Jaskra
Epidemiologia
Nie ma aktualnych badań epidemiologicznych szacujących ilość chorych na jaskrę w Polsce. W populacji kaukaskiej częstość występowania tej choroby wynosi 3-3.5%.
Patomechanizm
W przebiegu jaskry dochodzi do utrudnienia odpływu cieczy wodnistej z gałki ocznej, co powoduje wzrost ciśnienia śródgałkowego, które z kolei doprowadza do nieodwracalnych zmian w nerwie wzrokowym. Ciecz wodnista, wypełniająca przednią część oka, jest produkowana w sposób ciągły przez część oka zwaną ciałem rzęskowym.
Towarzyszy temu ciągły odpływ przez specjalny przewód zwany kanałem Schlemma znajdujący się w tzw. kącie przesączania. Stamtąd ciecz wodnista odpływa do układu żylnego. Gdy kąt przesączania jest zbyt wąski lub gdy dochodzi do zatkania sieci włókien (tzw. beleczkowanie) przykrywających kanał Schlemma, wzrasta ciśnienie w gałce ocznej, co prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w rezultacie do ślepoty.
Grupy ryzyka
osoby w wieku powyżej 45 lat;
występowanie jaskry w rodzinie;
osoby cierpiące na zaburzenia ciśnienia krwi (zarówno zbyt niskie jak i zbyt wysokie);
osoby cierpiące na cukrzycę;
osoby z wysoką krótkowzrocznością.
Objawy i rozpoznanie
Wczesne objawy jaskry jest w stanie zaobserwować tylko lekarz okulista w czasie badania ciśnienia śródgałkowego, badania dna oka i badania pola widzenia.
Objawy zauważalne dla pacjenta pojawiają się bardzo późno. Jest to zwykle zwężenie pola widzenia to znaczy obiekty pozostające z boku osi widzenia są widziane niewyraźnie. Niestety ten objaw świadczy o zaawansowaniu procesu.
Czasami może dojść do tzw. ostrego ataku jaskry tzn. sytuacji, w której dochodzi do nagłego i całkowitego zamknięcia drogi odpływu cieczy wodnistej. Chory odczuwa wtedy bardzo silny ból oka, który może promieniować do skroni, mogą mu też towarzyszyć nudności i wymioty. Oko może być zaczerwienione.
Charakterystycznym objawem jest pojawianie się tęczowego "halo" podczas patrzenia na świecące przedmioty. Źrenica oka może być powiększona i pionowo owalna. Widzenie chorego oka jest znacznie upośledzone. W przypadku wystąpienia tych objawów konieczne jest natychmiastowe leczenie okulistyczne.
Przebieg
Nieleczona jaskra prowadzi do stopniowej utraty widzenia w chorym oku. Początkowo zmiany te są niezauważalne by z upływem czasu przybrać postać "widzenia lunetowego". Schyłkowa postać jaskry to ślepe, bolące oko. W tym stadium leczenie ogranicza się już do uśmierzenia bólu.
Konsekwentne stosowanie leków zaleconych przez okulistę i regularne badania kontrolne pozwalają w większości przypadków zahamować proces niszczenia nerwu wzrokowego, a zarazem zachować widzenie.
Leczenie
Leczenie polega na regularnym stosowaniu kropli okulistycznych obniżających ciśnienie śródgałkowe, praktycznie do końca życia. Tylko konsekwentne stosowanie leczenia może zahamować patologiczne procesy.
W przypadku ostrego ataku jaskry konieczne jest stosowanie leków doustnych, czasami kroplówek, a w ostateczności leczenia operacyjnego. Leczenie operacyjne stosowane jest też w przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego. Możliwe jest też dokonanie zabiegu laserowego ułatwiającego odpływ cieczy wodnistej.
Profilaktyka
Jedyną formą profilaktyki jest wczesne wykrywanie jaskry. Dlatego osoby znajdujące się w grupach zwiększonego ryzyka powinny być poddawane dokładnemu badaniu okulistycznemu.