Zoologia bezkręgowców

Ćwiczenia IV

Orzęski

1. Systematyka

Superregnum: Eucaryota

Regnum: Protista

Phyllum: Ciliophora

Classis: Heterotrichea

Ordo: Heterotrichida

Familia: Stentoridae

Stenror coeruleus (trębacz,)

Familia: Spirostomatidae

Spirostomum ambiguum

Classis: Spirotrichea

Ordo: Spisotrichida

Familia: Spirotrichina

Stylomychia mytilus

Classis: Oligohymenophorea

Ordo: Peniculida

Familia: Parameciina

Paramecinum caudatum (Pantofelek)

Ordo: Sessilida

Familia: Vorticellidae

Vorticella nebulifera (Wirczyk)

2. Charakterystyka orzęsków:

• Ciało pokryte rzęskami, u prymitywniejszych form równomierne urzęsienie somatyczne i cytostomalne

• Obecność kinet - rzędów rzęsek

• stały otwór gębowy - cytostom

• dymorfizm płciowy

• dwa jądra mikro i makronukleus

• Makronukleus jest jądrem wegetatywnym

• Mikronukleus jest jadrem generatywnym

• Rozmnażanie na drodze podziału poprzecznego

• Rekombinacja materiału genetycznego na drodze koniugacji

• Urzęsienie somatyczne gęste, tworzy tzw. korteks - system srebrnochronny, obejmuje pellikulę oraz ciałka podstawowe rzęsek oraz związane z nim mikrofilamenty i mikrotubule. Bezpośrednio pod błoną komórkową znajdują się spłaszczone pęcherzyki - alweole, które pełnią funkcję wzmacniającą i utrzymującą górną warstwę korteksu. Między alweolami znajdują się rzędy rzęsek tworzące kinety , od kinetosomu każdej rzęski odchodzi system włókien. Najgrubsze z nich to kinetodesmy, utworzone z pojedynczych włókien biegnących po prawej stronie kinety. W korteksie znajdują się także trichocysty i woreczki parasomalne.

3. Charakterystyka rzędu Peniculida

• urzęsienie zróżnicowane na somatyczne i cytostomalne

• duże orzęski o równomiernym orzęsieniu

• występują 2 szwy: preoralny i postoralny

4. Charakterystyka pantofelka:

• żyją w zbiornikach słodkowodnych, o dużej zawartości substancji organicznych

• 2 szwy: pre i postoralny

• orzęsienie somatyczne gęste, równomiernie pokrywa ciało po stronie grzbietowej, złożone z równoległych do siebie kinet.

• Orzęsienie cytostomalne znajduje się na brzusznej stronie ciała, tworzy tetrahymenum (złożone z błonki falującej, quadrulusa i dwóch peniculusów)

• Błonka falująca to połączenie rzęsek pojedynczej kinety na długim odcinku, położona na prawej krawędzi perystomu

• quadrulus - 4 równoległe kinety po stronie grzbietowej peristomu

• peniculusy - lezą na lewej stronie peristomu, złożone z 4 kinet, jeden jest nieco krótszy od drugiego

• Tetrahymenum odpowiada Adoralnej Strefie Membranelli (ASM)

• Dwie wodniczki tętniące złożone z wodniczki właściwej i kanałów doprowadzających. Kurczą się naprzemiennie, szybkość pulsowania zależna od temperatury i stężenia środowiska

• Przed opróżnieniem wodniczka jest dobrze widoczna, kanały słabo widoczne - tzw. diastola

• wodniczka się kurczy i wydala swoja zawartość

• Kanały się napełniają i są dobrze widoczne, pusta wodniczka jest słabo widoczna - tzw. systola.

• W pobliżu cytostomu (cytopharyx) tworzą się wodniczki pokarmowe

• ruch endoplazmy wymusza cyklazę wodniczki pokarmowej (tworzy się w cytostomie i zgodnie z ruchami cytoplazmy trafia do cytopyge

• Mikro i makromukleus

5. Charakterystyka rzedu Sessilida

• Prowadzą osiadły tryb życia w wodach słodkich

• do podłoża przyczepione za pomocą stylika

• skąpe owłosienie

• kielichowaty, butelkowaty kształt ciała

• tylko orzęsienie adoralne

6. Charakterystyka Vorticella nebulifera (Wirczyka)

• brak orzęsienia somatycznego, tylko orzęsienie adoralne (wieniec okołogębowy zbudowany z 2 rzędów rzęsek, rząd zewnętrzny jest pojedynczą kinetą - haplokinetą, wewnętrzny jest szeregiem rzęsek, których kinetosomy położone są blisko siebie - haplokineta

• Obie kinety tworzą spiralę lewoskrętną, rozciaga się ona od wejścia do peristomu, okrąza tarczę gębową i kończy głęboko w lejku peristomu w okolicach cytostomu

• Makronukleus wydłużony, serdelkowaty

• pellikula z poprzecznymi bruzdami

• pod pellikulą pęczki włókien podłużnych, kurczliwych - miofilamenty,

---