PRZEŻYCIA EMOCJONALNE RODZICÓW

PO UZYSKANIU INFORMACJI O

NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI DZIECKA

W PRZEŻYCIACH EMOCJONALNYCH RODZICÓW PO OTRZYMANIU INFORMACJI O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI DZIECKA MOŻEMY WYRÓŻNIĆ NASTĘPUJĄCE OKRESY

1.Szok

2.Kryzys emocjonalny

3.Pozorne przystosowanie się

4.Konstruktywe przystosowanie się do sytuacji

ad1

Okres szoku często nazywany tez okresem krytycznym lub okresem wstrząsu emocjonalnego następuje bezpośrednio po tym kiedy rodzice dowiadują się, że ich dziecko jest niepełnosprawne i że nie będzie rozwijało się prawidłowo.

Następuje:

-wstrząs psychiczny,

-załamanie,

-równowaga psychiczna ulega dezorientacji

W przeżyciach dominują:

-rozpacz,

-lęk,

-poczucie krzywdy, beznadziejności,

-bezradność.

Częstymi objawami występującymi w tym czasie u rodziców są:

-obniżony nastrój,

-niekontrolowane reakcje emocjonalne( płacz, krzyk, agresja słowna),

-reakcje i stany nerwicowe(zaburzenia snu, łaknienia, stany lękowe).

Silne emocje przeżywane przez rodziców zazwyczaj negatywnie wpływają na ich ustosunkowanie się do siebie i do dziecka.

Pojawiają się nieporozumienia, kłótnie, wzajemna wrogość i agresja.

Ad2

Okres kryzysu emocjonalnego-nazywany bywa też okresem rozpaczy lub depresji.

• rodzice nie godzą się z myślą, że mają dziecko niepełnosprawne

• nadal przeżywają negatywne emocje, ale już nie tak bardzo burzliwe

• spostrzegają swoją sytuację jako beznadziejną

• są przygnębieni, zrozpaczeni, bezradni

• mają poczucie zawodu i niespełnionych nadziei

• w ich przeżyciach dominują: poczucie klęski życiowej, poczucie osamotnienia, skrzywdzenia przez los

• często przeżywają poczucie winy

• w tym okresie rodzice pesymistycznie oceniają przyszłość dziecka

• neurotyczne przeżywanie problemów własnych i rodziny może wywoływać agresję we wzajemnych stosunkach rodziców

• konflikty i kłótnie między rodzicami pogłębiają dezintegrację w funkcjonowaniu rodziny

• w tym okresie może wystąpić zjawisko odsuwania się ojca od rodziny(tzn. niezajmowanie się sprawami rodziny i dziecka, ucieczka w alkohol lub w pracę zawodowa i społeczną, wreszcie całkowite opuszczenie rodziny)

• matka obciążona obowiązkami pielęgnacyjnymi i przytłoczona negatywnymi przeżyciami może przejawiać wobec męża postawę pretensji i w konsekwencji-nieświadomie - przyczyniać się do jego odsuwania od rodziny

Ad3

Kolejnym okresem w przeżyciach rodziców wychowujących niepełnosprawne dziecko jest okres pozornego przystosowania się do sytuacji.

-rodzice podejmują nieracjonalne próby przystosowania się do sytuacji

-stosują różne mechanizmy obronne- tzn. deformują obraz realnej rzeczywistości zgodnie ze swymi pragnieniami, który dominuje nad realną rzeczywistością

-mechanizmem obronnym jest nieuznawanie faktu niepełnosprawności dziecka

-wielu rodziców nie uznaje faktu, że ich dziecko jest upośledzone ale, twierdzą, że jest leniwe, nieuważne, złośliwe czy uparte

-dążą do podważenia diagnozy- bagatelizują ją lub jej zaprzeczają i poszukują nowej

-kolejnym mechanizmem obronnym jest nieuzasadniona wiara w możliwość wyleczenia dziecka

-poszukują coraz to nowych specjalistów i ośrodków leczniczych

-wierzą w istnienie cudownych leków

-poszukują środków zaradczych u osób niefachowych np. znachorów

-kolejny mechanizm obronny to poszukiwanie winnych niepełnosprawności dziecka

-rodzice oskarżają lekarzy, siły nadprzyrodzone (los, Bóg-kara za wcześniejsze postępowanie),siebie nawzajem

-okres ten może trwać bardzo długo

-może pojawić się apatia, przygnębienie , pesymizm

-rodzice zaprzestają jakichkolwiek oddziaływań rehabilitacyjnych ograniczając się do podstawowej opieki

-podejmują próby zorganizowania funkcjonowania rodziny niejako z wyłączeniem niepełnosprawnego dziecka, któremu „nie można już pomóc”

Ad4

Ostatnim okresem w przeżyciach rodziców jest okres konstruktywnego przystosowania się do sytuacji.

-jego istotą jest przeżywanie przez rodziców problemu, czy i jak można pomagać dziecku

-rodzice podejmują próbę racjonalnego rozpatrzenia swej sytuacji

-zaczynają stosować różne zabiegi wychowawcze i rehabilitacyjne w stosunku do dziecka i zaczynają ze sobą współpracować

-życie i funkcjonowanie rodziny zaczyna organizować się wokół wspólnego celu-niesienia pomocy dziecku

- w przeżyciach rodziców zaczynają dominować uczucia pozytywne

-zaczynają dostrzegać postępy dziecka i przeżywają z tego powodu radość

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PRZEŻYCIA EMOCJONALNE

RODZICÓW

1.ETAP ROZWOJU DZIECKA NA KTÓRYM POJAWIA SIĘ NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

-rozpoznanie niepełnosprawności może nastąpić już w pierwszych dniach życia, szczególnie gdy towarzyszą jej wyraźne objawy fizyczne

-w wielu przypadkach niepełnosprawność pojawia się lub ujawnia znacznie później

-może być spowodowana np. chorobą dziecka lub wypadkiem

2.SPOSÓB PRZEKAZANIA INFORMACJI RODZICOM

-nagłe poinformowanie rodziców wywołuje długotrwały i silny szok emocjonalny

-powolnemu odkrywaniu niepełnosprawności dziecka towarzysz niepokój i lęk

-długotrwały permanentny niepokój może prowadzić do stanów nerwicowych

3.RODZAJ I STOPIEŃ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI DZIECKA

-te rodzaje niepełnosprawności, które szczególnie mocno zaburzają funkcjonowanie dziecka i ograniczają jego dalszy rozwój wywołują zazwyczaj najsilniejsze przeżycia u rodziców

4.WIDOCZNOŚĆ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

- rodzice tych dzieci, które swym zachowaniem i wyglądem szczególnie wyraź nie odróżniają się do dzieci zdrowych, mogą przeżywać ich niepełnosprawność wyjątkowo silnie

-spotykają się często z odrzucającymi postawami otoczenia, wynikającymi z braku akceptacji dla ich dziecka a także ich jako rodziców

-bywa, że rodzice aby uniknąć takich sytuacji ukrywają dziecko

5.BŁĘDY LEKARZY PRZY INFORMOWANIU RODZICÓW O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI DZIECKA

- bywa, że lekarze inf. rodziców w sposób naukowo- obiektywny, zaznaczając ,że z dzieckiem nic nie da się zrobić i należy je umieścić w zakładzie

-takie bezwzględne i brutalne postępowanie prowadzi do skrajnie negatywnych przeżyć rodziców i może pozostawić w nich uraz na całe życie

6.ZACHOWANIA DZIECKA

-szczególnie frustrujące dla rodziców są zachowania dzieci autystycznych (autoagresja)

-negatywne emocje mogą wywołać dzieci z nadpobudliwością psychoruchową, agresywne

-dziecko swymi zachowaniami może tez gratyfikować rodziców

7.WARTOŚCI I CELE ŻYCIOWE PREFEROWANE PRZEZ RODZICÓW

-współżycie z niepełnosprawnym dzieckiem przekształca system wartości rodziców

-z czasem rodzice zaczynają preferować wartości humanistyczne, takie jak: miłość, wzajemny szacunek, godność osobista, a także poczucie bezpieczeństwa i harmonia w życiu rodzinnym

-mniejsze znaczenie będą przywiązywać do takich wartości, jak: kariera zawodowa, operatywność, sukcesy towarzyskie, rozrywki

ZMIANY W ORGANIZACJI ŻYCIA RODZINNEGO

I W FUNKCJONOWANIU RODZINY

Dziecko niepełnosprawne wprowadza zmiany w dotychczasowym życiu rodziny i pełnionych przez nią funkcjach w następujących zakresach:

1.Relacje między małżonkami

-większość obowiązków, związanych z pielęgnowaniem dziecka, opieką nad nim i jego wychowaniem spada na matkę, która zazwyczaj rezygnuje z pracy zawodowej

-ojcowie często nie biorą udziału w wychowaniu dziecka, a przy tym czują się zaniedbywani przez żony

2.Warunki rozwoju pełnosprawnego rodzeństwa

-rodzice wymagają opieki nad niepełnosprawnym rodzeństwem

-dziecko pełnosprawne może czuć się zaniedbywane, ograniczone w swych prawach i przywilejach

-nadmierne oczekiwania rodziców wobec pełnosprawnego dziecka, zbyt wiele obowiązków może powodować niechęć do niepełnosprawnego rodzeństwa, wstyd przed rówieśnikami

-jeżeli rodzice nie akceptują swego niepełnosprawnego dziecka skłonni są do idealizowania dziecka pełnosprawnego

3.ŻYCIE ZAWODOWE RODZICÓW

-do czasu pójścia dziecka do szkoły lub przedszkola matka najczęściej rezygnuje z pracy zawodowej

-oznacza to nie tylko rezygnację z dotychczasowych zarobków, ale także konieczność porzucenia własnych planów czy ambicji

-obniża się status materialny rodziny, standard jej życia

4.ŻYCIE TOWARZYSKIE RODZICÓW

-ograniczeniu ulega zarówno zakres jak i częstotliwość dotychczasowych kontaktów towarzyskich

-przyczyny mają zaro9wno charakter obiektywny (brak czasu, brak opieki dla dziecka) jak i subiektywny ( np. poczucie wstydu, obawa przed krępującymi pytaniami, brak ochoty na zabawę)

5.OGRANICZENIE UCZESTNICTWA Z ŻYCIU KULTURALNYM

-coraz rzadsze wyjścia do kina, teatru, filharmonii czy na koncerty

-przyczyna może być brak czasu, ochoty, możliwości

-rodzice zaczynają preferować takie formy rozrywki, które nie wymagają wychodzenia z domu

ZMIANY W FUNKCJACH REALIZOWANYCH PRZEZ RODZINĘ, SPOWODOWANE FAKTEM POSIADANIA NIEPEŁNOSPRAWNEGO DZIECKA DOTYCZĄ NASTĘPUJĄCYCH ZAKRESÓW:

1.Funkcja prokreacyjna i funkcja zaspokojenia indywidualnych potrzeb seksualnych

-pojawia się lęk przed posiadaniem następnych dzieci

-lęk ten jest szczególnie silny gdy upośledzone dziecko jest pierworodne a jego upośledzenie ma charakter wrodzony

-atmosfera stałego napięcia zagrożenia i lęku może zniechęcać małżonków do kontaktów seksualnych lub powodować, ze czerpana z nich satysfakcja jest niewielka

-problemy we współżyciu seksualnym pogłębiają istniejące między małżonkami rozbieżności i konflikty

2.Funkcja usługowo- opiekuńcza

-realizowana przede wszystkim przez matkę

-dotyczy opieki nad dzieckiem, dbania o dom

-pomoc dziadków jest dużym odciążeniem

4.Funkcja socjalizacyjna

-istotą tej funkcji jest przygotowanie dziecka do przyszłych ról społecznych oraz wprowadzenie go w świat wartości moralnych i kulturowych

-jest ona realizowana przez kształtowanie u niego różnorodnych sprawności i umiejętności

5.Funkcja psychohigieniczna

-jej istotą jest zapewnienie członkom rodziny zachowania zdrowia psychicznego oraz rozwoju ich osobowości

-rodzina zapewnia to przez zaspokojenie potrzeb: bezpieczeństwa, przynależności, wymiany uczuć, zrozumienia, samorealizacji itp.

---