Każda dyscyplina naukowa posiada swoją historię.

Ekonomia jest nauką o bardzo długiej przeszłości i krótkiej historii.

Myśl ekonomiczna w starożytnej Grecji

Słowo ekonomia (ekonomika) pojawiło się po raz pierwszy jako tytuł książki Ksenofonta (V - IV w. p. n. e.) Oikonomikos.

oikos - dom, gospodarstwo;

nomos - prawo, zasada;

oikonomikos - zbiór praw pomagających w kierowaniu gospodarstwem;

nomeus - człowiek, który zarządza, przydziela pracę, gospodarz;

oikonomeo - kierowanie, zarządzanie domem;

• Ekonomia Ksenofonta była nauką o charakterze praktycznym - była zbiorem rad dotyczących gospodarowania i zarządzania majątkiem, folwarkiem, rozważała problem efektywności na poziomie indywidualnego gospodarstwa rolnego (mikroekonomicznym).

• Dla Ksenofonta rolnictwo stanowiło podstawową dziedzinę gospodarki; jego Ekonomika to apoteoza rolnictwa.

Arystoteles (384 - 322 p. n. e.), uczeń Platona, najwszechstronniejszy myśliciel starożytności (Polityka i Etyka Nikomachejska).

• Kalokagatia - ideał moralny, doskonałość etyczna polegająca na harmonijnym połączeniu piękności ciała z dobrocią i dzielnością moralną. Kalokagatia jest wskazówką, wyznacznikiem dla polityki, czyli sztuki i praktyki kierowania państwem, służenia swojemu polis.

• Trzy obszary myśli ekonomicznej Arystotelesa:

• ekonomika - nauka o gospodarstwach domowych, sztuka kierowania domem (drobnym gospodarstwem rolnym),

• chrematystyka [chrema] - sztuka zdobywania pieniędzy, zarobkowania, bogacenia się, niegodna prawdziwego człowieka,

• nominalizm pieniężny - rozważania i twierdzenia na temat wymiany i pieniądza.

• Podstawową komórką społeczną jest dom (rodzina). Dom tworzą: pan (właściciel), jego żona, dzieci, niewolnicy.

Podstawowymi relacjami zachodzącymi w obrębie domu są:

mąż - żona ; rodzic - dzieci oraz pan - niewolnik.

• Niewolnictwo Arystoteles traktował jako zjawisko naturalne.

Niewolników dzielił Arystoteles na:

1. niewolników z natury - osoby pozbawione zdolności do głębszych rozważań i samodzielnego myślenia,

2. niewolników z przypadku (np. jeńcy wojenni).

2. Bogactwo z natury - rzeczy niezbędne do życia, których dostarcza przyroda i praca z nią powiązana (np. koczownictwo, rolnictwo, rybołówstwo, myślistwo). O zdobywaniu bogactwa z natury oraz o jego używaniu traktuje ekonomika.

3. Ekonomika mieściła się w ramach Arystotelesowskiej etyki, chrematystyka była z nią sprzeczna.

4. Trzy główne działy chrematystyki (sztuki zarobkowania):

Handel: Lichwa: Praca najemna:

1. morski, (pożyczanie 1. rzemieślnicza

2. śródlądowy, pieniędzy na 2. usługi,

3. drobny. procent) 3. czysta praca fizyczna.

• Petunia pecuniam parere non potest

(pieniądz nie może rodzić pieniądza) - sprzeciw wobec pobierania lichwy.

• Arystoteles jako twórca nominalizmu pieniężnego; pieniądz to nomisma, ponieważ jego wartość opiera się na postanowieniu prawnym, na zapisie prawa (nomos).

Rzeczywistość gospodarcza Grecji:

• podstawowa działalność gospodarcza - rolnictwo;

• jednostka produkująca - gospodarstwo rolne (dom);

• podstawowa siła robocza - niewolnicy.

Myśl ekonomiczna w starożytnym Rzymie

• Marek Porcjusz Katon (234 - 149 p. n. e.) - O gospodarstwie wiejskim.

• Marek Terencjusz Warron (116 - 27 p. n. e.) - O gospodarstwie rolnym.

• Lucjusz Juliusz Moderatu Kolumella (I w. p. n. e.) - O rolnictwie.

Zagadnienia poruszone w dziele O gospodarstwie wiejskim Katona:

• nabycie posiadłości wiejskiej,

• inspekcja gospodarstwa,

• zabudowanie i zaopatrzenie posiadłości,

• stosunki z sąsiadami,

• obowiązki gospodarza,

• różne typy gospodarstw ze względu na położenie lub rodzaj uprawy,

• rozmaite działania o charakterze agrotechnicznym i przetwórczym,

• zbyt produktów rolnych.

Wysławianie, idealizowanie postaci lub wydarzenia.

Wykład 1

---