Finanse ubezpieczeń społecznych i emerytalnych
Zakres reformy
Zakres reformy według wieku ubezpieczonych
Reforma, która weszła w życie 1 stycznia 1999 roku, nie obejmuje wszystkich osób automatycznie i w pełnym zakresie; włączenie do nowego systemu zależy od wieku ubezpieczonego.
Pełen zakres zreformowanych ubezpieczeń obejmie:
a) obowiązkowo -urodzonych po 31 grudnia 1968 roku, co oznacza, że osoby te będą posiadały ochronę ubezpieczeniową składającą się z dwóch filarów:
- pierwszego, prowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz
- drugiego, prowadzonego przez towarzystwa funduszy emerytalnych;
b) w zależności od dobrowolnego wyboru osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, a przed 1 stycznia 1968 roku:
- jeżeli nie będą chciały skorzystać z drugiego filaru, ochrona ubezpieczeniowa będzie im zapewniona tylko w ramach pierwszego filaru (płacona przez nich składka ubezpieczeniowa w całości zostanie w pierwszym filarze, którym zarządza ZUS),
- jeżeli zdecydują się na wybór drugiego filaru, wtedy zostaną objęte ochroną ubezpieczeniową z dwóch filarów, tak jak w przypadku osób, które wchodzą automatycznie do systemu, decyzja o przystąpieniu jest nieodwracalna;
c) osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 roku nie mają możliwości wyboru, pozostaną pod opieką starego systemu, gdzie całą składkę pozostawią w zreformowanym ZUS-ie.
Wiek ubezpieczonego stał się kryterium podziału bądź wyboru możliwości korzystania (uczestniczenia) z ochrony ubezpieczeniowej - emerytalnej z trzech filarów składających się na zreformowany system ubezpieczeń. Określenie filar ma właściwie swój sens w stosunku do ochrony emerytalnej, albowiem pozostała ochrona - z tytułu chorób, rent, wypadków zapewniona będzie ze składki wpłaconej do ZUS.
1.2. Zakres reformy według rodzaju i grup ubezpieczeniowych
Nowy system ubezpieczeń społecznych obejmuje cztery rodzaje ryzyka objętego ubezpieczeniem społecznym:
- ubezpieczenia emerytalne,
- rentowe,
- chorobowe,
- wypadkowe.
Ubezpieczenia rentowe i emerytalne
Obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym (art. 6 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998r.; Dz.U. z 10 listopada 1998r., Nr 137, poz. 887.) podlegają w Polsce następujące osoby fizyczne:
1 ) pracownicy,
2) wykonujące pracę nakładczą,
3) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, innych spółdzielni zajmujących się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych zajmujących się produkcją rolną, wykonujący pracę na rzecz tych spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy lub wytwarzający na jej rzecz produkty rolne w prowadzonych przez siebie gospodarstwach,
4) wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia zawartej na okres powyżej 14 dni oraz osoby z nimi współpracujące,
5) prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, to jest:
a) prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
b) twórcy i artyści,
c) wykonujący wolny zawód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
6) posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,
7) pobierające stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących,
jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,
8) wykonujące odpłatnie prace na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
9) pobierające zasiłek dla bezrobotnych oraz absolwenci pobierający stypendium
w czasie odbywania szkolenia lub stażu, na które zostali skierowani przez odpowiedni urząd pracy,
10) duchowni,
11) żołnierze niezawodowi w służbie czynnej,
odbywający zastępcze formy służby wojskowej,
13) żołnierze zawodowi,
14) funkcjonariusze policji,
funkcjonariusze Urzędu Ochrony Państwa,
16) funkcjonariusze Straży Granicznej,
funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej,
18) funkcjonariusze Służby Więziennej,
19) przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński,
20) pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu lub osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikających z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
pobierające zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek z pomocy społecznej.
Osoby wymienione w punktach: 13-18 podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, gdy tylko podjęły one służbę po dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1.01.1999 roku.
Pracownicy (pkt 1), członkowie spółdzielni (pkt 3), osoby wymienione w punktach 12-18 podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu niezależnie od tego, czy są zatrudnieni u jednego czy u kilku pracodawców, oraz bez względu na wymiar czasu pracy, czyli z tytułu każdej umowy o pracę. Obowiązkowo ubezpieczeniom tym podlegają nawet pracownicy mający ustalone prawo do emerytury lub renty (art. 9 ust. 4 ustawy), czyli emeryci zatrudnieni na umowę o pracę.
Ubezpieczeniom: emerytalnemu oraz rentowym podlegają również pracownicy polscy, zatrudnieni za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej (art. 8 ust. 14 ustawy).
Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym pracownicy będący obywatelami państw obcych, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej. Oznacza to, że obywatele państw obcych zatrudnieni w Polsce w innych zakładach pracy niż wyżej wymienione, a więc na przykład w przedsiębiorstwach, przedstawicielstwach handlowych, podlegają w Polsce obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jeśli umowy lub porozumienia międzynarodowe nie stanowią inaczej (art. 5 ust. 2 ustawy).
Pracownicy rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, a także żołnierze i funkcjonariusze wymienieni w punktach: pkt. 12-18, spełniający jednocześnie warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z innych tytułów, podlegają im tylko z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby. Mogą oni być dobrowolnie, na swój wniosek, objęci ubezpieczeniem również z innych tytułów.
Osoby spełniające warunki do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym
i ubezpieczeniami rentowymi z kilku tytułów, czyli:
- wykonujące pracę nakładczą,
- wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub ,umowy zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące,
- prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, - posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,
- duchowni.
podlegają obowiązkowo tym ubezpieczeniom tylko z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Mogą one jednak ubezpieczyć się dobrowolnie także z pozostałych tytułów, wszystkich lub wybranych, lub zmienić tytuł ubezpieczenia.
Osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania oraz osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierający zasiłek macierzyński podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczenia społecznego.
Duchowni, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z tytułu tejże działalności, zaś nie z tytułu bycia duchownym.
Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi mogą po ustaniu obowiązku tych ubezpieczeń kontynuować je z własnej woli. Gdy okres kontynuowania ubezpieczenia przekracza 10 lat, wówczas nie obowiązuje gwarancja minimalnego świadczenia w przypadku, gdy stan konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał (art. 10 ustawy).
Prawo do dobrowolnych ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych przysługuje następującym osobom:
a) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach specjalnych za granicą, w instytucjach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;
b) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego, nic podlegają ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z tytułów omówionych wyżej (art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 7);
c) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą oraz obywatelom polskim wykonujących pracę w firmach zagranicznych w Polsce, jeżeli te firmy nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa; po ustaniu zatrudnienia w tych przedsiębiorstwach mogą kontynuować ubezpieczenie społeczne na warunkach dobrowolności;
d) studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich - bez względu na wiek, jeżeli nie podlegają tym ubezpieczeniom z innego tytułu, a także słuchaczom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25. roku życia.
Dobrowolnie, a więc na swój wniosek, ubezpieczeniom: emerytalnemu oraz rentowym z tytułu dodatkowych zajęć podlegają także osoby:
- pracujące, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych itp. (duchowni oraz żołnierze i funkcjonariusze), spełniające jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów;
- spełniające warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi z kilku tych tytułów. Dotyczy to osób wykonujących pracę nakładczą, pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia i osób z nimi współpracujących, osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących, posłów i senatorów pobierających uposażenie, a także duchownych. Osoby te podlegają ubezpieczeniu z tytułu, który powstał najwcześniej, przy tym mogą one zmienić na swój wniosek tytuł, z którego chcą być objęci obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, a także podać tytuły, z których chcą podlegać tym ubezpieczeniom dobrowolnie;
- wykonujące pracę nakładczą, pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nimi współpracujące, posłowie i senatorowie pobierający uposażenie, osoby pobierające stypendium sportowe, duchowni, żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej, jeżeli osoby te mają ustalone prawo do emerytury lub renty (art. 9 ust. 5 ustawy).
Ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe
Ubezpieczeniu w razie choroby podlegają obowiązkowo (art. 11 ustawy):
1) osoby pracujące,
2) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz spółdzielni kółek rolniczych,
3) osoby odbywające zastępczą służbę poborowych.
Natomiast dobrowolnie (tylko na swój wniosek) w razie choroby ubezpieczeniu mogą podlegać następujące osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi:
a) wykonujące pracę nakładczą,
b) wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące,
prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,
wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
e) duchowni.
Obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają:
1) osoby pracujące,
2) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
3) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli wykonują pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy, oraz osoby z nimi współpracujące,
4) osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,
posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,
6) osoby pobierające stypendium sportowe,
7) osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
8) absolwenci pobierający stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, skierowani do odbywania szkolenia lub stażu przez odpowiedni urząd pracy,
9) duchowni,
osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej.
2. Organizacja i zasady finansowania ubezpieczeń społecznych w I filarze
Składki - podstawowe źródło finansowania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS)
Podstawowym i jedynym źródłem finansowania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) są składki. Dysponentem Funduszu jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W ramach FUS wyodrębnia się następujące rodzaje funduszy ubezpieczeniowych:
1 ) emerytalny,
rentowy,
chorobowy,
4) wypadkowy.
Wpłata składki na cztery autonomiczne fundusze celowe pozwoli na bieżąco ocenić i porównać stan środków, które wpłynęły na poszczególne fundusze, z wielkością wypłacanych świadczeń.
System ubezpieczeń ma być samowystarczalny, zatem składki powinny być tak skalkulowane, aby przez długi okres czasu zapewniały równowagę finansową dochodów i wydatków poszczególnych wyodrębnionych funduszy.
Fundusz emerytalny
Składkę na fundusz emerytalny płacą po połowie pracodawca i pracownik. Dotyczy to następujących ubezpieczonych:
- osób pracujących,
- osób wykonujących pracę nakładczą,
- członków spółdzielni rolniczych i kółek rolniczych,
- zleceniobiorców i osób współpracujących,
- posłów i senatorów,
- stypendystów sportowych,
- osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności,
- żołnierzy zawodowych,
- funkcjonariuszy policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, służby więziennej.
Finansowanie składek na fundusz emerytalny oraz rentowy przez pracodawcę i pracownika po połowie nie dotyczy następujących osób:
- prowadzących działalność gospodarczą, które opłacają składkę w całości z własnych środków (dotyczy to również ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego)
- żołnierzy, osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej, którym składkę finansuje w całości właściwy minister,
- pobierających zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej, którym składkę finansuje w całości ośrodek pomocy społecznej,
- funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej,
- pełniących służbę kandydacką, którym składkę finansują w całości właściwe komendy,
- przebywających na urlopach wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński, którym składkę finansuje w całości budżet państwa,
- bezrobotnych, którym składkę finansują w całości państwowe urzędy pracy z Funduszu Pracy (FP),
- pobierających świadczenia socjalne, którym składkę finansuje w całości budżet państwa.
Zasada płacenia połowy składki przez pracownika (z powyższymi wyjątkami) wpływa na ściślejsze powiązanie go z systemem ubezpieczeniowym; pracownik wykazuje wtedy większe zainteresowanie swoją przyszłością. Zasada ta umożliwia również sprawowanie kontroli nad pracodawcą (odnośnie do terminowości opłacania i przekazywania całej składki na FUS), zobowiązanym do potwierdzania dokonywanych wpłat.
Nieodprowadzenie składki jest ciężkim naruszeniem prawa przez pracodawcę, składka jest przecież w części własnością pracownika - potrącana z jego wynagrodzeń. Gdyby powyższa sytuacja zaistniała, system przewiduje ochronę interesów pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (tworzonego przez pracodawców).
Fundusz rentowy
Fundusz rentowy, podobnie jak emerytalny, jest tworzony ze składek pracownika i pracodawcy płacących solidarnie po połowie (z podanymi wyżej wyjątkami). Składki gromadzone na funduszu rentowym przeznaczone są na:
- renty inwalidzkie,
- renty rodzinne i dodatki do rent rodzinnych,
- renty szkoleniowe,
- dodatki pielęgnacyjne,
- zasiłki pogrzebowe,
- pokrycie kosztów prewencji rentowej.
Reforma systemu rentowego zaczęła się 1 września 1998 roku. Prawo do renty zależy obecnie od zdolności do pracy, a nie tylko od poniesionego uszczerbku na zdrowiu. Prawo do renty mają osoby, które całkowicie lub częściowo utraciły zdolność zarobkowania, czyli środki utrzymania. Pojęcie grup inwalidzkich przestało istnieć.
W prawie do świadczeń z funduszu rentowego obowiązują następujące jednolite zasady:
- nabywanie prawa do świadczeń,
- wymiar wysokości świadczeń,
- zawieszanie świadczeń w przypadku dalszym zarobkowaniu.
Przepisy obowiązujące przed reformą uległy pewnym modyfikacjom, a mianowicie:
1. Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy będzie całkowicie zawieszona w przypadku jakiegokolwiek dalszego zatrudnienia.
2. Jeżeli wysokość otrzymywanej renty przekroczy wartość emerytury z dwóch filarów, to przyszła emerytura równa będzie otrzymywanej dotychczas rencie.
3. Waloryzacja świadczeń rentowych będzie taka sama jak waloryzacja świadczeń emerytalnych.
Należy podkreślić, że renty są wypłacane w oparciu o zasadę sprawiedliwości społecznej, polegającej na tym, że wysokość wpłaconej składki na fundusz rentowy przez danego ubezpieczonego nie ma wpływu na wysokość ustalonej renty. Bez względu na to, kto ile wpłacił, otrzyma rentę w oparciu o powyższą zasadę do momentu przejścia na emeryturę.
Przechodząc na emeryturę, ubezpieczony otrzymuje wypłatę tego świadczenia z własnego kapitału gromadzonego przez całe życie w celach emerytalnych. Jeżeli wysokość emerytury jest równa wysokości świadczenia rentowego, emerytura jest finansowana wyłącznie z kapitału uzbieranego przez ubezpieczonego.
Fundusz chorobowy
Składkę na fundusz chorobowy opłacają sami ubezpieczeni (z wyjątkiem osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej, za których składkę opłaca właściwy resort).
Wysokość składki jest jednakowa dla tych, którzy muszą ubezpieczyć się obowiązkowo, i tych, którzy ubezpieczają się dobrowolnie.
Z funduszu chorobowego wypłacane są zasiłki:
- chorobowe,
- macierzyńskie,
- na świadczenia rehabilitacyjne,
Fundusz wypadkowy
Składki na fundusz wypadkowy finansują w całości z własnych środków płatnicy składek.
Wysokość składki będzie zróżnicowana dla poszczególnych płatników w zależności od poziomu zagrożeń występujących w zakładzie pracy. Takie rozwiązanie ma na celu skłonienie pracodawców do poprawy warunków pracy oraz inwestowania w szeroko pojętą ochronę pracy.
Z funduszu wypadkowego będą wypłacane świadczenia w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Fundusz rezerwowy
W celu zabezpieczenia interesów ubezpieczonych z nadwyżek wszystkich funduszy, dla zapewnienia stabilności finansowej systemu w zakresie wypłat z rentowego, chorobowego i wypadkowego, utworzony został fundusz rezerwy. Nadwyżki te będą inwestowane w papiery wartościowe Skarbu Państwa.
Fundusze pozaubezpieczeniowe
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych powstaje ze składek wpłacanych przez pracodawców. Ma on stanowić formę zabezpieczenia pracowników w przypadku nieprzesyłania należnych składek do ZUS przez niesolidnych pracodawców lub w przypadku ich niewypłacalności. Ubezpieczony nie może być poszkodowany z powodu, że pracodawca nie przekazywał do ZUS należnych składek. W powyższych sytuacjach składki będą refundowane pracownikom właśnie z FGŚP.
Przyjęcie takiego rozwiązania to konsekwencja uznania faktu, że składki należne od pracodawcy traktowane są tak jak wynagrodzenie pracownika w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Jest to również ochrona budżetu państwa. Budżet państwa nie będzie obciążony kosztami nie wpłaconych (nie ściągniętych) składek, gdyż stwarzałoby to swego rodzaju zachętę do ich niepłacenia.
Ponieważ FGŚP finansowany jest ze składek pracodawców - nierzetelność jednych spowoduje konieczność dodatkowego obciążenia innych. Fakt ten może wywierać większy nacisk na kontrolę bieżących wpłat i zaległych zobowiązań w całym środowisku pracodawców.
Fundusz Pracy
Składkę na fundusz pracy opłacają również pracodawcy. Fundusz ten przeznaczony jest na wypłatę zasiłków dla bezrobotnych.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PERON)
Składkę na PFRON przekazują pracodawcy zobowiązani odrębnymi przepisami.
Wysokość i podział składek na ubezpieczenie społeczne
Składka płacona do ZUS wynosi 37% podstawy wymiaru składek i jest dzielona przez ZUS na poszczególne fundusze celowe. Składkę tę płaci: pracownik - 18,71% i pracodawca - 18,29 %.
Fundusze celowe utworzone są ze składki pracownika i pracodawcy z zachowaniem określonego podziału.
Ze składki pracownika wynoszącej 18,71% utworzone są fundusze:
- emerytalny - 9,76%,
- rentowy - 6,50%,
- chorobowy - 2,45%.
Ze składki pracodawcy wynoszącej 18,29% utworzone są fundusze:
- emerytalny - 9,76%,
- rentowy - 6,50%,
- wypadkowy - 2,03%.
Stopy składek na ubezpieczenia społeczne prezentuje poniższa tabela.
Rodzaj ubezpieczenia |
Pracownik (%) |
Pracodawca (%) |
Suma (%) |
Emerytalne |
9,76 |
9,76 |
19,52 |
Rentowe |
6,50 |
6,50 |
13,00 |
Chorobowe |
2,45 |
- |
2,45 |
Wypadkowe |
- |
2,03 |
2,03 |
Razem |
18,71 |
18,29 |
37,00 |
Na fundusz emerytalny przeznaczona jest składka w wysokości 19,52%. Składka ta, wpłacona do ZUS, zostaje podzielona na dwie części:
1) 12,22% - zostanie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i utworzy fundusz emerytalny w I flarze,
2) 7,3% - zostanie przekazane do otwartych funduszy emerytalnych w II filarze prowadzonych przez towarzystwa emerytalne.