ĆWICZENIA 6
CHARAKTERYSTYKA OKRYWY WŁOSOWEJ
Budowa skóry
Naskórek - zbudowane z wielowarstwowego nabłonka płaskiego, w którym wyróżniamy: warstwę rozrodczą (najgłębszą), przylegającą do skóry właściwej - o walcowatych komórkach zdolnych do stałego namnażania się; komórki te przesuwając się ku powierzchni tworzą (pośrednią) warstwę ziarnistą; przechodzącą w rogową (zewnętrzną) zbudowaną z obumarłych komórek.
Wytworami naskórka są włosy oraz pazury i opuszki (które stale rosną) oraz gruczoły łojowe i potowe (u łasicowatych występują tylko na nieowłosionych partiach skóry).
Skóra właściwa - posiada dwie warstwy: brodawkową (zwaną licem) z zagłębionymi w niej tworami naskórka - znajdujemy tu naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe, włókna mięśniowe i barwniki; oraz siateczkową z licznymi włóknami kolagenowymi. Są one wrażliwe na temperaturę powyżej 30°C dlatego przekroczenie jej przy suszeniu skór powoduje ich łamliwość i sztywność. One także pozwalają formować skóry na prawidłach nadając im właściwy kształt.
Warstwa podskórna - luźno utkana tkanka łączna, dobrze unaczyniona i unerwiona; w której może być odkładany tłuszcz. Jej układ pozwala na przesuwanie i marszczenie się skóry.
Budowa włosa
Korzeń włosa - osadzony w torebce włosowej
Łodyga włosa - ponad powierzchnią skóry
W przekroju poprzecznym we włosie wyróżniamy rdzeń (wypełniający się powietrzem po obumarciu włosa), korę (jej komórki zawierają barwnik, od koncentracji jego ziarenek zależy intensywność zabarwienia włosa), oskórek - ochronna otoczka włosa - zbudowana z silnie do siebie przylegających zrogowaciałych komórek o trzech rodzajach ułożenia: pierścieniowym (włosy podszyciowe) - zatrzymuje wodę, ale sprzyja spilśnieniu, dachówkowatym (włosy pokrywowe) - nadaje włosom połysk tworząc gładką powierzchnię i spotykanym na włosach czuciowych brukowym
Rodzaje włosów
Włosy pokrywowe dzielą się na:
- przewodnie - najdłuższe i najgrubsze z okrywy, o dużej sprężystości i połysku. Ich wierzchołku wyrastając ponad inne włosy tworzą woal jeśli posiadają inne zabarwienie niż trzony. Stanowią 0,1 - 0,6% pokrywy.
- ościste - stanowiące ochronę głębiej położonych warstw przed uszkodzeniem i spilśnieniem. Stanowią 1 - 6% okrywy.
Włosy podszyciowe dzielą się na:
- przejściowe i puchowe o podobnych właściwościach i budowie, niemal pozbawione rdzenia, o słabym połysku. Stanowią około 96% okrywy.
Rodzaje włosów nie są ściśle wyodrębnione w okrywie, lecz przechodzą stopniowo w poszczególne warstwy.
Cechy okrywy włosowej
Gęstość - oceniana wzrokowo lub laboratoryjnie (liczenie włosów na 1cm2)
- okrywa bardzo gęsta - lis polarny - 20 tys. włosów/cm2 w partii grzbietu
- okrywa gęsta - lisy pospolite, norki, szynszyle - 12 - 20 tys. włosów/cm2
- średnio gęsta okrywa - króliki, tchórze, nutrie - 5 - 15 tys. włosów/cm2
- rzadka okrywa - np. kreta 2 - 5 tys. włosów/cm2
Wysokość - zależna od długości włosów
- długowłose - lisy, jenowy > 40mm włosów pokrywowych
- średniowłose - tchórze, nutrie, króliki - 20 - 40mm włosów pokrywowych
- krótkowłose - norki, szynszyle do 20 mm włosów pokrywowych
Skład okrywy wyraża się stosunkiem włosów pokrywowych do podszyciowych. Optymalnie - 30:70.
Sprężystość to zdolność do powracania do pierwotnego położenia po uprzednim ich zgnieceniu, o której decydują głównie włosy pokrywowe.
Miękkość subiektywne odczucie przez dotyk zależne od grubości, gęstości i wysokości.
Barwa zależna od rodzaju pigmentu oraz wielkości, kształtu, koncentracji i rozmieszczeniu na długości włosa jego ziarenek. Na przykład zabarwienie niebieskie różni się od brązowego tym, że we włosach niebieskich barwnik (melanina) występuje w izolowanych od siebie kropelkach.
W zależności od rozmieszczenia barwnika we włosach wyróżnia się futra:
- jednomaściste jednolite (norki) takie samo na grzbiecie i na brzuchu oraz niejednolite (lis polarny) ciemniejszy grzbiet jaśniejszy brzuch
- strefowe szynszyle, jenoty, tchórze (zróżnicowane rozmieszczenie i koncentracja pigmentu)
- plamiste występowanie skupisk włosów zawierających barwnik lub go pozbawionych (odmiany norek krzyżak, króliki srokacze)
Połysk zależy od natłuszczenia włosów i układu okrywy. Wyróżnia się oceniany wzrokowo połysk jedwabisty, szklisty i metaliczny (niepożądany). Brak połysku występuje w okrywie przejrzałej oraz u zwierząt chorych.