WYKŁAD nr 4 - 28.10

W uproszczony sposób zależności rynkowe pomiędzy podmiotami rynkowymi przedstawia model gospodarki rynkowej (model obiegu okrężnego w gospodarce)

Główne założenia modelu gospodarki rynkowej:

1. Gospodarka rynkowa działa w systemie kapitalistycznym.

2. Istnieją tylko dwie grupy podmiotów gospodarczych (gospodarstwo domowe i przedsiębiorstwo).

3. Rynek tworzą rynek dóbr usług konsumpcyjnych oraz rynek dóbr kapitałowych i innych czynników wytwórczych.

4. Współzależność między podmiotami gospodarczymi przedstawione są przy pomocy wykresu kołowego.

System gospodarczy - układ stosunków i organizacji, który:

1. kształtuje prawa i regulacje rządzące działalnością gospodarczą;

2. determinuje prawa własności czynników produkcji;

3. rozdziela uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji;

4. determinuje bodźce motywujące przedmioty gospodarcze;

5. rozstrzyga kwestie co, jak i dla kogo ma być produkowane;

Wybór systemu gospodarczego decyduje o warunkach gospodarowania, strukturze własności i stopnia ingerencji instytucji państwowych w procesy gospodarcze.

Różnice między tymi systemami gospodarczymi wynikają między innymi z odmiennych udziałów regulacji rynkowych i nakazowo-zależnych.

Współcześnie na świecie można wyróżnić TRZY TYPY GOSPODAREK:

1. Gospodarka wolnorynkowa („niewidzialnej ręki”)

2. Gospodarka centralnie sterowana (system nakazowo-rozdzielczy)

3. Gospodarka mieszana

Ad.1

Pojęcie `niewidzialnej ręki' rynku wprowadził A. Smith. Gospodarka wolnorynkowa oznacza, że instytucje państwowe w ogóle nie ingerują w procesy rynkowe w gospodarce. Rynek w 100% reguluje się samoistnie, a poszczególne podmioty gospodarcze korzystają z pełnej swobody ekonomicznej.

Ad.2

Gospodarka centralnie sterowana podporządkowana jest aparatowi państwowemu i planom, które są odgórnie ustalane na szczeblu rządowym. Produkcja, rozdział i wymiana dóbr są w pełni uzależnione od instytucji państwowych. Przykład, gospodarka Polski w okresie 1945-1989 (okres socrealizmu).

Ad.3

We współczesnym świecie dominującym typem są gospodarki mieszane, które mają pośredni charakter pomiędzy czystą gospodarką wolnorynkową a gospodarką centralnie sterowaną.

Gospodarka rynkowa oparta jest o handel rynkowy, ale dopuszcza się w niej interwencje państwowe w procesy gospodarcze i odgórne regulowania części procesów rynkowych.

---