Romantyzm





ROMANTYZM

1. Granice czasowe,
wyjaśnienie nazwy epoki, sytuacja polityczna kraju. (Wilno,
emigracja, kraj)

2. Typy bohaterów romantycznych.

3. Biografia Adama
Mickiewicza z podziałem na trzy okresy jego życia. Utwory i
lata wydania.

4. Ludowy i romantyczny charakter ballad i
�Dziadów II".

5. Koncepcja bohatera w
�Konradzie Wallenrodzie"wielkość i tragizm tej postaci.

6. Co to jest Wallenrodyzm?

7. Dokładna budowa
powieści poetyckiej na podstawie �Giaura".

8.Ocena postawy
społeczeństwa polskiego w �III części Dziadów" (sc. I,
sc. VII, sc. VIII).

9. Koncepcja bohatera w
�III cz. Dziadów". Dlaczego ponosi klęskę, co to jest
prometeizm.

10. Wizja przyszłych
losów Polski w �Widzeniu ks. Piotra".Co to jest mesjanizm.

11. Budowa dramatu romantycznego synkretyzm i
symultanizm.

12. Tło historyczne
�Pana Tadeusza".(czasy współczesne i retrospekcja).

13. Dzieje Jacka Soplicy
uzasadnić, że jest on nowym typem bohatera romantycznego.

14. Sąd nad własną
twórczością i Polakami w �Grobie Agamemnona".


15. �Kordian" i
�Grób Agamemnona" jako głos w dyskusji na temat przyczyn
klęski powstania listopadowego.

16. Kordian jako marzyciel i spiskowiec.

17. Budowa i cechy poematu dygresyjnego
�Beniowski".

18. Historiozofia dziejów w �NieBoskiej
Komedii"(filomaci i filareci).

19. Wizja rewolucji w �NieBoskiej... �.

20. Koncepcja
patriotyzmu w ujęciu romantyków (+ Norwid).

21. Koncepcja poety i
poezji w utworach romantycznych (�Pieśń wajdeloty", �III
cz.Dziadów", �NieBoska... �, Norwid).


22. Gatunki literackie charakterystyczne dla
romantyzmu.

23. Program ideowy i artystyczny romantyków.

24. Jakie wartości
artystyczne dzieł Norwida zadecydowały o ich trwałym miejscu w
literaturze polskiej.

Ad1.

Zwiastuny romantyzmu w
Polsce zaczęły się pojawiać po ostatnim rozbiorze, czyli po
roku 1795. Właściwy rozwój tego prądu przypadł na lata
18221863.

W roku 1822 ukazał się
w Wilnie pierwszy tom �Poezji" Mickiewicza, stanowiący
manifest i praktyczną propozycję literatury romantycznej. W roku
zaś 1863 wybuchło powstanie styczniowe, zamykające serię
związanych z romantycznym światopoglądem i polityką walk
niepodległościowych.

Nazwa romantyzm
narodziła się w wyniku ewolucji słowa �romanus". Poprzez
�lingua romana"(język rzymski, czyli łaciński)
oznaczająca właśnie wcale nie łacinę, ale język ludowy
powstały z przemieszania się łaciny, języków germańskich i
galickich. Języki te do dzisiaj noszą nazwę języków
romańskich. Z nazwy języka ludowego utworzono określenie
utworów pisanych w tym języku �romance, romans, romant"
romancą zwano utwór drobny, romantami obszerniejsze powieści
opowiadające o niezwykłych, awanturniczych, fantastycznych
przygodach. I w tym właśnie sensie pojawił się po raz
pierwszy w rękopisie w XVw. wyraz �romanticus romantyczny".

Później przymiotnik
�romantyczny" zaczęto używać do oznaczenia pewnej
specjalnej piękności w poezji, następnie romanse dramat
szekspirowski i hiszpański. To już było znacznie zbliżone do
tego, w jakim terminu �romantyzm" używali przedstawiciele
młodej generacji artystów i myślicieli w końcu XVIII i
początkuXIXw. tj. sami romantycy.

Okres ten przypadł
zarówno w Europie jak i w samej Polsce na czasy niezwykle
burzliwe. Był to czas ruchów narodowo wyzwoleńczych (powstanie
listopadowe, krakowski i styczniowe), oraz okres
wynaradawiania.Literatura zajmowała się głównie walką narodowo - wyzwoleńczą.

Literatura na emigracji. Lata 1831-1863.

Główne siedziby
Paryż, Londyn i Bruksela. Twórcy emigracyjni Mickiewicz,
Słowacki, Krasiński, Chopin. Lata działalności naukowej i
politycznej wybitnego historyka Joachima Lelewela (1786 1861),
filozofa mesjanisty i matematyka Józefa Marii Hoene Wrońskiego
(1776 1853) oraz sugestywnego mistyka Andrzeja Towiańskiego
(1799 1878), pod którego wpływem pozostawali m.in. Mickiewicz,
Goszczyński, Słowacki.

1835 założenie
polskiej drukarni i księgarni przez Eustachego Januszkiewicza,

1839 otwarcie z
inicjatywy księcia Adama Czartoryskiego istniejącej do dziś
Biblioteki Polskiej w Paryżu.

Po roku 1848 wybitny, ale nie doceniany Cyprian
Norwid.

Ugrupowania polityczne :

Hotel Lambert stronnictwo arystokratyczno
monarchistyczne
przywódca książę Adam Czartoryski organ �Trzeci Maj".
Drogę do odzyskania niepodległości upatrywało w zabiegach
dyplomatycznych zjednujących Francję, Anglię i Turcję.

Komitet Narodowy Polski
przewodniczący Lelewel

Zjednoczona Emigracja
Polska założyciel Lelewel. Wysunął on koncepcję wspólnej
walki z caratem Polaków i Rosjan. Wydał odezwę na ten temat
pt. �Odezwa Komitetu Narodowego do Rosjan" w 1832r. Kocepcje
Lelewela propagowało czasopismo �Pielgrzym Polski",
redagowane przez Eustachego Januszkiewicza dokładał się do niego
Mickiewicz.

Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832 1862
�Demokrata Polski"

ideologowie Wiktor
Heltman, Tadeusz Krępowiecki i Stanisław Worcell.

Podstawową publikacją
Tow. był �Manifest", w którym określało ono swe
stanowisko wobec sprawy niepodległości i kwestii chłopskiej.

Rozwój literatury w kraju w latach 1831 1863.

Zabór austriacki.

Lwów noworocznik
�Ziewonia" skupiał pisarzy i poetów m.in. August Bielowski,
Lucjan Siemieński oraz Seweryn Goszczyński. Działalność
literacką łączono najczęściej z działalnością spiskową,
wiążąc w ten sposób romantyczne ideały z polityczną
praktyką. Z ośrodkiem tym związany też był Aleksander Fredro
i Wincenty Pol.

Rzeczpospolita Krakowska
Edmund Wasilewski, autor �Pieśni żeglarzów", �Hymnu
orłów" i �Krakowiaków" oraz Gustaw
Ehrenberg. Po roku 1845 Kornel Ujejski.

Zabór pruski.

Od 1838 istnieje
biblioteka Edwarda Raczyńskiego, 10 lat później zaczęły się
ukazywać czasopisma �Tygodnik Literacki" Antoni Woykowski
oraz �Orędownik Naukowy". Z �Tygodnikiem"
współpracował znakomity krytyk literacki i filozof Edward
Dembowski, autor �O dramacie w dzisiejszym piśmiennictwie
polskim" i �Piśmiennictwa polskiego w zarysie". Czołowy
przedstawiciel polskiej myśli rewolucyjno demokratycznej.

Najwybitniejszym poetą regionu Wielkopolskiego był Ryszard
Berwiński. Związani z Poznaniem August Cieszkowski i Bronisław
Trentowski oraz Karol Libelt.

Zabór rosyjski.

Warszawa czasopismo
założone przez Dembowskiego �Przegląd Naukowy"

Hipolit Skimborowicz,
Narcyza Żmichowska, poeta Karol Baliński, publicysta Henryk
Kamieński.

Inna grupa, to cyganeria
warszawska demonstrująca nonkomformizm moralno obyczajowy Józef
Dziekoński, Włodzimierz Wolski, Teofil Lenartowicz, Cyprian
Norwid.

Czasopisma �Biblioteka Warszawska",
�Kurier Warszawski".

Wilno prekursor Józef
Ignacy Kraszewski z naukowo literackim pismem �Athenaeum",
twórca opery narodowej Stanisław Moniuszko, popularny także
jest Władysław Syrokomla.

Działalność spiskowa:
Artur Zawisza, rozstrzelany Szymon Konarski, współzałożyciel
organizacji Stowarzyszenie Ludu Polskiego, oraz skazany na
bezterminową katorgę ks.Piotr Ściegienny.

Ad.2

BOHATER
BAJRONICZNY�choroba wieku", zniechęcenie do życia,
poszukuje sensu i celu życia. Tragiczny indywidualista, silna
osobowość, skłócony ze światem i ludźmi, buntownik
przeciwko niesprawiedliwości, nierówności społecznej.
Rozdarty wewnętrznie, targany wewnętrznymi rozterkami i
silnymi namiętnościami, samotny bo niezrozumiały, walczący w
pojedynkę, dynamiczny, zmieniający się, przeżywający
przemianę wewnętrzną.

BOHATER
WERTEROWSKInieszczęśliwie zakochany z powodu przesądów
klasowych, popełnia samobójstwo.

BOHATER RENEJSKIfrancuska odmiana choroby
wieku.

Poza nimi polskie odmiany bohaterów:

KONRAD WALLENROD
poświęca się dla narodu, walczy podstępem i z tego powodu
czuje się podle. Niedoceniany przez nikogo �wallenrodyzm".

GUSTAW z �Dziadów"
nieszczęśliwy kochanek.

KONRAD z �Dziadów"
samotnik walczący za cały świat, prometeusz

chcący dać światu
szczęście, pyszny uważający siebie za równego Bogu, z tego
powodu przegrywa.

KORDIAN głupi smarkacz,
który nie wie co chce, typowy bohater romantyczny,
nieszczęśliwie zakochany, zrywa się do bohaterskich czynów,
ale za słaby psychicznie do sprostaniu temu. Porywa się choć
wszyscy go opuścili.

HRABIA z
�NieBoskiej" porwany i zwiedziony przez dziwkę poezję,
doprowadza siebie i innych do zguby. Egoistyczny, chce być na
świeczniku. Posiada jednak sumienie i w miarę zdrowy rozsądek.


Ad.3

Adam Mickiewicz urodził
się 24.XII.1798r. w Zaosiu na dawnych ziemiach litewskich.
Wchowywał się w Nowogródku, gdzie ojciec jego, Mikołaj,
zdeklasowany szlachcic herbu Poraj, pracował jako obrońca
sądowy. Skończył szkołę dominikańską i na studia
filologiczno historyczne do Wilna. Utrzymywał się ze
stypendium, które potem musiał odpracować jako nauczyciel w
Kownie.

FILOMACI i FILARECI
założył łącznie z Tomaszem Zanem, Janem Czeczotem, Józefem
Jeżowskim, Onufrym Pietraszkiewiczem i Franciszkiem Malewskim
tajne stowarzyszenia FILOMATÓW (miłośników nauki) i
FILARETÓW (miłośników cnoty) miały na celu samokształcenie
i przygotowanie młodzieży do działalności w różnych
dziedzinach życia w państwie pozbawionym własnej
państwowości. UTWORY �Pieśń filaretów"(1820), program
ideowy w �Odzie do młodości"(1820).

NIESZCZĘŚLIWA
MIŁOŚĆ. KONTAKT Z FOLKLOREM.

Zakochał się w Maryli
Wereszczakównie z Tuhanowicz, ale nic z tego nie wyszło z
powodu dzielących ich różnic majątkowych i społecznych.
Znał dużo pieśni, podań, baśni i obrzędów polskich jak i
białoruskich. UTWORY �Ballady i romanse"(1822), �Dziadów
część II i IV" oraz �Grażyna"(1823), pierwszy tom
�Poezji"(1822) uznawany za początek romantyzmu polskiego.

WIĘZIENIE I ZESŁANIE.

Po wykryciu organizacji
filomackich władze carskie osadziły Mickiewicza w zamienionym
na więzienie klasztorze bazylianów w Wilnie. Skazany po
procesie w 1824r. na osiedlenie w głębi Rosji. Droga Wilno
Petersburg Odessa Moskwa. Zaprzyjaźnił się tu min. z
Puszkinem. Wycieczka na Krym w 1825r., gdzie zetknął się z
tamtejszą kulturą. UTWORY �Sonety"(1826), �Konrad
Wallenrod"(1828), �Dziady cz. III"(1832).

ROMANTYCZNE PODRÓŻE.

W roku 1829r. opuszcza
Rosję i wędruje po całej Europie. W grudniu 1830r. dociera do
niego wiadomość o wybuchu powstania.

PRÓBA PRZYŁĄCZENIA
SIĘ DO POWSTANIA.

Przyjechał do
Wielkopolski w poznańskie, ale już nie zdążył się
przyłączyć. WIERSZE �Śmierć pułkownika", �Nocleg",
�Reduta Ordona"(1831r. ). Bawił na Wielkopolsce do wiosny
1832r. w dworach szlacheckich, gdzie nachapał się polszczyzny,
czego owocem był �Pan Tadeusz" napisany w czasie pobytu w
Paryżu w 1833r.

EMIGRACJA. DREZNO PARYŻ
LOZANNA.

Z Wielkopolski udał
się do Drezna podzielając los wielu emigrantów. Rozpoczął
nowy etap życia tułaczkę. W atmosferze klęski powstania
stworzył �Dziady cz.III" Drezno 1832r.

31 lipca 1832r. przybył
do Paryża, gdzie spędził resztę swojego tułaczego życia.
Włączył się aktywnie w życie tamtejszej polskiej emigracji
(min. był członkiem Towarzystwa Literackiego, Litewskiego i
Ruskiego, Pomocy Naukowej, Komitetu Narodowego Lelewela).
Związane z tym UTWORY �Księgi narodu polskiego i" Księgi
pielgrzymstwa polskiego"(1832).

Zmęczy i rozczarował
się rychło monarchistyczną Europą.Ożenił się z córką
pianistki Celiną Szymanowską i miał z nią 6 dzieci. Tworzył
dla tamtejszego teatru dla pieniedzy. Dostał posadę nauczyciela
łaciny w Lozannie, tam stworzył �liryki lozańskie".

WYKŁADY W COLLEGE DE
FRANCE.

Objął katedrę
literatur słowiańskich w 1840r. Jako profesor slawista
pracował tam przez 4 lata. Za postępowość działalność jego
została zakazana przez władze francuskie.

W KOLE TOWIAŃCZYKÓW.

Stworzone przez
Towiańskiego, nawiedzonego mistyka głoszącego rychłą odnowę
Europy i odzyskanie przez wszystkich wolności.

LEGIONY POLSKIE WE
WŁOSZECH.

W czasie Wiosny Ludów
(1848) Mickiewicz udał się do Rzymu, aby tu stworzyć własną
formację zbrojną (Legion Polski), który miał walczyć �za
naszą i waszą wolność". Napisał dla niego radykalny
program, w którym ukazał wizję republikańsko demokratycznej
Polskę (min. uwłaszczenie chłopów,
równouprwnienie kobiet i żydów), i nazwał go �Składem
zasad"(1848). Legion w końcu walczył tylko z Austriakami,
będąc pod władzą Lombardii.

MIĘDZYNARODOWY
PUBLICYSTA.

Wrócił do Paryża, aby
podjąć kolejną akcję zbrojną. Założył z innymi
�Trybunę Ludów" i głosił tam radykalno rewolucyjny
program społeczny i polityczny budowany na fundamencie swoistego
socjalizmu. Nie podobało się to władzom i w końcu został
zwolniony ze stanowiska redaktora naczelnego i profesorstwa.
Obarczonemu gromadką dzieci dostał posadę
bibliotekarza w paryskiej Bibliotece Arsenału.

OSTATNIA PRÓBA WALKI O
POLSKĘ.

Nadzieje polityczne
wiązał z osobą Napoleona III oraz rozpoczętą w 1854r. wojną
z Francją, Anglią i Rosją (tzw. wojna krymska). Po śmierci
żony zostawił dzieci w Paryżu i wyjechał do Konstantynopola,
pomóc w tworzeniu formacji kozaków otomańskich mających
wziąć udział w walce przeciwko Rosji. Ich dowódcą był
powieściopisarz Michał Czajkowski. Stronnictwo monarchistyczne
Czartoryskich chciało podporządkować sobie te oddziały
czemu Mickiewicz się sprzeciwiał. Rozgoryczony politycznymi
tarciami, zmęczony psychicznie i fizycznie uległ atakowi
cholery. Zmarł 26 listopada 1855r.

Ad4.

�Romantyczność"
Udramatyzowana scenka, w której obłąkana dziewczyna Karusia
rozmawia ze swoim zmarłym kochankiem, którego widzi co noc we
śnie. Zjawa jest biała jak chusta, ma zimne dłonie i znika
kiedy zaczyna świtać, kiedy pierwszy kur zapieje. Dziewczyna
obawia się zjawy, jednocześnie prosi , aby ukochany nie
opuszczał jej. Obłąkanej przygląda się tłum
wiejskich ludzi i mędrzec. Z postawą ludu, który współczuje
rozpaczającej dziewczynie solidaryzuje się sam poeta:

�I ja to słyszę, i
ja tak wierzę,

Płaczę i mówię
pacierze".

Natomiast mędrzec,
czyli jak sam poeta wyjaśnił Jan Śniadecki szydzi z
dziewczyny, ludu i poety, mówiąc:

�Ufajcie memu oku i
szkiełku

Nic tu nie widzę
dokoła.

Duchy karczemnej tworem gawiedzi,

W głupstwa wywarzone
kuźni,

Dziewczyna duby smalone bredzi,

A gmin rozumowi
bluźni".

Replika poety staje się hasłem naczelnym romantyków
polskich:

�Czucie i wiara silniej mówi do mnie

Niż mędrca szkiełko i
oko (...)

Miej serce i patrzaj w serce".

W balladzie tej są
głoszone typowo romantyczne poglądy, które wyrażają się nie
tylko w głoszeniu bezwzględnej wyższości uczucia nad rozumem,
czy też w wprowadzeniu ludowej bohaterki, obłąkanej Karusi.
Romantyczne jest także poczucie niezrozumienia i osamotnienia,
motyw nieszczęśliwej miłości:

�Nie lubię świata,

Źle mnie, w złych
ludzi tłumie".

Ogólnie ballady charakteryzuje:

tajemniczość

wiara w możliwości
kontaktu ze światem pozazmysłowym

nieszczęśliwa
miłość

wierzenia ludu

kierowanie się
intuicją, wiarą i uczuciem

mistycyzm

bohater z ludu
odznaczający się jakąś niezwykłą cechą (np. obłąkany)

motto Szekspira

Dalsze ballady
kontynuują manifest zawarty w �Romantyczności".

�Świteź" Poeta
przedstawia tutaj ludową wiarę w istnienie boginek wodnych, w
zatopione na dnie jezior miasta. Opis jeziora Świteź urzeka,
pięknem, tajemniczością i grozą. W nocy z okolic jeziora
dochodzą dziwne, straszne nieraz dźwięki. Zaintrygowany
dziedzic z Płużun postanawia dowiedzieć się �co w trawie
piszczy". Zarzuca sieci i wyławia rusałkę, która opowiada
historię zatopionego miasta. W czasie wojny władca miasta Tuhan
wyrusza na pomoc Mendogowi i musi zostawić miasto bez
ochrony, tylko same kobiety i starców. W nocy gród napadają
wojska ruskie. Kobiety postanawiają popełnić samobójstwo,
żeby nie zostać zhańbione. Córka Tuhana modli się do Boga o
śmierć. Wtedy Świteź występuje z brzegów i zatapia
miasto, a jego mieszkańcy zamienieni zostają w niezwykle
piękne i trujące kwiaty, powodujące śmierć każdego kto je
zerwie. Kwiaty zostają zrywane przez ruskich żołnierzy i ci
umierają. Jest to kara za to, że napadli na bezbronne miasto i
ludzi. Przekonanie, że każda zbrodnia zostanie
ukarana.

Karę ponosi także
zgodnie z ludowym poczuciem moralności za niedochowanie
przysięgi bohater �Świtezianki". Spotyka on nad brzegiem
Świtezi piękną nieznajomą, której przyrzeka wierność i
miłość i prosi ją o zamieszkanie z nim. Poddany zostaje
próbie po tym wydarzeniu. Ta sama Świtezianka przemienia się w
inną piękną dziewczynę i obiecuje mu niespotykane przeżycia
i rozkosze. Strzelec ulega i łamie złożoną przysięgę, wtedy
dziewczyna zmienia się w Świteziankę i
mówi:

�A gdzie przysięga?
gdzie moja rada?

Wszak, kto przysięgę
naruszy,

Ach, biada jemu, za
życia bida!

I biada jego złej
duszy".

Tak więc, zgodnie z
ludowymi wyobrażeniami na ten temat, za niedochowanie przysięgi
niewiernego strzelca spotkała okrutna kara, ponieważ i jego i
tajemniczą dziewczynę pochłonęły wody jeziora.
Nieszczęśliwa dusza jego jęczy pod pobliskim modrzewiem.

�Dziady II" obrzędy
ludowe sięgające czasów przedchrześcijańskich. Tajemnicza
sceneria wspomagana przez chór wieśniaczy. Obrzędy mają na
celu przywołanie duchów zmarłych i w miarę możliwości
dopomożenie im w dostaniu się do raju. Pojawiające się duchy
można podzielić na lekkie, średnie i ciężkie.

Lekkie przybywają dwa
aniołki z prośbą o ziarnko goryczy, gdyż właśnie tego im
potrzeba do osiągnięcia szczęścia. Na ziemi żyły krótko i
nie zaznały goryczy.

�Bo słuchajcie i
zważcie u siebie, Że według Bożego rozkazu:

Kto nie doznał goryczy
nie razu,

Ten nie dozna słodyczy
w niebie".

Średnie duch pięknej
dziewczyny, która na ziemi miała dużo adoratorów, ale
żadnego z nich nie potrafiła pokochać. Cały czas bujała w
obłokach nie rozumiejąc ich uczuć.

�Kto nie dotkną ziemi
ni razu,

Ten nigdy nie może być
w niebie".

Ciężkie zły pan
który gnębił poddanych, nieraz doprowadzając do ich śmierci.

Dla niego nie ma ratunku.

�Tak, musisz dręczyć
się wiek wiekiem,

Sprawiedliwe zrządzenie
Boże!

Bo kto nie był ni razu
człowiekiem,

Temu człowiek nic nie
pomoże".

Tak więc, aby
osiągnąć pełnię człowieczeństwa trzeba zaznać w życiu
doczesnym goryczy i cierpienia, trzeba rozumieć cudze uczucia i
samemu umieć kochać, wreszcie nie wolno nikogo krzywdzić, nie
można patrzeć obojętnie na cierpienie innych.

Ad.5

Tragizm i heroizm moralny:

wybranie samotnej walki z zakonem

rezygnacja z miłości
Aldony

wyrzeczenie się
szczęścia osobistego, wejście na drogę zdrady i podstępu

rozterki związane z
wejściem na drogę lisa

uchylanie się od
decyzji, zwlekanie (przed wyruszeniem na wojnę)

szukanie zapomnienia w alkoholu

do wejścia na drogę
czynu skłania go pieśń wajdeloty (pieśń ludowa jest siłą)

Konrad niszczy zakon
lecz jako człowiek przegrywa, nie ma po co żyć (nie ma szansy
na życie z Aldoną), dlatego się zabija.

Konrad jako bohater
romantyczny samotny, wyrasta ponad otoczenie, przeżywa
romantyczną miłość, jest skłócony z samym sobą.

Ad.6

Wallenrodyzm jest to
postawa bohatera, który pod pozorami wiernej służby knuje
okrutną zemstę na znienawidzonym wrogu, chociaż ta zdradliwa
metoda walki wywołuje u niego głęboki konflikt wewnętrzny.
Bohater tego typu poświęca szczęście osobiste dla dobra
ojczyzny, jest żarliwym patriotą, ale jednocześnie bohaterem
prawdziwie tragicznym.

Ad.7

POWIEŚĆ POETYCKA jest
to gatunek poezji narracyjnej powstałej z połączenia elemetów
epickich i lirycznych; rozbudowany utwór wierszowany
zawierający fabułę nasyconą momentami dramatycznymi i
odznaczająca się silnym zsubiektywizowaniem opowiadania i
opisu. Powieść poetycka wprowadziła narratora, który nie
unikał wynurzeń na temat własnych przeżyć, zwracał się
wprost do czytelnika, jawnie komentował postawy bohatera
często będącego maską ukrywającą osobę twórcy. Fabuła
luźna, fragmentaryczna kompozycja, pełna niedomówień ,
zagatkowości, jej tok przyspieszony obfitował w spięcia, luki
i zakłócenia chronologii zdarzeń (inwersja czasowa fabuły).

Ad.8

Na kartach utworu
zawarta została charakterystyka społeczeństwa polskiego.
Szczególnie zawarte zostało to w scenie I, VII i VIII.

W pierwszej scenie
więziennej przedstawieni są uwięzieni filomaci i filareci.
Można wyróżnić różne postawy jedna wszystkie nacechowne są
patriotyzmem, poświęceniem i koleżeństwem w stosunku do
współwięźniów. Sobolewski jest załamany carskim bezprawiem,
nie może sobie poradzić z pytaniem dlaczego ich
uwięziono.Opowiada on więźniom, że widział jak młodzież w
kibitkach na sybir wywożą Tomasz Zann cierpi, gdyż
widzi cierpienie innych, nie widzi sensu w przeciwstawianiu się
Nowosilcowowi. On chce się poświęcić i przyjąć wszystki
domniemane winy na siebie. Jankowskiego natomiast cierpienie
zahartowało, on z czasem coraz bardziej nienawidzi cara. Zaczyna
też wątpić w opiekę boską nad Polakami, śpiewa
bluźnierczą niemalże pieśń, którą przerywa Konrad.

Scena VII �Salon
warszawski" przedstawione jest towarzystwo podzielone wyraźnie
na dwie grupy, pierwsza składa się z patriotycznej młodzieży
�przy drzwiach", a druga z dam z towarzystwa, oficerów i
literatów. Second one jest pozbawione patriotyzmu, goni za
rozrywką, a największym zmartwieniem jest to, że ostatni bal
był nie najlepszy. Spowodował to brak Nowosilcowa, bowiem nikt
nie potrafi tak organizować balów jak on,
jak powiedziała jedna z dam, na dodatek mówi po francusku.
Środowisko literatów także jest przedstawione w niekorzystnym
świetle. Kiedy jeden z patriotów opowiada historię
Cichowskiego (został on uwięziony i strasznie
męczony, do tego stopnia, że dostał pomieszania zmysłów),
literat mówi, że takie opowiadania są zbyt rzeczywiste i zbyt
krwawe jak dla Polaków.

�Nasz naród scen
okropnych, gwałtownych nie lubi, Śpiewać, na przykład,
wiejskich chłopów zalecanki, Trzody, cienie Słowianie, my
lubimy sielanki".

Patrioci mówią po
polsku i ostro krytykują postawę arystokracji. A (Adam
Gurowski, uczestnik powstania listopadowego) twierdzi, że
arystokracja zasłużyła na hak, natomiast N (Ludwik Nabielak,
uczestnik ataku na Belweder, po powstaniu emigrant) ubolewa, że
ludzie o takim obliczu ideowym stoją na czele polskiego narodu.
Podsumowaniem są słowa Piotra Wysockiego (podoficera,
instruktora w Szkole Podchorążych, organizatora powstania
listopadowego):

�...Nasz naród jest jak lawa,

Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,

Lecz wewnętrznego ognia
sto lat nie wyziębi,

Plwajmy na tę skorupę
i zstąpmy do głębi"

Scena VII.

Na początku toczą się
rozmowy między Doktorem (ojczym Słowackiego dr

August Becu) i Pelikanem
(dr Wacław Pelikan). Obaj wyprzedzają się w prawieniu
komplementów Senatorowi i okazywaniu swojej lojalności. Doktor
nawet podejmuje się udowodnić, że ks.Adam Czartoryski
przewodzi spiskowi. Doktor policzkuje księdza Piotra, czym do
końca się pogrąża, i ten przepowiada mu rychłą śmierć. In a
meantime przychodzi Rollinsonowa prosić o życie dla syna.
Senator zbywa ją po czym za radą Pelikana poleca otworzyć okno
Rollinsonowi wiedząc, że ten chce popełnić samobójstwo.
Potem następuje rozmowa z księdzem Piotrem, który przepowiada
śmierć wszystkim po kolei, a na końcu umrze najgorszy.

Na balu część ludzi
podlizuje się Senatorowi, ale są i tacy, którzy chcą nawet
zabić go, jak Justyn Pol. Powstrzymuje go jednak Bestużew,
który mówi, że śmierć jednego z psiarni nic nie pomoże,
gdyż są także inni. Na końcu piorun zabija Doktora w jego
własnym mieszkaniu.

Ad.9

Konrad jest poetą
obdarzonym wielkim talentem. Dzięki swojej poezji i swojemu
geniuszowi uważa się za lepszego od innych i przez to
samotnego. Jest pyszny i według niego tylko Bóg jest mu równy
i z mim może rozmawiać jak z równorzędnym partnerem. Jego
poezja jest tak potężna, że tylko Bóg i natura jest w stanie
go wysłuchać. Będąc tak potężnym i lepszym od innych czuje
się w obowiązku pomóc ludziom osiągnąć szczęście. Chce
wziąć na siebie wszystkie cierpienia ludzkości, być jak
ojciec. Zarzuca Bogu, że ten mając taką władzę nie potrafi
dać ludziom szczęścia. Niech odda mu jej część, a wtedy on
Konrad uszczęśliwi ludzi. Zrobi to z wielkiej miłości do
narodu, z wielkiego patriotyzmu. Jednak walcząc samotnie nie
jest w stanie dokonać tak wielkiego czynu. Konrad chce jak
mityczny Prometeusz samotnie przynieść radość ludziom. Jest
jednak zbyt pyszny i zbyt słaby. W przypływie zbytniego
animuszu oskarża Boga o to, że jest mądrością, nie miłością, a
potem,że jest carem. Odchodząc od Boga dostaje się we
władanie szatana. Gdyby nie pomoc ks. Piotra pewnie by w tym
władaniu pozostał.

Ad.10

Ksiądz Piotr, w
przeciwieństwie do Konrada, dostępuje zaszczytu spotkania z
Bogiem. Osiąga to dzięki swojej pokorze.

W jego widzeniu
wyodrębnić możemy:

widok kibitek
wywożących młodzież na północ

jeden uchodzi, to
obrońca narodu (imię jego 44)

wizja męczeństwa
Polski (analogia do męczeństwa Chrystusa), po klęsce powstania
listopadowego. Herod Car Mikołaj, Rakus Austria, Borus Prusak,
Moskla, który się poprawi i Piłat umywający ręce Francja.

naród umiera na krzyżu

przychodzi wybawca
(imię jego 44) o trzech twarzach, trzech
koronach, na trzech stolicach

naród powstaje, odradza
się.

Mesjanizm wiara, że
męczeństwo i ofiary Polski nie pójdą na marne. Polska odzyska
wreszcie wolność i da ją innym. Polska poniesie taką samą
ofiarę jak Jezus Chrystus dla wyzwolenia Świata. Polacy są
narodem wybranym. Mesjanizm nie jest jednak namawianiem do
biernego wyczekiwania cudu. Ukazanie odrodzonej Polski doje
otuchę ludziom.

Ad.11

1. Afabularność brak
fabuły ukształtowanej w związku przyczynowo skutkowym (luźne
sceny, epizody nie powiązane ze sobą),

2. Brak trzech
jedności: czasu, miejsca, akcji,

3. Czas trwania akcji
nie jest określony, zmienia się miejsce akcji

(Warszawa bal, Wilno
więzienie, Kowno widzenie Ewy),

4. Wielowątkowość:
charakterystyka społeczeństwa, martyrologia, epizod związany z
bohaterem, itd.

5. Nie jest zachowana
czystość gatunku: sceny tragiczne sąsiadują ze scenami
żartobliwymi a nawet śmiesznymi,

6. Nie jest zachowana
jedność rodzaju: elementy epickie (opowiadanie

Sobolewskiego)
występują obok scen lirycznych (mała i wielka improwiza

cja) synkretyzm
(łączenie),

7. Symultanizm
przedstwienie równocześnie równoległych wątków akcji,

8. Bohater romantyczny
człowiek wybity, tragiczny, samotnie walczący o szczęście
ludzkie,

9. Występowanie scen
realistycznych (ukazanie świata zewnętrznego) obok scen
fantastycznych (w których pisarz dokonuje interpretacji
opisanego świata, wyraża własne myśli i program),

10. Fragmentaryczność,
epizodyczność czyli poszczególne epizody łączy bohater,

11. Otwartość dramatu
nieuporządkowanie kompozycyjne: cz.II, IV i

III,

12. Muzyczność
dramatu.

Ad.12

I księga legiony we
Włoszech, powstanie Księstwa Warszawskiego, zwycięstwo
Napoleona.

IV karczma, opowieść
ks.Robaka, wojska w Częstochowie, W Księstwie Warszawskim 100
tys. żołnierzy.

VII Bartek Prusak, powstanie w Poznaniu.

X spowiedź ks.Robaka,
Jena, Targowica (chcieli mu ziemie nadać za

zabicie Stolnika), w
liście rozpoczęcie wojny z Rosją.

XI rok 1812 wiosna
wkraczają wojska Napoleona.

XII Koncert Jankiela
Konstytucja III Maja, Targowica, Rzeź Pra

gi, Legiony, przybycie
Dąbrowskiego na Litwę.

Ad.13

paliwoda trzęsący
powiatem, miłość do córki Stolnika Ewy,

podano mu �czarną
polewkę", zdenerwował się tym i zaczą pić,

ożenił się z
pierwszą napotkaną dziewczyną, miał z nią Tadeusza.

Ona umarła ze zgryzoty.


przypadkowo znalazł
się niedaleko obleganego zamku Horeszki i zdenerwowany tym, że
ten zwycięsko odpiera ataki porywa z ziemi pistolet zabitego
Rosjanina i strzela zabijając Stolnika,

Jacek zostawił dziecko
u Sędziego i wyjechał za granicę,

wstąpił do Legionów,
walczył i odniósł wiele ran i bywał wiele razy więziony,

wstąpił do zakonu

przybywa na Litwę jako
emisariusz, nazywa się ksiądz Robak,

agituje szlachtę,
namawia ją do przyłączenia się do powstania,

umiera od rany odniesionej w czasie zajazdu,

Nowy typ bohatera romantycznego:

całkiem inna droga
życiowa

początek nie zapowiada
jego późniejszego bohaterskiego życia

1 oznaka nieszczęśliwa
miłość prowadząca do zabójstwa Stolnika

chęć odkupienia winy;
walka we wszystkich �sprawiedliwych wojnach" min. pod Jeną.
Jednak to go nie satysfakcjinuje

wstąpienie do zakonu
oznaczające poświęcenie życia innym

2 cecha boh. rom.
poświęcenie się walce o wolność zostaje emisariszem (cierpi
siedząc w więzieniach

umiera w rozterce
żyjąc pod przybraniem

generalna cecha
odróżniająca go od poprzedników: jest bardziej ludzki, nie
posiada żadnych wywyższających go ponad innych cech, nie
wywyższa się (ks. Robak), jest jednym z wielu walczących a nie
samotnikiem

Porównanie z innymi bahaterami romantycznymi:

cechy wspólne cechy nowe

bojownik o wolność
emisariusz

nieszczęśliwa
miłość walka wraz z całym narodem

kierowanie się uczu
agituje nie tylko szlachtę,

ciem ale i chłopów,

zagmatwany życiorys
postać dynamiczna

burzliwy życiorys
świadomie kształtująca

własną postawę

pozbawiony cech
niezwykłych

Ad. 16

Poemat dygresyjny jest
to utwór skłądający się z dwóch ciągów tematycznych
epickiego, opowiadającego o przygodach tytułowego bohaterai
dygresyjnego, mającego charakter refleksji na różne tematy.