CHOROBY ALERGICZNE SKÓRY
Alergia- nieprawidłowa, zmieniona jakościowo odpowiedź tkanek na alergen, polegająca na reakcji immunologicznej związanej z powstaniem swoistych przeciwciał, które po związaniu z antygenem doprowadzają do uwolnienia różnych substancji - mediatorów stanu zapalnego. Może się objawiać łagodnie (łzawienie, katar), może zagrażać życiu (wstrząs anafilaktyczny i śmierć).
Alergeny- są to substancje, które mogą wywołać reakcje alergiczne. W zasadzie alergenem może być każda substancja, z którą organizm ma kontakt (substancje wdychane, dotykane, połykane czy wstrzykiwane).
Typy reakcji alergicznej:
Wśród reakcji alergicznych rozróżniamy 4 typy odpowiedzi immunologicznej:
1. typ I- nazywany natychmiastowym (anafilaktycznym) zależny jest od przeciwciał klasy IgE, które łącząc się z mastocytami powodują uwolnienie neuroprzekaźników, takich jak histamina i serotonina. Alergenami uczestniczącymi z tym typie reakcji alergicznej są najczęściej alergeny wziewne i pokarmy. Objawami I typu reakcji alergicznej są świąd, obrzęk, wysięk (łzawienie, katar).
2. typ II- tzw. typ cytotoksyczny, uczestniczą w nim przeciwciała klasy IgG, IgA, IgM. Alergen, którym jest najczęściej lek łączy się z błoną komórkową elementów morfotycznych krwi, powodując ich obumieranie. Objawami II typu reakcji alergicznej będzie obniżenie wszystkich wartości morfotycznych krwi (pierwsze spadają płytki krwi, później czerwone krwinki, a na koniec białe krwinki), wylewy podskórne, senność, zaburzenia koncentracji, skóra porcelanowo-biała. Gdy spadnie ilość białych ciałek krwi, wówczas są problemy z odpornością.
3. typ III- nazywany jest typem kompleksów immunologicznych. Alergen, którym jest najczęściej obce białko, łączy się z przeciwciałami klasy IgA, tworząc tzw. kompleksy immunologiczne. Kompleksy te odkładają się wzdłuż ścian naczyń krwionośnych, powodując ich uszkodzenie. Objawy: siniaki i wybroczyny krwawe na skórze, niewydolność nerek, niewydolność płuc, niewydolność wątroby.
4. typ IV- tzw. typ późny. Objawy pojawiają się dopiero po powtórnym kontakcie z alergenem. Alergenami są najczęściej metale, gumy, oleje, smary, a na skórze w miejscu kontaktu z alergenem widoczne są rumieniowe, silnie swędzące ogniska.
POKRZYWKA
Jest to schorzenie oparte na I typie reakcji alergicznej. Jest to niejednolity zespół chorobowy.
Objawy: bezpośrednio po zetknięciu z alergenem następuje wysiew bąbli pokrzywkowych, któremu towarzyszy bardzo silny świąd. Zmianom skórnym mogą towarzyszyć łzawienie i katar. Zmiany skórne pojawiają się szybko i szybko zanikają bez pozostawienia śladu. Bąble cechują się obrzękiem, zabarwieniem różowym lub porcelanowo-białym.
Leczenie: podajemy preparaty sterydowe dożylnie, preparaty przeciwalergiczne i przeciwświądowe doustnie.
WYPRYSK KONTAKTOWY (EGZEMA)
Należy do chorób alergicznych i jest zależny od IV typu nadwrażliwości.
Objawy: w miejscu kontaktu z alergenem pojawiają się silnie swędzące, rumieniowe zmiany o złuszczającej się powierzchni. W przypadku kontaktu z alergenami w postaci aerozoli zmiany lokalizują się wokół oczu, w przypadkach przewlekłych dochodzi do pogrubienia naskórka, wzmożonego poletkowania i zmiany zabarwienia na szarobrunatny.
Odmiany wyprysku:
a) wyprysk kontaktowy- zmiany pojawiają się w miejscu najczęściej w miejscu kontaktu z alergenem, najczęściej występuje reakcja na metale, np. nikiel
b) wyprysk rozsiany
c) wyprysk zawodowy- najczęściej na rękach i przedramionach
d) wyprysk ze zużycia- najczęściej u kosmetyczek, sprzątaczek, stomatologów, chirurgów
e) wyprysk rogowaciejący
f) wyprysk potnicowy- na dłoniach i stopach
g) wyprysk klimakteryczny- zmiany hormonalne powodują wyprysk
Leczenie: unikanie kontaktu z alergenem. W stanach ostrych stosujemy leki przeciwalergiczne i zewnętrznie preparaty sterydowe. W stanach przewlekłych- substancje uzupełniające płaszcz tłuszczowy skóry.
ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY
AZS należy do chorób alergicznych, a w jego powstawaniu biorą udział stres, czynniki genetyczne oraz mechanizmy I i IV typu nadwrażliwości. Ma przewlekły i nawrotowy przebieg, w dużej części przypadków z tendencją do samoistnego wygasania. Rozpoczyna się zazwyczaj już w dzieciństwie.
Objawy:
a) główne: świąd, rodzinne występowanie schorzenia, przewlekły i nawrotowy przebieg schorzenia, typowa lokalizacja zmian (u dzieci: twarz i części wyprostne kończyn; u dorosłych: powierzchnie zgięciowe kończyn)
b) dodatkowe: suchość skóry spowodowana obniżeniem ilości ceramidów w naskórku, zacienienie skóry wokół powiek, obecność dodatkowego fałdu skóry nad górną lub po dolną powieką, przerzedzenie końcowej części brwi, zapalenie czerwieni wargowej, zapalenie brodawek sutkowych, rogowacenie okołomieszkowe, łupież biały, pokrzywka, astma oskrzelowa, katar sienny, zapalenie spojówek, skłonność do wtórnych nadkażeń skóry, nietolerancja lanoliny, nietolerancja pokarmowa (mleko, kakao, czekolada, orzeszki ziemne, cytrusy, ryby morskie), zaostrzenie zmian skórnych po stresach psychicznych, „polakierowane” paznokcie w wyniku drapania, obecność dodatkowego fałdu na szyi, biały dermografizm.
Aby rozpoznać AZS należy potwierdzić minimum trzy objawy główne i minimum 4 objawy dodatkowe.
Lokalizacja zmian: zgięcia łokciowe i kolanowe, twarz i szyja.
Przebieg AZS: Zmiany rozpoczynają się najczęściej ok. 3 miesiąca życia. U większości pacjentów dochodzi do wycofania się zmian w 6 roku życia. Możliwe jest pojawienie się AZS w wieku późniejszym. W przebiegu AZS wyróżniamy okresy remisji (polepszenia) i zaostrzenia zmian.
Leczenie AZS: podstawą leczenia jest właściwa pielęgnacja, leczenie zewnętrzne (preparaty sterydowe,a w przypadku wtórnych nadkażeń preparaty z antybiotykiem), leczenie ogólne (preparaty przeciwalergiczne i uspokajające), leczeniem wspomagającym jest naświetlanie promieniami UVA.