DIAGNOSTYKA PEDAGOGICZNA
Diagnoza indywidualnego przypadku np. dziecka z autyzmem
Paweł lat 9, ma rodzeństwo brata i siostrę. Uczeń drugiej klasy szkoły masowej. W sferze zachowań najbardziej zaburzona była komunikacja werbalna - występowały anomalie treści i formy mowy - echolalia, specyficzne używanie słów i zwrotów, obsesyjne zainteresowanie wybranymi tematami. Chłopiec charakteryzuje się znaczną nadpobudliwością ruchową, w jego zachowaniu występują różne formy rutynowe. Rzadko nawiązuje spontaniczny kontakt z rówieśnikami, na próbę nawiązania z nimi kontaktu reagował wycofaniem. Sporadycznie przejawia zachowanie agresywne, nigdy nie występowały zachowania agresywne.
Diagnoza - autyzm wczesnodziecięcy - postawiona została, gdy chłopiec miał 4 lata. Do siódmego roku życia objęty był pomocą punktu konsultacyjnego, wspólnie z mamą brał udział w zajęciach instruktażowych, od szóstego roku życia uczęszczał do przedszkola masowego. W wieku siedmiu lat otrzymał indywidualną terapię środowiskową, która prowadzona była w domu
. Na początku terapii wiek rozwojowy chłopca wynosił trzy lata i dwa miesiące, sfera najbliższego rozwoju cztery lata i dwa miesiące.
Powyżej wieku rozwojowego znajdowały się następujące funkcje:
Percepcja - 5 lat i 3 miesiące
Motoryka mała - 4 lata
Motoryka duża - 4 lata
Koordynacja wzrokowo - ruchowa- 6 lat
Czynności poznawcze - 3 lata i 6 miesięcy
Na poziomie wieku rozwojowego rozwinięte były:
naśladowanie i komunikacja
Praca z dzieckiem autystycznym pozwala wyciągnąć następujący wniosek: terapia kreatywna może być włączona do programu rewalidacji dzieci autystycznych, gdyż ułatwia nawiązanie emocjonalnego kontaktu z dzieckiem. Ponadto wzbudza zachowanie do terapeuty i w konsekwencji prowadzi do powstania więzów przyjaźni. Należy dążyć do otwarcia się dziecka na innych ludzi i wytworzenia w nim poczucia bezpieczeństwa. Dziecko autystyczne, izolujące się od otoczenia, wymaga opracowania specjalnego kodu odbieranego przez nie i terapeutę. Odpowiednio dobrana muzyka w swym bogactwie i różnorodności jest czynnikiem motywującym i pobudzającym do działania, stanowi tło do wszystkich zajęć. Wpływa na poprawę zachowania dziecka i jego nastroju. Równocześnie jednak wraz z różnymi formami arteterapi stanowi czynnik uspokajający i wyciszający dziecko, dodając mu poczucie stałości sytuacji.
Terapię kreatywną można uznać za taką metodę pracy, która znacząco przyczyni się do rozwoju kompetencji badanych dzieci i umożliwi im lepsze rozumienie otaczającego świata. W przypadku oddziaływania terapeutycznego na dzieci autystyczne, można przyjąć iż terapia kreatywna wpływa w znaczący sposób na rozwój ich interakcji społecznych, oraz nadaje ich światu zmysłowemu określony sens. Zdrowe rodzeństwo chłopca autystycznego czuje się zazdrosne i rozżalone, ponieważ rodzice poświęcają choremu dziecku coraz więcej uwagi. Mimo, że współczuje upośledzonemu bratu i rozumie dlaczego potrzebuje on intensywnej opieki, to jednocześnie czuje się skrzywdzone, odsunięte od rodziców i mniej kochane. Uczucie to szczególnie potęguje się, gdy porówna sytuację swoja i swoich rówieśników. Dostrzega wtedy chorego brata jako źródło swoich niepowodzeń, odczuwa zazdrość, wrogość, gniew i agresję. Autyzm wczesnodziecięcy jest jednym z najpoważniejszych zaburzeń rozwoju dziecka. Im wcześniej zostanie postawiona prawidłowa diagnoza, tym szybciej można podjąć terapię i tym bardziej będzie ona skuteczna. Tymczasem zarówno w Polsce, jak i na całym świecie autyzm najczęściej diagnozowany jest dopiero u cztero-pięciolatków. Wczesne diagnozowanie zaburzeń autystycznych jest ważne zarówno dla samego dziecka, jak i jego rodziców. Rozwój dziecka jest efektem procesu dojrzewania oraz uczenia się. Stąd najbardziej efektywna jest terapia prowadzona z dziećmi w wieku przedszkolnym, a nawet młodszymi. Wczesna interwencja daje tym dzieciom szansę na lepsze funkcjonowanie w późniejszym życiu. Pozawala na uniknięcie wtórnych wobec zaburzeń autystycznych problemów wynikających z braku odpowiedniego postępowania z dzieckiem.
Dla rodziców postawienie diagnozy jest zakończeniem poszukiwania odpowiedzi na pytania : „Dlaczego mojego dziecko jest inne”. Zamyka okres niepewności. Daje im szansę na skoncentrowanie wysiłków wokół znalezienia dla dziecka jak najlepszych form pracy. Autyzm definiowany i diagnozowany jest głównie na podstawie zewnętrznych objawów. Wiedzę o zaburzeniach uzyskuje się przez obserwację zachowań dziecka autystycznego. Mimo pewnych możliwości, jakie dają współczesne opracowania kryteriów diagnostycznych, wciąż trudna jest jednoznaczna i pewna diagnoza. Edukacja dzieci z autyzmem w szkoła masowych jest w naszym kraju zjawiskiem nowym i w związku z tym nosi znamiona eksperymentu. Przy aktualnym zasobie doświadczeń, nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jak dalej przebiegać będzie edukacja naszych dzieci, może nawet tak być, że nauka dziecka autystycznego w klasie szkolnej może zakończyć się na poziomie nauczania początkowego, a dalej konieczne będzie realizowanie obowiązku szkolnego w ramach nauczania indywidualnego.
Literatura:
Encyklopedia Pedagogiczna pod redakcją Wojciecha Pomykało, Fundacja Innowacja, Warszawa 1997
Autyzm u dzieci - diagnoza, klasyfikacja, etiologia Ewa Pisula, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999
1