Polityka ekologiczna - rys wyodrębnienia tej polityki ponieważ praktycznie o polityce ekologicznej możemy dopiero mówić od roku 1995. To już jest faktycznie realizowana polityka, wcześniej ta polityka ekologiczna była częścią składową polityki gospodarczej, później była wyodrębniona, ale ta która działała w ramach polityki gospodarczej (polityka gospodarcza była podstawą czyli była celem nadrzędnym) później dopiero z tej polityki gospodarczej wyodrębniono politykę ekologiczno-społeczną. Ale cały czas jest elementem składowym polityki gospodarczej i dopiero po 95 r. następuje całkowite wyodrębnienie polityki ekologicznej na równi traktowanej z polityką gospodarczą i społeczną.. A więc tu te trzy elementy muszą być równorzędnie traktowane.
Od 1990 r. mówimy o tzw. aktywnej polityce ekologicznej. Wcześniej występowała ona w tzw. Biernej formie a więc ograniczała się tylko i wyłącznie do wszelkiego rodzaju ustaw, czy aktów prawnych, czy też innych ustaleń które Polska przyjmowała, ale na tym się kończyło, nic nie było realizowane. Od 1990 r. mówimy o tzw. aktywnej polityce ekologicznej, czyli prewencyjnej i reaktywnej, czyli ta która ma zapobiegać i ta która już leczy te zagrożenia, zanieczyszczenia które już niestety powstały w okresach wcześniejszych.
I dopiero tutaj przechodzimy do elementów ekonomiczno - rynkowych.
Instrumenty ekonomiczne:
Opłaty
Rodzaje opłat (opłaty za korzystanie ze środowiska i za wprowadzanie w nim zmian, opłaty administracyjne, koncesyjne, urzędowe, usługowe) - czyli krótko o opłatach, za co są pobierane i jak to w Polsce funkcjonuje.
Funkcje opłat (jako instrumentu) - funkcja bodźcowa i funkcja stymulacyjna.
Opłaty ponosimy za działanie dozwolone prawem, a więc za korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian.
Kary
Kary ponosimy za przekroczenie dopuszczalnych norm, standardów (czyli w momencie gdy przekraczamy dozwolone stosunki wchodzimy w kategorie kary).
Jakie są trudności w narzuceniu kary, ściągnięciu jej i jak to wygląda w praktyce?
Subwencje, dotacje
W zależności od tego na jakie inwestycje, na co można je uzyskać i skąd i jakie są jej wielkości?
Podatek ekologiczny
Jest bardzo ważne wskazanie różnic pomiędzy podatkiem a opłatą. O opłacie mówi się że jest to dodatkowe opodatkowanie, ale z tą różnicą że opłata trafia na Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a więc tzw. fundusz parabudżetowy, później z tego funduszu wszystkie kwoty opłat i kar są rozdysponowywane na działania w zakresie ochrony środowiska.
Podatek jak wiemy trafia do kasy budżetu państwa, a na to co się z nim dzieje dalej nie mamy wpływu.
Instrumenty rynkowe:
Sprzedaż praw do emisji
Odnieść się trzeba do protokołu z Kioto który wprowadza na arenie międzynarodowej o możliwości odsprzedawania sobie nadwyżek - wszedł on w życie dopiero w 2003 r. Największy truciciel USA nie podpisał tego protokołu tylko dlatego że podpisała go Rosja.
Jak ten instrument działa (cztery rodzaje sprzedaży praw do emisji i jak to funkcjonuje?)
Zastawy ekologiczne i systemy depozytowe
Nazwy są może nic nie mówiące ale istota tego instrumentu jest bardzo zbliżona do instrumentów które wcześniej w Polsce były wykorzystywane w postaci zwykłej kaucji np. za szklane opakowania.
Żeby zmniejszyć ilość opakowań (odpadów), produkty szczególnie szkodliwe dla środowiska np. akumulatory, opony, baterie i inne które w większości trafiają na wysypiska śmieci (legalne lub nielegalne).
Depozyt oznacza że taki towar jest obciążony dodatkową ceną, ale w momencie jeżeli oddamy go do punktu skupu, bądź do producenta, ten depozyt zostanie nam zwrócony.
Zastawy - w Polsce jest to realizowane w ten sposób że na czas przewozu substancji szczególnie szkodliwych wpłacany jest zastaw, w momencie gdy np. oleje dotrą na miejsce przeznaczenia bez żadnej kolizji czy awarii ten zastaw zostaje zwrócony, w momencie gdy dojdzie do wypadku ta kwota ma posłużyć do zniwelowania tej szkody środowiska.
Rynki ubezpieczeń
Ubezpieczamy się od ryzyka awarii ekologicznej. W Polsce trudno jest to wprowadzić gdyż niewiele przedsiębiorstw stać na taki wydatek, a z drugiej strony żeby się ubezpieczyć trzeba posiadać odpowiednio nowoczesne maszyny i urządzenia, nikt nie ubezpieczy firmy która bazuje na starych ciągach produkcyjnych ponieważ ryzyko jest dużo większe.
Instrumenty ekonomiczne realizujemy na podstawie Polski, natomiast instrumenty rynkowe są to w większości rozwiązania unijne do których Polska właśnie w większym lub mniejszym stopniu dąży.