CHOROBY PAZNOKCI
PAZNOKIEĆ- jest to jeden z przydatków skóry. Paznokcie zbudowane są z keratyny (siarka, aminokwasy, tłuszcze- cholesterol oraz makro- i mikroelementy: wapń, fosfor, krzem).
BUDOWA PAZNOKCIA
1. macierz- stanowi część wytwórczą paznokcia. Wyrasta bezpośrednio z podstawy paznokcia. Zawiera nerwy, naczynia krwionośne i limfatyczne. Od macierzy zależy wzrost paznokcia.
2. łożysko- jest to część, do której przylega płytka paznokciowa.
3. płytka paznokciowa- zbudowana jest z keratyny. Składa się z dwóch elementów: korzenia i blaszki.
4. wał paznokciowy- jest to skóra otaczająca płytkę paznokciową. Powinien być w kolorze otaczającej skóry.
5. skórka
FUNKCJE PAZNOKCIA
- ochrona
- ułatwia chwytanie małych przedmiotów
Grubość paznokcia: 0,5 mm, wzrost: 0,1 mm/tydzień
KONDYCJA PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ ZALEŻY OD
- ogólnego stanu organizmu
- diety
Do prawidłowej kondycji paznokci powinno się dostarczać:
- makro- i mikroelementy (wapń- zapewnia twardość płytki paznokciowej; jod- przyspiesza wzrost; fosfor, siarka, żelazo, magnez, krzem)
- witaminy A, C, E
WYGLĄD ZDROWEJ PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ
- dobrze ukrwiona- zaróżowiona
- twarda
- gładka, nie rozdwajająca się
- lśniąca
- skórki równomiernie pokrywające płytkę paznokciową
CHOROBY PAZNOKCI
I. nieinfekcyjne (bez podłoża zapalnego)- defekty:
1. krwiak podpaznokciowy- jest wynikiem urazu i wynaczynienia, krew gromadzi się pod płytką paznokciową
2. zaburzenia barwnikowe (chromonychia)- zmiana; nienaturalne zabarwienie płytki paznokciowej. Może mieć kolor żółty (zespół żółtych paznokci- Yellow Nail Syndrom), zielony (przy chorobach wątroby), bardzo blade paznokcie, sine (niedokrwienie, choroby serca i krążenia)
3. miękkie paznokcie- słabe, cienki, delikatnie pofałdowane wolne brzegi. Najczęstszą przyczyną są: zła dieta, kuracje odchudzające, choroby, leki
4. pobruzdowania poprzeczne i podłużne powierzchni płytki- np. w łuszczycy (naparstkowate paznokcie), pojawiają się często z wiekiem, mikrourazy macierzy (źle wykonany manicure), w liszaju płaskim (pobruzdowania podłużne)
5. bielactwo płytki paznokciowej- leukonychia. Są to tzw. paznokcie kwitnące, na płytce występują białe, nieregularne plamki. Występują częściej u osób młodych. Przyczyną powstawania jest niedobór cynku lub dostające się pod płytkę pęcherzyki powietrza.
6. zmiany zanikowe płytki paznokciowej (atrofia)- może być wrodzony lub nabyty. Paznokcie tracą blask, stają się coraz cieńsze, rozdwajają się, skracają i odchodzą, czasem płytka może zaniknąć zupełnie. Występują w chorobach alergicznych, w łysieniu plackowatym, niedoczynności tarczycy. Atrofia płytki występuje częściej u mężczyzn. Może być spowodowana przez uraz mechaniczny i stan zapalny macierzy.
7. znamię podpaznokciowe- czerniak podpaznokciowy. Wykonuje się badanie dermatoskopowe
8. przerost płytki paznokciowej- paznokieć jest nienormalnie gruby i wydłużony, prążkowany, matowy, brak połysku, koloru żółtego lub jasnobrunatnego. Płytka wygina się charkterystycznie i paznokieć wygląda jak szpon. Przyczyny powstawania: urazy mechaniczne i cecha wrodzona. Walka polega na ścieraniu i polerowaniu płytki frezarką i malowaniu.
9. wrastające paznokcie
10. onycholiza (oddzielenie się płytki paznokciowej)- odklejanie się paznokcia od łożyska. Może wystąpić po urazach, lekach, infekcjach (np. szkarlatyna)
11. onychoptoza- kruszenie się całkowite lub częściowe płytki. Może dotyczyć jednego lub większej liczby paznokci. Przyczyną powstawania mogą być: grzybica, łuszczyca, zakażenia bakteryjne, urazy mechaniczne, leki. Odchodzącą płytkę należy wycierać.
12. łamliwość- przyczyną mogą być: niedobór makro- i mikroelementów, niedobór witamin, zaburzenia ukrwienia (u palaczy) i stosowanie środków upiększających (formalina i aceton niszczą płytkę paznokciową). Zapobieganie polega na suplementacji, używaniu rękawiczek do prac z detergentami i używanie pilników z kryształami do paznokci.
13. zaklęśnięcie- płytka paznokciowa jest wciśnięta. Przyczyną może być niedokrwistość, anemia. Rzadko jest to choroba dziedziczna.
Postępowanie: suplementacja i ochrona
II. schorzenia infekcyjne (ze stanem zapalnym):
1. bakteryjne:
a) zastrzał (zanokcica)- dotyczy wału paznokciowego. Są to ostre, ropne zakażenia tkanek okołopaznokciwych. Występuje obrzęk, rumień, duża bolesność i wydzielina ropna po naciśnięciu wału. Leczy się antybiotykami.
2. wirusowe:
a) brodawki okołopaznokciowe- rozplem wirusa, warstwa rogowa, wywołuj ból (w przeciwieństwie do innych brodawek)
3. grzybicze:
a) grzybica- od wolnego brzegu paznokcia. Objawy polegają na zgrubieniu, przebarwieniu, łamliwości, nadmiernym rogowaceniu i pobruzdowaniu płytek paznokciowych. Zmiany są wywołane przez różne odmiany grzyba strzygącego. Do zakażenia płytek usposabia ucisk mechaniczny, np. przez obuwie. Istnieje osobnicza skłonność do zachorowań, zwłaszcza u osób z zaburzeniem odporności oraz zaburzeniami hormonalnymi. Pierwsze zmiany pojawiają się zazwyczaj na wolnym brzegu płytki paznokciowej lub od strony bocznych wałów. Morfologiczny wygląd paznokci jest dość różny; płytki przybierają kolor żółtobrunatny lub zielonkawy, stają się łamliwe, stopniowo ulegają zgrubieniu, rozwarstwieniu, częściowemu wykruszeniu. Okres trwania jest bardzo długi, na ogół wieloletni. Nawet po całkowitym ustąpieniu objawów istnieje skłonność do nawrotów. Zmiany w obrębie paluchów stóp mogą być wywołane przez pleśniowce. Płytki paluchów są w tym przypadku zgrubiałe, znacznie zniekształcone, żółto zielonkawe, z obfitą hiperkeratozą podpaznokciową. Zakażenie dotyczy głównie osób starszych, z zaburzeniami troficznymi paznokci. O rozpoznaniu grzybicy rozstrzyga badanie mikologiczne płytek i wynik posiewu.
b) drożdżyca- od wału paznokciowego. W okresie wczesnym zmiany dotyczą głównie wałów paznokciowych, które są obrzęknięte, silnie zaczerwienione i bolesne, przy ucisku wydobywa się treść ropna. W zmianach bardziej długotrwałych płytki stają się szarożółtawobrunatne, tracą połysk, ulegają przerostowi i rozwarstwieniu. Zmiany mogą dotyczyć jednego lub więcej paznokci. Są to zmiany zakaźne. We wszystkich odmianach zakażeń drożdżakowych w rozpoznaniu rozstrzygają wyłącznie posiewy.
4. łuszczyca- nie jest chorobą zakaźną. Zmiany pojawiają się na skórze i paznokciach. Występują charakterystyczne, punkcikowe dziurki w płytce paznokciowej (płytka wygląda jak naparstek). Płytka może być bardzo błyszcząca lub matowa.