Uniwersalne zasady systemy wyborczego
powszechności
Zasada te jest logicznym wyjaśnieniem zasady suwerenności (zwierzchnictwa) narodu i ukształtowała się w wyniku rewolucji:
w sensie pozytywnym: oznacza współcześnie, że prawo wybierania przysługuje wszystkim obywatelom. którzy dysponują zdolnością do czynności prawnych, a ewentualne wyłączenia mogą mieć wyłącznie charakter indywidualny (np. wynikający z wyroku sądowego)
w sensie negatywnym: sprowadza się do wiążącego ustawodawcę zakazy pozbawiania lub ograniczania prawa w procesie wyborczym wobec grupy społecznej na podstawie takich kryteriów jak: płeć, urodzenie, wykształcenie, zawód, narodowość, rasa, wyznanie, pochodzenie czy położenie społeczne.
W XIX w. obowiązywały liczne cenzusy (obowiązek dysponowania jakimś przymiotem) i wyłączenia. Na uwagę zasługuje długotrwałość ograniczenia praw politycznych kobiet. W 1893r. w Nowej Zelandii po raz pierwszy kobiety uzyskały prawo wyborcze. Następnym elementem ograniczającym jest wiek. Dolna granica czynnego prawa wyborczego jest równoznaczna z osiągnięciem zdolności do czynności prawnych (najczęściej 18 lat). Limit biernego prawa wyborczego może być podwyższony (np. w Tunezji jest 21 lat i 25 lat- izba niższa i wyższa).
równości
Wszystkie głosy są sobie równie nie tylko formalnie równe, ale w miarę możliwości winny charakteryzować się taką samą siłą (materialna równość głosu, która jest pewnym ideałem, rzadko w pełni osiąganym w praktyce). Formalnie pojmowana r.p.w. sprowadza się do stwierdzenia, że wszyscy obywatele dysponują taką samą liczbą głosów.
Pierwszym wyłomem w zasadzie równości jest przewidziana przez niektóre systemy wyborcze zasada obligatoryjnej reprezentacji niektórych mniejszości narodowych (np. Nowa Zelandia rezerwuje pewną liczbę okręgów dla reprezentantów ludności maoryjskiego pochodzenia)
Zasada te przewiduje, że liczba głosów, którymi dysponuje każdy obywatel, jest równa, ale w niekoniecznie wynosi jeden. W niektórych systemach wyb. jest ona tożsama z liczbą mandatów w okręgu.
bezpośredniości
Oznacza, ze decyzja o ostatecznym składzie organu przedstawicielskiego należy do wyborcy, który oddaje swój głos na preferowanego przez siebie kandydata na deputowanego, nie korzystając z żadnych ciał pośredniczących (np. kolegiów elektorskich). Nie jest ona powszechnie obowiązującym standardem w przypadku wyboru do izb wyższych oraz wyborów prezydenckich.
tajności
Oznacza nałożenie na organizatorów wyborów obowiązku stworzenia wyborcom takich warunków, aby zachować w tajemnicy ich decyzje, najczęściej poprzez sprecyzowanie wymogów, jakim powinny odpowiadać urządzenie lokalu wyborczego lub poprzez konstytucyjne zagwarantowanie wyborcy prawa odmowy odpowiedzi na pytanie o to. na kogo zagłosował (robi tak konstytucja Japonii).
Za naruszenie wymogów tajności głównie można uznać głosowanie obowiązkowe (mandatowy lub compulsory voting), pozwalające na stwierdzenie absencji w akcie wyborczym i zastosowanie sankcji.