KRYMINOLOGIA jest nauką o przestępcy i przestępstwie, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz metodach ich eliminacji.

NADRZĘDNYM ZADANIEM KRYMINOLOGII JEST :

-zapobieganie przestępczości,

-zwalczanie i eliminacja przyczyn tego zjawiska,

-poznanie i ograniczenie objawów przestępczości,

-badania nad funkcjonowaniem prawa w życiu społecznym,

- też nad działalnością organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości,

-badania nad stosowaniem kary i innych środków kontroli społecznej w odniesieniu do zjawiska przestępczości

PRZEDMIOT KRYMINOLOGII WYZNACZA:

- dazenie do poznania przyczyn przestępczości,

- dazenie do poznania przestępnych i dewiacyjnych zachowan osob,

- dazenie do poznania objawow towarzyszących w/w zjawiskom.

W INNYM ROZUMIENIU PRZEDMIOTEM KRYMINOLOGII JEST:

- Przestępca (narkoman, prostytutka, itp.), ogólnie człowiek naruszający przepisy - - prawa, zagrożony demoralizacją i niedostosowany społecznie.

- Czyn przez niego popełniony.

- Ofiara przestępstwa.

KRYMINOLOGII PODZIELONA JEST NA SZEŚĆ DZIAŁÓW WYODRĘBNIONYCH W OPARCIU O 2 KRYTERIA -> PRZEDMIOTOWE I METODYCZNE

I KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE (z uwagi na przedmiot badań kryminologicznych)

-Etiologię kryminalną,

-Symptomatologię kryminalną (kryminografia lub fenomanologia kryminalna),

-Wiktymologia kryminalna,

II KRYTERIUM METODYCZNE (z uwagi na metody gromadzenia i wykorzystania danych)

-Diagnoza kryminologiczna,

-Prognoza kryminologiczna,

-Profilaktyka kryminologiczna,

ETIOLOGIA KRYMINALNA - bada przyczyny przestępczości, uwarunkowania biologiczne, psychiczne i społeczne przestępczych i dewiacyjnych zachowań poszczególnych osób. Dąży tym samym do ustalenia indywidualnych czynników, które doprowadziły do niezgodnego z przepisami lub normami społecznymi zachowania konkretnego człowieka.

Etiologia kryminalna stara się

Odp. Na pytania

-Dlaczego ten człowiek stał się przestępcą, narkomanem, prostytutką, alkoholikiem?

-Dlaczego przestępczość oraz inne zjawiska patologii społecznej jak alkoholizm, prostytucja, itd. istnieją jako zjawiska masowe ?

-Jakie są tego przyczyny ?

-Od czego to zależy ?

-Jakie zachodzą między przyczynami, uwarunkowaniami i czynnikami wzajemne powiązania i zależności ?

SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALNA - zajmuje się objawami, cechami które towarzyszą przestępczości oraz przestępczym i dewiacyjnym zachowaniem osób.

W odniesieniu do przestępczości i do przestępczych zachowań konkretnych osób oraz zjawisk patologii społecznej stara się odpowiedzieć na pytania :

-Co, jak, kiedy i gdzie zaistniało

-Jaka jest struktura, dynamika i geografia tych zjawisk ?

-W jaki sposób popełniane są przestępstwa ?

-Jakimi narzędziami posługują się sprawcy czynów przestępczych ?

-Bada elementy świata przestępczego (np. gwarę przestępczą, symbolikę tatuaży).

-Bada i analizuje ucieczki osadzonych zmierzając do ustalenia gdzie, jak i kiedy, w jakich okolicznościach doszło do tego przestępstwa.

-Wskazuje wnioski co trzeba zmienić, ulepszyć w systemie ochrony, aby zapobiec kolejnym takim zdarzeniom.

WIKTYMOLOGIA KRYMINALNA - zajmuje się ofiarami przestępstw, odkrywa i formułuje prawidłowości dotyczące różnych typów ofiar, ich więzi ze sprawcami przestępstwa oraz rolę ofiary w genezie przestępstwa.

Polega ona na :

Ujawnianiu i charakterystyce osób najbardziej narażonych na stanie się ofiarą przestępstwa.

Analizie związków łączących sprawcę i ofiarę.

Określeniu roli ofiary w genezie przestępstwa.

Rola ofiary w postępowaniu procesowym.

Możliwością zrekompensowania ofiarom przestępstwa poniesionych strat.

Stosunkiem społeczeństwa do ofiar przestępstwa.

KRYMINOLOGICZNA DIAGNOZA - polega na rozpoznaniu przeszłej i aktualnej sytuacji w dziedzinie zagrożenia przestępczością i aspołecznymi zachowaniami osób. Jest to rozpoznanie jakiegoś stanu i jego tendencji rozwojowych na podstawie zespołu objawów w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.

KRYMINOLOGICZNA PROGNOZA - przewidywanie objawów i przyczyn przestępczych zachowań jednostki i przestępczości, jak również zachowań przyszłych ofiar przestępstw i wiktymizacji społeczeństwa lub określonych środowisk bądź grup społecznych.

Kryminologiczna diagnoza i prognoza jest to działalność zapobiegawcza. Jedna ogranicza przez doskonalenie metod, form i środków walki z przestępczością, druga ogranicza objawy i skutki zaistniałych już przestępstw. Diagnoza musi być ściśle powiązana z prognozą, stanowiącą podstawę programowania antykryminalnych przedsięwzięć profilaktycznych czyli zapobieganie przestępstwom i przestępczości w przyszłości.

KRYMINOLOGICZNA PROFILAKTYKA - to działania wyprzedzające, wybiegające w przyszłość, obejmują problematykę etiologii czynu przestępczego zmierzające do nadania pozytywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz wywarcia wpływu na zmianę ujemnych postaw i tendencji. Są to działania prowadzone przez wymiar sprawiedliwości jak i inne instytucje państwowe, a także społeczeństwo. Jest to wybitnie praktyczna dziedzina kryminologii, ściśle współpracująca z pozostałymi działami kryminologii.

Profilaktyka kryminologiczna stanowi ważną część polityki kryminalnej, którą dzieli się na :

Profilaktykę kryminalną - zespół metod i środków mających na celu uniemożliwienie lub utrudnienie dokonania przestępstwa (zabezpieczenie obiektów przed włamaniem, alarmy, itp.)

Politykę karną - działania polegające na dostosowaniu kary do rodzaju i okoliczności przestępstwa oraz osobowości sprawcy, a także zagadnienia o efektywności ścigania (nieuchronność kary)

Profilaktykę penitencjarną - wykonanie kary i zadania resocjalizacyjne

SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALANA

- zajmuje się objawami, cechami, które towarzyszą przestępczości i dewiacyjnym zachowaniem osób.

W odniesieniu do przestępczości i

do przestępczych zachowań konkretnych osób oraz zjawisk patologii społecznej symptomatologia kryminalna stara się odpowiedzieć na pytania :

Co, jak, kiedy i gdzie zaistniało ?

Jaka jest struktura, dynamika i geografia tych zjawisk ?

W jaki sposób popełniane są przestępstwa Jakimi narzędziami posługują się sprawcy czynów przestępczych ?

Bada elementy świata przestępczego (np. gwarę przestępczą, symbolikę tatuaży)

Bada i analizuje ucieczki osadzonych zmierzając do ustalenia gdzie, jak i kiedy, w jakich okolicznościach doszło do tego przestępstwa.

Wskazuje wnioski co trzeba zmienić, ulepszyć w systemie ochrony, aby zapobiec kolejnym takim zdarzeniom.

KRYMINOLOGIĘ DZIELIMY RÓWNIEŻ NA:

Kryminologia ogólna - mieści w swoim obrębie całość zjawisk kryminalnych wszystkie rodzaje przestępstw i wszystkich przestępców. Ujmuje całokształt osiągnięć badawczych, ich systematyzowanie i uogólnienie.

Kryminologia szczególna - przedmiotem jej zainteresowań są poszczególne grupy przestępstw i ich sprawców (np. zabójstwa, kradzieże, włamania)

Kryminologia teoretyczna - tworzy teorie, podstawy wyjaśniające zjawisko przestępczości i innych towarzyszących mu zjawisk patologii społecznej i wymaga sprawdzenia w rzeczywistości (pochodzenia tych zjawisk, występowania, rozmiarów, dynamiki, itd.)

Kryminologia praktyczna - czyli stosowana, jest to wdrażanie teorii do praktyki. Jako nauka społeczna zajmuje się wykrywaniem sposobów, środków i metod wykorzystania w praktyce poznanych prawd w dziedzinie przestępczości i innych zjawisk patologicznych.

Kryminologia kliniczna - przedmiotem działań jest konkretna osoba, jednostka niedostosowana społecznie zagrożona demoralizacją. Zadaniem jest rozpoznanie czynników i objawów przestępczych i dewiacyjnych zachowań konkretnej osoby. W zakres wchodzi np. praca komisji penitencjarnych, która w indywidualny sposób dobiera metody i środki oddziaływań penitencjarnych.

Przestępstwo-czyn niezgodny z prawem popełniony na terenie w określonym czasie.

Przestępczość- ogół czynów niezgodnych z prawem popełniony na określonym terenie.

Rozmiar przest. - udział zachowań przestępczych w całokształcie zachowań przestępczych.

Przestępczość rzeczywista - to ogół przestępstw jakie popełnione zostały na określonym w danej jednostce czasu. Zbiór ten ma 2 charakterystyczne znamiona

- rzeczywiście istnieje-nie jest do końca poznawalna, jego wielkość i struktura nie są znane.

Przestępczość ujawniona- to ogół czynów o których informacje dostały organy ścigania i na tej podstawie wszczęły postępowanie przygotowawcze.

Przestępczość stwierdzona- to ogół czynów w których charakter przestępstw został potwierdzony w wyniku postępowania przygotowawczego.

Przestępczość wykryta- to ogół czynów w którym charakter przestępczy został potwierdzony ustaleniem wykrycia sprawcy.

Przestępczość osadzona-to ogół czynów w którym charakter przestępczy został potwierdzony prawomocnym wyrokiem sądu.

Ciemna liczba przestępstw - stanowią te przestępstwa które dotarły do organów ścigania ale ze względów na korupcje, chęć

podniesienia wyników i inne negatywne działania nie zostały właściwie przyjęte i zarejestrowane.

Czynniki wpływające na C.L.P -

-brak zameldowań o przestępstwie

-metody i sposób dokonywania przestępstw - wysoka technika.

-poziom pracy organów ścigania.

Struktura - to podział przestępstw na grupy o określonej jednorodności.

Dynamika- to kierunek zmian podstawowych cech czynów przestępczych.

Źródła przestępczości-

-pierwszym źródłem przestępczości w skali kraju jest statystyka kryminologiczna (urzędowa) na którą składają się statystyka policyjna, prokuratorska, sądowa, więzienna.

-drugim źródłem jest statystyka krym. Obejmująca dane liczbowe będące wynikiem badań nad zjawiskiem przestępczości. Obejmuje ona;

-problematykę związaną funkcjonowaniem efektywności środków, norm , instytucji prawno karnych i działalności organów powołanych do zwalczania przestępczości.

-problematyka C.L.P

-organizacje świata przestępczego.

-ocenę zaufania społecznego do organów ścigania.

-stopień zadowolenia obywateli ze sposobu załatwiania ich spraw przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości.

Zegar przestępczości- wskazuje na częstotliwość popełniania przestępstw w określonej jednostce czasu.

Zmiany w zakresie przestępczości w Polsce.

-ujawnia się udział obywateli państw obcych w grupach przestępczych. -ciągle obniżający się wiek sprawców.

-coraz częściej przestępcy używają broni palnej w stosunku do pokrzywdzonych.

-coraz częściej pojawia się przestępstwo o charakterze porachunkowym.

- wzrasta zagrożenie przestępstwami przeciwko zdrowiu, życiu, mieniu w połączeniu z agresją, przemocą i bezwzględnością wobec ofiar.

MIEJSCE KRYMINOLOGII W SYSTEMIE NAUK:

1. Plaszczyzny wykorzystania kryminologii do walki z przestępczością.

Wyróżniamy 4 plaszczyzny wykorzystania kryminologii do walki z przestępczością:

- sluzy pomoca w tworzeniu ustawodawstwa karnego (definiowanie czynow zabronionych pod grozba kary, udzial kryminologow w procesach ustawodawczych)

- sluzy pomoca w rozwiązywaniu indywidualnych spraw karnych (powoływanie kryminologow jako biegłych w procesach karnych itp.)

- sluzy pomoca w podejmowaniu generalnych przedsięwzięć służących do walki z przestępczością (polityka karna na danym obszarze)

- sluzy pomoca w opracowywaniu tzw. Profilaktyki przeciwprzestepczej np. analizuje zależności pomiedzy poszczególnymi typami przestępstw, sposoby dokonywania przestępstw, w celu zapobiegania ich wystepowaniu w przyszłości, doszukuje się zależności pomiedzy wystepowaniem określonych zjawisk społecznych a przestepczoscia

2. rozwoj kryminologii a penitencjarystyki

Kryminologia doprowadzila do:

- powstania nowych instytucji penitencjarnych,

- rozwoju ustawodawstwa karnego, wykonawczego,

- do wykształcenia srodkow i metod oddziaływania penitencjarnego,

- ukształtowania statusu prawnego osoby pozbawionej wolności,

- ukształtowania sposobow zapobiegania przestępczości,

- ugruntowania zasady indywidualizacji,

- klasyfikacji osadzonych (uchwaly kongresu penit. 1925 w Londynie).

CIEMNA LICZBA PRZESTEPSTW - składają się na nia wszystkie te przestępstwa o których informacje dotarly do organow ścigania, jednakze z uwagi na nierzetelność, korupcje i inne negatywne zjawiska nie zostaly przyjęte i zarejestrowane.

Pod pojeciem CLP możemy również rozumiec roznice miedzy przestępczością rzeczywista a stwierdzona.

CZYNNIKI WPLYWAJACE NA CIEMNA LICZBE PRZESTEPSTW:

1. brak zameldowania o przestępstwie

2. metody i sposoby dokonywania przestępstw

3. niski poziom pracy organow ścigania i wymiaru sprawiedliwości

4. brak współpracy pomiedzy społeczeństwem a organami ścigania i wymiaru ścigania i sprawiedliwości.

---