
{45584}{45655}nie było charakterystyczne|tylko dla Auschwitz.
{45659}{45755}Było głęboko zakorzenione wszędzie tam,|gdzie Żydów uśmiercano.
{45759}{45830}Ten materiał pokazujący grabienie Żydów|w Europie Wschodniej,
{45834}{45880}pokazuje jak łatwo hitlerowcy|i ich kolaboranci
{45884}{45997}mogli przywłaszczać sobie pieniądze|czy biżuterię.
{46009}{46080}To właśnie skorumpowanie|poszczególnych hitlerowców
{46084}{46130}pozwoliło Żydom stawić opór -
{46134}{46208}jesienią 1943 roku.
{46259}{46305}Największy akt buntu
{46309}{46355}miał miejsce we wschodniej Polsce,
{46359}{46430}w obozie śmierci Sobibór.
{46434}{46530}Esesmani byli tu skorumpowani tak samo,|jak ci z Auschwitz.
{46534}{46580}Oczywiście, że kradli -|bez względu na wszystko.
{46584}{46655}*Thomas Blatt -|* żydowski więzień Sobiboru
{46659}{46705}Mieli tam bardzo dobrze -
{46709}{46755}nie musieli jechać do Rosji,
{46759}{46830}w Rosji ginęli ich koledzy:
{46834}{46880}na froncie wschodnim, w Stalingradzie...
{46884}{46930}A oni mordowali niewinne dzieci.
{46934}{47005}Mieli tam przyjemne życie,|mogli żyć jak królowie.
{47009}{47055}Sobibór był niewielkim obozem,
{47059}{47129}ukrytym w lesie.
{47134}{47220}Oto rekonstrukcja jego planu.
{47259}{47305}Kilkuset Żydom zawieszono wyrok śmierci,
{47309}{47380}zmuszając ich do pracy tutaj,
{47384}{47430}głównie przy sortowaniu mienia tych,
{47434}{47530}których uśmiercano w komorach gazowych obozu.
{47534}{47580}Grupa więźniów doszła do wniosku,
{47584}{47655}że może wykorzystać zachłanność Niemców
{47659}{47755}i zwabić ich do obozowych warsztatów.
{47759}{47830}Mamy piękny skórzany płaszcz,
{47834}{47904}jest w sortowni.
{47984}{48030}Może zechciałby Pan rzucić okiem?
{48034}{48080}Byli strasznie chciwi:
{48084}{48130}zabierali złoto, zabierali ubrania,
{48134}{48218}potem wysyłali to do domów.
{48334}{48380}Kiedy krawiec umówił się z tym oficerem
{48384}{48455}na trzecią po południu,
{48459}{48505}można było być pewnym,
{48509}{48580}że pojawi się punkt o trzeciej.
{48584}{48655}Dlatego mogliśmy w przybliżeniu zaplanować,
{48659}{48705}co ile będziemy mogli ich zabijać;
{48709}{48755}że co kilka minut,
{48759}{48805}co piętnaście minut
{48809}{48880}będziemy zabijać jednego Niemca.
{48884}{48980}*Arkadij Wajspapir -|*były żołnierz Armii Czerwonej, więzień Sobiboru
{48984}{49030}Ja i Lerner poszliśmy do warsztatu szewskiego
{49034}{49120}i ukryliśmy się za ubraniami.
{49284}{49330}Ja miałem siekierę,
{49334}{49410}on też miał siekierę.
{49634}{49680}Przyszedł ten Niemiec, żeby dopasować buty,
{49684}{49778}które zrobili dla niego więźniowie.
{49859}{49949}Usiadł naprzeciw mojej kryjówki.
{50034}{50080}W pewnej chwili
{50084}{50165}wyszedłem i uderzyłem go.
{50234}{50305}Nie wiedziałem,|że lepiej było to zrobić obuchem.
{50309}{50388}I uderzyłem go ostrzem.
{50459}{50572}Odsunęliśmy go na bok|i przykryliśmy jakąś szmatą.
{50684}{50730}Prawie natychmiast
{50734}{50814}wszedł tam inny Niemiec.
{50884}{50955}Podszedł do trupa,
{50959}{51005}kopnął go i powiedział:
{51009}{51077}"Co to ma być?
{51084}{51180}Co to za bałagan, co to ma znaczyć? ".
{51259}{51326}I w tej chwili
{51334}{51380}jemu przyłożyłem siekierą,
{51384}{51455}Lerner też mu przywalił.
{51459}{51505}Potem zabraliśmy broń:
{51509}{51555}ja wziąłem jeden pistolet,
{51559}{51605}Lerner wziął drugi
{51609}{51675}i uciekliśmy.
{51784}{51855}Więźniowie ruszyli w stronę|ogrodzenia z drutu kolczastego,
{51859}{51905}cały czas ostrzeliwani z wież wartowniczych
{51909}{51980}przez ukraińskich strażników.
{51984}{52055}Więźniowie przewrócili ogrodzenie
{52059}{52105}i ruszyli w kierunku lasu,
{52109}{52190}prosto przez pole minowe.
{52234}{52305}Byłem chyba ostatnim, który uciekł.
{52309}{52355}Upadłem, może z dwa-trzy razy,
{52359}{52430}za każdym razem myślałem, że dostałem,
{52434}{52480}ale wstawałem, nic mi nie było,
{52484}{52530}biegłem dalej do lasu,
{52534}{52580}100 metrów, 50 metrów...
{52584}{52654}i wreszcie: las.
{52659}{52730}Tego dnia spośród 600 Żydów z Sobiboru
{52734}{52780}udało się uciec mniej więcej połowie.
{52784}{52830}Ostatecznie około 50 uniknęło schwytania
{52834}{52905}i przeżyło wojnę -
{52909}{52955}większość stanowili|byli żołnierze Armii Czerwonej,
{52959}{53053}których niedawno osadzono w obozie.
{53134}{53244}Mogli przeżyć tylko ci,|co trzymali się razem.
{53259}{53360}Mnie i moich przyjaciół ocaliło tylko to,
{53409}{53503}że jeden był dla drugiego jak brat.
{53534}{53605}W następstwie buntu w Sobiborze
{53609}{53680}Himmler rozkazał zamknąć|szereg obozów na terenie Polski
{53684}{53730}i zgładzić przez rozstrzelanie
{53734}{53813}ponad 40 tysięcy ludzi.
{53834}{53905}Ale nazistowskie "ostateczne rozwiązanie"|nie zawsze przebiegało tak,
{53909}{54005}jak życzyliby sobie Hitler i Himmler.
{54034}{54105}Włochy, choć były sojusznikami Niemiec,
{54109}{54155}konsekwentnie odmawiały deportowania|swoich Żydów.
{54159}{54205}Deportacje ruszyły dopiero wówczas,
{54209}{54255}gdy Niemcy przystąpili do okupacji Włoch.
{54259}{54336}Z kolei bułgarski rząd
{54359}{54430}wydał już wcześniej 11 tysięcy Żydów|z terytoriów okupowanych,
{54434}{54480}ale w 1943 roku sprzeciwił się propozycjom
{54484}{54570}deportacji bułgarskich Żydów.
{54584}{54630}Rumuński premier Antonescu,
{54634}{54705}który dopuścił do zniszczenia|wielu społeczności żydowskich,
{54709}{54755}odmawiał dalszej współpracy.
{54759}{54805}Dla każdego było już jasne,
{54809}{54880}że Niemcy zaczynają przegrywać wojnę.
{54884}{54955}Na Wschodzie, w walkach z Armią Czerwoną,
{54959}{55058}do niewoli brano całe niemieckie armie.
{55109}{55155}Ale jeden z okupowanych europejskich krajów
{55159}{55230}zrobił dla ochrony Żydów więcej|niż jakikolwiek inny:
{55234}{55292}Dania.
{55309}{55380}Niemcy okupowały Danię od 1940 roku,
{55384}{55430}jednak dopiero w sierpniu 1943 roku,
{55434}{55480}w związku z rosnącym oporem Duńczyków,
{55484}{55588}wprowadzono bezpośrednią kontrolę wojskową.
{55684}{55755}Od razu ujawniła się niemiecka brutalność
{55759}{55880}i duńscy Żydzi znaleźli się|w wielkim niebezpieczeństwie.
{55934}{56005}We wrześniu 1943 roku
{56009}{56080}pełnomocnik Hitlera w Danii,|dr Werner Best z SS,
{56084}{56130}człowiek, który miał już krew na rękach
{56134}{56205}w związku z prześladowaniami Żydów|we Francji i w Polsce,
{56209}{56280}spotkał się z niemieckim dyplomatą,|Georgem Ferdinandem Duckwitzem,
{56284}{56355}znanym z produńskich sympatii.
{56359}{56430}Z ich późniejszych zeznań wynika,
{56434}{56530}najpierw Best poinformował o rychłych|aresztowaniach 8 tysięcy duńskich Żydów.
{56534}{56605}�- Tak, mamy dokładną datę.
{56609}{56705}Operację zaplanowano na noc 1 października.
{56709}{56801}I nic Pan nie może z tym zrobić?
{56809}{56855}Nie.
{56859}{56905}Sipo otrzymała już odpowiednie rozkazy.
{56909}{56975}W tym momencie Best|miał uczynić coś zupełnie sprzecznego
{56979}{57005}ze swoją dotychczasową rolą:
{57009}{57080}�- Żałuję, że nie mogę|przerzucić mostu nad Morzem Bałtyckim,
{57084}{57188}tak żeby Żydzi|mogli się dostać do Szwecji.
{57209}{57255}Spokojnie, Doktorze Best.
{57259}{57335}Most przerzucimy my.
{57359}{57405}Wyraźna aluzja Besta
{57409}{57455}o moście dla Żydów,|prowadzącym do neutralnej Szwecji,
{57459}{57530}została przez Duckwitza jasno zrozumiana.
{57534}{57580}Natychmiast ostrzegł on duńskich polityków,
{57584}{57673}którzy z kolei ostrzegli Żydów.
{57684}{57730}W efekcie w środę,
{57734}{57780}29 września 1943 roku,
{57784}{57855}w największej synagodze Kopenhagi
{57859}{57967}rabin Melchior wygłosił|zaskakujący komunikat.
{57984}{58055}Podczas porannego nabożeństwa
{58059}{58148}mój ojciec przerwał uroczystość
{58209}{58305}i powtórzył wiadomość,|którą wcześniej otrzymał:
{58309}{58405}"W piątek w nocy nie możecie być w domach".
{58409}{58480}W piątek, 1 października,
{58484}{58580}kiedy niemiecka policja|stanęła u drzwi duńskich Żydów,
{58584}{58685}okazało się, że większość z nich umknęła.
{58734}{58780}Przeważnie ruszyli do duńskich portów,
{58784}{58855}by znaleźć przeprawę do Szwecji.
{58859}{58905}Na każdym etapie tego exodusu
{58909}{58980}Żydzi byli wspierani przez Duńczyków,
{58984}{59055}także przez tamtejszą policję.
{59059}{59128}Poszedłem tam
{59159}{59230}i znalazłem jednego rybaka, którego znałem.
{59234}{59280}Mówiłem mu, ile jest osób.
{59284}{59355}*Knut Dyby -|*duński policjant
{59359}{59405}Potem musieliśmy błagać, pożyczać pieniądze,
{59409}{59480}żeby zapłacić rybakom.
{59484}{59530}Tyle, ile było trzeba,
{59534}{59605}żeby zabrali wszystkich na pokład.
{59609}{59655}Żydom, którzy dotarli do neutralnej Szwecji,
{59659}{59755}zapewniono jedzenie i dach nad głową.
{59784}{59830}W sumie 95% duńskich Żydów|ocalono w akcji ratunkowej,
{59834}{59905}która nie miała precedensu
{59909}{59980}w dziejach hitlerowskiego|"ostatecznego rozwiązania".
{59984}{60055}*Rudy Bier -|*żydowski uchodźca z Danii
{60059}{60105}Duńczycy uważali,
{60109}{60155}że ludność żydowska|to część ludności duńskiej.
{60159}{60230}I nie mogli zrozumieć, dlaczego ci ludzie
{60234}{60319}mają być traktowani inaczej.
{60359}{60430}Wydaje mi się, że to była głównie kwestia
{60434}{60505}uczciwości i sprawiedliwości.
{60509}{60605}Powiedziałbym nawet:|czegoś większego niż miłość.
{60609}{60655}Podczas gdy jasna wydaje się|motywacja Duńczyków,
{60659}{60705}którzy pomagali Żydom,
{60709}{60755}trudniej zrozumieć,|dlaczego tak a nie inaczej
{60759}{60835}postąpił Werner Best.
{60884}{60930}Jest jedno możliwe wyjaśnienie:
{60934}{60980}chciał, żeby Żydzi uciekli z Danii,
{60984}{61080}by oszczędzić sobie kłopotów|związanych z organizowaniem ich deportacji.
{61084}{61155}5 października Best wysłał raport do Berlina.
{61159}{61226}Napisał w nim:
{61234}{61305}"Ponieważ celem akcji żydowskiej w Danii
{61309}{61355}było odżydzenie tego kraju,
{61359}{61405}nie zaś wyłapanie Żydów,
{61409}{61455}należy przyjąć, że akcja ta
{61459}{61540}zakończyła się sukcesem.
{61584}{61655}Nawet tak zdeklarowany nazista jak Best
{61659}{61780}kierował się|w swojej ideologicznej nienawiści pragmatyzmem.
{61784}{61830}W roku 1943
{61834}{61880}tu, w macierzystym obozie Auschwitz,
{61884}{61930}dało się zaobserwować|najbardziej zdumiewający przykład
{61934}{61980}takiego sposobu myślenia.
{61984}{62080}*Józef Paczyński -|*polski więzień polityczny w Auschwitz
{62084}{62159}A więc w 1943 roku
{62184}{62303}wraz z wieloma innymi więźniami|mieszkałem w bloku 24a.
{62359}{62430}Przyszedł wtedy blokowy i powiedział:
{62434}{62480}"Wynosimy się,
{62484}{62555}mają tu burdel zrobić! "
{62559}{62630}A my wszyscy w śmiech.
{62634}{62705}Ale to nie był żart.
{62709}{62801}Było to dziwaczne - ale prawdziwe.
{62809}{62855}Blok 24a, tuż przy głównej bramie Auschwitz,
{62859}{62948}miał się stać domem publicznym.
{62959}{63005}Decyzja, która do tego doprowadziła,
{63009}{63103}zapadła na szczytach hierarchii SS.
{63134}{63205}Heinrich Himmler od pewnego czasu rozważał,
{63209}{63280}w jaki sposób można|dodatkowo motywować więźniów
{63284}{63380}we wszystkich obozach koncentracyjnych.
{63384}{63430}Napisał do Oswalda Pohla
{63434}{63530}z Głównego Urzędu|Gospodarczo-Administracyjnego SS:
{63534}{63580}�Uważam za konieczne
{63584}{63630}zapewnienie ciężko pracującym więźniom
{63634}{63734}dostępu do kobiet w domach publicznych".
{63759}{63830}Tę instrukcję rozesłano do komendantów -
{63834}{63939}w 1943 roku otrzymał ją od Pohla m. in. H�ss.
{64034}{64080}Pomysł nie polegał na tym,
{64084}{64130}by z burdelu mogli korzystać|wszyscy więźniowie,
{64134}{64218}a już na pewno - nie Żydzi.
{64259}{64330}Bilety do burdelu miały trafiać|tylko do tych więźniów,
{64334}{64464}którym hitlerowcy przypisywali|specjalne znaczenie i przywileje.
{64659}{64730}Więźniowie tacy jak Ryszard Dacko,
{64734}{64825}członek obozowej straży pożarnej:
{64834}{64905}Jak chciałem dostać taki bilet,
{64909}{64980}musiałem to załatwić z esesmanem.
{64984}{65055}Dawali bilety tylko zdrowym więźniom -
{65059}{65155}nie było szans dostać,|jeśli ktoś był chory.
{65159}{65205}Ci, którzy pracowali dla SS jako kucharze,
{65209}{65279}albo fryzjerzy -
{65284}{65355}tylko tacy specjalni więźniowie|mogli dostać te bilety.
{65359}{65429}Ja dostałem dwa.
{65434}{65480}Niewiele wiadomo o kobietach,
{65484}{65530}które zmuszano do pracy w burdelu.
{65534}{65580}Ogólnie jest to kwestia z gatunku tych,
{65584}{65630}o których wielu wolałoby nie mówić.
{65634}{65680}Uważa się, że były wybrane|spośród nieżydowskich kobiet,
{65684}{65772}wcześniej osadzonych w obozie.
{65809}{65915}Do tych pokojów na pierwszym piętrze bloku 24
{65934}{66043}przychodzili więźniowie|z niezbędnymi biletami.
{66059}{66130}Ja myślałem,|żeby jak najwięcej się przytulić do niej,
{66134}{66180}bo to było przecież 3,5 roku,
{66184}{66255}jak mnie aresztowali.
{66259}{66335}3,5 roku bez kobiety.
{66359}{66405}W zbrutalizowanych warunkach Auschwitz
{66409}{66455}więźniom takim jak Ryszard Dacko|z trudem przychodziło
{66459}{66564}darzyć sympatią kobiety pracujące w burdelu.
{66634}{66680}Dziewczyny były bardzo dobrze traktowane,
{66684}{66730}miały dobre jedzenie, wychodziły na spacery.
{66734}{66780}Po prostu musiały wykonać taką pracę,
{66784}{66864}jakiej od nich wymagano.
{66909}{67005}Burdel działał do stycznia 1945 roku.
{67034}{67105}Cierpienia, jakich doświadczyły kobiety|pracujące w tych pokojach,
{67109}{67234}są jednym z mniej znanych aspektów|całej historii Auschwitz.
{67459}{67505}Wkrótce po tym,|jak otwarto w Auschwitz dom publiczny,
{67509}{67555}H�ss dowiedział się,
{67559}{67675}że ma zostać usunięty|ze stanowiska komendanta obozu.
{67684}{67730}Nie chciał wyjeżdżać -
{67734}{67780}on i jego rodzina stworzyli sobie
{67784}{67870}bardzo wygodne warunki życia.
{68009}{68055}Śledztwo SS jasno ukazało
{68059}{68105}dowody na korupcję trawiącą obóz.
{68109}{68155}Jednak H�ss nie popadł w niełaskę -
{68159}{68226}awansowano go;
{68259}{68392}tyle że za biurko|w Zarządzie Obozów Koncentracyjnych, w Berlinie.
{68559}{68605}Wyjechał sam -
{68609}{68680}zamiast wyjazdu do Berlina,
{68684}{68730}jego rodzina wolała pozostać|w willi komendanta,
{68734}{68820}tuż za murem obozu Auschwitz.
{68934}{69034}Ale to nie był koniec H�ssa w Auschwitz.
{69059}{69130}Ledwie dwa miesiące po jego wyjeździe
{69134}{69205}w tajemniczych okolicznościach spłonął|magazyn w Auschwitz,
{69209}{69342}w którym znajdowała się większość dowodów|na korupcję w Auschwitz.
{69459}{69555}H�ss mógł wrócić do obozu w roku 1944.
{69559}{69605}Kierował nim|w najbardziej dramatycznych miesiącach,
{69609}{69655}które uczyniły z Auschwitz|ośrodek największej rzezi,
{69659}{69749}jaką kiedykolwiek oglądał świat.
{69809}{69905}*Napisy: Mateusz Zimmerman|*[e-mail]