Finanse - ogół zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych. Mechanizm podziału i wymiany wartości materialnych i niematerialnych, którego istotą jest gromadzenie, podział oraz wydatkowanie przez podmioty zasobów pieniężnych. Przedmiotem zainteresowań finansów jest ruch pieniądza: kreacja, obieg i osadzanie.
Funkcje finansów:
alokacyjna ( za pomocą finansów następuje rozmieszczenie czynników produkcji w gospodarce)
redystrybucyjna ( redystrybucja to ponowne rozdysponowanie środków pieniężnych w gospodarce; podział pierwotny dokonuje się za pomocą rynku, zaś wtórny za pomocą finansów publicznych głównie przez podatki)
stabilizacyjna (jest wyrazem interwencjonizmu państwowego zmierzającego do utrzymania równowagi gospodarczej, łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego poprzez stosowanie odpowiedniej polityki monetarnej i fiskalnej)
System finansowy - ogół norm prawnych oraz instytucji finansowych, których zadaniem jest gromadzenie, dzielenie i wydatkowanie zasobów pieniężnych w państwie. Wyróżnia się pięć podstawowych ogniw systemu finansowego:
system finansowy przedsiębiorstw,
system budżetowy,
system bankowy,
system finansowy ubezpieczeń,
system finansowy ludności (gospodarstw domowych).
Każde z tych ogniw posiada istotne znaczenie, a wszystkie są powiązane i tworzą nierozerwalną całość.
Systematyka finansów:
ujęcie przedmiotowe:
strumienie rynkowe (in. ekwiwalentne; ich cechą charakterystyczną jest powiązanie wydatku pieniężnego jednego podmiotu ze wzajemnym świadczeniem ze strony innego podmiotu, realizującego przychód; regulowane są przez mechanizm rynkowy),
strumienie redystrybucyjne (transfery charakteryzuje brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego otrzymującego środki w stosunku do podmiotu je wydatkującego; nie są regulowane przez mechanizm rynkowy ale przez normy prawne np. podatki, mandat, renty),
strumienie kredytowe (związane z kreacją pieniądza, z operacjami kredytowymi banków; realizowane przez podmioty zaciągające kredyty, pożyczki; przychodami kredytowymi nazywamy przychody pieniężne jakie osiągają podmioty gospodarujące, zadłużające się w bankach; związane z operacjami bankowymi płatności odsetek należy uznać za transfery).
ujęcie podmiotowe:
finanse przedsiębiorstw (najważniejsza grupa zjawisk finansowych zachodzących w przedsiębiorstwach, obejmują pozyskanie i wykorzystanie pieniądza; finanse sektora zarobkowego determinują przepływy w pozostałych sektorach; operują głównie przychodami i wydatkami rynkowymi, ale realizują także strumienie kredytowe oraz płatności transferowe),
finanse publiczne (przepływy pieniężne realizowane prze państwo, samorząd terytorialny oraz inne związki publicznoprawne; podstawowe znaczenie odgrywają tu płatności transferowe w postaci podatków, opłat, ceł, dotacji, rent i emerytur),
finanse banków i innych instytucji kredytowych (obejmują przede wszystkim operacje kredytowe i depozytowe, polegające na wprowadzaniu i wycofywaniu pieniądza z obiegu oraz dokonywanie operacji rozliczeniowych)
finanse gospodarstw domowych (obejmują głównie osobowe przepływy pieniężne-wynagrodzenia- uzupełniane transferami -podatki, renty, emerytury, zasiłki- oraz przepływami kredytowymi),
finanse ubezpieczeń (tworzą procesy gromadzenia i podziału zasobów pieniężnych przez instytucje dobrowolnych ubezpieczeń gospodarczych (ubezpieczenia społeczne, składki i świadczenia z ich tytułu są transferami, zalicza się je do finansów publicznych ponieważ są przymusowe i nie zarobkowe).
Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa to sposoby, rozmiar oraz czas pozyskania i wydatkowania środków finansowych.