PĘTLE NERWOWE GŁOWY I SZYI

Pętle nerwowe szyi (7) to koliste konfiguracje nerwowe somatyczne (4) i sympatyczne (3) :

ANSAE COLLI (7)

somaticae (4)

motoriae (1)

ansa cervicalis

sensitivae (1)

ansa laryngea (Galeni)

/zespolenie r. int. n. laryngei sup. et r. post. n. laryngei inf./

motorio-sensitivae (2)

ansa atlantis

ansa cervicalis superficialis

/zespolenie r. colli n. VII et r. sup. n. transversii colii pl. cervicalis m. platysma/

sympathicae (3)

ansa subclavia

ansa vertebralis

ansa thyroidea

UNERWIENIE JĘZYKA

Włókna ruchowe SVE n. XII unerwiają wszystkie mm. języka.

Czucie powierzchowne (bólu i temperatury) jest przewodzone za pośrednictwem 3 nerwów :

• językowego (V3) SVA - z 2/3 przednich języka i brodawek nitkowatych

• n. IX GSA - z 1/3 tylnej języka

• n. krtaniowego górnego (n. X) GSA - z części dolnej języka sąsiadującej z dołkami nagłośniowymi

Czucie głębokie jest przewodzone z włóknami prioproceptywnymi n. XII

Włókna smakowe :

• struna bębenkowa (VIIa) SVA - z 2/3 przednich języka, brodawek grzybowatych

• n. IX SVA - z 1/3 tylnej języka, brodawki liściaste i okolone

Włókna sympatyczne jako splot tętnicy językowej pochodzą ze splotów tętnicy szyjnej zewnętrznej.

Włókna parasympatyczne GVE na języku pochodzą z n. VIIa i n. IX

Pochodne struny bębenkowej po przełączeniu w zwoju podżuchwowym unerwiają przednie i boczne gruczoły językowe w obrębie 2/3 przednich języka.

Pochodne n. IX po przełączeniu w zwoju dolnym n. IX unerwiają tylne gruczoły językowe Ebnera.

UKŁAD AUTONOMICZNY - SYMPATYCZNY

Część ośrodkowa sympatyczna to część górna jądra pośrednio-bocznego zwana ośrodkiem rdzeniowo-rzęskowym. Obejmuje ona 3 neuromery (C8, Th1, Th2). Mieszczą się tutaj następujące ośrodki :

• wazomotoryczny (zwężenie naczyń)

• pilomotoryczny (skurcz włosków przyskórnych)

• potowy

• rozszerzający źrenicę

Część obwodowa sympatyczna jest silnie rozkrzewiona w obrębie głowy i szyi. Tworzą ją zwoje współczulne szyi :

• zasilenie tych zwojów

• gałęzie tych zwojów

• inne tzn. przedkręgowe zwoje sympatyczne

Na szyi wyróżnia się zazwyczaj 3 pary zwojów szyjnych :

• górny, czyli wrzecionowaty

• środkowy, czyli okrągły

• dolny, czyli gwiaździsty (szyjno-piersiowy)

Zwoje te w pionie są połączone przez gg. międzyzwojowe, a w poziomie równoimienne zwoje łączą się gg. poprzecznymi.

Jeżeli na trasie przebiegu gg. międzyzwojowych znajdują się jakieś tętnice, to te gg. międzyzwojowe przechodzą i przed i za tętnicami, wytwarzając pętle.

Stale obejmują one tętnicę podobojczykową, a czasami również kręgową czy tarczową dolną.

Każdy z 3 zwojów jest zasilany z ośrodka rdzeniowo-rzęskowego poprzez g. łączącą białą. Gałąź ta, która zasila zwój gwiaździsty jest dość krótka i przebiega poprzecznie. G. łącząca biała, która zasila zwój okrągły i wrzecionowaty ma kształt drukowanego L. Biegnie najpierw poprzecznie do zwoju dolnego, a potem pionowo. Część włókien zasila zwój szyjny środkowy, a pozostałe zwój szyjny górny. Jak widać g. łącząca biała zasilająca zwój szyjny środkowy i górny buduje włókna międzyzwojowe.

Należy zauważyć, że część włókien łączących białych przechodzi tranzytem przez każdy z tych 3 zwojów, wyosabiając się w tzw. nn. trzewne o charakterze przedzwojowym w postaci nn. sercowych szyjnych (górnego, środkowego i dolnego). Nn. te zstępują do klatki piersiowej, stając się korzeniem sympatycznym splotu sercowego. Dopiero po przełączeniu się w sympatycznych zwojach przedkręgowych splotu sercowego wytwarzają sploty okołotętniczne, którymi rozprowadzają się po wszystkich narządach klatki piersiowej.

Poza w/w nn. trzewnymi, które tylko przeszywają zwój od każdego zwoju odchodzą po 3 rodzaje gałęzie :

• g. łącząca szara

• gg. naczyniowe

• gg. trzewne

G. łącząca szara ze zwojów szyjnych dołącza do nn. rdzeniowych C1-Th1 i rozprowadza się w ramach splotu szyjnego i ramiennego. Część gg. łączących szarych odchodzących od zwoju szyjnego górnego łączy się z nn. czaszkowymi z VII, IX, X, XI i XII. Jedna z g. łączących szarych przyjmuje nazwę n. iugularis. Odchodzi ona od zwoju szyjnego górnego i tworzy konfigurację widełkową, dochodząc do zwoju górnego (czuciowego) n. X oraz do zwoju dolnego, czyli parasympatycznego, czyli n. IX.

Gg. naczyniowe oplatają sąsiednie oplatają sąsiednie tętnice, wytwarzając sploty okołotętnicze.

Od zwoju szyjnego górnego pochodzi splot tętnicy szyjnej wewnętrznej i zewnętrznej.

Od zwoju szyjnego środkowego - splot tętnicy szyjnej wspólnej.

Od zwoju szyjnego dolnego - splot tętnicy podobojczykowej.

Wraz z rozgałęzieniem się drzewa tętniczego tętnice otrzymują równoimienny swej nazwie splot sympatyczny. Niektóre z tych splotów są ważniejsze od innych, gdyż budują korzenie sympatyczne 4 zwojów parasympatycznych głowy :

• splot jamisty dla zwoju rzęskowego

• n. skalisty głęboki dla zwoju skrzydłowo-podniebiennego (i czasami usznego)

• splot tętnicy twarzowej dla zwoju podżuchwowego

• splot tętnicy oponowej środkowej dla zwoju usznego

Gg. trzewne (rami viscerales) w odróżnieniu od nn. trzewnych (nn. splanchnici) są pozazwojowe i mają krótki przebieg do okolicznych trzew :

• od zwoju szyjnego górnego odchodzą gg. trzewne krtaniowo-gardłowe

• od zwoju szyjnego środkowego odchodzą gg. trzewne tarczycowe i paratarczycowe

• od zwoju szyjnego dolnego odchodzą gg. trzewne tchawicze i przełykowe

UKŁAD AUTONOMICZNY - PARASYMPATYCZNY

Część ośrodkową parasympatyczną tworzą jądra słupa GVE, jądro :

• Westphala-Edingera, dodatkowe n. III

• ślinowe górne n. VIIa

• ślinowe dolne n. IX

• grzbietowe n. X

Część obwodowa parasympatyczna rozpoczyna się w w/w jądrach parasympatycznych i jest tworzona poprzez włókna parasympatyczne tychże nerwów - zwoje, w których włókna te się przełączają.

Włókna parasympatyczne n. III tworzą korzeń parasympatyczny zwoju rzęskowego, a po przełączeniu się w nim przebiegają w nn. rzęskowych krótkich i unerwiają zwieracz źrenicy i m. rzęskowy.

Włókna parasympatyczne n. VIIa rozwidlają się na :

• n. skalisty większy, jest on korzeniem parasympatycznym zwoju skrzydłowo-podniebiennego, a po przełączeniu się w nim włókna parasympatyczne przebiegają w obrębie nerwów :

• nosowych tylnych

• podniebiennych

• oczodołowych

• gardłowych

i zaopatrują gruczoły nosowe, podniebienne i gruczoł łzowy.

(via secretoria ad glandulam lacrimalem, nasalem et palatinem)

• struna bębenkowa, po przełączeniu się w zwoju podżuchwowym unerwia śliniankę podżuchwową i podjęzykową oraz gruczoły językowe przednie i boczne.

Większość włókien parasympatycznych n. IX wyosabia się w n. bębenkowy, skalisty mniejszy, który przełącza się w zwoju usznym, a potem unerwia przyusznicę, gruczoły policzkowe i trzonowe.

(via secretoria ad glandulam parotidem, buccalem et molarem)

Niewielka część włókien parasympatycznych n. IX przełącza się znacznie wcześniej, bo już w zwoju dolnym n. IX, a po przełączeniu włókna pozazwojowe zstępują do języka i unerwiają gruczoły Ebnera.

N. błędny swymi włóknami parasympatycznymi unerwia mięśniówkę gładką przełyku oraz zasila dwa wielkie sploty autonomiczne przedkręgowe - sercowy i trzewny.

Splot sercowy unerwia wszystkie narządy klatki piersiowej.

Splot trzewny unerwia cewę żołądkowo-jelitową aż do 2/3 prawych poprzecznicy, narządy nieparzyste (wątrobę, śledzionę, trzustkę) oraz narządy parzyste, które rozwinęły się ze śródnercza, tj. nadnercza, nerki i gonady.

2

---