Nawilżanie

Woda w skórze właściwej stanowi rezerwę, stad przemieszcza się na powierzchnię i odparowuje - ustala się stały przepływ wody.

Poziom nawilżania skóry uzależniony jest od:

1. równowagi pomiędzy dyfuzją a wyparowaniem;

2. wartości przepływu (od 8-10g wody/m²/godz. Skóra dobrze udowodniona,

3g/m²/godz. Niedostatecznie uwodniona;

3. zdolności zatrzymania wody przez warstwę rogową;

Bariera naskórkowa

Równowaga wodna i prawidłowy wygląd skóry występuje przy naruszonej barierze naskórkowej.

Bariera naskórkowa składa się z:

1. komórkowej macierzy białkowej złożonej ze układających się warstwowo keratynocytów z znajdującymi się na wierzchu cienkiej warstwy korneocytów;

2. wewnątrz komórkowej macierzy podwójnie ułożonych lipidów (cement międzykomórkowy);

Czynniki wpływające na utratę wody

- W stanach patologicznych następuje naruszenie rezerwy wody skóry właściwej - skóra obwisła np. (nieprawidłowe leczenie moczopędne, obfite biegunki);

- zimno zmniejsza wydzielanie łoju i zwiększa przeznaskórkową utratę wody;

- wentylacja zwiększa wyparowanie;

- środki powierzchniowo czynne usuwają płaszcz wodnolipidowy i część lipidów cementu międzykomórkowego i zwiększają przepuszczalność warstwy rogowej naskórka i ucieczkę wody.

- dermatozy np. łuszczyca - zmiany przylegania korneocytów wzrost przepływu (20-30g/m²/godz.)

Uszkodzenie naskórka powoduje zwiększenie przeznaskórkowej utraty wody, powodując nadmierne rogowacenie skóry charakteryzujące się:

- suchością,

-łuszczeniem,

-szorstkością,

-pęknięciami,

-świądem.

- Przy prawidłowej zawartości wody złuszczenie zachodzi w następstwie rozpadu desmosomów, co pozwala na oddzielenie i pozbycie się korneocytów leżących najbliżej powierzchni skóry.

Skóra z nadmiernym rogowaceniem odmiennie od skóry normalnej zatrzymuje korneocyty i gromadzi je na powierzchni skóry.

Zaburzenia te występują pod postacią suchości, szorstkości, łusek i pęknięć.

- Nawilżenie w korneocytach podtrzymuje „naturalny czynnik nawilżający” (natural moisturizing factor-NMF)

Składniki o działaniu nawilżającym

-gliceryna (glicerol)

-miód

-mleczan sodu, mleczan amoniaku

-mocznik

-glikol propylenowy

-sól sodowa kwasu pirolidonokarboksylowego (sodowa PCA)

-kwas hialuronowy

-sorbitol

-metakrylan poliglicerylu

-pentenol

-żelatyna

Humektanty

Są to alkohole wielowodorotlenowe gliceryna i sorbitol. Gliceryna jeden z najlepszych środków nawilżających. Gliceryna dodatkowo ma zdolność modyfikowania struktury lipidów międzykorneocytowych, ułatwiając tworzenie warstw lamelarnych, zdolnych do wiązania wody.

Sorbitol podobnie jak gliceryna działa higroskopijnie. Jest lepiej odczuwany od gliceryny (gliceryna w wysokiej dawce daje uczucie kleistości).

Składniki okluzyjne

- Składniki okluzyjne są często skuteczniejsze i bardziej efektywne po zastosowaniu na lekko wilgotna skórę.

Stosowanie lanoliny ograniczają: jej zapach, ocena i możliwe działanie alergizujące.

Olej mineralny ma ograniczona zdolność zmniejszenia przeznaskórkowej utraty wody TEWL.

W celu zwiększenia korzystnej struktury kosmetycznej używa się oleje mineralne w połączeniu z wazeliną żółtą.

Czynniki o działaniu okluzyjnym

- Węglowodorowe oleje/woski: wazelina żółta, parafina, skwalen, olej mineralny, pochodne silikonu-dimetykon;

- Estry wosków: lanolina, wosk pszczeli, stearynian stearylu;

- Woski roślinne: karnauba, kandelilla;

- Alkohole tłuszczowe: alkohol cetylowy, stearylowy, alkohol lanolinowy:

- Kwasy tłuszczowe: kwas stearynowy, lanolinowy;

-Fosfolipidy: lecytyna;

- Sterole: cholesterol;

- Alkohole poliwodorowe: glikol propylenowy;

Składniki zmiękczające

Są często tłustymi substancjami

- W przeciwieństwie do alkoholi działających ściagajaco na skórę ( np. etylowego, izopropylowego)

- alkohole o działaniu zmiękczającym nie wysuszają skóry i poprawiają gładkość jej struktury,

W zależności od posiadanych właściwości środki zmiękczające można podzielić na:

- o działaniu ochronnym,

- natłuszczającym,

- wysuszającym lub

- ściągającym

Rola lipidów wewnątrzkomórkowych

- Lipidowa bariera naskórkowa składa się głównie z wolnych kwasów tłuszczowych, cholesterolu i ceramidów (sfingolipidy) w stosunku równomolarnym.

- Rogowacenie zachodzi w powierzchownej warstwie naskórka, fosfolipidy wzmacniające błonę plazmatyczna ulegają przemianie w bogatą w ceramidy dwuwarstwową błonę. Utrata lipidów naskórkowych powoduje zwiększenie przeznaskórkowej utraty wody, zmniejszenie plastyczności skóry i niekorzystne następstwa związane ze zmniejszeniem zawartości wody.

Środek zwilżający powinien zawierać składniki:

okluzyjne, zwilżające i zmiękczające.

Większość środków nawilżających przygotowuje się jako płyny (emulsja olej w wodzie) lub kremy ( emulsja woda w oleju). Podstawowe składniki płynów to olej mineralny, glikol propylenu i woda.

Kremy na noc i preparaty uzupełniające lub lecznicze składają się z cięższych lipidów, takich jak wazelina żółta lub pochodne lanoliny, oleju mineralnego i wody.

Podsumowanie

Stosowanie środków nawilżających ma na celu utrzymanie nienaruszalności i wygladu skóry poprzez:

- podtrzymywanie w niej zawartości wody,

- zapobieganie przeznaskórkowej utraty wody,

- rozpoczynanie naprawy bariery skóry w razie uszkodzenia.

Równowaga użycia zarówno składników nawilżających, okluzyjnych i zmiękczających zwiększa efekt kliniczny i atrakcyjność kosmetyczną.

---