REFERAT
MICHAŁ POGÓDŹ
Decydujący wpływ na kształtowanie się typów gleb w Polsce wywierają takie składniki przyrodnicze jak:
podłożę skalne
naturalna roślinność .
W zależności od podłoża skalnego tworzą się mniej lub bardziej żyzne gleby.
Pomorze i tereny nadmorskie dominują w gleby brunatne lub płowe wytworzone z glin lekkich i średnich lub piasków na glinie oraz wytworzone z piasków luźnych , słabo gliniastych lub gliniastych i są to gleby rdzawe lub bielicowe . Spotkać można również na tym terenie gleby bagienne oraz mady . W okolicy Gdańska występują rędziny wytworzone ze skał węglowych lub siarczanowych . Wielkopolska dominuje w gleby brunatne , płowe , bielicowe i rdzawe . Pojezierze Kujawskie i Gnieźnieńskie jest miejscem występowania czarnych ziemi i czarnoziemów leśno - łąkowych wytworzonych z pyłów, glinów , iłów lub piasków. W dolinach rzek występują gleby bagienne oraz mady. W okolicy Konina i Łodzi wykształciły się tereny zniszczone lub silnie zmienione przez eksploatację przemysłową oraz zabudowę. Śląsk dominuje w gleby inicjalne i słabo wykształcone charakterystyczne dla skalistych terenów górskich , gleby płowe lub brunatne wytworzone z lessów i utworów lessowych oraz pyłów . W okolicy Wrocławia występują czarne ziemie i czarnoziemy leśno - łąkowe a w okolicach Raciborza śladowe ilości czarnoziemów leśno - stepowych. Gleby wokół Katowic są silnie zniszczone lub zmienione przez eksploatację przemysłową . Małopolska dominuje w gleby rdzawe lub bielicowe wytworzone z piasków luźnych , słabo- gliniastych lub gliniastych oraz płowe lub brunatne wytworzone z lessów . W okolicy Krakowa , Rzeszowa i Zamościa występują czarnoziemy leśno - stepowe .
Na terenach tych spotykamy również rędziny a w dolinach rzek gleby bagienne i mady. Pogórze Karpackie dominuje w gleby brunatne terenów górskich wytworzone z różnych skał masywnych oraz gleby skaliste terenów górskich . Nizina Mazowiecka to przede wszystkim gleby rdzawe , bielicowe , brunatne i płowe oraz niewielkie ilości czarnych ziem i czarnoziemów leśno - łąkowych . W dolinach rzek spotykamy mady oraz znikome ilości gleb bagiennych . Warszawa i okolice to tereny bardzo silnie zniszczone eksploatacją przemysłową . Na Pojezierzu Mazurskim występują przeważnie gleby brunatne wytworzone z iłów lub glin średnich i ciężkich . Spotykamy również gleby rdzawe i bielicowe wytworzone z piasków lub glin lekkich i średnich . Występują również spore ilości gleb bagiennych a także w okolicach Lidzbarka Warmińskiego czarne ziemie i czarnoziemy leśno - łąkowe
Gospodarka człowieka w bardzo dużym stopniu przyczynia się do niszczenia gleb . Niszczenie to postępuje bardzo szybko również za sprawą działalności sił przyrody czyli wiatru i wody . Działalność człowieka prowadzi do niszczenia gleb przez dewastację i degradację . Dewastacja czyli całkowite zniszczenie gleby następuje przede wszystkim na terenach kopalni odkrywkowych i przemysłowych usypiskach kopalnianych . Na terenach tych bardzo silnie postępuje erozja wodna i wietrzna .
Naukowcy obliczyli ,że do zużycia 15- 20 cm . gleby z pochyłego terenu , który pokryty jest pierwotną roślinnością natura potrzebowała by 500 lat a człowiek jedynie 40 lat . Dewastacja gleb oprócz terenów przemysłowych występuje także na terenach przeznaczonych pod zabudowę . Natomiast degradacja polega na dużym obniżeniu żyzności gleby . W jej konsekwencji wytwarzają się gleby martwe pozbawione życia i zdolności produkcyjnych . Skąd biorą się takie gleby ? Przede wszystkim ze skażeń przemysłowych , komunikacyjnych , złych metod uprawy , ze środków chemicznych stosowanych w rolnictwie oraz karczowania lasów . W ten właśnie sposób człowiek w wielu rejonach zniszczył naturalną szatę roślinną oraz zastąpił ją uprawami rolnymi . Działalność człowieka przyczyniła się do zwiększenia erozji gleb , np. obszary Wielkich Równin USA , gdzie proces erozji w wyniku niesprzyjających warunków klimatycznych i braku naturalnej szaty roślinnej proces erozji był tak silny , że doprowadził do katastrofalnej deflacji . Niewłaściwe nawodnienie pustyń spowodowało zasolenie gleb . Nadmierny wypas zwierząt przyczynił się na wielu terenach do zniszczenia naturalnej szaty roślinnej .
Musimy jednak pamiętać , że gleba jest jednym z najcenniejszych zasobów Ziemi i od niej zależy produkcja żywności. Jest więc podstawą bytu człowieka i wszystkich organizmów na Ziemi . Miejmy więc świadomość , że każdy zniszczony metr kwadratowy gleby pogłębia głód na naszym kontynencie .