Ospa wietrzna (Varicella)
Jest to ostra choroba zakaźna, głównie wieku dziecięcego, cechująca się rozsianymi wykwitami pęcherzykowo - krostkowymi w obrębie skóry i błon śluzowych oraz objawami ogólnymi, które mogą być różnie nasilone.
Epidemiologia
Wobec dużego rozpowszechnienia wirusa i dużej podatności na zakażenie, ospa panuje endemicznie na całym świecie.
Ze względu na brak odporności naturalnej zapadalność w razie zetknięcia się z chorym jest prawie stuprocentowa.
Etiologia
Czynnikiem wywołującym jest wirus z grupy Herpes (Herpes virus varicellae).
Źródło zakażenia
Ponieważ wirus ospy wietrznej jest pod względem morfologicznym identyczny z wirusem półpaśćca, stąd źródłem zakażenia może być człowiek chory na ospę wietrzną lub półpasiec. Największa zachorowalność na ospę wietrzną przypada na 2 do 5-tego roku życia.
Droga zakażenia
Wirus szerzy się drogą kontaktową i kropelkową przez powietrze, przedmioty, ręce.
Zakaźność
Choroba jest zaraźliwa 24 - 48 godzin przed wystąpieniem wysypki oraz w okresie dalszych 6 dni, najczęściej do chwili przyschnięcia wszystkich wykwitów w strupki.Wskaźnik zaraźliwości przekracza 95%.
Patogeneza
Przez błonę śluzową górnych dróg oddechowych wirus dostaje się do organizmu człowieka. Rozmnaża się w tkance limfoidalnej i dostaje się do krwi. Po powtórnym namnożeniu się w układzie siateczkowo - śródbłonkowym wywołuje wiremię, której towarzyszy wystąpienie wysypki na skórze i błonach śluzowych.
Wirus może pozostać w ustroju w postaci utajonej w komórkach nerwowych i wywoływać w późniejszych okresach półpasiec.
Objawy
Od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów chorobowych upływa zwykle 2 do 3 tygodni, nazywanych okresem wylęgania. W dalszej kolejności w przebiegu choroby wyróżnia się okres zwiastunowy, w którym występują objawy niecharakterystyczne i okres właściwych zmian skórnych, podczas którego ospa jest zwykle rozpoznawana.
Okres zwiastunów poprzedza wysypkę o 1 - 2 dni i charakteryzuje się podwyższona temperatura, gorsze samopoczucie, ból głowy, biegunka.
Typowe zmiany skórne o charakterze grudkowo-rumieniowym; w ich obrębie powstają pęcherzyki i wykwity krostkowe, zagłębione w części środkowej; po kilku dniach tworzy się strup. Zmiany te najczęściej umiejscowione są na twarzy, skórze owłosionej głowy, tułowiu, kończynach oraz błonach śluzowych (zwłaszcza podniebienia twardego i policzkach).
Wysypka może przebiegać rzutami, stąd wielopostaciowość wykwitów.
Powikłania:
nadkażenie skóry przez bakterie ropne;
zapalenie mózgu i móżdżku;
zapalenie płuc śródmiąższowe;
rzadziej zapalenia innych narządów: nerek, stawów, ucha, wątroby.
Z reguły przebieg choroby u osób starszych, które nie przebyły choroby w dzieciństwie jest relatywnie cięższy niż u dzieci.
Leczenie
Nie ma swoistych leków skutecznych w leczeniu ospy wietrznej. Z tego powodu
podawanie leków przeciwgorączkowych;
pielęgnacja skóry - smarownie wykwitów pudrem płynnym, pędzlowanie 1% roztworem gencjany, zapobieganie zdrapywaniu strupków i rozdrapywaniu świeżych pęcherzyków, kąpiele nadmanganianie potasu.
Odporność po przebytym zachorowaniu jest trwała.
Zapobieganie
Ze względu na dużą łatwość przenoszenia się wirusów drogą powietrzną zapobieganie chorobie jest bardzo trudne.
Obowiązuje izolacja chorego przez okres zakaźności - do momentu odpadnięcia strupków. Nie dysponujemy swoistą szczepionką przeciw ospie wietrznej.