OPINIE
Rozdział 5/2.K.3.
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego hydraulika
(instalacje wodne, kanalizacyjne, gazowe)
Dariusz Płochocki zawodowego hydraulika
RozdziałOcena
5/2.K.3.2010 ryzyka
5. Ryzyko zawodowe
styczeń 5/2.K.3.
Spis treS
ci
1. Opis stanowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. Zakres obowiązków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
3. Organizacja pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
4. Wymagane kwalifikacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
5. Identyfikacja zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . 8
7. Statystyka wypadków na stanowisku pracy
za ostatnie 5 lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
8. Karta oceny ryzyka zawodowego . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Opis stanowiska
Hydraulik wykonuje prace w budynkach nowo budowanych, modernizowanych, Środowisko
pracy
przebudowywanych lub remontowanych. CzynnoS
ci swe wykonuje:

na zamkniętych placach budów (należy przez to rozumieć przestrzeń, w której
prowadzone są roboty budowlane wraz z przestrzenią zajmowaną przez
urządzenia zaplecza budowy), bądx
też

w obrębie lokalu mieszkalnego, usługowego lub produkcyjnego, w którym
prowadzone są prace remontowe.
Pomieszczenia zamknięte są wentylowane poprzez otwarte okna, co powoduje
narażenie na skutki oddziaływania zmiennego mikroklimatu (przeciągi). Pomiesz-
czenia wykonywania prac z reguły są nieogrzewane bądx
ogrzewane przenoS
nymi
nagrzewnicami powietrza.
Miejsca pracy (pomieszczenia i poszczególne stanowiska) są oS
wietlane lampami
przenoS
nymi.
Hydraulik wykonuje prace związane z montażem instalacji: Zakres
obowiązków

wodnej  ciepłej i zimnej wody użytkowej,

kanalizacyjnej,

odwadniającej,

odprowadzenia spalin,

wentylacyjnej,

przeciwpożarowej,

centralnego ogrzewania,

gazowej,

przemysłowej (np. sprężonego powietrza, tlenowej, próżniowej).
Ponadto hydraulik zajmuje się konserwacją, remontem i wymianą już istniejących
instalacji.
styczeń 2010 1
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.K.3.
Maszyny i na- Hydraulik wykorzystuje w pracy następujące narzędzia:
rzędzia pracy

szlifierki kątowe,

giętarki mechaniczne i ręczne,

gwinciarki mechaniczne i ręczne,

młoty udarowe zasilane energią elektryczną,

wiertarki,

zgrzewarki,

młotki, przecinaki,

klucze hydrauliczne,

poziomice i piony budowlane,

nożyce do cięcia rur,

piły do cięcia metalu,

rozwiertaki oraz

palniki do cięcia, spawania, lutowania (wraz z butlami gazowymi, wężami
i reduktorami).
Materiały Pracownik stosuje:

luty  miękki i twardy,

topniki trawiące do lutowania twardego,

klej do PVC i CPVC,

pakuły, taS
my uszczelniające, masy silikonowe, itp.
2. Zakres obowiązków
Obowiązki Wykonywane czynnoS
ci można podzielić na etapy, w zależnoS
ci od stanu budynku,
w którym są one wykonywane (przypominamy: budynek nowo budowany, mo-
dernizowany, przebudowywany lub remontowany):

zapoznanie się z dokumentacją projektową,

przygotowanie stanowiska pracy (przygotowanie, ustawienie maszyn, urządzeń
i narzędzi ręcznych niezbędnych do wykonania założonych prac instalacyj-
nych),

konserwacja, remont bądx
demontaż instalacji istniejącej,

montaż instalacji właS
ciwej,

rozruch instalacji (w tym próba szczelnoS
ci oraz regulacja instalacji) i przekaza-
nie inwestorowi,

zlikwidowanie stanowiska pracy.
3. Organizacja pracy
Na stanowisku pracy hydraulika zatrudnionych jest pięć osób. Praca jest jedno-
zmianowa i trwa przez 6 dni w tygodniu z zachowaniem przeciętnie pięciodnio-
wego tygodnia pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie przekraczającym
4 miesięcy.
Hydraulik odpowiada za zgodne ze sztuką budowlaną (warunkami technicznymi
wykonania i odbioru robót sanitarnych) oraz Polskimi Normami wykonanie insta-
lacji sanitarnych w obiekcie budowlanym.
2 styczeń 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego hydraulika OPINIE
Rozdział 5/2.K.3.
4. Wymagane kwalifikacje
Na stanowisku hydraulika można zatrudnić osobę, która:

ukończyła 18-ty rok życia,

ma odpowiedni stan zdrowia udokumentowany aktualnym orzeczeniem le-
karskim o braku przeciwwskazań do pracy na omawianym stanowisku,

jest w stanie fizycznym i psychicznym, pozwalającym na prawidłowe wykony-
wanie powierzonych obowiązków,

jest przeszkolona odpowiednio do zakresu powierzonych obowiązków z tema-
tyki dotyczącej bhp,

zna i zrozumiała instrukcje użytkowania oraz instrukcje bezpiecznej obsługi
i konserwacji maszyn i urządzeń niezbędnych do wykonania założonych prac
instalacyjnych.
Do zatrudnienia na stanowisku pracy hydraulika nie sa wymagane jakieS
inne,
szczególne kwalifikacje.
5. Identyfikacja zagrożeń
Lp. Zagrożenie lub czynnik ródło zagrożenia Możliwe skutki
niebezpieczny, zagrożenia
szkodliwy, uciążliwy
12 3 4
1. Niedostateczne oS
wie- le dobrane oS
wietlenie Zmęczenie wzroku i cho-
tlenie lub wadliwie usy- sztuczne na stanowiskach roby narządu wzroku.
tuowane x
ródła S
wiatła. pracy, w tym najczęS
ciej Złe oS
wietlenie jest też
zbyt duży kontrast oS
wietle- poS
rednią przyczyną
nia pomiędzy płaszczyzną powstawania innych
roboczą, a przejS
ciem. wypadków powodu-
Nierównomierne lub zbyt jących urazy.
małe natężenie oS
wietlenia
na płaszczyx
nie roboczej.
le umieszczone x
ródła S
wia-
tła powodujące olS
nienia,
bądx
wydłużone cienie.
2. Zmienny mikroklimat. Wentylowanie pomieszczeń Choroby układu oddecho-
poprzez otwarte okna (po- wego, w tym najczęS
ciej
wodowanie przeciągów). przeziębienia, ale możli-
CzęS
ć pracy wykonywana we jest także przegrzanie.
poza zamkniętymi pomiesz-
czeniami (np. pod zadasze-
niami).
3. Hałas. Maszyny i urządzenia tech- Ciężkie uszkodzenie
niczne niezbędne do wyko- słuchu, nawet z utratą
nania założonych prac insta- słuchu włącznie.
lacyjnych (np. młot udarowy,
szlifierka kątowa).
styczeń 2010 3
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.K.3.
12 3 4
4. Wibracje. Maszyny i urządzenia tech- Zaburzenia w funkcjono-
niczne niezbędne do wyko- waniu narządów wew-
nania założonych prac insta- nętrznych klatki piersio-
lacyjnych (np. młot udarowy, wej i jamy brzusznej oraz
szlifierka kątowa). dolegliwoS
ci układu mięS
-
niowo-szkieletowego
(zespół wibracyjny).
5. Pył budowlany (cemen- Prace związane z wykona- Podrażnienie układu
towo-wapienny). niem bruzd i otworów tech- oddechowego oraz oczu.
nologicznych w S
cianach
i stropach.
Prace związane z cięciem,
np. rur kamionkowych na
wymagany wymiar.
6. Niebezpieczne napięcie Zagrożenie występuje pod- Ciężkie uszkodzenie ciała
w przewodach elek- czas eksploatacji niespraw- lub nawet S
mierć.
trycznych. nych urządzeń zasilanych
energią elektryczną lub
wykorzystywania niespraw-
nych przedłużaczy.
7. Pożar, wybuch. Używanie otwartego ognia, Ciężkie uszkodzenie ciała
palenie tytoniu, używanie  poparzenia. Zatrucia
niesprawnych urządzeń dymami pożarowymi.
elektrycznych, niesprawna
wentylacja w pomieszcze-
niach, gdzie remontowana
jest instalacja gazowa.
8. Poruszające się maszyny. Poruszające się po placu Ciężkie uszkodzenie ciała
budowy pojazdy. Powyż- (złamania, zmiażdżenia,
sze zagrożenie występuje uszkodzenia organów
szczególnie wówczas, kiedy wewnętrznych) lub
nie zostaną okreS
lone zasa- nawet S
mierć.
dy ruchu na placu budowy
i kierownictwo budowy nie
podejmie działań organiza-
cyjnych zapobiegających
wchodzeniu pracowników
na teren pracy maszyn
samobieżnych (np. prace
związane z wykonaniem
dróg wewnątrzzakłado-
wych).
9. Ruchome elementy Urządzenia przeznaczone Urazy ciała, szczególnie
urządzeń technicznych. do cięcia i gwintowania rur dłoni  najczęS
ciej skale-
zasilane energią elektryczną, czenia.
np. szlifierki kątowe, gwin-
townice.
4 styczeń 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego hydraulika OPINIE
Rozdział 5/2.K.3.
12 3 4
10. Przemieszczające się Nieprawidłowe składowa- Ciężkie uszkodzenia ciała
wyroby i materiały. nie materiałów i wyrobów (złamania, zmiażdżenia)
budowlanych. lub nawet S
mierć. Naj-
częS
ciej dochodzi jednak
do stłuczeń, guzów i si-
niaków.
11. Obrywające się masy Wykopy o S
cianach nie Ciężkie uszkodzenie ciała
ziemi. umocnionych, bądx
wyko- (złamania, zmiażdżenia)
nanych o nie właS
ciwym lub nawet S
mierć (w wy-
nachyleniu. niku uduszenia).
12. Naruszenie konstrukcji Naruszenie konstrukcji Ciężkie uszkodzenie ciała
obiektu budowlanego rusztowań poprzez niepra- (złamania, zmiażdżenia,
zagrażające katastrofą widłowe posadowienie ich uszkodzenia organów
budowlaną. na gruncie lub przeciążenie wewnętrznych) lub
pomostów roboczych. Naj- nawet S
mierć.
częS
ciej przy przemieszcza-
niu rusztowania przejezdne-
go po nie utwardzonym
i nie wyrównanym podłożu.
Naruszenie konstrukcji bu-
dynku w trakcie wykony-
wania bruzd, bądx
otworów
technologicznych pod insta-
lacje w elementach kon-
strukcyjnych budynku.
13. Powierzchnie, na Nierówne i S
liskie drogi Złamania, zwichnięcia
których możliwy jest komunikacyjne na placu kończyn, stłuczenia ciała
upadek na tym samym budowy. Bałagan przy i urazy głowy.
poziomie. stanowiskach pracy.
14. Odpryski czynnika Fragmenty skuwanego Urazy dłoni, urazy twa-
materialnego. tynku, odłamki drutów rzy, szczególnie niebez-
szczotek, przecinaków. pieczne urazy oczu.
15, Spadające przedmioty Wadliwie składowane Stłuczenia i złamania,
 uderzenie, przygnie- narzędzia. zwłaszcza głowy
cenie. i kończyn.
16. Ostrza i ostre krawędzie. Elektronarzędzia i narzędzia Urazy ciała, szczególnie
ręczne do cięcia materiałów dłoni  najczęS
ciej skale-
przeznaczonych do monta- czenia.
żu instalacji sanitarnych.
17. Narzędzia ręczne. Praca narzędziami ręcznymi Stłuczenia, skaleczenia
(np. młotek, przecinak, dłoni.
klucze, itp.).
18. Powierzchnie o podwyż- Palniki do cięcia, spawania OparzeniaI i II stopnia
szonej temperaturze. i lutowania. Łączone lub skóry, najczęS
ciej rąk.
obrabiane (np. przecinane)
elementy instalacji (rur).
styczeń 2010 5
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.K.3.
12 3 4
19. Położenie stanowiska Upadek z wysokoS
ci przy Ciężkie urazy ciała
pracy na poziomie róż- wykonywaniu prac z drabin (zwłaszcza stłuczenia,
nym od powierzchni lub rusztowań systemowych złamania i zwichnięcia
otoczenia  upadek na przejezdnych. szczególnie kończyn oraz
niższy poziom. Niekompletne rusztowania, niebezpieczne urazy
nieprawidłowo ustawione głowy). W skrajnych
drabiny. przypadkach S
mierć
Praca na podestach, ruszto- poszkodowanego.
waniach, zabrudzone schody.
Praca w sąsiedztwie nieosło-
niętych otworów stropowych,
niezabezpieczonych klatek
schodowych czy szamb.
20. Czynniki chemiczne Substancje chemiczne za- Reakcje halucynogenne,
toksyczne, drażniące, warte w klejach, farbach, bóle i zawroty głowy,
oddziałujące przez masach uszczelniających, sennoS
ć, zatrucie, podra-
skórę i drogi S
luzowe. topnikach trawiących do lu- żnienie układu oddecho-
towania twardego, klejach wego, oczu, skóry oraz
do PVC i CPVC. alergie. W skrajnych
przypadkach utrata przy-
Gaz w remontowanych in-
tomnoS
ci.
stalacjach gazowych oraz
gazy techniczne w butlach
 do cięcia, spawania i luto-
wania.
21. Statyczne obciążenie Transport ręczny potrzebnych Schorzenia i urazy układu
fizyczne. maszyn, urządzeń i materia- mięS
niowo-szkieletowego.
łów (np. rur kamionkowych,
stojaków, gwintownicy). Nie
ergonomiczna pozycja ciała
przy wykonywaniu prac,
np. w ograniczonych prze-
strzeniach, z drabin rozstaw-
nych, itp.
22. Dynamiczne obciążenie Transport ręczny maszyn, Urazy układu mięS
nio-
fizyczne. urządzeń i materiałów wo-szkieletowego  naj-
o większych gabarytach częS
ciej naciągnięcia mię-
zwłaszcza podczas nieod- S
ni i zwichnięcia stawów
powiedniego podnoszenia oraz urazy kręgosłupa.
i odkładania. Łączenie rur.
Demontaż starej instalacji.
Zagrożenia biologiczne
Lp. Zagrożenie ródło zagrożenia Możliwe skutki
zagrożenia
Grupa Droga zakażenia
23. Laseczka zgorzeli Gleba, S
cieki. Zgorzel gazowa, posocz-
gazowej Clostridium nica.
perfringens.
gr. 2, brak szczepień. BezpoS
rednia (skaleczenia,
zranienia).
6 styczeń 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego hydraulika OPINIE
Rozdział 5/2.K.3.
24. Laseczka tężca Gleba, S
cieki. Tężec.
Clostridium tetani.
gr. 2, szczepienia. BezpoS
rednia (skaleczenia,
zranienia).
25. Wirus coxsackie (A i B) Ludzie, S
cieki. Zapalenie układu odde-
Picornaviridae. chowego. Angina,
rzadziej zapalenie opon
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa,
mózgowych i mięS
nia
bezpoS
rednia (skaleczenia).
sercowego.
26. Gronkowiec złocisty Ludzie, pył. Zakażenia ropne, zapale-
Staphlococcus areus. nie górnych dróg odde-
chowych, alergia skórna,
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa,
zatrucia pokarmowe,
powietrzno-pyłowa, pokar-
posocznica.
mowa, bezpoS
rednia (skale-
czenia).
27. Wirus zapalenia wątro- Ludzie, S
cieki. Zapalenia żołądka i jelit.
by typu A. Zapalenie wątroby.
gr. 2, szczepienia. Pokarmowa, bezpoS
rednia.
28. Pałeczka okrężnicy Przewody pokarmowe Zakażenie dróg moczo-
Escherichia coli. ludzi, kał, woda. wych, oportunistyczne
zapalenia jelit, biegunki
gr. 2. BezpoS
rednia, pokarmowa,
(często zakażenia wew-
powietrzno-kropelkowa.
nątrzszpitalne, itp.  re-
akcje immunotoksyczne
wywołane endotoksyną.
29. Pałeczka zapalenia płuc Gleba, woda. Zapalenie płuc. Zakażenia.
Klebsiella pneumoniae.
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa,
powietrzno-pyłowa, bezpo-
S
rednia.
30. Leptospira interrogans. Woda, S
cieki, gleba. Zespół Weila objawiający
się uszkodzeniem wątro-
gr. 2, szczepienia. BezpoS
rednia (uszkodzona
by i nerek. Rzadziej zapa-
skóra i błony S
luzowe).
lenie mięS
nia sercowego
i zapalenie płuc.
31. Legionella. Woda (zwłaszcza ciepła), Choroba legionistów
S
cieki. Instalacje klimatyza- (ciężkie zapalenie płuc)
cyjne. i gorączka Pontiac.
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa,
bezpoS
rednia.
32. Pałeczka duru brzusz- Woda, S
cieki, produkty Dur brzuszny.
nego roS
linne i zwierzęce, posiłki
Salmonell choleraesuis. w pracy.
gr. 3, szczepienia. Posiłki, pokarmowo-wodna.
styczeń 2010 7
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.K.3.
33. Zakażenie grzybicą Ludzie. Kandydoza paznokci,
Candida, albicans. skóry, alergia.
gr. 2, brak szczepień A. BezpoS
rednia, wilgotne
S
rodowisko.
34. Herpesvirus ospy Ludzie. Ospa wietrzna, półpasiec.
wietrznej, półpaS
ca.
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa.
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne
Środki ochrony Hydraulik ma do dyspozycji:
indywidualnej

odzież i obuwie robocze,

rękawice ochronne w tym rękawice i pasy antywibracyjne,

okulary ochronne do cięcia i spawania,

okulary ochronne do prac wyburzeniowych,

maski filtrujące i pochłaniające,

hełmy ochronne,

kremy ochronne.
W przypadku stosowania kleju do PVC i CPVC hydraulik pobiera z magazynu:

rękawice ochronne odporne na działanie produktu, nitrylowe lub z polialkoho-
lu winylowego oraz

okulary ochronne w szczelnej obudowie (gogle).
Instrukcje Hydraulik ma do dyspozycji na stanowisku pracy instrukcje:

użytkowania elektronarzędzi oraz maszyn i urządzeń stosowanych przy wyko-
nywaniu założonych prac instalacyjnych (np. szlifierki kątowej, giętarki i gwin-
ciarki mechanicznej, młota udarowego, wiertarki, zgrzewarki),

bezpiecznej obsługi i konserwacji ww. elektronarzędzi oraz stosowanych
maszyn i urządzeń,

bezpiecznego wykonywania prac hydraulicznych na palcu budowy,

przeciwpożarową,

użytkowania S
rodków ochrony indywidualnej.
Na stanowisku pracy znajdują się także karty charakterystyki substancji/prepa-
ratów niebezpiecznych stosowanych przy wykonywaniu założonych prac instala-
cyjnych.
Ww. karty charakterystyki lub zalecenia producentów substancji/preparatów che-
micznych, zamieszczone na opakowaniu są podstawą przy doborze S
rodków
ochrony indywidualnej.
Inne środki Inne S
rodki profilaktyczne to:
profilaktyczne

przeglądy konserwacyjne elektronarzędzi oraz użytkowanych maszyn i urządzeń,

podręczny sprzęt ppoż.,

apteczka pierwszej pomocy,

okresowe szkolenia bhp i badania lekarskie.
8 styczeń 2010
5/2.K.3. Ocena ryzyka zawodowego hydraulika OPINIE
Rozdział 5/2.K.3.
7. Statystyka wypadków na stanowisku pracy
za ostatnie 5 lat
W omawianym okresie nie zanotowano żadnego wypadku przy pracy, któremu
uległby hydraulik.
W tym samym okresie nie zanotowano żadnego przypadku choroby zawodowej.
8. Karta oceny ryzyka zawodowego
Poniższa karta oceny ryzyka zawodowego został opracowana w skali trójstopnio-
wej zgodnie z Polską Normą PN-N-18002 :2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem
i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego. Należy pamiętać, że wy-
nik poniższej oceny ryzyka zawodowego uwzględnia stosowanie S
rodków ograni-
czających zagrożenia.
Zwracamy uwagę, że ryzyko zawodowe zawsze jest S
ciS
le związane z warunkami,
jakie mają miejsce w S
rodowisku pracy oraz z obowiązkami nałożonymi na samego
pracownika.
JeS
li w Państwa zakładzie pracy hydraulicy nie prowadzą prac remontowych istniejących instalacji PRZYKA
AD
gazowych, to zdecydowanie zmniejsza się ryzyko zawodowe związane, m.in. z wybuchem i pożarem.
Przypominamy także, że pracownik powinien być zapoznany z kartą oceny razem
z kartą identyfikacji zagrożeń. Potwierdzeniem tego faktu jest podpis pracownika
na ww. dokumentach z datą oraz adnotacją  Zapoznałem się .
styczeń 2010 9
Rozdział 5/2.K.3.
Rozdział 5/2.K.3.
KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Data & ........... Numer Karty .................................................
Sporządził zespół
Liczba .......................................................................
narażonych .......................................................................
Stanowisko pracy Hydraulik
........................ .......................................................................
Charakterystyka stanowiska pracy. Hydraulik pracuje w budynkach nowo budowanych, Dokumenty odniesienia:
modernizowanych, przebudowywanych lub remontowanych, z reguły na zamkniętych placach  rozp. MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
budów, bądx
też w lokalach mieszkalnych, usługowych lub produkcyjnych, w którym prowa- bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.),
dzone są prace remontowe. Hydraulik wykonuje prace związane z montażem instalacji: ciepłej  rozp. MI z 6.2.2003 r. w sprawie bhp podczas wykonywania
i zimnej wody, kanalizacji, odwadniającej, odprowadzenia spalin, wentylacyjnej, ppoż., central- robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401),
nego ogrzewania, gazowej, przemysłowej (np. sprężonego powietrza, tlenowej, próżniowej).
 rozp. MG z 18.11.2002 r. w sprawie minimalnych wymagań
Ponadto hydraulik zajmuje się konserwacją, remontem i wymianą już istniejących instalacji.
dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pra-
Praca prowadzona jest w pomieszczeniach zamkniętych, w przypadku wentylowania pomiesz- cowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596, ze zm.),
czeń poprzez otwarte okna  w narażeniu na przeciągi. Pomieszczenia są nieogrzewane, bądx
 rozp. MG z 21.10.2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań
ogrzewane nagrzewnicami przenoS
nymi.
dla maszyn (Dz.U. Nr 199, poz. 1228),
OS
wietlenie pomieszczeń pracy zapewnione jest poprzez lampy przenoS
ne.  rozp. MZ z 3.10.2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynni-
Hydraulik wykorzystuje: szlifierki kątowe, giętarki mechaniczne i ręczne, gwinciarki mecha-
ków chemicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86, ze zm.),
niczne i ręczne, młoty udarowe elektryczne, młotki, przecinaki, wiertarki, zgrzewarki, nożyce
do cięcia rur, piły do cięcia metalu, rozwiertaki oraz palniki do cięcia, spawania, lutowania  rozp. MZ z 5.3.2009 r. w sprawie oznakowania opakowań
substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz
wraz z butlami gazowymi, wężami i reduktorami, klucze hydrauliczne, poziomice, piony
niektórych preparatów chemicznych (Dz.U. Nr 53, poz. 439),
budowlane. Ponadto hydraulik stosuje: lut miękki, lut twardy, topniki trawiące do lutowania
twardego, klej do PVC i CPVC, pakuły, taS
my uszczelniające, masy silikonowe, itp.  rozp. MPiPS z 29.11.2002 r. w sprawie najwyższych dopusz-
czalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
Hydraulik ma do dyspozycji odzież i obuwie robocze, rękawice ochronne w tym antywibra-
w S
rodowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833, ze zm.),
cyjne, okulary ochronne do cięcia i spawania i prac wyburzeniowych, maski filtrujące
i pochłaniające, kremy ochronne oraz hełmy ochronne. W przypadku stosowania kleju do PVC  rozp. MIPS z 10.4.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pra-
cach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.),
i CPVC rękawice ochronne, nitrylowe lub z polialkoholu winylowego oraz okulary ochronne
w szczelnej obudowie (gogle).  karty charakterystyki substancji i preparatów niebezpiecznych,
Na stanowisku pracy hydraulik ma do dyspozycji karty charakterystyki wykorzystywanych  PN-EN 12464 1:2004 R
wiatło i oS
wietlenie. OS
wietlenie miejsc
pracy. CzęS
ć 1: Miejsca pracy we wnętrzach,
substancji/preparatów niebezpiecznych oraz instrukcje:
" bezpiecznej obsługi i konserwacji elektronarzędzi oraz stosowanych maszyn i urządzeń,  PN-N-18002 :2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i hi-
" bezpiecznego wykonywania prac hydraulicznych na palcu budowy, gieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego,
" przeciwpożarową,
 instrukcje użytkowania elektronarzędzi oraz maszyn i urządzeń
" użytkowania S
rodków ochrony indywidualnej.
stosowanych przy wykonywaniu założonych prac instalacyjnych,
Inne S
rodki profilaktyczne to: przeglądy konserwacyjne maszyn i urządzeń, podręczny  instrukcje zakładowe.
sprzęt ppoż., apteczka pierwszej pomocy, okresowe szkolenia bhp i badania lekarskie.
Rozdział 5/2.K.3.
10
WZÓR
Lp. Zagrożenie ródło zagrożenia CiężkoS
ć Prawdopodo- Oszacowanie Działania
Wyniki pomiarów szkód bieństwo ryzyka profilaktyczne
12 3 45 6 7
1. Niedostateczne oS
wie- le dobrane oS
wietlenie sztucz- R
rednia Mał Małe Należy dostosować oS
wietlenie sztuczne
tlenie lub wadliwie usy- ne na stanowiskach pracy, w tym prawdopodobne w pomieszczeniach pracy do wymogów
tuowane x
ródła S
wiatła. najczęS
ciej zbyt duży kontrast okreS
lonych w Polskiej Normie PN-EN 124-
oS
wietlenia pomiędzy płasz- 64 1:2004 R
wiatło i oS
wietlenie. OS
wietlenie
czyzną roboczą, a przejS
ciem. miejsc pracy. CzęS
ć 1: Miejsca pracy we wnę-
Nierównomierne lub zbyt małe trzach. Ponadto należy stosować oS
wietlenie
natężenie oS
wietlenia na płasz- miejscowe i przeszkolić pracowników z za-
czyx
nie roboczej, x
le umiesz- sad prawidłowego rozmieszczania x
ródeł
czone x
ródła S
wiatła powodu- tego oS
wietlenia.
jące olS
nienia.
2. Zmienny mikroklimat. Wentylowanie pomieszczeń R
rednia Prawdopodobne R
rednie  Obowiązek używania przydzielonych sortów
poprzez otwarte okna (powo- dopuszczalne ubraniowych z uwzględnieniem aktualnych
dowanie przeciągów). CzęS
ć warunków atmosferycznych. Zwrócenie
pracy wykonywana poza za- uwagi na warunki powstawania przeciągów
mkniętymi pomieszczeniami. i zasady ich unikania.
3. Hałas. Maszyny i urządzenia techniczne Duża Mało R
rednie  Stosowanie indywidualnych S
rodków ochro-
niezbędne do wykonania prawdopodobne dopuszczalne ny przed hałasem  ochronników słuchu. Po-
założonych prac instalacyjnych wyższe dotyczy także osób przebywających
(np. młot udarowy, szlifierka w tym samym pomieszczeniu, w którym wy-
kątowa). konywane są prace emitujące hałas powyżej
80 dB (np. wykuwanie bruzd pod instalację).
4. Wibracje. Maszyny i urządzenia techniczne R
rednia Prawdopodobne R
rednie  Stosowanie dodatkowych przerw w pracy.
niezbędne do wykonania dopuszczalne Nakaz używania rękawic i pasów antywibra-
założonych prac instalacyjnych cyjnych. Zwrócenie uwagi, aby już w trakcie
(np. młot udarowy, szlifierka projektowania obiektu budowlanego uwzględ-
kątowa). nić otwory technologiczne pod instalacje sanitarne.
5. Pył budowlany (cemen- Prace związane z wykonaniem R
rednia Prawdopodobne R
rednie  Nakaz stosowania masek przeciwpyłowych
towo-wapienny). bruzd i otworów technologicz- dopuszczalne i okularów ochronnych. Stosowanie przerw
nych w S
cianach i stropach. w pracy. Uprzątanie pyłu i gruzu wyłącznie
Prace związane z cięciem, np. na mokro.
rur kamionkowych na wymiar.
WZÓR
Rozdział 5/2.K.3.
11
12 3 45 6 7
6. Niebezpieczne napięcie Zagrożenie występuje podczas Duża Mało R
rednie  Okresowe przeglądy konserwacyjne instalacji
w przewodach elek- eksploatacji niesprawnych prawdopodobne dopuszczalne elektrycznej, a zwłaszcza przewodów zasi-
trycznych. urządzeń zasilanych energią lających elektronarzędzia. Zakaz układania
elektryczną, a także niespraw- przewodów na ciągach komunikacyjnych,
nych przedłużaczy i przewo- gdzie mogą uleć uszkodzeniu. Zakaz pracy
dów zasilających. elektronarzędziami, których praca odbiega od
standardowej (wykazują jakieS
uszkodzenia).
7. Pożar, wybuch. Używanie otwartego ognia, Duża Mało R
rednie  Obowiązek stosowania się do instrukcji
palenie tytoniu, używanie prawdopodobne dopuszczalne przeciwpożarowej. Nakaz stosowania detek-
niesprawnych urządzeń elek- torów gazu, w przypadku prac demontażo-
trycznych, niesprawna wentyla- wych starych instalacji gazowych. Zapewnie-
cja w pomieszczeniach, gdzie nie w pomieszczeniach, gdzie remontowana
remontowana jest instalacja jest instalacja gazowa prawidłowej wymiany
gazowa. powietrza. Oznakowanie stref zagrożonych
wybuchem lub pożarem znakami zakazujący-
mi wchodzenie do nich z otwartym ogniem.
8. Poruszające się maszy- Poruszające się po placu budo- Duża Mało R
rednie  Wyznaczenie i oznakowanie ciągów komuni-
ny. wy pojazdy. Powyższe zagro- prawdopodobne dopuszczalne kacyjnych. Oznakowanie (a w przypadku ta-
żenie występuje wówczas, kie- kiej potrzeby także dodatkowe oS
wietlenie)
dy nie zostaną okreS
lone zasa- miejsc szczególnie niebezpiecznych. Nakaz
dy ruchu na placu budowy stosowania się do zasad organizacji ruchu na
i kierownictwo budowy nie po- placu budowy. Zachowanie uwagi. Zapew-
dejmie działań organizacyjnych nienie pomocy kierowcy manewrującego
zapobiegających wchodzeniu pojazdu.
pracowników na teren pracy
maszyn samobieżnych (np.
prace związane z wykonaniem
dróg wewnątrzzakładowych).
9. Ruchome elementy Urządzenia przeznaczone do R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Działania ograniczające poS
piech. Zachowa-
urządzeń technicznych. cięcia i gwintowania rur zasila- dopuszczalne nie należytej ostrożnoS
ci. Zakaz demontażu
ne energią elektryczną, np. szli- osłon elementów ruchomych urządzenia.
fierki kątowe, gwintownice. Prace konserwacyjne jak i prace naprawcze
urządzeń eksploatowanych na placu budowy
powinny być wykonywane wyłącznie przez
Rozdział 5/2.K.3.
12
WZÓR
12 3 45 6 7
uprawnione osoby. Urządzenia powinny być
dopuszczone do eksploatacji przez nadzór
techniczny na placu budowy. Zakaz pracy
w ubraniach z lux
nymi połami, rozpiętymi
mankietami rękawów, z obandażowanymi
dłońmi, itp.
10. Przemieszczające się Nieprawidłowe składowanie R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Materiały i wyroby budowlane należy skła-
wyroby i materiały. materiałów i wyrobów budow- dopuszczalne dować zgodnie z instrukcją magazynowania
lanych. oraz zgodnie z wytycznymi producenta
(dodatkowe szkolenia bhp). Miejsce wyko-
nywania bruzd i otworów technologicznych
w S
cianach i stropach trzeba zabezpieczyć
przed dostępem osób postronnych. Nakaz
stosowania hełmów ochronnych. DbałoS
ć
o ład na stanowisku pracy.
11. Obrywające się masy Wykopy o S
cianach nie umoc- Duża Mało R
rednie  Stosować obudowy S
cian wykopów, bądx

ziemi. nionych, bądx
wykonanych prawdopodobne dopuszczalne wykonywać S
ciany o prawidłowym nachyle-
o nie właS
ciwym nachyleniu. niu (skarpy). Oznakowanie krawędzi wyko-
pów. Zapewnienie asekuracji.
12. Naruszenie konstrukcji Naruszenie konstrukcji ruszto- Duża Mało R
rednie  Rusztowanie przejezdne należy eksploatować
obiektu budowlanego wań poprzez nieprawidłowe prawdopodobne dopuszczalne zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową
zagrażające katastrofą posadowienie ich na gruncie lub producenta. Podłoże, po którym ma być
budowlaną. przeciążenie pomostów robo- przemieszczane rusztowanie należy wyrów-
czych. NajczęS
ciej przy prze- nać i sprawdzić pod kątem wytrzymałoS
ci.
mieszczaniu rusztowania prze- Otwory technologiczne i bruzdy w S
cianach
jezdnego po nie utwardzonym oraz stropach należy wykonywać pod nad-
i nie wyrównanym podłożu. zorem osoby uprawnionej (posiadającej
Naruszenie konstrukcji budynku uprawnienia budowlane w odpowiedniej
w trakcie wykonywania bruzd, specjalnoS
ci).
bądx
otworów technologicz-
nych pod instalacje w elemen-
tach konstrukcyjnych budynku.
WZÓR
Rozdział 5/2.K.3.
13
12 3 45 6 7
13. Powierzchnie, na Nierówne i S
liskie drogi komu- R
rednie Prawdopodobne R
rednie  DbałoS
ć o ład i porządek na stanowisku pra-
których możliwy jest nikacyjne na placu budowy. dopuszczalne cy i wszystkich ciągach komunikacyjnych.
upadek na tym samym Bałagan przy stanowiskach Działania ograniczające poS
piech. Zachowa-
poziomie. pracy. nie należytej ostrożnoS
ci.
14. Odpryski czynnika Fragmenty skuwanego tynku, R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Obowiązek stosowania okularów i rękawic
materialnego. odłamki drutów szczotek, dopuszczalne ochronnych. Wykorzystywanie wyłącznie
przecinaków. sprawnych narzędzi ręcznych. Ograniczanie
poS
piechu. Zachowanie należytej uwagi.
15. Spadające przedmioty Wadliwie składowane narzę- R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Stosowanie hełmów ochronnych. DbałoS
ć
 uderzenie, przygnie- dzia i materiały. dopuszczalne o ład i porządek w miejscu pracy  zwłaszcza
cenie. obowiązek odkładania na miejsce narzędzi
chwilowo niewykorzystywanych. Zakaz
wykonywania prac  jeden nad drugim .
16. Ostrza i ostre krawę- Elektronarzędzia i narzędzia R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Wykorzystywanie wyłącznie sprawnych
dzie. ręczne do cięcia materiałów dopuszczalne narzędzi. Stosowanie rękawic ochronnych.
przeznaczonych do montażu Działania ograniczające poS
piech. Zachowa-
instalacji sanitarnych. nie należytej ostrożnoS
ci.
17. Narzędzia ręczne. Praca narzędziami ręcznymi R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Zachowanie należytej ostrożnoS
ci i uwagi
(młotek, przecinak, klucze dopuszczalne w trakcie pracy narzędziami. Wykorzystywa-
hydrauliczne, itp.). nie wyłącznie narzędzi sprawnych. Stosowa-
nie rękawic ochronnych.
18. Powierzchnie o podwy- Palniki do cięcia, spawania i lu- R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Działania ograniczające poS
piech. Zachowa-
ższonej temperaturze. towania. Łączone lub obrabia- dopuszczalne nie należytej ostrożnoS
ci. Obowiązek stoso-
ne (np. przecinane) elementy wania rękawic ochronnych.
instalacji (rur).
19. Położenie stanowiska Upadek z wysokoS
ci przy Duża Mało prawdopo- R
rednie  Rusztowanie przejezdne i drabiny należy
pracy na poziomie róż- wykonywaniu prac z drabin dobne dopuszczalne eksploatować zgodnie z dokumentacja tech-
nym od powierzchni lub rusztowań systemowych niczno-ruchową producenta. Podłoże, po
otoczenia  upadek na przejezdnych. Niekompletne którym przemieszczane będzie rusztowanie
niższy poziom. rusztowania, nieprawidłowo powinno być równe i wytrzymałe. Zakaz
ustawione drabiny. Praca na stosowania przypadkowych przedmiotów
Rozdział 5/2.K.3.
14
WZÓR
12 3 45 6 7
podestach, rusztowaniach, jako podestów do pracy. Szkolenia z zasad
zabrudzone schody. Praca prowadzenia prac z drabin.
w sąsiedztwie nieosłoniętych
Zabezpieczenie wszelkich otworów stro-
otworów stropowych, nieza-
powych i krawędzi. Oznakowanie klatek
bezpieczonych klatek schodo-
schodowych i otworów szamb. Zachowanie
wych czy szamb.
szczególnej ostrożnoS
ci w strefach zagrożenia.
20. Czynniki chemiczne Substancje chemiczne zawarte R
rednia Mało Małe Obowiązek stosowania się do wytycznych
toksyczne, drażniące w klejach, farbach, masach prawdopodobne zawartych w kartach charakterystyki sub-
oddziałujące przez uszczelniających, topnikach tra- stancji i preparatów chemicznych stosowa-
skórę i drogi S
luzowe. wiących do lutowania twarde- nych w procesach pracy. Stosowanie kre-
go, klejach do PVC i CPVC. mów ochronnych, rękawic ochronnych od-
pornych na działanie wykorzystywanych sub-
Gaz w remontowanych instala-
stancji chemicznych oraz w miarę potrzeby
cjach gazowych oraz gazy tech-
masek pochłaniających.
niczne w butlach  do cięcia,
spawania i lutowania.
21. Statyczne obciążenie Transport ręczny potrzebnych R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Obowiązek przestrzegania norm dotyczących
fizyczne. maszyn, urządzeń i materiałów dopuszczalne ciężaru oraz dystansu, jaki mogą pokonywać
(np. rur kamionkowych, stoja- pracownicy przy transporcie ręcznym.
ków, gwintownicy). Nie ergo- Stosowanie dodatkowych przerw w pracy.
nomiczna pozycja ciała przy Wykorzystywanie rusztowań systemowych
wykonywaniu prac, np. w ogra- przejezdnych. Dodatkowe szkolenia z zasad
niczonych przestrzeniach, prowadzenia ręcznych prac transportowych
z drabin rozstawnych, itp. (zwłaszcza przy transporcie wykonywanym
przez kilka osób).
22. Dynamiczne obciążenie Transport ręczny maszyn, R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Obowiązek przestrzegania norm przy trans-
fizyczne. urządzeń i materiałów o więk- dopuszczalne porcie ręcznym. Wykorzystywanie sprzętu
szych gabarytach zwłaszcza pomocniczego. Dodatkowe szkolenia z za-
podczas nieodpowiedniego sad prowadzenia ręcznych prac transporto-
podnoszenia i odkładania. wych (zwłaszcza podnoszenie i przenoszenie
Łączenie rur. Demontaż starej przedmiotów o większych gabarytach lub
instalacji. masie). Wykorzystywanie właS
ciwych narzę-
dzi do montażu i demontażu instalacji.
WZÓR
Rozdział 5/2.K.3.
15
12 3 45 6 7
Zagrożenia biologiczne
Lp. Zagrożenie ródło zagrożenia CiężkoS
ć Prawdopodo- Oszacowanie Działania profilaktyczne
szkód bieństwo ryzyka
Grupa ryzyka Droga przenoszenia Przechowywanie akt
23. Laseczka zgorzeli Gleba, S
cieki. Duża Mało R
rednie  Stosowanie obuwia i rękawic ochronnych.
gazowej Clostridium prawdopodobne dopuszczalne Natychmiastowe opatrywanie ran (istotna
perfringens. dezynfekcja).
gr. 2, brak szczepień. BezpoS
rednia (skaleczenia, Nie.
zranienia).
24. Laseczka tężca Gleba, S
cieki. Duża Mało R
rednie  Szczepienia ochronne. Stosowanie S
rodków
prawdopodobne dopuszczalne ochrony indywidualnej. Natychmiastowe de-
Clostridium tetani.
zynfekowanie i opatrywanie ran. Podawanie
anatoksyny tężcowej po skaleczeniach.
gr. 2, szczepienia. BezpoS
rednia (skaleczenia, Nie.
zranienia).
25. Wirus coxsackie (A i B) Ludzie, S
cieki. R
rednia Mało Małe Opatrywanie i dezynfekowanie ran. Stoso-
prawdopodobne wanie rękawic ochronnych.
Picornaviridae.
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa, Nie.
bezpoS
rednia (skaleczenia).
26. Gronkowiec złocisty Ludzie, pył. R
rednie Prawdopodobne R
rednie  Bezwzględne przestrzeganie zasad higieny.
Staphlococcus areus. dopuszczalne Spożywanie posiłków wyłącznie w wyzna-
czonych do tego celu miejscach.
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa, po- Nie.
wietrzno-pyłowa, pokarmowa,
bezpoS
rednia (skaleczenia).
27. Wirus zapalenia wątroby Ludzie, S
cieki. R
rednia Mało Małe Szczepienia ochronne. Stosowanie S
rodków
typu A. prawdopodobne ochrony indywidualnej.
gr. 2, szczepienia. Pokarmowa, bezpoS
rednia. Nie.
Rozdział 5/2.K.3.
16
WZÓR
12 3 45 6 7
28. Pałeczka okrężnicy Przewody pokarmowe ludzi, Mała Mało Małe Kategoryczne przestrzeganie zasad higieny.
Escherichia coli. kał, woda. prawdopodobne Spożywanie posiłków i palenie tytoniu
wyłącznie w wyznaczonych miejscach.
gr. 2. BezpoS
rednia, pokarmowa, Nie.
powietrzno-kropelkowa.
29. Pałeczka zapalenia płuc Gleba, woda. Mała Mało Małe Stosowanie S
rodków ochrony indywidualnej.
Klebsiella pneumoniae. prawdopodobne Przestrzeganie zasad higieny.
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa, Nie.
powietrzno-pyłowa,
bezpoS
rednia.
30. Leptospira interrogans. Woda, S
cieki, gleba. Mała Mało Małe Szczepienia ochronne. Stosowanie S
rodków
prawdopodobne ochrony indywidualnej. Przestrzeganie higie-
ny osobistej.
gr. 2, szczepienia. BezpoS
rednia (przez uszko- Nie.
dzoną skórę i błony S
luzowe).
31. Legionella. Woda (zwłaszcza ciepła), S
cie- Mała Prawdopodobne Małe Stosowanie S
rodków ochrony indywidualnej
ki. Instalacje klimatyzacyjne.  masek filtrujących, w przypadku prac na-
prawczych lub demontażu istniejących już
instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych.
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa, Nie.
bezpoS
rednia.
32. Pałeczka duru brzusz- Woda, S
cieki, produkty roS
lin- R
rednia Mało Małe Szczepienia ochronne. Stosowanie S
rodków
nego Salmonell cholera- ne i zwierzęce, posiłki w pracy. prawdopodobne ochrony indywidualnej. Przestrzeganie zasad
esuis. czystoS
ci i higieny.
gr. 3, szczepienia. Posiłki, pokarmowo-wodna. Nie.
33. Zakażenie grzybicą Ludzie. R
rednia Mało Małe Stosowanie mydeł i zasypek z dodatkiem
candida, albicans. prawdopodobne S
rodków przeciwgrzybicznych. Przestrzega-
nie zasad higieny osobistej.
gr. 2, brak szczepień. BezpoS
rednia, wilgotne S
rodo- Nie.
wisko.
WZÓR
Rozdział 5/2.K.3.
17
12 3 45 6 7
34. Herpesvirus ospy Ludzie. Mała Mało Małe Szczepienia ochronne.
wietrznej, półpaS
ca. prawdopodobne
gr. 2, brak szczepień. Powietrzno-kropelkowa. Nie.
Uwagi: Brak lub niestosowanie zabezpieczeń powoduje podwyższenie kategorii ryzyka, tzn. zwiększa prawdopodobień- Zatwierdził:
stwo zaistnienia wypadku, choroby.
Rozdział 5/2.K.3.
18
WZÓR