Egzamin w pigułce:

Klasyfikacja

Klasyfikacja medyczna (obowiązywała do 1988r) tworzą oni 34 grupy. 1992 IPC- Obejmowało już testy funkcjonalne.

1. Niewidomi i niedowidzący (B)

2. Głusi i niesłyszący - nie startują w Igrzyskach.

3. Amputowani (A)

4. URK (P)

5. Les Autres (LA)

6. CP i choroby oun. (CP)

Niewidzący i niedowidzący, grupa B

W sporcie osób z dysfunkcją narządu wzroku stosowana jest klasyfikacja medyczna, oparta na wynikach badań okulistycznych, w których uwzględnia się ostrość wzroku oraz pole widzenia. Są to klasy:

B1 - zawodnicy całkowicie niewidomi z całkowitym brakiem percepcji światła w obu oczach lub/i częściową percepcją nie pozwalającą na rozpozna­wanie przedmiotów lub ich zarysów,

B2 - zawodnicy ze zdolnością rozpoznawania przedmiotów lub ich zarysów, o ostrości wzroku 2/60¹⁴⁹ i/lub z ograniczeniem pola widzenia w zakresie 5 stopni,

B3 - zawodnicy z ostrością wzroku od 2/60 do 6/60 i/lub z ograniczeniami pola widzenia od 5 do 20 stopni.

Klasyfikacja przeprowadzana jest przez pomiar lepszego oka i z największą możliwą korekcją. Oznacza to, że wszyscy zawodnicy, którzy używają szkieł kontaktowych lub okularów korekcyjnych muszą je nosić podczas klasyfika­cji, nawet gdy nie mają zamiaru użyć ich podczas zawodów.

Klasyfikacja Amputacji:

A1 - obustronna amputacja powyżej stawu kolanowego (w obrębie uda) lub przez staw kolanowy,

A2-jednostronna amputacja powyżej stawu kolanowego (w obrębie uda) lub przez staw kolanowy,

A3 - obustronna amputacja poniżej stawu kolanowego (w obrębie podudzi), ale powyżej lub przez staw skokowo-goleniowy (talo-crural), jak również amputacja uda w jednej kończynie dolnej i podudzia w drugiej. Warunek przynależności do tej klasy to utrata możliwości podparcia, na kończy­nach dolnych,

A4 - jednostronna amputacja poniżej stawu kolanowego (w obrębie podudzia), ale powyżej lub przez staw! skokowo-goleniowy (talo-crural), jak również amputacja podudzia po jednej stronie oraz częściowa amputacja stopy po drugiej stronie z możliwością zachowania podporu piętowego,

A5 - obustronna amputacja powyżej stawu łokciowego (w obrębie ramienia)lub poprzez staw łokciowy,

A6 -jednostronna amputacja powyżej stawu łokciowego (w obrębie ramienia) lub poprzez staw łokciowy,

A7 - obustronna amputacja poniżej stawu łokciowego (w obrębie przedramienia), ale powyżej lub poprzez staw nadgarstkowy,

A8 - jednostronna amputacja poniżej stawu łokciowego (w obrębie przedramienia), ale powyżej lub poprzez staw nadgarstkowy,

A9 -tzw. amputacje kombinowane - amputacja w obrębie kończyny górnej ora/ dolnej, np. amputacja jednej kończyny górnej (na poziomie ramienia lub przedramienia) oraz jednej kończyny dolnej (na poziomie uda lub podudzia).

Klasyfikacja Les Autres (Inne schorzenia narządu ruchu) (Rainbow Olympic Games 2007):

L1 - głęboka niepełnosprawność czterech kończyn (niektóre przypadki stwardnienia rozsianego (SM), dystrofii mięśniowej lub chorób reuma­tycznych z utrwalonymi przykurczami, itp.);

L2 - niepełnosprawność trzech lub czterech kończyn, ale o mniejszych ogra­niczeniach niż w klasie L1 (niektóre przypadki SM, porażenie jednej koń­czyny z deformacjami w dwóch innych kończynach, itp.);

L3-zaburzenia w obrębie co najmniej dwóch kończyn (niektóre przypadki hemiparezy, usztywnienie stawu kolanowego i biodrowego w jednej kończynie z współistniejącą deformacją w obrębie ramienia, itp.);

L4 - deficyt funkcjonalny w co najmniej dwóch kończynach, ale z ograniczeniami o mniejszym stopniu niż w klasie L3 (przykurcze lub sztywność w stawach jednej kończyny ze współistniejącym zaburzeniem drugiej kończyny, itp.);

L5 - zaburzenia w obrębie co najmniej jednej kończyny lub porównywal­ne pod względem funkcjonalnym niepełnosprawności (przykurcze lub usztywnienie stawu kolanowego albo biodrowego, niedowład jednej kończyny górnej, kyfoskolioza);

L6 - nieznaczne ograniczenia aparatu ruchu (niektóre przypadki osteoporozy, chorób reumatycznych, usztywnienie w obrębie stawu kolanowego).

Zawodnicy nie kwalifikujący się do klasy L6 nie posiadają tak zwanego minimum niepełnosprawności i nie są uprawnieni do udziału w zawodach dla niepełnosprawnych. ISOD ustalił następujące minima niepełnosprawności:

• niedowład kończyny górnej - utrata minimum 20 pkt. w teście obydwu koń­czyn, biorąc pod uwagę jedynie mięśnie funkcjonalne (te, które uzyskały przy ocenie 3-5 pkt.),

• niedowład kończyny dolnej - utrata minimum 10 pkt. w teście obydwu koń­czyn, biorąc pod uwagę jedynie mięśnie funkcjonalne (te, które uzyskały przy ocenie 3-5 pkt.), i

• ograniczenia zakresów ruchów (np. usztywnienie nadgarstka, utrata mini­mum 45° wyprostu w stawie łokciowym, brak ostatnich 30° wyprostu w sta­wie kolanowym itp.),

• osoby niskorosłe, których wzrost nie przekracza 145 cm.

Klasyfikacja CP Grupa VI

Na podstawie przeprowadzonych analiz i doświadczeń CP-ISRA doko­nała charakterystyki profili funkcjonalnych sportowców (functional profiles), na podstawie których wydzielono osiem klas startowych (CP-ISRA 2007):

CP1 - porażenie czterokończynowe. Zawodnik porusza się przy pomocy wózka elektrycznego. Charakterystyka:

• spastyczność (4 do 3+) lub ruchy atetotyczne w czterech kończynach,

• bardzo słaby funkcjonalny zakres ruchu kończyn,

• bardzo słaba siła mięśniowa,

• problemy koordynacji kończyn górnych i tułowia,

• jest możliwe połączenie kciuka z jednym palcem,

• brak możliwości przemieszczania się na wózku bez napędu elektrycznego,

• bardzo słaba kontrola statyczna lub dynamiczna tułowia lub jej brak. Pro­blemy z powrotem do pozycji wyprostowanej w siadzie na wózku podczas wykonywania ruchów ze zmianą pozycji.

CP2 - porażenie czterokończynowe. Zawodnik porusza się na wózku samo­dzielnie odpychając się kończynami dolnymi lub górnymi. Charakterystyka:

• zaburzenia napięcia mięśniowego (spastyczność od 3+ do 3) we wszyst­kich kończynach,

• możliwe użycie kończyny lub kończyn dolnych do przemieszczanie się na wózku (odpychanie się lub przyciąganie),

• możliwe, jednak znacznie utrudnione, użycie kończyn górnych do napę­dzania wózka,

• słaba siła mięśniowa we wszystkich kończynach,

• poważne problemy koordynacji kończyn górnych i tułowia,

• poprawna kontrola (równowaga) statyczna tułowia,

• zła kontrola (równowaga) dynamiczna tułowia, niemożliwy powrót do pozy­cji wyprostowanej w siadzie na wózku,

• często wykorzystywany jest chwyt cylindryczny lub sferyczny (tak jak przy chwycie piłki tenisowej).

CP3 - porażenie cztero - lub 3-kończynowe albo połowicze znacznie nasilone. Osoba przemieszcza się najczęściej na wózku przy pomocy jednej kończyny górnej. Charakterystyka:

• zaburzenia napięcia mięśniowego (4 do 3 w kończynach dolnych, 3+ do 2 w obrębie tułowia, 3 do 2 w kończynach górnych) w dwóch, trzech lub czterech kończynach,

• słaba siła mięśniowa,

• umiarkowane problemy kontroli kończyn górnych i tułowia,

• ograniczona rotacja tułowia,

• ograniczone ruchy zgięcia tułowia podczas napędzania wózka, spowodo­wane wzmożonym napięciem mięśni prostowników grzbietu,

• wózek jest niezbędny do przemieszczania się; może na krótkich dystansach chodzić wykorzystując pomoc drugiej osoby lub z założonymi aparatami,

• wózek napędzany jest jedną kończyną górną lub dwiema, ale bardzo po­woli,

• możliwy chwyt cylindryczny i sferyczny z bardzo ograniczoną kontrolą ru­chów palców,

• duże problemy z wykonaniem rytmicznej i symetrycznej pracy podczas jazdy na wózku.

CP4 - niedowład obu kończyn dolnych. Porusza się przy pomocy wózka. Charakterystyka:

• umiarkowane lub znaczne zaburzenia napięcia mięśniowego obu kończyn dolnych (4 do 3),

• nieznaczne problemy koordynacji kończyn górnych i tułowia; dobra funk­cja oraz siła mięśniowa kończyn górnych,

• wózek jest niezbędny do przemieszczania się; może na krótkich dystan­sach chodzić wykorzystując pomoc drugiej osoby lub z założonymi apa­ratami,

• pełna zdolność do napędzania wózka obiema kończynami górnymi,

• minimalna spastyczność w obrębie tułowia,

• nieznaczne ograniczenia ruchów tułowia podczas napędzania wózka oraz pchnięć,

• zły balans tułowia, zaburzona równowaga statyczna, w pozycji stojącej,

• możliwość startu we wszystkich konkurencjach na wózku lub siedząc na in­nych siedziskach, przygotowanych specjalnie dla potrzeb określonej kon­kurencji.

CP5 - deficyt ruchowy w obrębie kończyn dolnych lub hemiplegia. Osoba chodząca. Charakterystyka:

• nie używa na co dzień wózka,

• stopień spastyczności 3 do 2 w obrębie kończyn dolnych,

• może przemieszczać się chodząc z pomocą lub bez,

• może startować w konkurencjach na stojąco,

• równowaga statyczna w normie, zaburzona jednak równowaga dynamicz­na, np. podczas wykonywania dynamicznych pchnięć,

• niedowład kończyn dolnych - dobra siła i stan funkcjonalny kończyn gór­nych, znaczne trudności w chodzeniu,

• prawidłowa funkcja ręki,

• mogą występować nieznaczne ograniczenia ruchów w stawach kończyn górnych,

• hemiplegia - trudności w chodzeniu; dobry stan funkcjonalny strony zdrowej.

CP6 - atetoza lub ataksja czterokończynowa. Osoba chodząca. Charak­terystyka:

• zaburzenia koordynacji podczas biegu,

• większe problemy z kontrolą ruchów w kończynach górnych, ale lepsza funkcja kończyn dolnych w porównaniu do klasy CP5,

• chodzi bez pomocy,

• poprawna statyczna i dynamiczna kontrola tułowia,

• może biegać bez pomocy.

CP7 - hemiplegia, niedowład czterokończynowy lub połowiczy - umiar­kowany lub słabo zaznaczony. Osoba chodząca. Charakterystyka:

• spastyczność 3 do 2 po jednej stronie ciała (hemipareza),

• zaburzenia napięcia mięśniowego umiarkowane lub słabe czterech koń­czyn lub połowy ciała,

• chodzi i biega samodzielnie, często kulejąc.

CP8 - minimalna niepełnosprawność. Charakterystyka:

• spastyczność na poziomie 1,

• słabo zaznaczone formy diplegii lub hemiplegii umożliwiająca bieg bez asymetrii,

• może skakać i biegać bez zaburzeń,

• bardzo dobra kontrola statyczna oraz dynamiczna,

• minimalnie zaznaczony brak koordynacji.

Zawodnicy zaklasyfikowani do klasy 8 posiadają tak zwane minimum nie­pełnosprawności. Niepełnosprawność musi być jednak potwierdzona w ba­daniu funkcjonalnym, a nie wyłącznie w badaniu neurologicznym.

GRUPA „PARAPLEGIA” Uszkodzenia Rdzenia Kręgowego

KLASYFIKACJA w GRUPIE IV wg ISMWSF*

1A - m. trójgłowy ramienia 0-3

1B - m. trójgłowy ramienia 4-5

1C - m. trójgłowy ramienia 4-5 (minimalne ruchy palców)

2 - słabe mm. brzucha, brak równowagi funkcjonalnej

333- częściowa równowaga funkcjonalna dzięki górnym mm. brzucha

4- dobra równowaga funkcjonalna, słabe mm. czworogłowe uda i pośladkowe (T: 1-20 pkt., P: 1-15pkt.)

5 - kontrola mm. czworogłowych uda (T: 21-40 pkt., P: 16-35 pkt.)

6- zmniejszona siła mięśniowa podudzi i stóp, siła mięśni kończyn dolnych u osób: T: 41-60 pkt., P: 36-50 pkt.

Klasyfikacja medyczna osób po urazach i chorobach rdzenia kręgowego.

Odcinek rdzenia	Poziom URK	Klasa	Podstawowa charakterystyka
szyjny	C4	1A	siła mięśnia trójgłowego ramienia 0-3
				C5
				C6
		C7	1B	siła mięśnia trójgłowego ramienia 4-5
		C8	1C	siła mięśnia trójgłowego ramienia 4-5
	Piersiowy	Th1	2	słabe mięśnie brzucha, brak równowagi funkcjonalnej w siadzie
		Th2
		Th3
		Th4
		Th5
		Th6			3	częściowa równowaga funkcjonalna w siadzie dzięki sile górnych mięśni, brzucha
		Th7
		Th8
		Th9
		Th10
		Th11			4	dobra równowaga funkcjonalna w siadzie, słabe mięśnie czworogłowe uda i pośladkowe, siła mięśni kończyn dolnych u osób: * po urazie: 1-20 pkt. * z chorobą: 1-15 pkt.
		Th12
	lędźwiowy	L1
		L2
		L3
		L4			5	dobra kontrola mięśni czworogłowych uda, siła mięśni kończyn dolnych u osób: * po urazie: 21-40 pkt. * z chorobą: 16-35 pkt.
		L5
	krzyżowy	S1			6	zmniejszona siła mięśniowa podudzi i stóp, siła mięśni kończyn dolnych u osób: * po urazie: 41-60 pkt. * z chorobą: 36-50 pkt.
		S2
		S3

Charakterystyka podstawowych zaburzeń funkcjonalnych w zależności od poziomu całkowitego URK

Poziom URK	Charakterystyka podstawowych zaburzeń funkcjonalnych
powyżej C4	Porażone zostają wszystkie mięsnie kończyn górnych i dolnych. Zostają uszkodzone ośrodki rdzeniowe nerwu przeponowego, co powoduje konieczność stosowania respiratora. Osoba z całkowitym URK powyżej poziomu C4 wymaga pomocy we wszystkich czynnościach dnia codziennego (łącznie z poruszaniem się na wózku inwalidzkim, który musi być zaopatrzony w respirator).
C5-C6	Zachowują swoje funkcje mięśnie: - odwodziciele stawu ramiennego, - zginacze stawu łokciowego, - prostowniki stawu nadgarstkowo-promieniowego. Osoba z całkowitym URK na poziomach C5-C6 może samodzielnie poruszać się na wózku manualnym, wykonywać transfery oraz wykonywać większość czynności dnia codziennego z niewielką pomocą/asekuracją. Brak chwytu.
C7-C8	• Oprócz wymienionych wyżej mięśni zachowują swoje funkcje: - prostowniki stawu łokciowego, - zginacz palców głęboki. Osoba z całkowitym URK na poziomach C7-C8 samodzielnie porusza się na wózku manualnym, może wykonywać chwyt, transfery oraz wszystkie czynności dnia codziennego.
Th1-Th6	Wszystkie mięśnie kończyn górnych w pełni zachowują swoje funkcje. • Osoba z całkowitym URK na poziomach Th1-Th6 porusza się na wózku manualnym, jednak ze względu na porażenie mięśni brzucha stabilizacja tułowia jest ograniczona. Możliwa jest pionizacja w barierkach przy użyciu długich ortez.
Th7-Th12	Osoba z całkowitym URK na poziomach Th7-Th12 porusza się na wózku manualnym i posiada dobrą stabilizację tułowia. Możliwy jest chód w barierkach przy użyciu długich ortez.
L1-L5	Zachowują swoje funkcje mięśnie: -zginacze i prostowniki stawu biodrowego, - zginacze grzbietowe stawu skokowego. Możliwy jest chód z kulami.
S1-S5	Nieznaczny deficyt siły mięśniowej w kończynach dolnych pozwala na chód funkcjonalny. Zaburzenia mogą dotyczyć oddawania moczu i stolca oraz funkcji seksualnych.

Niewidomi

Przeciwwskazania do aktywności niewidomych:

1. Krótkowzroczność powyżej 8 diopri

2. Wodoocze (jaskra dziecięca)

3. Garbiak rogówki lub twardówki

4. Podwichnięcie lub zwichniecie rogówki

5. Stan po operacji na gałce ocznej (do 3 lat)

6. Jaskra

Niewidomych uczymy:

1. Podanie nazwy czynności i czemu ma ona służyć

2. Pokaz i objaśnienie (zapoznanie z ruchem poprze dotyk)

3. Próba wykonania czynności ruchowej z pomocą instruktora (kontroluje i ewentualnie koryguje)

4. Samodzielne wykonanie czynności ruchowej pod kontrolą słowną instruktora

5. Samodzielne wykonanie czynności ruchowej i doskonalenie czynności poprzez wielokrotne powtarzanie.

Amputowani uprawiają:

Na wysokości podudzi (z wykorzystaniem protez): biegi lekkoatletyczne, siatkówka na stojąco, tenis stołowy, strzelectwo, łucznictwo

Na wózkach: koszykówkę, tenis ziemny, szermierka

A2- jednostronna amputacja uda- skok w z wyż, łucznictwo, tenis stołowy, strzelectwo

Amputacje przedramienia: ograniczenia możliwości funkcjonalnych związanych z formą lokomocji oraz chwytami, a także ograniczeniami w układzie mięśniowo-szkieletowym.

Specyfika nauczania ruchu w amputacjach:

1. Analiza ograniczeń związanych z amputacją (siedzi czy stoi)

2. Pamiętać o aspekcie medycznym i funkcjonalnych możliwościach- wykorzystujemy potencjał.

3. Wykorzystanie, zastosowanie pomocy ortopedycznych.

4. Orientowanie się, czy poza amputacją nie istnieją inne zaburzenia, np. słaba siła w pozstałych kończynach.

5. Pamiętajmy, że brak kończyny zaburza technikę ruchu.

6. Należy pamiętać, że nawet amputowani 4 kończynowo, bardzo dobrze funkcjonują w większości dyscyplin.

LA- inne schorzenia:

Najsprawniejsi rywalizują w pozycji stojącej: biegi lekkoatletyczne, tenis stołowy

L5-L6- są samodzielni

L1- potrzebują pomocy „opiekunów” przy najmniejszych czynnościach

Reszta jest częściowo ograniczona.

Przeciwwskazania:

1. Zbyt intensywne wysiłki

2. Stosować profilaktykę przeciw przykurczową i ćwiczenia oddechowe

3. Zwrócić uwagę na łamliwość kości (osteoporoza)

4. W siatkówce na siedząco, nie mogą brać udziału osoby z problemami troficznymi i zaburzeniami czucia.

URK- Klasyfikacja wg ISMGF

Urazowe uszkodzenie rdzenia, wynika:

1. Skoki do wody, upadki z drabiny, schodów

2. Wypadki komunikacyjne

3. Przygniecenia, urazy postrzałowe.

Specyfika nauczania ruchu:

1. Ocena możliwości uczestnika: siła mm, swastyka, wydolność tlenowa i beztlenowa, gibkość

2. Powinni ćwiczyć na parametrach: 50-80% HR max przez 3-5 dni tygodniowo po 20-60 min, 60-70% VO2max 3 dni tygodniowo po 30-40 minut.

3. FES- w treningu wydolności tlenowej.

4. Trening obejmuje streching i odnowę biologiczną.

URK uprawiają:

Narciarstwo alpejskie (mono-ski-bob), kolarstwo (handbike), skoki w dal, Baccia, jazda konna, kolarstwo (hand-cycling), koszykówka na wózkach, lekkoatletyka, łucznictwo, pływanie, podnoszenie ciężarów (oprócz tetraplegików), rugby, siatkówkę na siedząco (oprócz tych z zaburzeniami czucia i trofiki skóry), strzelectwo, szermierka na wózkach, tenis stołowy i ziemny, żeglarstwo, curling na wózkach, hokej na lodzie, narciarstwo alpejskie i klasyczne.

Klasyfikacja CP (CP-ISRA) (GMFCS)

Obejmuje:

1. MPDZ

2. Udar mózgu

3. Parkinsona

4. Huntingtona (pląsawica)

5. Inne porażenia i niedowłady w wyniku urazów mózgowo-czaszkowych i schorzeń oun.

Obszar uszkodzenia

1. Piramidowa- spastyczna

2. Pozapiramidowa- atetotyczna

3. Móżdżkowa- ataktyczna

4. Mieszana

Napięcie mięśniowe:

1. Hipertonia w kierunku spastyczności

2. Hipotonia- atetoza lub ataksja

CP uprawiają: piłka nożna 7 osobowa, Baccia, tenis stołowy, podnoszenie ciężarów, kolarstwo, pływanie, lekkoatletyka, narciarstwo alpejskie i klasyczne.

Piłka nożna 7 osobowa: zawodniczy klas 5-8, 1 zawodnik klasy 5 lub 6, max 3ch zawodników klasy 8. Mecz trwa 2x 30min. Boisko: szerokie 50-55m, długie 70-75 m, bramka 2x5m.

Boccia: klasy startowe 1 i 2. BC1, BC2, BC3- dla mpdz; BC3 i C4- inne schorzenia. Rozgrywki drużynowe lub indywidualne. Każdy ma 6 kul o wadze 275 g, zadaniem jest rzucić jak najbliżej kuli białej.

Tenis stołowy: 6 klas od CP3-CP8

Podnoszenie ciężarów (powerlifting): kryterium podziału uwzględnia jedynie masę ciała.

Kolarstwo: szosowe lub torowe.

Rowery 3kołowe mają Klasa 1 (CP1-CP4), Klasa 2 (CP5 i CP6)

Rowery 2 kołowe maja Klasa 3 (CP5- CP6)Klasa 4 (CP7i CP8)

Kolarstwo szosowe: dystanse: 1-2 klasa-15-30km; klasa 3 15-70 km, klasa 4 30-70km.

Pływanie: CP, L, A, P, B.

Klasyfikacja ze względu na możliwości funkcjonalne i analizę medyczną.

S1- najniżej oceniani, S10 najlepiej oceniani pod względem stopnia uszkodzenia narządu ruchu.

Zawodnicy rywalizują we wszystkich stylach pływackich na dystansach 25-1500m.

Lekkoatletyka:

MPDZ klasa 32-34 poruszają się na wózkach (CP2, CP3 i CP4); klasa 35-38 pozycja stojąca (CP5, CP6, CP7, CP8)

Koszulki oznaczone: T-Track (biegi), F- Field (rzuty), dla rzutów i konkurencji technicznych.

Wyścigi na wózkach dystanse od 100m do maratonu

Narciarstwo alpejskie i klasyczne: Pozycja siedząca (sit-ski, kulo narty) dla CP1-CP4; Pozycja stojąca CP5-CP8.

W IPC, startują razem CP, Les Alures, amputowani i URK: koszykówka wózki, szermierka, jeździectwo, żeglarstwo, tenis ziemny(wózki), łucnictwo, strzelectwo, siatkówka siedząc.

Race runner dla CP1 i CP2, dystanse: 100, 200, 400 i 800m.

Lekkoatletyka:

Międzynarodowe zawody lekkoatletyczne organizują: IPC, IWAS, CP-ISRA, IBSA, ISAN-FID, CISS, SOI)

IWAS- amputacje, URK, Les Autres

CP-ISRA- MPDZ

IBSA- niewidomi

W Polsce: PZGS „Olimpiady Polska”, PZSM „Start”, PKPar, CROSS, „sprawni Razem”

Sztafeta niewidomych- min 1 osoba z klasy B1.

Pięciobój w lekkoatletyce

Klasa startowa	Konkurencje
F11,F12,F13	Skok w dal	Pchnięcie kulą K Rzut oszczepem M	100m	Rzut dyskiem	800m K 1500m M
F51	100m	Rzut maczugą	400m	Rzut dyskiem	800m
F52, F53	Pchnięcie kulą	Rzut oszczepem	100m	Rzut dyskiem	800m
F54,55,56,5,58	Pchnięcie kulą	Rzut oszczepem	200m	Rzut dyskiem	1500m
F42	Skok w dal	Pchnięcie kulą	100m	Rzut dyskiem	Skok w zwyż
F44	Skok w dal	Pchnięcie kulą	100m	Rzut dyskiem	400m
F46	Skok w dal K Skok w z wyż M	Pchnięcie kulą K Rzut oszczepem M	100m K 200m M	Rzut dyskiem	400m K 1500m M
F33, F34	Pchnięcie kulą	Rzut oszczepem	100m	Rzut dyskiem	800m
F35, F36	Pchnięcie kulą	Rzut oszczepem	200m	Rzut dyskiem	800m K 1500m M
F 37, F38	Skok w dal	Rzut oszczepem	200m	Rzut dyskiem	800m K 1500m M

KLASYFIKACJA

Biegi

Grupy	Biegi (Track)
		Klasa startowa	Rodzaj dysfunkcji	Konkurencje
Osoby niewidome i niedowidzące	T11 T12 T13	B1 B2 B3	100 m 200 m 400 m 800 m 1500m 5 km 10 km maraton biegi sztafetowe: 4x100 m 4x400 m
Osoby z porażeniami mózgowymi startujące z pozycji stojącej	T35 T36 T37 T38	CP5 CP6 CP7 CP8
Osoby z róznymi dysfunckajmi startujące z pozycji stojącej	T42 T43 T44 T45 T46	A2; A9 A3; A9. A4; A9; LAT3 A5;A7 A6; A8; LAT4
Osoby z róznymi dysfunkcjami startujące na wózkach	T51 T52 T53 T54	T1-LAT1.CP3 T2-LAT1, CP3, CP4, A6, A8, A9 T4-LAT2, CP4.CP5 T5-LAT2, A1, A2, A3, A4

T-biegi, B-niewidomi, CP-porażenia mózgowe, A-Amputowani, LA-inne uszkodzenia

Grupy	Rzuty (Field)
		Klasa startowa	Rodzaj dysfunkcji	Konkurencje
Osoby niewidome i niedowidzące	F11 F12 F13	B1 B2 B3	kula dysk oszczep dyski maczuga (tylko F51)
Osoby z porażeniami mózgowymi startujące z pozycji stojącej	F35 F36 F37 F38	CP5 CP6 CP7 CP8
Osoby z róznymi dysfunckajmi startujące z pozycji stojącej	F42 F43 F44 F45 F46	Ą2; A9; LAF5; F8 A3; A9; LAF5; F8 A4; A9; LAF5; F8 A5; A7 A6; A8; LAF6
Osoby z róznymi dysfunkcjami startujące na wózkach	F51 F52 F53 F54 F55 F56 F57 F58	F1-LAF1.CP2 F2-LAF1, CP2, CP3 F3-LAF2, CP3 F4-LAF3, CP3, CP4 F5-LAF3, CP4 F6-A1.A9, LAF3, CP4, CP5 F7-A1, A9, LAF3 F8-A1, A2, A3, A9, LAF3, LAF4

F-rzuty, B-niewidomi, CP-porażenia mózgowe, A-Amputowani, LA-inne uszkodzenia

Technika i metodyka lekkoatletyce

UU- upośledzenie umysłowe, wykonują rzut piłeczka palantową (często z miejsca), skok w dal z miejsca, marsz 50m.

Test BECK'A- równowaga, w amputacjach.

Etapy nauczania bieg sprinterski:

1. Nauka techniki biegu po prostej i wirażu

2. Nauka startu niskiego

3. Kształtowanie szybkości i wytrzymałości szybkościowej.

4. Trening kształtujący siłę, wytrzymałość, gibkość, koordynację.

„start niski”

1. Wybieg z pozycji stojącej, z rozkroku, wychylenie ciała w przód

2. Wybieg z rozkroku, lekki skłon tułowia w przód

3. Wybieg z wykroku

4. Próba startu z bloków

5. Start indywidualny na komendę, potem start grupowy na komendę

6. Start na wirażu: pojedynczo i grupowo.

U niewidzących z B:

1. Nauka marszu i biegu z prawidłową koordynacją RR i NN.

2. Nauka biegu po prostej ( z przewodnikiem, potem samodzielnie na sygnał)

3. Nauka startu niskiego (indywidualnie i z przewodnikiem)

B1- 100-400m, biegną z przewodnikiem, mają 2 tory do dyspozycji, prowadzenie z taśmą do 50cm, przewodnik nie może podciągać zawodnika ani go wyprzedzać.

Siłę biegową kształtują:

1. Marsze A(wysokie unoszenie kolan), Marsze B(wyrzut podudzi)

2. Skipy CAB

3. Wielo skoki

4. Bieg skoczny

5. Biegi na uwięzi.

6. Zabawa duża i mała- zabawy biegowe , dla zwiększenia adaptacji układu krążeniowo-oddechowego i mięśniowo-szkieletowej.

Wyścigi na wózkach: A, L, CP, URK:

Wózek - 2 koła duże (średnica max 70cm), 1 małe koło (średnica max 50 cm), wysokość siedziska 50 cm nad wysokość bieżni, poduszka max 10cm wysokości, dodatkowo mają kaski i rękawice.

Rzuty lekkoatletyczne:

Pozycja stojąca lub siedząca (wózek lub specjalne siedzisko max 0,75 m). Dla klasy F-32 I 51- rzut maczugą.

Błędy techniczne można eliminować poprzez: zmniejszenie szybkości wykonywanych ćwiczeń, zwiększenie ciężaru sprzętu używanego do rzutu.

Nauczanie rzutu:

1. Precyzyjny pokaz i objaśnienie (u niewidomych „macanki” przyjmowanych pozycji)

2. Oswojenie ze sprzętem

3. Rzuty oburącz z różnych pozycji

4. Rzuty jednorącz z siadu, klęku, wykroku, ustawienia bokiem.

5. Rzuty w pozycji wyrzutowej z miejsca.

6. Nauka rozbiegu, poślizgu bez sprzętu,

7. Nauka rozbiegu, poślizgu ze sprzętem.

8. Łączenie rozbiegu z pozycja wyrzutną.

9. Rzuty pełna techniką.

Skoki lekkoatletyczne:

Skok w dal- technika piersiowa, biegowa, kombinowana (piersiowo-biegowa). Strefa skoku w dal szerokość 1,22m, długość 1m. F11 może skakać z miejsca

Amputowani i CP:

Skok w z wyż:

• Pokonanie poprzeczki przodem „tygrysi” skok

• techniką flop

• techniką przerzutową, kalifornijska.

Nauczanie skoków:

1. Przedstawienie zasad bezpieczeństwa (zapoznanie ze skocznią, komendami, omówienie technik prawidłowego lądowania)

2. Precyzyjny pokaz (niewidomi- „macanki”)

3. Szczegółowe objaśnienie techniki skoku.

Nauka Skok w dal

1. Nauka lotu i lądowania (demonstracja prawidłowej sylwetki w locie, ze szczególnym komentarzem trenera), lądowanie po skoku w dla z miejsca

2. Nauka odbicia po nauce rozbiegu.

3. Nauka rozbiegu (z marszu, truchtu, szybkiego biegu)

4. Łączenie fazy rozbiegu z odbiciem.

5. Polaczenie wszystkich faz.

Pływanie:

S- styl dowolny, grzbietowy i motylkowy (CP maja tu problem)

SB- Styl klasyczny, SM- Styl zmienny.

Test na ławeczce- zdobywa pkt za mechanikę ruchów pływackich, po czym wykonuje

Test pływacki- skok startowy, płynie każdym stylem min 25 m.

Metoda Hallwick - nauka pływania

1. Adaptacja do środowiska wodnego

2. Uwolnienie i uniezależnienie (psychiczne i fizyczne od kontaktu z instruktorem, odbywa się w sposób stopniowy)

3. Rotacja wokół osi poprzecznej ciała (wydech do wody i pełni obrót o 360 stopni)

4. Rotacja wokół osi podłużnej ciała- przejście z leżenia przodem do leżenia tyłem lub z pełnym obrotem do leżenia tyłem.

5. Połączone ruchy rotacyjne i rotacja wokół osi strzałkowej, aby uzyskać kontrolę pozycji ciała w wodzie.

6. Wypieranie w górę (pływalność)- poczucie wypieranie ku powierzchni wody w miejsce poczucia opadania.

7. Utrzymanie równowagi- ćwiczący jest w stanie odpoczywać leżąc na powierzchni wody, dzięki ww. umiejętnościom, powinien być już w stanie to wykonać

8. Poślizg (szybowanie w wodzie)- przemieszczenie się osoby leżącej na wodzie- bez ruchów napędowych. Ruch inicjuje instruktor (tworząc turbulencje).

9. Podstawowy napęd- na początku są to zazwyczaj ruchy RR, umieszczonych blisko ciała, w okolicy środka równowagi.

10. Podstawowe ruchy napędowe- praca kogg w leżeniu na plecach i przenoszenie obu RR nisko i szeroko ponad wodą, a następnie ich odepchnięcie.

Adaptacja psychiczna: kontrola oddechu i równowagi są nierozłączne w procesie oswajania i nauczania początkowego w wodzie.

Styl grzbietowy- symetryczna praca rąk, twarz jest stale nad wodą. Wykorzystanie szerokich i nisko przenoszonych kogg, zapobiega wpadaniu wody do nosa,

Dopasuj ruchy RR do oddechu, jeśli będziesz starał się dopasować oddech do ruchu RR, stracisz kontrolę.

Nauka pływania:

1. Kontrola oddechu

2. Kontrola równowagi

3. Umiejętność unoszenia się na wodzie

4. Ruchy elementarne w wodzie.

Narciarstwo.

SITN-PZN- stowarzyszenie instruktorów i trenerów narciarstwa polskiego związku narciarstwa,

W pozycji stojącej klasy LW1-LW9.

Sprzęt:

Kulo narty- outriggers

Balkonik narciarski- ski Walker

Płyta pod wiązania- lift

Płyta skośna pod wiązania- slant board

Klamra narciarska- ski-bra.

KLASYFIKACJA GRUP A i L W SPORTACH ZIMOWYCH:

LW1 - 4 ślady, uszkodzenie w obu kończynach dolnych, jazda na nartach z wysięgnikami i dwiema nartami lub jazda z jedną nartą i użyciem protezy

LW2 - 3 ślady, uszkodzenie jednej kończyny dolnej, jazda na 1 narcie i wysięgnikami i kijkami

LW3 - dwie narty z kijkami, uszkodzenie w obu kończynach dolnych

LW4 - dwie narty z kijkami, uszkodzenie w jednej kończynie dolnej

LW5/7 - dwie narty, bez kijków, uszkodzenie w obu dłoniach lub ramionach

LW 6/8 - dwie narty, bez kijków, uszkodzenie jednej dłoni lub ramienia

LW 9 - kombinacja uszkodzenia ramienia lub kończyny dolnej - używają sprzętu do wyboru

Sprzęt:

Mono-ski-bob- dla osób z dobra stabilizacją T.

Bi-ski- słaba stabilizacja tułowia.

Sit-ski- bardzo dobra stabilizacja T.

Shi-cort- drążek połączony z nartami.

FIS- międzynarodowa federacja narciarska (organizuje zawody w narciarstwie zjazdowym):

Dla M i K: Slalom, slalom gigant, super gigant, zjazd kombinacja (super gigant i slalom)

B1-B3- zjeżdżają z przewodnikiem (słowny kontakt)

B1 i B2- przewodnik jedzie przed zawodnikiem

B3- przewodnik może jechać przed lub za zawodnikiem.

Obaj musza zaliczyć wszystkie bramki. Wyprzedzić przewodnika można tylko na ostatniej bramce lub na linii mety.

Charakterystyka klas w narciarstwie biegowym w kategorii „stojących" i „siedzących" zawodników z niepełnosprawnością

		Klasa	Obszar ciała objęty niepełnosprawnością	Sprzęt
Kategoria	STOJĄCA	LW2	1 kd (np. pojedyncza amputacja kd na poziomie po­wyżej stawu kolanowego)	1 N + 2K
				LW3	2 kkd (np. podwójna amputacja kkd na poziomie poniżej stawu kolanowego)	2N + 2K
				LW4	1 kd (np. pojedyncza amputacja kd na poziomie poni­żej stawu kolanowego)	2N + 2K
				LW5/7	2 kkg (np. podwójna amputacja kkg na poziomie poniżej lub powyżej stawu łokciowego)	2N
				LW6/8	1 kg (np. pojedyncza amputacja kg na poziomie poni­żej lub powyżej stawu łokciowego)	2N + 1 K
				LW9	1kg + 1 kd (np. hemiplegia)	1 lub 2 N, 1 K
			SIEDZĄCA	LW10	2 kkd, (tułów - brak balansu)	ski-sledge + 2K
				LW11	2 kkd, (tułów - „dobry" balans)	ski-sledge + 2K
				LW12	2 kkd, (tułów - „b. dobry" balans)	ski-sledge + 2K

N - narta, K - kijek, kg - kończyna górna, kd - kończyna dolna, kkg - kończyny górne,kkd - kończyny dolne

Narciarstwo biegowe- Niewidomi B1- koniecznie z przewodnikiem

Narciarstwo biegowe na siedząco na sledge-ski.

Przepisy zawodów regulują IPC wg IBU, FIS

Handicapy- współczynnik do wyliczenia rankingu końcowego w danej kategorii.

P/wskazania:

1. Amputowani- przykurcze zgięciowe kkdd powyżej15 stopni, bolesne blizny kikuta, owrzodzenie, nerwiaki, schorzenia kończyn nieamputowanych (niedowłady, staw rzekomy, usztywnienie, zapalenie kości i stawów) słabe i wiotkie kikuty, choroba Burgera, cukrzyca, DNA.

2. Les Autres- pourazowe, przewlekłe procesy zapalne stawów, stany po gruźlicy kostno-stawowej, zwyrodnienia stawów (gościec, zakażenia, cukrzyca), schorzenia układu krążenia, oddechowego, nerwowego, hormonalnego.

3. Osoby niewidome i niedowidzące - Krótkowzroczność powyżej 8 diopri; Wodoocze (jaskra dziecięca); Garbiak rogówki lub twardówki; Podwichnięcie lub zwichniecie rogówki; Stan po operacji na gałce ocznej (do 3 lat); Jaskra

GOALBALL- piłka dźwiękowa, 1946 Niemcy

IBSA zajmuje się gol Ballem

W Igrzyskach: 12 drużyn M, i 8 drużyn żeńskich.

Wygrany mecz-3pkt, remis-1pkt, przegrywa-0pkt. Gra każdy z każdym, wygrywa najlepsza drużyna.

Przepisy:

1. 2 drużyny po 3 zawodników i 3 rezerwowych.

2. Możliwa 3krotna rotacji zawodnika.

3. Za każdą bramkę 1 pkt.

4. Boisko 9x18

5. Bramka: wysokość 1,3m szerokość 9m (na końcowych liniach boiska)

6. Ciężar piłki 1,25 kg a obwód 76 cm.

7. Absolutna cisza w trakcie gry

8. Rzut na bramkę odbywa się w strefie 6m od własnej bramki

9. Obrona w strefie 3m od własnej bramki.

10. Linie wyczuwane są przez dotyk

11. Grają w goglach uniemożliwiających ewentualne widzenie.

12. Mecz trwa 2x10min, przerwa 5min. Dodatkowo każda drużyna ma 3, 45 sekundowe przerwy.

13. W razie remisu- dogrywka 3 min, a nawet 3 dogrywki.

14. Jeśli nikt nie zdobędzie bramki w dogrywce, wówczas „rzuty karne”.

15. 2 sędziów 9główny i pomocniczy), 4 sędziów bramkowych, 4 osoby kontrolujące przebieg gry.

16. Rzut karny- przyznaje się gdy drużyna lub jej członek popełni błąd.

17. Podczas rzutu karnego w drużynie broniącej się, pozostaje 1 osoba (ta która popełniła błąd)

Regulamin:

Przewinienia indywidualne:

1. Krótka piłka- po rzucie nie dolatuje do strefy obrony przeciwnej drużyny

2. Wysoka piłka- piłka musi dotknąć przynajmniej raz podłoż w polu neutralnym

3. Osłony- nie można dotykac gogli, chyba że sędzia wyrazi zgode

4. Trzeci rzut- zawodnik wykonuje max 2 rzuty kolejne na bramkę, inaczej odgwizdaja karny.

5. Nielegalna obrona-pierwszy kontakt z piłką musi być wykonany przez gracza, który jakąkolwiek częścią ciała dotyka pola obrony.

6. Indywidualne opóźnianie gry- świadome opóźnianie gry.

7. Hałas- celowa próba dezorientacji druzyny przeciwnej (broniącej), przez zawodnika rzucającego na bramkę.

Przewinienia drużyny.

1. 10s- zawodnik ma max 10s by oddać rzut na bramkę

2. Świadome opóźnianie gry

3. Niesportowe zachowania drużyny- decyduje sędzia, który ma prawo wykluczyć z gry luz zawodów.

4. Nielegalne podpowiedzi- członkowie druzyny się informują.

5. Hałas- celowa dezorientacja przeciwników.

Metodyka nauczania goalball:

1. Przygotowanie ogólne zawodnika

1. Początkowy etap szkolenia

2. Kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej

3. Nauka poruszania się po boisku

4. Ćwiczenia oswajające z piłką.

2. Nauka umiejętności obronnych:

1. Lokalizacja dźwięków

2. Nauka padu obronnego

3. Atak

1. Rzuty piłką

4. Przygotowanie taktyczne

1. Taktyka gry

2. Taktyka ataku

3. Taktyka obrony.

Torball

1. Piłka 650g obwód 68cm.

2. Boisko 7x16

3. 3 zawodników i 3ch rezerwowych

4. Czas gry 2x5 min

5. 3min przerwa

6. Gracze znajdują się na specjalnych matach

7. Bramka 7mx1,3 m

8. Dzwoneczki znajdujące się na linii strefy rzutów i linii środkowej, na wysokości 0,4m.

Rollball

1. 5 zawodników i 2 rezerwowych

2. Boisko 12x24m, bramki na liniach ko nowych 6x1,3m.

3. Mecz 20 min, przerwa 2 min,

4. Zawodnicy obrony 9bramkarz i 2 obrońców) na matach

5. 2 zawodników ataku w strefie rzutów (nie mają zasłoniętych oczu)

SIATKÓWKA NA SIEDZĄCO (zasady wg WOVD)

1. 2 drużyny po 5os na boisku (10x6m)

2. Siatka rozpięta na wysokości dla K-1,05m, M-1,15M, szerokość siatki 0,8m, dł siatki 6,5-7m.

3. Linia ataku 2m od linii środkowej boiska.

4. Piłka może się odbić od boiska.

5. Przepisy dopuszczają 1 zawodnika z „min niepełnosprawności” w 6 osobowej drużynie, zaś w 12 osobowej może być 2 z „min niepełnosprawności”

6. Nie mogą grać osoby z zaburzeniem czucia i trofiki, u których występuje ryzyko odleżyn

7. Pozycje zawodnika wyznaczają pośladki na podłożu.

8. Przy zagrywce pośladki musza być poza linią końcową, nie mogą dotykać boiska

9. Można dotknąć stopą linii boiska drużyny przeciwnej, jeżeli nie przeszkodzi to w grze.

10. Dopuszcza się oderwanie pośladków przy odbiciu piłki w celu obrony

Metodyka nauczania:

1. Postawa siatkarska- siad rozkroczny prosty, zmodyfikowany siad płotkarski.

2. Sposoby przemieszczania się

3. Pady- przodem, bokiem, tyłem.

4. Oswojenie z piłka.

5. Odbicia piłki (sposób górny i dolny, jednorącz i oburącz)

6. Zagrywka dolna, górna tenisowa, górna szybująca.

7. Atak- zbicie, planowanie, kiwnięcie.

8. Blok

9. Przygotowanie taktyczne.

KOSZYKÓWKA na wózkach, 1945-usa

I mecz 1947,

(IWBF)- międzynarodowa federacja koszykówki na wózkach

NWBA- narodowy związek koszykówki na wózkach

1960- I paraolimpiada z koszykówka na wózkach

FIBA- międzynarodowa Federacja Koszykówki

PLKnW- Polska Liga Koszykówki na Wózkach

1. Czas gry 4x10min, przerwa 15-20 min, między 2 a 3kwadrą meczu.

2. Gdy remis to 5 min dogrywki

3. Na boisku 5 zawodników =14pkt (mistrzowskie); 14,5 ligowe.

4. Rzuty maja 1, 2, 3 pkt

5. Niedozwolone chwytanie, opieranie się, przytrzymywanie rękoma wózka i/lub ciała przeciwnika.

6. 5te przewinienie, powoduje wykluczenie z gry

7. Sędzia odgwizduje błędy:

1. 3s-

2. 5s-

3. 8s- przeprowadzenie piłki przez drużynę ataku, przez połowę boiska

4. 24s-

5. Błąd połowy

8. Koszykarze nie mogą używać kkdd do manewrowania wózkiem

9. Zawodnik trzyma piłkę na udach Lu w reku i może wykonać max 2 ruchy napędowe, po czym musi wykonać kozła, 3 i więcej ruchów- odgwizdane jako błąd „kroków”

10. Można kozłować oburącz

11. Zabronione:

1. Lifting- oderwanie pośladków z siedziska wózka

2. Balansowanie, jazda na wózku do tyłu, gdy zawodnicy znajdują się blisko siebie

12. Parametry wózka: średnica dużych kół 69 cm, wysokość siedziska 53 cm, wysokość zderzaka 11cm od podłoża, tylne kółko zamontowane max 2cm od podłoża, grubość poduszki do 10cm(dla zawodników 1-3pkt), oraz 5cm (dla 3,5-4,5), wszystkie metalowe części powinno się zabezpieczyć.

13. Można używać pomoce ortopedyczne, dla poprawy stabilizacji T i możliwości funkcjonalnych.

Ogólna charakterystyka funkcjonalna zawodników w koszykówce na wózkach wg klas

Funkcja	Klasa 1 (1.0-1.5 pkt)	Klasa 2 (2.0-2.5 pkt)	Klasa 3 (3.0-3.5 pkt)	Klasa 4 (4.0 pkt)	Klasa 4,5 (4.5 pkt)
Rodzaj schorzenia (typowy dla klasy, nie decydujący o klasyfikacji)	- Th1-Th7 paraplegia bez funkcji mięśni brzucha (Th8-Th9 = 1,5 pkt)	-Th8-L1 paraplegia - polio z istotnie zaburzaną stabilizacją tułowia w pozycji siedzącej, - międzykrętarzowa udowa amputacja obu kończyn dolnych, - hemipelvectomia	- L2-L4 paraplegia z zachowaną funkcją przywodzenia i zginania w stawach biodrowych, - obustronna amputacja kończyn dolnych na poziomie ud (krótkie kikuty)	-L5-S1 paraplegia z kontrolą odwiedzenia i wyprostu w przynajmniej jednym stawie biodrowym, - polio z uszkodzeniem jednej kończyny dolnej, - jednostronna amputacja powyżej stawu kolanowego (z krótkim kikutem), - obustronna amputacja powyżej stawu kolanowego ze stosunkowo długimi kikutami, - obustronna amputacja poniżej stawu kolanowego	- jednostronna amputacja poniżej stawu kolanowego, - obustronna amputacja poniżej stawów kolanowych, - widoczne uszkodzenia w obrębie bioder, . kolan lub stóp, -osoby z minimum niepełnosprawności (zakwalifikowane przez Komisję Klasyfikacyjną IWBF)
Optymalna pozycja na wózku	- kolana ustawione wyżej niż biodra, - wysokie oparcie wózka	- kolana wyżej od bioder, - oparcie wózka zwykle nieco powyżej wysokości pasa	- zwykle kolana nieznacznie wyżej od bioder, - niskie oparcie wózka	- zazwyczaj płaskie siedzisko wózka (kolana i biodra na tej samej wysokości), - niskie oparcie wózka lub brak oparcia	zazwyczaj płaskie siedzisko wózka (kolana i biodra na tej samej wysokości), - niskie oparcie wózka lub brak oparcia
Napędzanie wózka	I - w pozycji wyprostowanej stały kontakt pleców z oparciem wózka, - niektórzy zawodnicy opierają klatkę piersiową na udach (pozycja wklinowania)	- zdolny do napędzania wózka bez całkowitego kontaktu z oparciem wózka	- zdolny do silnego napędzania wózka bez utraty przedniej i tylnej stabilizacji tułowia, - tułów wzmacnia ruch napędzający tułowia poprzez wyraźne ruchy wyprostu i zgięcia tułowia (pochylenie wprzód i powrót)	- silne ruchy tułowia podczas napędzania wózka, - ruchom pchnięcia za ciąg koła towarzyszy zwykle odwodzenie w stawach biodrowych	- tak samo jak w klasie 4: - silne ruchy tułowia podczas napędzania wózka, - ruchom pchnięcia za ciąg koła towarzyszy zwykle odwodzenie w stawach biodrowych
Kozłowanie (prowadzenie) piłki	-kozłuje blisko koła przy ustabilizowanym tułowiu, - niektórzy zawodnicy kozłują pitkę przed podnóżkami, gdy jedna ręka oparta jest o ramę wózka lub tułów spoczywa na udach	- zwykle drybluje blisko przedniej części wózka (tuż przed dużym kołem), - niektórzy zawodnicy są w stanie kozłować z przodu wózka, dzięki wysokiemu uniesieniu kolan (wklinowanie zawodnika w wózek)	- zdolny do kozłowania z przodu wózka, -tułów wychyla się w kierunku piłki	- potrafi bez problemu kozłować piłkę bez utraty stabilizacji tułowia	- tak samo jak w klasie 4 -silne ruchy tułowia podczas napędzania wózka, - ruchom pchnięcia za ciąg koła towarzyszy zwykle odwodzenie w stawach biodrowych
Rzuty do kosza	- utrata stabilizacji tułowia w chwili wyprostu ramion (często podpiera się rękoma o ramę wózka bezpośrednio po wyrzucie pitki), - podczas wykonywania rzutu oburącz plecy mają kontakt z oparciem wózka	- zdolny do rotacji tułowia w kierunku kosza podczas rzutu oburącz, - zdolny do utrzymania stabilizacji tułowia podczas rzutu („odrywanie" odcinka lędźwiowego od oparcia wózka podczas rzutu)	- bardzo dobra stabilizacja tułowia, - tułów wykonuje ruchy w kierunku rzutu bez utraty stabilizacji tułowia (tzw. wzmocnienie rzutu)	- zdolny do silnego wzmocnienia rzutu (praca tułowiem), - zdolny do ruchu w płaszczyźnie czołowej, ale tylko w jedną stronę podczas trzymania pitki oburącz	- zdolny do wykonywania ruchów tułowiem we wszystkich kierunkach (płaszczyznach)
Podania piłki	- podania jednorącz wymagają trzymania drugą ręką wózka dla utrzymania stabilizacji tułowia, - podania oburącz sprzed klatki piersiowej wykonywane przy stałym kontakcie pleców z oparciem wózka, - nie jest w stanie chwycić wysoko lecącej pitki bez utraty stabilizacji tułowia lub chwytu jedną ręką za wózek	- zdolny do utrzymania stabilizacji tułowia podczas podań oburącz, - dobra stabilizacja podczas chwytu piłki, gdy tułów oparty jest o wózek, - zdolny do chwytów pitki lecącej wysoko, po rotacji tułowia (chwyt oburącz)	- podania jednorącz i oburącz nie wymagają użycia ręki do trzymania wózka (obrona przed utratą stabilizacji) oraz kontaktu tułowia z oparciem wózka, - zdolny do wzmocnienia podania poprzez ruchy wyprostu i zgięcia tułowia	- zdolny do wykonywania maksymalnego zgięcia, wyprostu oraz rotacji tułowia podczas podań i chwytów pitki oburącz i jednorącz, - zdolny do wykonania podania oburącz po wychyleniu tułowia w płaszczyźnie czołowej, ale tylko w jedną stronę	- zdolny do ruchów tułowiem we wszystkich kierunkach z dobrą stabilizacją tułowia
Zbiórki piłki z tablicy	- niemal zawsze chwyta piłkę jedną ręką, podczas gdy druga trzyma ' za ramę wózka, chroniąc tułów przed utrata stabilizacji, -chwytając piłkę oburącz tułów ma stały kontakt z oparciem wózka - nawet minimalny kontakt z innym wózkiem powoduje utratę stabilizacji	- zwykle zbiera pitkę jednorącz z minimalną zdolnością do utrzymywania stabilizacji tułowia	- zdolny do zbiórki piłki oburącz znad głowy poprzez wychylenie tułowia w kierunku piłki, - podczas wychylenia na boki trzyma jedną ręką za wózek, druga zbiera piłkę (utrzymywanie stabilizacji tułowia)	- może wykonywać maksymalne ruchy zgięcia i wyprostu tułowia oraz wychylać się w jednym kierunku na bok bez utraty stabilizacji tułowia	- chwyta piłkę oburącz wykonując maksymalne ruchy tułowiem we wszystkich płaszczyznach

Nauczanie koszykówki:

1. Jazda na wózku bez piłki- balans i prawidłowe poruszanie, opanowanie techniki jazdy, pokonywanie przeszkód.

2. Nauczanie techniki jazdy z piłką

1. Oswojenie z piłką

2. Doskonalenie kozłowania w miejscu

3. Nauka zbierania piłki z podłoża(po kole)- słaba stabilizacja T

4. Prowadzenie wózka z jednoczesnym kozłowaniem.

5. Gra ofensywna (atak)- zawodnik prowadzi piłkę w asyście obrońcy, aby jej nie stracić

6. Mijanie przeciwnika, elemi zaskoczenia (dynamiczny ruch wózka) i kontrola piłki.

7. Podanie i chwyty piłki w miejscu i w ruchu, w parach i w większej grupie.

8. Rzuty do kosza z miejsca i z najazdu.

9. Zbiórka piłki z tablicy po niecelnym rzucie

10. Element blokowania, czyli zastawianie przeciwnika

3. Taktyka gry:

1. Współpraca w grze ofensywnej- umiejętna zasłona, gdzie jeden blokuje przeciwnika by drugi mógł uwolnić się spod opieki pilnującego go obrońcy (2x1)

2. Są skrzydłowi, środkowi i rozgrywający

3. Gra ofensywna

1. „Każdy swego”- 1 obrońca kryje 1 z drużyny przeciwnej

2. Pressing „każdy swego: na całym boisku

3. Obrona strefowa- zawodnicy odpowiedzialni są za konkretną strefe boiska

4. Obrona zona-press- w zespołach o najwyższym poziomie obrony

5. Obrona kombinowana

RUGBY na wózkach (RnW)

Skierowane do dysfunkcji 4 kończynowej.

PLRnW- Polska Liga Rugby na Wózkach.

Przygotowanie sprawnościowe rugbystów: wytrzymałość, szybkość, Koordynacja, siła.

Metody nauczania, trening rugby:

1. Technika jazdy na wózku:

1. Napędzanie wózka

1. Technika „butterfly”- motylowa-(zawodnicy 0,5-1pkt) przykładanie grzbietowe części nadgarstka do opony, kompensując min siłę 3głowego R.

2. 1,5-3,5- przykładają dłoniową powietrznię nadgarstka do opony i wykorzystując siłę 3głowego R napędzają wózek

3. Jazda w przód, tył, hamowania, obroty, skręty.

2. Oswojenie z piłką (piłka do siatkówki)

3. Zbieranie piłki z podłoża po kole (wszyscy z obu stron wózka)

4. Kozłowanie piłki (w miejscu i w ruchu, oburącz, jedna ręką)

5. Podania i chwyty (w miejscu, w ruchu, oburącz, jednorącz, np. od dołu tzw szufladą)

6. Zderzanie- utrudnić przeciwnikowi przejęcie piłki lub uwolnić swego zablokowanego współgracza.

1. Wg IWRF, można uderzać do przodu od osi kół tylnych wózka przeciwnika.

7. Obrona: podnóżek do podnóżka, koło do koła, bokiem wózka

8. Blokowanie- przodem wózka (zderzakiem) lub tyłem wózka (oponami tylnych kół)., Blokowanie zawodnika wysoko punktowego, aby uniemożliwić mu rozegranie piłki, lub wymusić oddanie jej.

9. Przygotowanie taktyczne:

1. Pressing- niedopuszczenie drużyny atakującej do wyjścia z własnej połowy w ciągu 12s

2. 40s na przeprowadzenie akcji

Zasady wg IWFR- międzynarodowej federacji rugbystów na wózkach:

1. Boisko 15x28m

2. Pole bramkowe 1,78mx8m

3. Suma pkt drużyny= 8 (jeśli w składzie maja kobietę to 8,5)

4. Grają 4x8min

5. Dowolna liczba zmian zawodników

6. 4 przerwy 1 min, ma każda drużyna

7. 6 sędziów

8. Dogrywka trwa 3min, i kolejne dogrywki po 3min, aż do wyłonienia zwycięzcy

9. 12s- czas na wyjście z własnej połowy boiska

10. 40s- przekroczenie linii bramkowej

11. Zdobycie pkt gdy zawodnik z piłka przejeżdża linię bramki 2 kołami

12. Zawodnik z piłką, musi wykonać kozioł, po czym ma 10 sek na napędzenie wózka, i znów kozioł

13. W strefie bramkowej znajduje się max 3 obrońców, i max 4 atakujących (przebywają tu max 10s)

Rodzaje fauli:

1. Faul techniczny- 1 min kary (np., opóźnianie gry)

2. Faul zwykły (strata piłki), 1 min kary, chyba ze przeciwnik zdobędzie wcześniej bramkę.

3. Nieprzepisowe użycie rąk

4. Przetrzymywanie zawodnika: przytrzymywanie go rękami, zahaczanie.

5. Harża- celowe, niebezpieczne zderzenie

6. Spinning- kontakt z wózkiem przeciwnika w miejscu między osią kół tylnich a tylną krawędzią koła, wózek w pionowej lub poziomej rotacji.

7. Pushing- po przepisowym zderzeniu, zawodnik kontynuuje wypchnięcie przeciwnika

8. 4 w polu bramkowym- 4 obrońców, kiedy może być tylko 3.

9. Kontakt przed gwizdkiem- zamierzony kontakt z przeciwnikiem przed lub po grze, drugie ostrzeżenie podlega karze

Ogólna charakterystyka zawodników z poszczególnych klas w rugby na wózkach

Klasyfikacja [pkt]	Charakterystyka funkcjonalna	Możliwości w grze
0.5	- brak funkcji mięśnia trójgłowego ramienia - głowa wysunięta w przód przy napędzaniu wózka - kończyny górne odwiedzione w stawach łokciowych przy napędzaniu wózka (technika „motylowa") - brak stabilizacji tułowia - brak chwytu	- ograniczona prędkość przy manewrowaniu wózkiem (przyspieszanie, obracanie, hamowanie) - blokowanie - rzadko w posiadaniu piłki - słaba kontrola piłki (ewentualne podania - z ud, po odbiciu od podłoża i kozłem)
1.0	- osłabiony mięsień trójgtowy ramienia (siła 0.5-3) - brak stabilizacji tułowia - brak chwytu	- lepsza umiejętność manewrowania wózkiem - blokowanie - częściej w posiadaniu piłki (wprowadzanie pitki do gry) - słaba kontrola piłki (czasem podania sprzed klatki piersiowej)
1.5	- dobry mięsień trójgłowy ramienia (siła 3.5-5) - brak stabilizacji tułowia - brak chwytu	- dobra umiejętność manewrowania wózkiem (przyspieszanie, obracanie, hamowanie) - zderzanie - umiarkowana kontrola piłki
2.0	- brak stabilizacji tułowia - brak chwytu	- bardzo dobra umiejętność manewrowania wózkiem - mocne zderzanie - ograniczona kontrola piłki
2.5	- brak stabilizacji tułowia - brak chwytu - wybiórcze ruchy palców	- doskonała umiejętność manewrowania wózkiem - mocne zderzanie - często w posiadaniu piłki - dobra kontrola piłki (podań chwyty również jednorącz)
3.0	- słaba stabilizacja tułowia - brak chwytu - wybiórcze ruchy palców	- duża prędkość przy manewrowaniu wózkiem - mocne zderzanie - często w posiadaniu piłki - bardzo dobra kontrola piłki
3.5	- umiarkowana stabilizacja tułowia - słaby chwyt - wybiórcze ruchy palców	- bardzo duża prędkość przy manewrowaniu wózkiem - bardzo mocne zderzanie - bardzo często w posiadani - bardzo dobra kontrola piłki

Pomiar i ocena możliwości funkcjonalnych

Test powinien być

1. Trafny- rzeczywiście mierzyć to co chcemy zbadać

2. Rzetelny- wyniki testu SA powtarzalne, wymierne

3. Celowy- dlaczego testują, kogo testują i co testują

4. Oszczędny- pod wzgl. Czasu i nakładów finansowych.

Testy

1. Odruchy i reakcje- test kontrolo sprawności ruchowej dla niemowląt i małych dzieci (do 24 m.ż.), ocenia zachowanie spontaniczne, kontrolę głowy i ciała w przestrzeni

2. Testowanie odruchów początkowych (do 7 lat)- ocena motoryki, odruchów, równowagi, umiejętności związanych z przemieszczaniem i nie związanych z przemieszczaniem, łapanie i rzucanie przedmiotów.

3. Test ruchów podstawowych- ocenia łapanie, rzucanie, skipy, wielo skoki, ocena jakości (sposób wykonania) ruchu oraz ocenia ilość ruchu (jak daleko, jak szybko), np., test oceny rozwoju ogólnych czynności ruchowych.

4. Testowanie zdolności percepcyjno-ruchowych (Ayres, SCPTM) 4-8lat

5. Testowanie sprawności fizycznej:

1. H-RF- sprawność w odniesieniu do zdrowia

2. M-FP- sprawność fizyczna

3. Sprawność ruchowa pod względem umiejętności= HRF+MFP

1. Project UNIQUE- Physical Fitness Test

10-17 lat, uwzględnia dysfunkcje, 4-6 zadań, a w każdym 3-4 składników sprawności, także dla pełnosprawnych.

Test ocenia:

1. Skład ciała (tłuszczyk)

2. Wytrzymałość mięśniową (np.: skok w dal z miejsca, zwis na drążku)

3. Gibkość (skłon tułowia w siadzie prostym)

4. Wytrzymałość krążeniowo-oddechową- bieg na dystans 1-1,5 mili w czasie odpowiednio 9 lub 12 min.

2. BPFT- the Brookport Physical Fitness Test

Obejmuje 27 prób, wybieramy 4-6 w zależności od dysfunkcji, I co chcemy zbadać.

Wszystkie kategorie powiązano z HRF:

1. Sprawność krążeniowo- oddechową i bieg nakładany 20m i 16m; bieg lub chód na dystansie 1 mili.

2. Sprawność mięśniowo-szkieletowa- siła mięśni, wytrzymałość mięśni, gibkość i zakres ruchów, np.:

1. Wjazd wózkiem na równię pochyłą

2. Podciąg na drążku

3. Siła chwytu reki i wiele innych.

3. Skład ciała- zawartość tłuszczu w ciele, BMI

3. Eurofit specjalny- dla upośledzenia umysłowego; ocenia równowagę, gibkość, wytrzymałość lokalną mięśni, skoczność, siłę mięśniową.

4. Test Becka (BBT)

Dla rugbystów, ocenia umiejętności techniczne i wydolność beztlenową mięśni kogg.

Obejmuje 5 prób:

1. Zdolność poruszania się z piłką- kozłuje slalomem, kozioł co 10s. Próba trwa 30s. Cel: przejechanie jak największej liczby bramek slalomem.

2. Rzut do celu- 3 rzuty do celu, umiejętność wykonania dokładnego rzutu.

3. Blokowanie przez zderzanie- jak najszybsze przejechanie 18m, zderzając się dwukrotnie z wózkiem każdego z 6 zawodników stojących na przejeździe. Cel: ocena wydolności beztlenowej zawodnika.

4. Jazda na dystansie 20m- ocenia krótkotrwałe max wysiłków

5. Rzut piłką na odległość- 3 rzuty, umiejętność wykonywania rzutu.

5. Testy specjalne w koszykówce na wózkach (8prób):

1. Jazda na wózku na dystansie 20m, na czas (2próby)

2. Podanie piłki oburącz na odległość (3próby)

3. Jazda slalomem z przeprowadzeniem piłki, na czas (2 próby)

4. Jazda na wózku slalomem bez piłki na czas (2 próby)

5. Rzuty do kosza z 5 pozycji z miejsca (wynik celnych rzutów)

6. Jazda wahadłowa na wózku 36m, na czas (2 próby)

7. Jazda po kopercie na czas (2 próby)

8. Test Coopera- przez 12 min, przemierza odcinki 24m, liczba przejechanych odcinków stanowi wynik.

6. Testy specjalne w grach zespołowych dla niewidomych (9 prób):

1. Orientacja przestrzenno-lokomocyjna:

1. Bieg po trójkącie z max szybkością oraz ze zmiana kierunku

2. Bieg z maksymalną szybkością z chwytem toczącej się 2kg piłki „dźwiękowej”

3. Bieg z maksymalną szybkością z omijaniem przeszkody i chwytem 2kg piłki „dźwiękowej”

2. Koordynacja słuchowo-ruchowa:

1. Rzut 2kg piłką „dźwiękową” na sygnał akustyczny

2. Rzut piłka dźwiękową w określone cztery 30 cm odcinki

3. Szybkość lokomocyjna połączona z chwytem toczącej się w przeciwnym kierunku 2kg piłki dźwiękowej i zmiana kierunku biegu.

3. Lokalizowanie słuchem źródła dźwięku:

1. Pomiar czasu reakcji słuchowo-ruchowej na dźwięk nieruchomego źródła (potrząsanie piłki dźwiękowej)

2. Pomiar czasu reakcji słuchowo-ruchowej na dźwięk ruchomego źródła (toczenie piłki dźwiękowej ze stałą prędkością)

4. Lokalizowanie dotykiem punktów orientacyjnych:

1. Lokalizowanie rękoma i stopami punktów orientacyjnych umieszczonych na podłożu.

Paradygmat nowy i stary:

Stary Paradygmat

Nowy paradygmat

1. Model charytatywny 2. Bycie niepełnosprawnym postrzegane jako choroba. 3. Pełnosprawni mówią w imieniu niepełnosprawnych. 4. Brak współpracy ze społeczeństwem. 5. Model terapeutyczny. 6. Niepełnosprawność jest problemem indywidualnym - musisz się dopasować. 7. Niepełnosprawność postrzegana jako cecha negatywna. 8. Każdy kraj, każdy rodzaj niepełnosprawności funkcjonowały oddzielnie. 9. Ruch praw człowieka odizolowany od spraw niepełnosprawnych.

1. Większa integracja programów dotyczących praw człowieka. 2. Pełnoprawni obywatele - te same prawa co pełnosprawni. 3. Prawo do organizowania się. 4. Wypowiadanie się we własnym imieniu. 5. Potrzeba połączenia wysiłków ruchów praw człowieka, ONZ i innych ruchów międzynarodowych 6. Model pełnomocnictwa - z założeniem roli liderów i pracy razem 7. Ukierunkowanie na ludzi niepełnosprawnych. 8. Niepełnosprawność jest sprawą społeczeństwa (ono tworzy bariery ograniczające uczestnictwo ON) 9. Rozpoznanie wartości każdego człowieka - jego indywidualności 10. Zachęcanie do poczucia godności osobistej i współpracy.

Tendencje sportu niepełnosprawnych XX i XXI wieku

I	Sport przez zdolności (nacisk na sport)
		Sport przez niepełnosprawność (nacisk na niepełnosprawność)
	II	Sport dla uczestnictwa
		Sport dla współzawodnictwa
	III	Sport separujący (sport tylko dla niepełnosprawnych, sport przez specyficzną niepełnosprawność)
		Sport integrujący (sport z zawodnikami pełnosprawnymi)

Kobiety w sporcie: W 2001 r. wyznaczone zostały kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w., wskazując obsza­ry, które wymagały szczególnie dynamicznych działań i nowoczesnych roz­wiązań, w tym:

• współpracę z MKOI,

• wspieranie rozwoju sportu kobiet niepełnosprawnych,

• wprowadzanie nowych dyscyplin do programu igrzysk paraolimpijskich,

• regulacje w obszarze polityki antydopingowej,

• uproszcze­nie systemu klasyfikacji, w tym stworzenie obiektywnych kryteriów klasyfika­cyjnych dla osób z lekkim upośledzeniem umysłowym (INAS-FID),

• edukację paraolimpijską oraz promocję i wspieranie ruchu paraolimpijskiego w krajach rozwijających się.

W związku z niezadowalającymi efektami działań na rzecz zwiększenia uczestnictwa kobiet niepełnosprawnych w ruchu paraolimpijskim w 2001 roku powołano Komisję Sportu Kobiet. Z inicjatywy tej Komisji:

• stworzono system wyrównanej dystrybucji „dzikich kart" udziału w igrzy­skach paraolimpijskich - muszą być one przydzielane przez narodowe ko­mitety paraolimpijskie w równej liczbie dla obu płci,

• uwzględniono w programie letnich igrzysk paraolimpijskich nowe konku­rencje dla kobiet (judo i piłkę siatkową na siedząco), a wcześniej podno­szenie ciężarów (powerlifting),

• zmieniono procedury przyznawania środków finansowych dla krajów rozwijających się - państwa korzystające ze wsparcia finansowego IPC muszą zapewnić udział określonej liczby kobiet w reprezentacji naro­dowej,

Cele sportu osób niepełnosprawnych (wg Lorenzena)

CEL LECZNICZY

• SON jako kontynuacja programu leczenia i rehabilitacji (usprawniania) pacjenta.

• Odpowiedni dobór dyscyplin, stosowanych obciążeń musi uwzględniać te funkcje oraz narządy, które należy utrzymywać w sprawności niezbędnej dla osoby niepełnosprawnej.

• Uwzględnienie specyfiki schorzeń - wskazania - przeciwwskazania.

• SON nie powinien szkodzić - trening i udział w zawodach nie może doprowadzać do pośredniego lub bezpośredniego pogorszenia zdrowia lub sprawności osoby niepełnosprawnej.

• Uprawianie sportu powinno zapobiegać zmianom, jakie mogą nastąpić w wyniku rozwoju choroby, czy zmniejszonej aktywności fizycznej.

CEL BIOLOGICZNY

• „ruch jest stymulatorem niezbędnym do życia, brak ruchu powoduje zanik funkcji lub narządu”

• „aktywność ruchowa może zastąpić dowolny środek leczniczy, lecz żaden środek nie zastąpi ruchu”

• SON umożliwia kompensację ubytków morfologicznych i przyczyniają się do wzrostu aktywności fizycznej

• SON przyspiesza proces leczenia i zmniejsza możliwość ponownego zachorowania

• SON doskonały środek zmniejszający skutki starzenia się osoby niepełnosprawnej

CEL ANATOMICZNO - FIZJOLOGICZNY

• Bezpośrednim celem postępowania usprawniającego jest utrzymanie właściwych stosunków anatomiczno - biomechanicznych w obrębie stawów (profilaktyka przeciwprzykurczowa, zapobieganie zanikom mięśni itp.) -te zadania kinezyterapii rozciągane są również na sport.

• Zwiększenie siły mięśniowej oraz zakresu ruchu w stawach.

• Ekonomizacja podstawowych funkcji ustroju w wyniku odpowiedniego treningu sportowego.

CEL HIGIENICZNO - ZDROWOTNY

• Pogłębienie nawyków higieny i pielęgnacji ciała - przykład profilaktyki przeciwodleżynowej u osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego.

• Codzienna dawka wysiłku fizycznego dla N. jest niemal obowiązkiem; sport ma tę dawkę ruchu uatrakcyjnić i uczynić bardziej pożądaną.

• Trening to wyrobienie odporności na szkodliwe czynniki otoczenia i na ciągle powtarzające się bodźce.

• Uprawianie sportu powinno dawać umiejętność lepszej kontroli stanu swego zdrowia, pogłębiać nawyki właściwej pielęgnacji i higieny (w niektórych schorzeniach np. w porażeniach kończyn dolnych czy po amputacjach ma to istotne znaczenie).

CEL WYCHOWAWCZO - PSYCHOLOGICZNY

• Oddziaływanie na osobowość osób niepełnosprawnych.

• Złożoność problemu - kształtowanie odpowiednich cech charakteru, siły woli; oddziaływanie na psychikę - likwidacja postaw egocentrycznych, agresywnych, apatycznych.

• Uaktywnianie, normowanie postępowania osób niepełnosprawnych w grupie.

• Uprawianie sportu uaktywnia dzieci, wyrabia w nich odwagę, hartuje je psychicznie.

CEL HEDONISTYCZNY

• Uprawianie sportu musi dawać pełne zadowolenie, wywoływać przyjemność i radość.

• Szansa nawiązywania kontaktów towarzyskich, możliwość zmiany środowiska.

• Realizowany jest także podczas zawodów sportowych (oprawa, uczestnictwo znanych osób, nagrody

• Brak zadowolenia i satysfakcji z ćwiczeń powoduje obniżenie motywacji do działania.

• Monotonnym lub zbyt intensywnym treningiem można zniechęcić osobę niepełnosprawną do sportu.

• Ćwiczenia powinny dać pełne zadowolenie uczestnikom poprzez pokazanie postępów sportowych w powiązaniu z poprawą funkcji czy sprawności ogólnej.

• Dla niepełnosprawnego trening jest urozmaiceniem życia codziennego.

• Warunki odbywania zajęć: sympatia, życzliwość, zainteresowanie osobą ćwiczącą.

• Sport jako jedyna działalność osób niepełnosprawnych.

CEL ESTETYCZNY

• Uprawianie sportu poprzez ciągłe powtarzanie jakiejś czynności może doprowadzać do perfekcji w wykonaniu określonego ruchu.

• Odbiór treningu czy zawodów przez widzów, szczególnie pełnosprawnych (oglądaniu powinno towarzyszyć wrażenie naturalnej walki sportowej).

• Dążność do wypracowania ruchu estetycznego to druga faza usprawniania leczniczego.

• W sporcie niepełnosprawnych cel estetyczny ruchu polega na wypracowaniu takiego wzorca ruchu, takiego sposobu poruszania się, który nie wyróżniałby niepełnosprawnego z otoczenia.

CEL SPOŁECZNY

• Pełne włączenie osoby niepełnosprawnej w całokształt życia społecznego, kulturalnego, towarzyskiego, politycznego.

• W wielu przypadkach związane z likwidacją barier architektonicznych.

• Jednym z przejawów aktywności społecznej jest sport (więź integrująca osobę niepełnosprawną ze społeczeństwem).

• Należy dążyć do wychowania społeczeństwa w duchu zrozumienia potrzeb i pomocy niepełnosprawnym ( w tym względzie pomocny może być sport).

CEL EKONOMICZNY

Wartości ekonomiczne sportu w programie rehabilitacji N. można rozpatrywać z dwóch punktów widzenia:

1. ze stanowiska osoby niepełnosprawnej uczestniczącej w treningu;

2. od strony bilansu zysków i kosztów jakie na SN łoży państwo;

• Zdobyta sprawność daje osobie niepełnosprawnej większe perspektywy podjęcia pracy - lepsza własna egzystencja.

• osoby uprawiające sport rzadziej wracają do szpitali, zmniejsza się też konieczność otaczania ich specjalną opieką, częściej podejmują zatrudnienie; charakteryzują się dużo wyższym standardem życiowym.

• Porównanie nakładów i zysków ukazuje przewagę tych drugich.

CEL PROPAGANDOWO - POLITYCZNY

• Organizacja międzynarodowych zawodów sportowych, walka o różne trofea, o tytuły MP, MŚ niepełnosprawnych czy IP.

• Startują przedstawiciele państw reprezentujących różne ustroje i systemy polityczne.

• SN stał się reklamą zdobyczy socjalnych danego kraju.

Historia sportu osób niepełnosprawnych
świat

• 1880 - „Times” umieszcza informację nt. udziału dwóch amputowanych zawodników w zawodach pełnosprawnych

• 1888 - pierwszy klub sportowy dla niesłyszących, Berlin (Niemcy)

• 1924 - I Międzynarodowe Igrzyska Niesłyszących

• 1932 - Brytyjskie Towarzystwo Jednorękich Golfistów

• 1939 - Gerge Stafford opublikował „Sports for the Handicapped”

• 1944 - Sir Ludwig Guttmann założył Centrum dla osób z uszkodzeniem rdzenia w Stoke Mandeville Hospital (Anglia)

• 1948 - Pierwsze Igrzyska w Stoke Mandeville dla osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego

• 1949 - Pierwsze światowe Igrzyska Zimowe Niesłyszących (Austria)

• 1952 - Międzynarodowa Organizacja Igrzysk w Stoke Mandeville (ISMGF)

• 1960 - I Igrzyska Paraolimpijskie - Rzym (P)

• 1964 - Międzynarodowa Organizacja Sportu Niepełnosprawnych (ISOD)

• 1968 - utworzenie International Special Olimpics (Eunice Kennedy Shriver). Pierwsze zawody w Chicago

• 1976 - Konferencja UNESCO - przyjęto prawo osób niepełnosprawnych do uczestnictwa w wychowaniu fizycznym i sporcie

• 1976 - I Zimowe Igrzyska Paraolimpijskie - Ornskoldsvik (Szwecja) (20 reprezentacji narodowych)

• 1978 - Międzynarodowa Organizacja Sportu i Rekreacji Osób z Porażeniem Mózgowym (CP-ISRA)

• 1981 - Międzynarodowy Rok Osób Niepełnosprawnych (ONZ)

• 1982 - utworzenie Międzynarodowego Komitetu Koordynacyjnego (ICC)

• 1986 - utworzenie Międzynarodowej Federacji Sportu dla Osób Upośledzonych Umysłowo (INAS-FMH)

• 1988 - Igrzyska Paraolimpiskie w Seulu. Zawody rozgrywane na tych samych obiektach co sportowcy pełnosprawni.

• 1989 - utworzenie Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego (IPC)

• 1992 - IPC obejmuje kompetencje międzynarodowego ruchu sportowego niepełnosprawnych

• lata 90-te - dynamiczny rozwój dyscyplin paraolimpijskich (np. koszykówka na wózkach)

• 2004 - Letnie Igrzyska Paraolimpijskie - Ateny

• 2006 - Zimowe Igrzyska Paraolimpijskie - Turyn

Polska

• 1922 - pierwszy klub sportowy dla inwalidów głuchoniemych - Warszawa - dr Władysław Janicki

• 1927 - z inicjatywy Kazimierza Wisłockiego powstał Związek Klubów Sportowych Głuchoniemych (152 członków w 6 klubach)

• 1949 - zalążki sportu osób niepełnosprawnych. Działalność dr Mirosława Leśkiewicza w Zakładzie Leczniczo - Wychowawczym w Świebodzinie

• 1950 - wprowadzenie przez mgr Zenona Piszczyńskiego zajęć sportowych dla około 100 niepełnosprawnych dzieci - Zakład Leczniczo - Wychowawczy w Świebodzinie oraz ośrodek letni w Przełazach

• 1950 - pierwsze zawody dla niepełnosprawnej młodzieży - Świebodzin

• 1961 - porozumienie (Bukowina Tatrzańska) pomiędzy Związkiem Spółdzielni Inwalidów, a Zrzeszeniem Sportowym „Start”

• 1963 - I Ogólnopolski Festyn Sportowy Spółdzielczości Inwalidzkiej w Siarkowie (400 zawodników i 1500 osób niepełnosprawnych zaangażowanych w organizację zawodów)

• 1965 - udział polskich zawodników w Igrzyskach Sportowych Paraplegików w Stoke Mandeville

• 1966 - udział polskich zawodników w I Europejskich Igrzyskach Sportowych Inwalidów w St. Etienne (Francja)

• 1971 - międzynarodowe zawody niepełnosprawnych na terenie Polski - Igrzyska Sportowe Spółdzielczości Inwalidów ZSSP „Start” w Katowicach

• 1972 - debiut polskich zawodników w Igrzyskach Paraolimpijskich - Heidelberg (Niemcy)

• 1976 - udział polskich zawodników w I Zimowych Igrzyskach Paraolimpijskich- Ornskoldsvik (Szwecja)

• rozwój dyscyplin paraolimpijskich i aktywny udział w międzynarodowych zawodach najwyższej rangi - poza nielicznymi wyjątkami

Organizacja sportu osób niepełnosprawnych na świecie:

IPC-International Paralympic Committees (Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski)

Special Olympics - International-Eunice Kennady Shriver= system zawodów, sposób klasyfikacji i wyboru kadry zawodników

CISS- Międzynarodowa Organizacja Sportu Niesłyszących (Comite International des Sports des Sourds); od 1951 związani z IOC

IBSA- International Blind Sport Association -Międzynarodowa Organizacja Sportu Niewidomych; Paryż

ISOD- International Sport Organization for Disabled - Międzynarodowa Organizacja Sportu Niepełnosprawnych

ISMWSF-International Stoke Mandeville Wheelchair Sport Federation Międzynarodowa Federacja Sportu na Wózkach Stoke Mandeville

CP - ISRA- Cerebral Palsy - International Sport and Recreation Association - Międzynarodowa Organizacja Sportu i Rekreacji Osób z Porażeniem Mózgowym

INAS - FID- International Sport Federation for Person with Intellectual Disability Międzynarodowa Federacja Sportu dla Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną

INAS - FMH International Sport Federation for Person with Mental Handicap - Międzynarodowa Federacja Sportu dla Osób Upośledzonych Umysłowo

Organizacje sportu osób niepełnosprawnych w Polsce:

PZSN „Start” Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”

PZSG- Polski Związek Sportowy Głuchych

Olimpiady Specjalne - Polska

„Sprawni Razem” Polskie Towarzystwo Społeczno - Sportowe

„CROSS” Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Sportu i Turystyki Niewidzących i Słabo widzących

MATP- Program Rehabilitacyjny Olimpiad Specjalnych

• Dla osób z UU, głębokie stopień upośledzenia, dysfunkcje aparatu ruchu, autyzm, nie mogących uczestniczyć w oficjalnych dyscyplinach i konkurencjach sportowych Olimpiad specjalnych

• Sporty zjunifokwane- dla osób z uu, gdzie w jednej drużynie są niesprawni umysłowo i osoby sprawne.

Nawyk czuciowo ruchowy- oznacza się niezmiernie delikatnym współdziałaniem różnych analizatorów w wyniku tego powstaje bardzo swoiste spostrzeganie (wyczucie odległości i położeń przestrzennych, np. wyczucie wody, rakiety itp.)

Rodzaje nawyku :

• Zamknięty (wewnętrzny)

• Zamknięty (zewnętrzny)??

• Otwarty (zewnętrzny)

Etapy nauczania nawyku czuciowo-ruchowego:

1. Przedstawienie działania.

2. Pokazanie działania i objaśnienie słowne

3. Uczniowie przystępują do wykonania nowego działania.

4. Sprzężenie zwrotne.

31

---