Terapia mastitis 26.01.2011
Pobieranie mleka na mikrobiologię
Uwaga na bakterie kałowe i środowiskowe
Probówka pod kątem,
Nie z pierwszych strug
Dojenie przez ucisk, NIE osmykiwanie!!
5-6ml, 12-24h lodówka i do lab
Cel terapii mastitis:
Eliminacja czynnika etiologicznego
Zmniejszenie do normy il kom somatycznych
Powrót tk gruczołowej do stanu sprzed choroby
Powrót do wydajności
Elementy:
Chemioterapia - nie tylko
Warunki zoohigieniczne
Eliminacja krów nie odpowiadających na terapię
Eliminacja krów z uszkodzeniami racic, strzyków, płatów
Kontrola aparatów udojowych (szczeg. Gumy, podciśnienie)
Terapia
Atb-gram
Terapia na ślepo - oporność, zak grzybicze
Izolacja
Higiena (mycie aparatów na przemian kw i zas, zmiana firmy prod środki dezynfekcyjna co ok. 6mcy)
Rola antybiotyków w leczeniu mastitis
Antybiotyki mają w leczeniu mastitis znaczenie podstawowe - ponieważ zdecydowana większość zapaleń gruczołu mlekowego ma tło zakaźne (głównie bakteryjne)
Kryteria doboru antybiotyków
Wrażliwość drobnoustrojów (antybiogram)
Penetracja
Utrzymywanie stężenia terapeutycznego przez odpowiednio długi czas
Wpływ na układ obronny
Najczęściej polecane antybiotyki
Paciorkowce - penicylina i niektóre pochodne (ampicylina, kloksacyna), tetracyklina, cefaperazon
Gronkowce
Laktazoujemne - penicylina, ampicylina, cefaperazon
Laktazododatnie - erytromycyna, linkomycyna, amoksycylina, gentamycyna, neomycyna, połączenie penicylina+neomycyna
Pałeczki coli - neomycyna, kolistyna, cefaperazon, gentamycyna, streptomycyna. Podawanie penicyliny jest błędem!!
Rodzaje terapii mastitis są dzielone wg różnych kryteriów
- podział w zależności od rodzaju podawanych leków
- podział w zależności od miejsca podawania leków
- podział w zależności od rodzaju i terminu podawania preparatów dowymieniowego
Podział w zależności od rodzaju podawanego leku
Antybiotyki - podstawowe znaczenie
Środki przeciwzapalne
Środki wzmacniające odporność
Środki uzupełniające
Płyny
Witaminy
Preparaty mineralne
Środki moczopędne
Maści itp.
Podział w zależności od miejsca podania leku
Terapia miejscowa
Terapia ogólna
Terapia miejscowa
Prowadzona jest przeważnie przy pomocy gotowych preparatów firmowych w formie tubostrzykawek, rzadziej zaś przy pomocy roztworów chemioterapeutyków przygotowanych ex tempore przez lekarza
Miejscowe zadanie leku powinno być prawidłowe, nie powinno się zbyt głęboko wprowadzać konus tubostrzykawki aby nie wywołać dodatkowej iniekcji, po doju, wmasować do góry.
Podział w zależności od rodzaju i terminu podania leku dowymieniowego (tubostrzykawki)
Terapia typu MC - czyli leczenie w okresie laktacji (głównie form klinicznych)
Terapia typu DC - czyli leczenie w okresie zasuszenia (główni form podklinicznych oraz niektórych form klinicznych)
Terapia kombinowana MC i DC - w przypadku leczenia u schyłku laktacji lub wystąpienia klinicznej formy mastitis w okresie zasuszenia
Porównanie terapii MC i DC
Terapia MC
W okresie laktacji
Lek działa krótko - podaje się przez okres 2-5dni co 12 lub 24h
Karencja obowiązuje od pierwszego podania a trwa do 5-6 dnia po ostatnim podaniu
Terapia DC
Podaje się w okresie zasuszania - maksymalnie do 7 dnia po ostatnim wydojeniu krowy
Lek działa długo (kilka tygodni) - podaje się tylko jeden raz!!! (niski koszt)
Nie ma karencji na odstawiane mleko krowa jest zasuszona (karencja jest na pierwsze 3-4dni po wycieleniu - ale wtedy jest siara)
Rodzaje terapii typu DC
Pełna terapia DC (wariant maksimum) - w odniesieniu krów w stadzie
Selektywna terapia DC - w odniesieniu do konkretnych krów
Selektywna terapia DC - w odniesieniu do konkretnych ćwiartek poszczególnych krów
Zalety i wady terapii DC
Zalety
- stosunkowo wysoka skuteczność
- mały koszt terapii
- brak karencji na mleko
- szansa na likwidację infekcji przed osiągnięciem maksymalnej mleczności po porodzie
Wady
- długi okres oczekiwania na terapię
- obniżona mleczność
- możliwość narastania oporności bakteryjnej na antybiotyki
- skuteczność nie jest 100%towa
Nowe sposoby zabezpieczania zasuszonych krów
Od kilku lat pojawiają się bezantybiotykowe preparaty (np. OrbeSeal - Pfizer) wprowadzane do kanału strzykowego zasuszanych krów, imitują one naturalny mechanizm, podobnie jak czop keratynowy zamykają strzyk, tworząc barierę dla drobnoustrojów
Leczenie postaci klinicznych - głównie w okresie laktacji
Podanie dowymieniowe lub parenteralne, ewentualnie w kombinacji
Najpopularniejsze podawanie dowymieniowe - zwykle przy użyciu gotowych firmowych preparatów w formie tubostrzykawek
Leczenie trwa z reguły 2-5dni (karencja sięga maksymalnie 5-6dnia po ostatnim podaniu)
Dobrze jest aby leczenie było poprzedzone antybiogramem - skuteczność jest wyższa
W praktyce - NIESTETY - dość często antybiotyki podawane są „na ślepo”
Skuteczność terapii MC
Antybiogram - do 90%
„na ślepo” - do 50-60%
Powtórna kuracja do 25%
Leczenie zapaleń ostrych (i nadostrych)
Chore jest nie tylko wymię ale cała krowa!!!
Jest to leczenie „specjalne” - dlatego właściciel musi „konkretnie” zapłacić
Szybkość interwencji
Zdajanie ćwiartki
W początkowym okresie choroby
- przede wszystkim terapia ogólna (walczymy i z infekcją i z toxemią!!)
- antybiotykoterapia „na ślepo” - nie ma czasu na czekanie!!
W terapii ogólnej uwzględniamy nie tylko antybiotyki ale także:
- płyny (glukoza!!!)
- środki przeciwzapalne (głównie NSPZ)
- środki nasercowe
- witaminy
- środki moczopędne
- lokalnie można stosować maści ochładzające
Leczenie zapaleń podostrych
Podstawowe znaczenie ma terapia miejscowa poprzedzona badaniem mikrobiologicznym
Leczenie zapaleń przewlekłych
Terapia miejscowa poprzedzona badaniem mikrobiologicznym
Skuteczność terapii uwarunkowana przede wszystkim rodzajem i charakterem zmian wytwórczych w tkance gruczołowej
W niektórych przypadkach nie opłaca aię w ogóle podejmować terapii
Prognoza przy mastitis chronica zależy od tego jaki jest charakter zmian patomorfologicznych
Lz
Wz
Sz
Atrofia
Leczenie mastitis subclinica
Wbrew pozorom są to najbardziej kłopotliwe w leczeniu formy mastitis
Problemy przy leczeniu mastitis chronica
Brak zewnętrznych oznak choroby - właściciel nie jest raczej zainteresowany leczeniem w trakcie laktacji ze względu na straty mleka związane z leczeniem i karencją
Leczenie w trakcie laktacji nie zawsze jest skuteczne (często dochodzi do nawrotów)
Szczególnie trudne do leczenia postacie aseptyczne - lekarz ma „związane ręce”