Kotowski W. LEX/el. 2003 stan prawny: 2003.08.01

Komentarz praktyczny do ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U.97.114.740).

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. [Zakres regulacji]

1. Obowiązkowej ochronie sprawowanej przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne wspierane odpowiednim zabezpieczeniem technicznym podlegają obszary, obiekty i urządzenia szczególnie ważne dla obronności i interesu gospodarczego kraju, a także bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa. Wyróżniamy więc 4 stopnie ważności, którym są przyporządkowane określone obiekty. Na pierwszym miejscu ustawodawca postawił obiekty ważne z punktu widzenia obronności naszego kraju, zaliczając do nich zakłady produkcji specjalnej oraz zakłady, w których są prowadzone prace naukowo-badawcze lub konstruktorskie w zakresie takiej produkcji, zakłady produkujące, remontujące i magazynujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy oraz magazyny rezerw państwowych. Drugie miejsce zajmują obiekty, które zapewniają odpowiedni poziom gospodarczy naszego kraju. Nie ma wątpliwości, że obiektami tymi są zakłady mające bezpośredni związek z wydobyciem surowców mineralnych o strategicznym znaczeniu dla państwa, a także porty morskie i lotnicze, banki i przedsiębiorstwa wytwarzające, przechowujące bądź transportujące wartości pieniężne w znacznych ilościach. Trzecie miejsce w tej szczególnej hierarchii wartości zajmuje bezpieczeństwo publiczne. Jego gwarantem są zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków, zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej, rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekomunikacyjne, zapory wodne i śluzy oraz inne urządzenia znajdujące się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne. Ostatnią grupą są obiekty, które nie zostały dotychczas wymienione, a spełniają ważną rolę w ochronie interesów naszego kraju. Do nich należą zakłady o unikalnej produkcji gospodarczej, obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe, muzea i inne obiekty, w których są zgromadzone dobra kultury narodowej oraz archiwa państwowe (art. 5 ustawy).

2. Wyróżniamy dwa rodzaje służb ochrony, a mianowicie działające na terenie jednostek organizacyjnych instytucji cywilnych (Dz. U. z 1999 r. Nr 4, poz. 31 ze zm.) oraz jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. Nr 58, poz. 619). Pierwszą tworzą kierownicy instytucji w porozumieniu z Komendantem Wojewódzkim Policji. Jest to "Straż" lub "Służba", zakres zaś jej działania uwzględnia rodzaj działalności lub charakter produkcji jednostki, obszaru, obiektu lub urządzenia. Drugą w postaci oddziałów wart cywilnych, na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, tworzy właściwy dowódca rodzaju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub dowódca Garnizonu Warszawa, celem zapewnienia należytej ochrony obiektów, ich komórek i jednostek organizacyjnych oraz urządzeń wojskowych. Cechą wspólną działania wewnętrznych służb ochrony jest zapewnienie bezpieczeństwa osób znajdujących się w granicach chronionych obszarów i obiektów jednostki, ochrona obiektów, pomieszczeń i urządzeń jednostki przed dostępem do nich osób nieuprawnionych, ochrona mienia jednostki przed kradzieżą, zniszczeniem lub uszkodzeniem, konwojowanie mienia jednostki, zapobieganie zakłóceniom porządku na terenie jednostki oraz zawiadamianie kierownika jednostki o zdarzeniach powodujących naruszenie porządku, ujawnianie faktów dewastacji mienia jednostki, niezwłoczne zawiadamianie organów ścigania o czynach przestępnych zaistniałych na terenie jednostki i zabezpieczanie miejsca ich popełnienia do czasu przybycia tychże organów ścigania. Wymienione kwestie regulują dwa rozporządzenia: 1) Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 1998 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony (Dz. U. z 1999 r. Nr 4, poz. 31, zm. Dz. U. z 2001 r. Nr 119, poz. 1273), wydane na podstawie art. 13 ustawy (obowiązuje od dnia 2 lutego 1999 r.), które określa dla wewnętrznych służb ochrony: szczegółowe zasady i tryb tworzenia, strukturę organizacyjną i zakres działania, sposób prowadzenia dokumentacji ochronnej, uzbrojenie i wyposażenie, umundurowanie i oznaki służbowe, sposób tworzenia nazw, oraz 2) Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 czerwca 1999 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony działających na terenach komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej (Dz. U. Nr 58, poz. 619), wydane na podstawie art. 14 ustawy (obowiązuje od dnia 11 lipca 1999 r.), które określa dla wewnętrznych służb ochrony działających na terenach komórek i jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej warunki i tryb ich tworzenia, strukturę organizacyjną i zakres działania, uzbrojenie i wyposażenie, warunki zatrudnienia pracowników, umundurowanie i odznaki służbowe.

3. Kwestię, o której mowa w pkt 3 komentowanego art. 2, reguluje ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 86, poz. 958, Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115, Nr 147, poz. 1643, z 2002 r. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995, Nr 130, poz. 1112, z 2003 r. Nr 86, poz. 789). Równocześnie utraciła moc - wymieniona w art. 24 komentowanej ustawy o ochronie osób i mienia - ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 ze zm.). Aktualnie obowiązująca ustawa określiła zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w przedmiotowym zakresie. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorcą zaś w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje tego rodzaju działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest na mocy ustawy wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Obywatele państw obcych, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, korzystają w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z takich samych praw jak obywatele polscy. Na zasadzie wzajemności, o ile umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę nie stanowią inaczej, osoby zagraniczne mogą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak przedsiębiorcy mający miejsce pobytu stałego lub siedzibę w Polsce. W przypadku braku zasady wzajemności, osoby zagraniczne dla podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą tworzyć wyłącznie spółki komandytowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, a także przystępować do takich spółek oraz obejmować bądź nabywać ich udziały i akcje. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają przepisy odrębnej ustawy. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Jest więc obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki jej wykonywania, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. W przypadku, gdy przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby określona działalność była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Zgodnie z dyspozycją art. 14 cyt. ustawy wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji administracyjnej. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat. Organ koncesyjny może określić w koncesji szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, z tym że jest obowiązany przekazać każdemu zainteresowanemu przedsiębiorcy precyzyjną informację o szczegółach tych warunków niezwłocznie po wszczęciu postępowania w sprawie udzielenia koncesji. Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać: oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, numer w rejestrze przedsiębiorców, określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja, oraz informacje określone w przepisach odrębnych ustaw. Przed podjęciem decyzji w sprawie wydania koncesji organ koncesyjny może wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami prawa wymagane do wykonywania określonej działalności gospodarczej, dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie koncesji w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Jeżeli organ ten przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji, o możliwości jej uzyskania ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym. Ogłoszenie powinno zawierać: określenie przedmiotu i zakresu oraz szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być wydana koncesja, o ile organ koncesyjny przewiduje określenie w koncesji takich szczególnych warunków wykonywania działalności gospodarczej, termin składania wniosków o udzielenie koncesji, wymagane dokumenty i informacje dodatkowe. Jeżeli wnioski o udzielenie koncesji złożyło kilku przedsiębiorców, organ koncesyjny prowadzi jedno postępowanie, w ramach którego przeprowadza rozprawę administracyjną. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji, gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją określonych w ustawie lub szczególnych warunków podanych do wiadomości przedsiębiorcom, ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa Państwa lub inny ważny interes publiczny, a także jeżeli w wyniku przeprowadzonej rozprawy udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom. Organ koncesyjny, na podstawie wydanego upoważnienia, przeprowadza czynności kontrolne działalności gospodarczej w zakresie: zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją, przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli czy innego ważnego interesu publicznego. Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji zwane "promesą". W promesie można uzależnić udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, przy czym w postępowaniu o jej udzielenie stosuje się przepisy dotyczące udzielenia koncesji. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy. W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie, chyba że: uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy, wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków podanych w promesie lub ujawniły się okoliczności bezpośrednio związane z zagrożeniem obronności, bezpieczeństwem Państwa czy innym ważnym interesem publicznym.

4. Wykonywanie czynności związanych z ochroną wymaga posiadania licencji. Wyróżniamy 4 rodzaje licencji, a mianowicie pracownika ochrony fizycznej I i II stopnia oraz zabezpieczenia technicznego I i II stopnia. Od rodzaju licencji są uzależnione wymagania. Licencja pierwszego stopnia jest wymagana od członków specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, zespołów konwojujących wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne, pracowników ochrony wykonujących bezpośrednio czynności związane z ochroną osób, osób nadzorujących i kontrolujących pracę pracowników ochrony fizycznej nieposiadających licencji, pracowników ochrony posiadających prawo stosowania środków przymusu bezpośredniego i użycia broni palnej w określonych przez ustawę przypadkach, a także pracowników ochrony wykonujących zadania na obszarach, w obiektach i urządzeniach podlegających obowiązkowej ochronie. O wydanie licencji pierwszego stopnia może ubiegać się osoba, która ma obywatelstwo polskie, ukończyła 21 lat, jest absolwentem najmniej szkoły podstawowej, ma pełną zdolność do czynności prawnych, stwierdzoną własnym oświadczeniem, nie była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne oraz ma uregulowany stosunek do służby wojskowej. Licencję można natomiast wydać osobie, która ponadto posiada nienaganną opinię sformułowaną przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań stwierdzoną orzeczeniem lekarskim, legitymuje się dyplomem lub świadectwem szkoły lub innej placówki oświatowej, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznego wykształcenia, albo pełniła nienaganną służbę w stopniu podoficera lub chorążego w Biurze Ochrony Rządu przez okres co najmniej 15 lat, albo też ukończyła kurs pracowników ochrony pierwszego stopnia i zdała egzamin przed właściwą komisją. Licencja pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia upoważnia do wykonywania czynności z zakresu bezpośredniej ochrony fizycznej, opracowywania planu ochrony oraz organizowania i kierowania zespołami pracowników ochrony fizycznej. O wydanie licencji pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia może ubiegać się osoba, która spełnia warunki stanowiące konsekwencję posiadania licencji pierwszego stopnia, a więc ma obywatelstwo polskie, ukończone 21 lat, pełną zdolność do czynności prawnych, nie była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne, a nadto posiada najmniej wykształcenie średnie. Licencję pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia wydaje się osobie, która posiada nienaganną opinię sporządzoną przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań stwierdzoną orzeczeniem lekarskim, legitymuje się dyplomem lub świadectwem szkoły lub innej placówki oświatowej, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznego wykształcenia, albo pełniła nienaganną służbę w stopniu oficera w Biurze Ochrony Rządu przez okres co najmniej 15 lat, albo też ukończyła kurs pracowników ochrony drugiego stopnia i zdała egzamin przed właściwą komisją. Zasadniczą różnicą między pierwszym a drugim stopniem, poza zakresem przedmiotowym egzaminu, jest najmniej średnie zamiast podstawowego wykształcenie oraz służba w BOR na stanowisku oficera zamiast podoficera. Znacznie mniejsze wymagania są stosowane wobec pracowników zabezpieczenia technicznego. O uzyskanie licencji pierwszego stopnia może ubiegać się osoba, która ukończyła 18 lat, ma obywatelstwo polskie, pełną zdolność do czynności prawnych, stwierdzoną własnym oświadczeniem, nie była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne. Licencja może być wydana osobie, która posiada nienaganną opinię sporządzoną przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań stwierdzoną orzeczeniem lekarskim oraz wykształcenie zawodowe techniczne o specjalności elektronicznej, elektrycznej, łączności, mechanicznej lub ukończyła kurs pracownika zabezpieczenia technicznego albo została przyuczona do wymienionych zawodów na podstawie odrębnych przepisów. Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego drugiego stopnia upoważnia do wykonywania przedmiotowych czynności oraz opracowywania projektów zabezpieczenia technicznego, organizowania i kierowania zespołami pracowników zabezpieczenia technicznego. O licencję tę może ubiegać się osoba mająca obywatelstwo polskie, ukończone 21 lat, pełną zdolność do czynności prawnych stwierdzoną własnym oświadczeniem i nie była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne. Natomiast wydaje się ją osobie, która posiada nienaganną opinię sporządzoną przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań stwierdzoną orzeczeniem lekarskim oraz wykształcenie co najmniej średnie techniczne o specjalności elektronicznej, elektrycznej, łączności lub mechanicznej albo stopień specjalizacji zawodowej przyznawany na podstawie odrębnych przepisów.

5. Nadzór nad działalnością specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych w zakresie zasad i sposobów realizacji zadań ochrony osób i mienia, użycia przez pracowników tych formacji środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej oraz posiadania przez pracowników ochrony niezbędnych kwalifikacji sprawuje Komendant Główny Policji. Nadzór ten polega na kontroli organizacji i zasad działania, uzbrojenia, wyposażenia oraz współpracy z innymi formacjami i służbami, zgodności aktualnego stanu ochrony jednostki z jej planem, wstępie na teren obszarów i obiektów, a także innych miejsc, w których jest prowadzona ochrona, oraz żądaniu wyjaśnień i udostępniania bądź wglądu w dokumentację ochronną, wstępie na teren siedziby przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie ochrony osób i mienia, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowadzona lub powinna być prowadzona działalność oraz wydawaniu pisemnych zaleceń mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej do przepisów prawa.

6. Przepis dotyczący zasad ochrony transportowanej broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego został dodany treścią art. 1 ustawy z dnia 23 maja 2002 r. o zmianie ustawy o ochronie osób i mienia (Dz. U. Nr 71, poz. 656). Jednym z istotnych elementów ochrony transportowej jest spełnienie wymogów ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671), obowiązującej od dnia 1 stycznia 2003 r., która została uchwalona celem dostosowania polskiego prawa w przedmiotowym zakresie do przepisów prawa Unii Europejskiej. Konieczność ta wynika z faktu, że zasady odnoszące się do międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych w Europie reguluje Umowa pod nazwą ADR (Dz. U. z 1975 r. Nr 35, poz. 189 i 190, z 1977 r. Nr 36, poz. 157, z 1978 r. Nr 31, poz. 134, z 1981 r. Nr 32, poz. 180, z 1982 r. Nr 38, poz. 249, z 1986 r. Nr 14, poz. 81, z 1990 r. Nr 84, poz. 490, z 1993 r. Nr 61, poz. 293, z 1995 r. Nr 50, poz. 270, z 1997 r. Nr 59, poz. 367 i z 1999 r. Nr 30, poz. 287) sporządzona w Genewie w dniu 30 września 1957 r. (zob. oświadczenie rządowe z dnia 24 września 2002 r. w sprawie wejścia w życie z dniem 1 lipca 2001 r. zmian do załączników A - "Przepisy dotyczące materiałów i przedmiotów niebezpiecznych" i B - "Przepisy dotyczące pojazdów i przewozu" do Umowy ADR. Chodzi więc o taki materiał, który z uwagi na swoje właściwości w razie nieodpowiedniego obchodzenia się z nim może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo mieniu, a więc żrące chemikalia, materiały wybuchowe, zapalające itp. Jednolity tekst Umowy, uwzględniający zmiany znowelizowanych załączników A i B, ogłoszono w załączniku do oświadczenia rządowego - Dz. U. Nr 194, poz. 1629). Unia Europejska przyjęła jednolite przepisy w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych celem usunięcia różnic w krajowych systemach transportowych, a tym samym wszelkiego rodzaju przeszkód w swobodnym dostępie do usług transportowych, z czym niewątpliwie wiąże się niczym nieograniczony ruch pojazdów i urządzeń transportowych, przy czym priorytetowym zadaniem ustawodawstw jest uczynienie tego ruchu maksymalnie bezpiecznym. Zasady międzynarodowego przewozu drogowego do Umowy ADR zostały wdrożone następującymi dyrektywami Rady w sprawie: 1) ujednolicenia praw państw członkowskich w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych (nr 94/55/WE z 1994 r.), 2) jednolitych procedur kontroli transportu drogowego towarów niebezpiecznych (nr 95/50/WE z 1995 r.), 3) wyznaczania i kwalifikacji zawodowych doradców ds. bezpieczeństwa w transporcie drogowym, kolejowym, śródlądowym towarów niebezpiecznych (nr 96/35/WE z 1996 r.) oraz dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie minimalnych wymagań egzaminacyjnych dla doradców ds. bezpieczeństwa w transporcie drogowym, kolejowym i śródlądowym (2000/18/WE z 2000 r.). Zgodnie z supozycją ustawa w możliwie największym stopniu wprost nawiązuje do norm określonych w Umowie ADR, w przedmiocie zarówno transportu krajowego, jak i międzynarodowego. Zezwala się na przewóz drogowy towarów niebezpiecznych określonych w umowie ADR jako towary dopuszczone do międzynarodowego przewozu drogowego wyłącznie na warunkach określonych w tej umowie. Z tego ogólnego założenia wynika jednoznacznie, iż zabrania się przewozu drogowego towarów niebezpiecznych określonych w przepisach umowy ADR jako towary niedopuszczone do międzynarodowego przewozu drogowego. Ustawa przewiduje przeto tylko normy, które odnoszą się do spraw nieuregulowanych w Umowie ADR oraz tych, które wymieniona Umowa odsyła do regulacji krajowych, choćby w kwestii zastosowania dodatkowych zabezpieczeń, niezbędnych z uwagi na specyfikę regionu lub wykorzystania możliwości zastosowania odstępstw od przepisów w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Taką możliwość stwarza art. 4 ust. 3 Umowy ADR. Przepis ten brzmi:"Umawiające się Strony zachowują prawo ustalania, w drodze specjalnych umów dwustronnych lub wielostronnych, że niektóre towary niebezpieczne, które stosownie do niniejszej Umowy są całkowicie wyłączone z międzynarodowych przewozów, pod pewnymi warunkami mogą być przyjęte do międzynarodowego przewozu na ich terytoriach, albo, że towary niebezpieczne, które stosownie do niniejszej Umowy są przyjmowane do międzynarodowego przewozu tylko na specjalnych warunkach, mogą być dopuszczone do międzynarodowego przewozu na ich terytoriach pod warunkami mniej rygorystycznymi niż warunki ustalone w załącznikach do niniejszej Umowy. Specjalne umowy dwustronne lub wielostronne wymienione w niniejszym ustępie będą przekazywane do wiadomości Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, który przekaże je Umawiającym się Stronom nie będącym sygnatariuszami wymienionych umów". Do uzasadnionych odstępstw od wymogów Umowy niewątpliwie należy przewóz towarów niebezpiecznych pojazdami będącymi w dyspozycji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w przypadkach podyktowanych względami obronności państwa lub koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także wykonywany lub nadzorowany przez służby ratownicze, w celu ratowania życia lub zdrowia, albo usuwania skutków katastrof, czy też klęsk żywiołowych. Ustawa określa zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w przedmiotowych sprawach. Nadzór nad przewozem drogowym towarów niebezpiecznych sprawuje wojewoda. W przypadku zobowiązania umową ADR właściwej władzy krajowej lub upoważnioną przez nią organizację do wykonania odpowiednich czynności administracyjnych, czynności tych dokonują: Prezes Państwowej Agencji Atomistyki lub jednostka upoważniona przez niego w drodze zarządzenia - w sprawach warunków przewozu drogowego materiałów promieniotwórczych; Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego - w sprawach: warunków technicznych cystern przeznaczonych do przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wydawania świadectw dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych, warunków technicznych opakowań przeznaczonych do przewozu drogowego gazów, badań okresowych dużych pojemników do przewozu luzem; Prezes Urzędu Dozoru Technicznego - w sprawach nadzoru nad wytwarzaniem i wykonywaniem badań okresowych butli; Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej - w sprawach: sprawozdawczości wypadkowej, nadzoru nad czynnościami ładunkowymi i postojem pojazdów z towarami niebezpiecznymi; jednostka upoważniona, w drodze zarządzenia, przez ministra właściwego do spraw gospodarki - w sprawach badań, klasyfikacji oraz warunków dopuszczania do przewozu towarów niebezpiecznych, niezastrzeżonych do kompetencji innych jednostek lub organów; jednostka upoważniona, w drodze zarządzenia, przez ministra właściwego do spraw gospodarki - w sprawach warunków technicznych opakowań towarów niebezpiecznych niezastrzeżonych do kompetencji innych jednostek lub organów; jednostka upoważniona, w drodze zarządzenia, przez ministra właściwego do spraw zdrowia - w sprawach warunków przewozu materiałów zakaźnych; minister właściwy do spraw transportu lub jednostka upoważniona przez niego, w drodze zarządzenia - w pozostałych sprawach. Istotnym elementem gwarancji bezpieczeństwa było wyznaczenie odpowiednich wymagań wobec kierowców. Uprawnionym do kierowania pojazdem przewożącym towary niebezpieczne, w stosunku do którego umowa ADR wymaga ukończenia przez jego kierowcę kursu lub kursów dokształcających, jest osoba, która ukończyła 21 lat, spełnia wymogi określone w odrębnych przepisach w stosunku do kierowców przewożących towary niebezpieczne (art. 115d p.r.d.), posiada zaświadczenie ADR. Zaświadczenie ADR może otrzymać po raz pierwszy osoba, która ukończyła z wynikiem pozytywnym dokształcający kurs początkowy. Zaświadczenie ADR, o którym mowa, jest wydawane przez jednostkę prowadzącą kurs, na okres 5 lat. W roku poprzedzającym datę upływu ważności zaświadczenia ADR kierujący pojazdem jest obowiązany ukończyć dokształcający kurs doskonalący. Po ukończeniu tego kursu, z wynikiem pozytywnym, jednostka prowadząca kurs przedłuża ważność zaświadczenia ADR albo wydaje nowe zaświadczenie ADR, na okres kolejnych 5 lat. Warunkiem ukończenia kursu dokształcającego jest zdanie egzaminu przed trzyosobową komisją egzaminacyjną, powołaną przez jednostkę prowadzącą kurs. Egzamin obejmuje sprawdzenie w szczególności: znajomości przepisów krajowych oraz umów międzynarodowych dotyczących przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wiedzy na temat przyczyn wypadków z towarami niebezpiecznymi, działań zapobiegawczych i czynności podejmowanych bezpośrednio po wypadku. Kierujący pojazdem przewożącym towary niebezpieczne, oprócz dokumentów wymaganych odrębnymi przepisami i wiążącymi umowami międzynarodowymi, jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie organów lub osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli: 1) dokument przewozowy, zawierający opis każdego z przewożonych towarów niebezpiecznych, w szczególności jego numer rozpoznawczy, nazwę i ilość, 2) instrukcje pisemne na wypadek awarii dotyczące wszystkich przewożonych towarów niebezpiecznych, zgodne z zakresem, formą i językiem określonymi przez umowę ADR, 3) zaświadczenie ADR. Ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa są adekwatne do przewożonych towarów wymagania techniczne wobec pojazdów. Przewóz materiałów niebezpiecznych może odbywać się tylko pojazdem do tego przystosowanym i oznaczonym, stosownie do potrzeb wynikających z właściwości chemicznych, fizycznych lub biologicznych przewożonego materiału. Mogą być użyte pojazdy samochodowe (z wyjątkiem motocykli) oraz ciągnięte przez nie przyczepy, przy czym zespół pojazdów składający się z ciągnika rolniczego i przyczepy może być użyty do przewozu paliwa do silników Diesla, materiałów utleniających stosowanych jako nawozy sztuczne lub materiałów trujących stosowanych jako środki ochrony roślin, jeżeli materiały te są przewożone w sztukach przesyłki, w ilościach nieprzekraczających odpowiednich limitów, dla których nie jest wymagane specjalne oznakowanie pojazdu. Przewóz na obszarze miast paliwa silnikowego (benzyny) o numerze rozpoznawczym 1203 oraz skroplonych mieszanin węglowodorów gazowych o numerze rozpoznawczym 1965 w cysternach o pojemności powyżej 7.000 litrów, dokonywany w celu zaopatrzenia stacji paliw, może odbywać się tylko w okresie i po drogach wyznaczonych przez właściwego marszałka województwa oraz w czasie przez niego ustalonym, po zasięgnięciu opinii organów zarządzających ruchem na tych drogach. Materiały niebezpieczne podzielono, ze względu na rodzaj zagrożenia, na następujące klasy:

Klasa 1	Materiały i przedmioty wybuchowe
Klasa 2	Gazy
Klasa 3	Materiały ciekłe zapalne
Klasa 4.1	Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone
Klasa 4.2	Materiały samozapalne
Klasa 4.3	Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne
Klasa 5.1	Materiały utleniające
Klasa 5.2	Nadtlenki organiczne
Klasa 6.1	Materiały trujące
Klasa 6.2	Materiały zakaźne
Klasa 7	Materiały promieniotwórcze
Klasa 8	Materiały żrące
Klasa 9	Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Ukształtowanie regulacji pod kątem gwarancji bezpieczeństwa przy przewozie materiału niebezpiecznego wymagało określenia:

* materiału niebezpiecznego dopuszczonego do przewozu drogowego oraz zasady ich klasyfikacji,

* warunków i sposobu przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych,

* dodatkowych wymagań dotyczących pojazdu przewożącego określone materiały niebezpieczne, jego wyposażenia i ładunku,

* wymagań odnoszących się do urządzeń technicznych służących do tego przewozu,

* dokumentów wymaganych przy przewozie materiałów niebezpiecznych, ich wzorów oraz trybu ich wydawania,

* szczegółowego sposobu oznakowania pojazdów przewożących materiały niebezpieczne po drogach publicznych.

Wzmacnia te gwarancje konieczność informowania o przewozach materiałów niebezpiecznych nie tylko właściwego ze względu na miejsce rozpoczęcia przewozu komendanta wojewódzkiego Straży Pożarnej, ale również komendanta wojewódzkiego Policji. Zgłoszenia przewozu materiałów niebezpiecznych na terenie kraju dokonuje się w terminie nie krótszym niż 5 dni przed rozpoczęciem przewozu. Do zgłoszenia przewozu takich materiałów na terenie kraju jest zobowiązany krajowy przewoźnik lub ich nadawca, jeżeli przewóz jest wykonywany przez przewoźnika zagranicznego. Natomiast, jeżeli przewóz rozpoczyna się za granicą, zgłoszenia dokonuje właściwa graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej. Musi to jednak nastąpić przed wydaniem zezwolenia na wjazd pojazdu na terytorium naszego kraju. Zgłoszenie mające formę pisemną powinno zawierać:

* nazwę materiału niebezpiecznego i jego numer rozpoznawczy,

* klasyfikację materiału (odpowiednio: nr UN, prawidłowa nazwa przewozowa, klasa, grupa pakowania, skrót ADR) - np. 1203 Benzyna, 3, II, ADR,

* ilość materiału i sposób jego przewozu (odpowiednio: przewóz w cysternie, luzem lub w sztukach przesyłki),

* planowane miejsce i czas rozpoczęcia przewozu,

* planowaną trasę przewozu,

* nazwy i adresy przewoźnika, nadawcy i odbiorcy materiału.

Towarami niebezpiecznymi, których przewóz podlega zgłoszeniu do komendanta wojewódzkiego państwowej straży pożarnej oraz komendanta wojewódzkiego policji, są:

Klasa niebezpieczeństwa	Wykaz materiałów niebezpiecznych
1	- materiały podklasy 1.1 grupy zgodności A, - pozostałe materiały podklasy 1.1 w ilości większej niż 1.000 kg^1, - materiały podklasy 1.2 w ilości większej niż 3.000 kg^1, - materiały podklasy 1.3 w ilości większej niż 5.000 kg^1, - materiały podklasy 1.5 w ilości większej niż 5.000 kg^1
2	- gazy grup: T, TF, TC, TO, TFC, TOC, przewożone w cysternach o pojemności większej niż 3.000 litrów
3, 4.2, 4.3, 5.1, 6.1 i 8	- materiały wymienione pod literą a) różnych punktów tych klas, przewożone w cysternach o pojemności większej niż 3.000 litrów
5.2	- materiały przewożone w cysternach
6.2	- materiały wymienione w punkcie 1 tej klasy
7	- sztuki przesyłki typu B(U) zawierające materiał promieniotwórczy o łącznej aktywności większej niż 10^14 Bq, - sztuki przesyłki typu B(M), - sztuki przesyłki z materiałami rozszczepialnymi, jeżeli suma wskaźników transportowych sztuk przesyłki przekracza 50, - wypalone paliwo jądrowe, - materiały przewożone w specjalnych warunkach

Kontrolę przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem wykonują:

1) inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego - na drogach, parkingach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;

2) funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej - na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;

3) policjanci - na drogach i parkingach;

4) funkcjonariusze Straży Granicznej - na obszarze objętym zasięgiem terytorialnym przejścia granicznego oraz w strefie nadgranicznej;

5) inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy - na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;

6) funkcjonariusze służby celnej;

7) żołnierze Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organów porządkowych - w stosunku do pojazdów Sił Zbrojnych;

8) uprawnieni pracownicy Państwowej Agencji Atomistyki - na parkingach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;

9) uprawnieni pracownicy Transportowego Dozoru Technicznego - na parkingach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;

10) uprawnieni pracownicy Inspekcji Ochrony Środowiska - na parkingach oraz na terenie przedsiębiorcy posiadającego towary niebezpieczne;

11) uprawnieni pracownicy zarządów dróg - w miejscach określonych w ich uprawnieniach.

Osoby przeprowadzające kontrolę, o których mowa w pkt 1-5, współdziałają w niezbędnym zakresie z przedstawicielami Państwowej Agencji Atomistyki - w sprawach warunków przewozu drogowego towarów promieniotwórczych, Transportowego Dozoru Technicznego - w sprawach warunków technicznych opakowań przeznaczonych do przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, w sprawach warunków technicznych cystern, opakowań do gazów i dużych pojemników do przewozu luzem przeznaczonych do przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz w sprawach wydawania świadectw dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych. Osoby te są obowiązane do sprawdzenia: 1) klasyfikacji towaru niebezpiecznego, 2) stosowania opakowania, cysterny lub pojazdu, 3) oznakowania opakowań i ich zawartości, 4) przestrzegania zakazów pakowania razem określonych towarów, 5) przestrzegania zakazów ładowania razem określonych towarów, 6) sposobu rozmieszczenia i zabezpieczenia towarów na pojeździe, 7) stanu technicznego opakowań i cystern użytych do przewozu, 8) stanu technicznego pojazdu użytego do przewozu, jego oznakowania i wyposażenia, 9) sposobu przewozu, 10) kwalifikacji kierowcy, 11) kwalifikacji innych osób wykonujących czynności związane z przewozem drogowym towarów niebezpiecznych, 12) dokumentów wymaganych przy tym przewozie. Ponadto osoby te muszą podczas każdej kontroli wypełnić listę kontrolną, która powinna być przekazywana wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego, a jej kopia kontrolowanemu. Szczegółowe uprawnienia osób przeprowadzających kontrolę, o których mowa w pkt 6-11, regulują odrębne przepisy. Są to ustawy: z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 72, poz. 802, zm. Dz. U. Nr 110, poz. 1255, z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 89, poz. 804, Nr 153, poz. 1271), z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353, zm. Dz. U. Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 89, poz. 804), z dnia 10 kwietnia 1986 r. - Prawo atomowe (Dz. U. Nr 12, poz. 70, zm. Dz. U. z 1987 r. Nr 33, poz. 180, z 1991 r. Nr 8, poz. 28, z 1994 r. Nr 90, poz. 418, z 1995 r. Nr 104, poz. 515, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 88, poz. 554), z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 122, poz. 1321, zm. Dz. U. z 2002 r. Nr 74, poz. 676), z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn.: Dz. U. 2002 r. Nr 112 poz. 982, zm. Dz. U. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271), z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 ze zm.). W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości związanych z przewozem towaru niebezpiecznego, mających wpływ na bezpieczeństwo tego przewozu, osoba przeprowadzająca kontrolę jest uprawniona do uniemożliwienia przekroczenia granicy pojazdem, jeżeli pojazd znajduje się w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego lub spowodowania, aby na koszt właściciela lub posiadacza pojazdu pojazd ten wraz z ładunkiem został usunięty i zdeponowany w miejscu postojowym umożliwiającym bezpieczne jego pozostawienie. Pojazd ten może być zwrócony uprawnionej osobie po usunięciu nieprawidłowości i wniesieniu opłaty pokrywającej koszty związane z jego usunięciem, parkowaniem i czynnościami zabezpieczającymi. Do usuwania pojazdów w zakresie nieuregulowanym ustawą o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych stosuje się odpowiednio zasady i warunki usuwania pojazdów określone w art. 130a ustawy - Prawo o ruchu drogowym.

Karze grzywny orzekanej w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia podlegają:

1. Podmiot prowadzący kursy dokształcające, a w szczególności osoba zarządzająca tym podmiotem, przedsiębiorca, członek władz osoby prawnej, a także dowódca jednostki wojskowej, który nie dopełni obowiązku przedstawienia marszałkowi województwa, na 7 dni przed rozpoczęciem kursu, informacji o terminie, czasie i miejscu kursu wraz z listą jego uczestników, uniemożliwi udział w składzie komisji przeprowadzającej egzamin kończący kurs dokształcający osobie wyznaczonej przez marszałka województwa, uniemożliwi upoważnionej przez marszałka województwa osobie przeprowadzenie kontroli, nie złoży w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku marszałkowi województwa sprawozdania zawierającego informację o osobach, które ukończyły kurs dokształcający w roku poprzedzającym, oraz o numerach zaświadczeń ADR wydanych tym osobom, w terminie 14 dni od zakończenia kursu dokształcającego, nie przekaże do centralnej ewidencji kierowców, o której mowa w art. 100a-e ustawy - Prawo o ruchu drogowym, wymaganych danych osób, które ukończyły kurs dokształcający (imienia i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, numeru PESEL, adresu zamieszkania, zakresu i numeru wydanego zaświadczenia ADR, okresu ważności zaświadczenia ADR) lub nie spowoduje odpowiedniego przeszkolenia innych niż kierowcy osób, zatrudnianych przy przewozie towarów niebezpiecznych lub czynnościach związanych z tym przewozem, a więc przy załadunku lub rozładunku. Zgodnie z dyspozycją art. 19 ust. 2 omawianej ustawy zasada ma zastosowanie odpowiednio do innych niż przedsiębiorcy podmiotów, których działalność jest związana z przewozem towarów niebezpiecznych.

2. Przedsiębiorca, członek władz osoby prawnej będącej przedsiębiorcą oraz zarządzający innym podmiotem wykonującym przewóz drogowy towarów niebezpiecznych lub związany z tym przewozem załadunek lub rozładunek, który nie prowadzi nadzoru wewnętrznego nad tymi czynnościami, a tym samym wyznaczy w tym celu, na swój koszt, doradcy do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych oraz nie przesyła wojewodzie rocznego sprawozdania w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku następującego po roku, którego sprawozdanie dotyczy i nie przechowuje drugiego egzemplarza tego sprawozdania przez okres 5 lat.

3. Doradca, który nie sporządza rocznego sprawozdania z działalności przedsiębiorcy lub innego podmiotu w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z tym przewozem związanych ani raportów powypadkowych dla przedsiębiorcy lub innego podmiotu, wojewódzkiego komendanta Państwowej Straży Pożarnej oraz innych organów prowadzących odpowiednie postępowanie związane z wypadkiem, jeżeli w związku z przewozem towarów niebezpiecznych doznały obrażeń osoby, wystąpiła szkoda majątkowa lub nastąpiło skażenie środowiska, a także nie przygotowuje rocznych sprawozdań w dwóch egzemplarzach, które powinny być podpisane jego imieniem i nazwiskiem ze wskazaniem numeru "świadectwa doradcy".

4. Przewoźnik, nadawca towaru niebezpiecznego oraz członek władz osoby prawnej będącej przewoźnikiem lub nadawcą towaru niebezpiecznego, który nie dokonał zgłoszenia, w określonym terminie przewozu towarów niebezpiecznych podlegających temu obowiązkowi, komendantowi wojewódzkiemu Policji i komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej.

Art. 3. [Formy ochrony]

1. Nie ma wątpliwości, iż pracownicy ochrony muszą legitymować się odpowiednimi kwalifikacjami stanowiącymi podstawę do uzyskania uprawnień. Uprawnieniem tym jest licencja, a więc zezwolenie na wykonywanie określonych ustawą zadań związanych z ochroną osób i mienia. Ochroną osób są działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej. Ochroną mienia natomiast są działania zapobiegające przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu, a także przeciwdziałające powstawaniu szkody wynikającej z tych negatywnych zdarzeń. Działania te obejmuje również niedopuszczenie do wstępu osób nieuprawnionych na chroniony teren. Ochrona osób i mienia jest realizowana w formie bezpośredniej ochrony fizycznej lub zabezpieczenia technicznego. Bezpośrednia ochrona fizyczna polega na stałym lub doraźnym kontakcie wzrokowym agenta (grupy) z osobą chronioną. Może być wykonywana w formie stałego dozoru sygnałów przesyłanych, gromadzonych lub przetwarzanych za pomocą elektronicznych urządzeń oraz systemów alarmowych. Do tego typu ochrony zalicza się również konwojowanie wartości pieniężnych oraz innych wartościowych lub niebezpiecznych przedmiotów. Natomiast zabezpieczenie techniczne polega na montażu elektronicznych urządzeń lub systemów alarmowych, które sygnalizują ewentualnie występujące zagrożenie chronionych osób. Rozwiązaniem zapewniającym możliwość zminimalizowania niebezpieczeństwa jest "monitoring", czyli elektronicznie sterowana za pomocą różnych systemów alarmowych obserwacja i rejestracja wszelkiego rodzaju zdarzeń zaistniałych w obiekcie lub obszarze chronionym. System ten pozwala na monitorowanie mieszkania, domu, sklepu lub urzędu. Możliwości monitoringu są bardzo szerokie, monitorowaniem bowiem może być objęte włamanie, napad, pożar, wezwanie pomocy medycznej, zagrożenie ekologiczne w postaci nadmiernego stężenia gazów wybuchowych lub trujących albo skażenia wody, a także przekroczenie dopuszczalnych temperatur, wilgotności powietrza. Może też być ustawiony na odbieranie informacji o stanie sygnalizacji alarmowej, jej włączaniu, wyłączaniu lub usterkach. Niewątpliwą zaletą monitoringu jest znaczne skrócenie czasu przyjazdu określonych służb na miejsce zdarzenia. Równocześnie czynnikiem wpływającym na skuteczność reakcji jest niemal błyskawiczna informacja o zagrożonym obiekcie. W przypadku bowiem włączenia alarmu, poza informacją o "intruzie", na ekranie w centrum monitorowania pojawia się mapka dojazdowa do obiektu wraz z danymi dotyczącymi samego obiektu. Jest to bardzo ważne szczególnie teraz, kiedy stoimy w obliczu obserwowanego od co najmniej kilku lat wzrostu zagrożenia włamaniami i napadami rabunkowymi oraz brutalności w sposobach działania grup przestępczych. W związku z powyższym należałoby wzmocnić monitoring konkretnym rozwiązaniem technicznym, które zapewni właściwą łączność między Policją a profesjonalnymi agencjami ochrony. Rozwiązaniem tym jest wykorzystanie sieci trankingowej. Trankingiem jest komputerowo sterowany system łączności dyspozytorskiej, który polega na wykorzystaniu ograniczonej liczby kanałów przez maksymalną liczbę użytkowników. System ten może być tak zaprogramowany, aby jego użytkownicy nie mieli możliwości wzajemnego podsłuchiwania oraz zakłócania prowadzonych rozmów. Systemy trankingowe są przydatne szczególnie tam, gdzie sprawnie działająca błyskawiczna łączność jest nie tylko niezbędna, ale wręcz konieczna, może bowiem w określonych warunkach decydować o ludzkim życiu lub zdrowiu bądź skutecznej ochronie mienia. W praktyce powinno się to odbywać następująco. Patrol interwencyjny ochrony natknął się na włamywaczy, których ma cały czas w zasięgu wzroku, równocześnie zawiadamiając oficera dyżurnego jednostki Policji właściwej ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa. Innym przykładem może być zawiadomienie Policji przez zainteresowanego o konieczności interwencji. Oficer dyżurny, wysyłając radiowóz, równocześnie zawiadamia znajdujący się w pobliżu miejsca zdarzenia patrol interwencyjny ochrony, który ułatwia rozpoznanie, zwiększając tym samym skuteczność akcji pościgowej za przestępcami.

2. Użytkowanie radiotelefonów pracujących w sieci nie wymaga indywidualnego przydziału częstotliwości. Zaś rodzaj połączeń oraz uprawnienia poszczególnych abonentów są programowane indywidualnie, zgodnie z potrzebami użytkowników. Radiotelefon może być zainstalowany w dowolnym punkcie miasta. Rozwiązanie takie zapewni pełną elastyczność w dodawaniu kolejnych środków łączności w ramach jednolitego systemu. Dla osiągnięcia skuteczności i efektywności wspólnych działań tego typu środki łączności w praktyce mogą być wykorzystywane wyłącznie w sytuacjach konkretnego zagrożenia. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby uczynić odpowiedzialną za właściwą weryfikację napływających informacji o alarmowych zdarzeniach wymagających natychmiastowej interwencji, współpracującą agencję ochrony.

3. Funkcje koordynacyjne powinny należeć do Policji jako instytucji posiadającej najszersze kompetencje, która z natury rzeczy dysponuje bezpośrednią łącznością z pogotowiem ratunkowym, strażą pożarną, strażą graniczną, strażą gminną (miejską), zarządem dróg, zarządem transportu, jak również jednostkami specjalistycznymi w postaci: pogotowia energetycznego, chemicznego, wodnego.

Art. 4. [Zastosowanie przepisów]

1. Komentowana ustawa nie ma zastosowania do zasad ochrony osób i mienia jednostek podporządkowanych i nadzorowanych przez wymienione instytucje (ust. 1).

2. Chcąc poznać zasady funkcjonowania innych służb i formacji, należy sięgnąć do ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (Dz. U. Nr 27, poz. 298). Do zadań BOR należy ochrona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz ministra właściwego do spraw zagranicznych, innych osób ze względu na dobro państwa, byłych prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 75, poz. 356 i z 1998 r. Nr 160, poz. 1065), delegacji państw obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, polskich przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, obiektów i urządzeń o szczególnym znaczeniu oraz zapewnienie ich funkcjonowania, prowadzenie rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego obiektów Sejmu i Senatu, obiektów służących Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych.

3. Ochrona Sejmu i Senatu polega na ochronie obiektów i urządzeń pozostających w zarządzie Kancelarii Sejmu, zapewnianiu - w zakresie niezastrzeżonym dla BOR - bezpieczeństwa osób przebywających w tych obiektach oraz w miejscach odbywania posiedzeń, kontroli uprawnień do przebywania na wymienionym terenie oraz wydawaniu przepustek uprawniających do przebywania w tych obiektach, a także zapewnianiu w nich porządku, wykonywaniu zarządzeń porządkowych Marszałka Sejmu wydanych na podstawie regulaminu Sejmu, współuczestnictwie w prowadzeniu działań w zakresie rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego w obiektach oraz podejmowaniu działań zmierzających do neutralizacji zagrożeń w tych obiektach, wykonywaniu, zgodnie z odrębnymi przepisami, zadań w dziedzinie obrony cywilnej, a także ochrony przeciwpożarowej, konwojowaniu wartości pieniężnych, mienia i dokumentów. Zadania w zakresie ochrony Sejmu i Senatu wykonują strażnicy Straży Marszałkowskiej, umundurowanej formacji podległej Marszałkowi Sejmu. Strażnicy Straży Marszałkowskiej wykonują również zadania reprezentacyjne, w szczególności w ceremoniale powitań i pożegnań podczas wizyt parlamentarnych oraz asystach honorowych. Ochrona Senatu jest wykonywana przez Straż Marszałkowską w zakresie ustalonym przez Marszałka Sejmu z Marszałkiem Senatu. Przy wykonywaniu zadań w zakresie ochrony strażnikom Straży Marszałkowskiej przysługują odpowiednio uprawnienia funkcjonariuszy BOR. Strażnicy mają zatem prawo wydania polecenia opuszczenia miejsca, w którym przebywanie może stanowić zagrożenie dla realizacji zadania, zatrzymania pojazdu lub jego usunięcia z miejsca postoju, osobom, których zachowanie może stworzyć zagrożenie bezpieczeństwa, legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, zatrzymania osoby stwarzającej w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla mienia, a także osoby w sposób rażący naruszającej porządek publiczny, dokonania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunków i pomieszczenia, w sytuacjach, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ochranianych osób, obiektów i urządzeń, żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej. W przypadku niepodporządkowania się wydanym poleceniom strażnicy mogą stosować środki przymusu bezpośredniego, a mianowicie fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładnienia bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów, pałki służbowe i psy służbowe. Mogą stosować tylko środki przymusu bezpośredniego odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom. Jeżeli wymienione środki okazały się niewystarczające lub jeżeli ich użycie, ze względu na okoliczności danego zdarzenia, nie jest możliwe, strażnicy mają prawo użycia broni palnej wyłącznie w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność strażnika lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu, przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności strażnika albo innej osoby, przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną strażnikowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej, w celu odparcia niebezpiecznego bezpośredniego gwałtownego zamachu na obiekty i urządzenia objęte ochroną, w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności człowieka, w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było dopuszczalne, albo za osobą, wobec której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia zbrodni, w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na konwój ochraniający osoby, dokumenty zawierające informacje niejawne, pieniądze albo inne przedmioty wartościowe. Strażnik Straży Marszałkowskiej podczas wykonywania czynności służbowych jest obowiązany nosić umundurowanie oraz odznakę strażnika.

Rozdział 2

Obszary, obiekty, urządzenia i transporty podlegające obowiązkowej ochronie

Art. 5. [Ochrona obowiązkowa]

1. Decyzja o umieszczeniu w wykazie obszarów i obiektów wymagających obowiązkowej ochrony m.in. zakładu magazynującego materiały odurzające powinna zawierać uzasadnienie wskazujące na związek pomiędzy ilością magazynowanych materiałów a zagrożeniem dla bezpieczeństwa publicznego. Tezę tę zawartą w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2000 r., II SA 1615/99 ("Wokanda" 2000, nr 5, s. 36) wypracowano na kanwie następującego stanu faktycznego. Decyzją z dnia 22 lutego 1999 r., wydaną na podstawie art. 5 ust. 6 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, Wojewoda W. orzekł o umieszczeniu Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Farmaceutycznego "C." SA w P. w ewidencji obiektów i urządzeń ważnych dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów podlegających obowiązkowej ochronie, prowadzonej przez Wojewodę W. W uzasadnieniu wojewoda podał, że skarżący jest jednostką stwarzającą zagrożenie bezpieczeństwa publicznego ze względu na posiadane materiały odurzające i należy do innych podmiotów niż określone w art. 5 ust. 3 tej ustawy. W odwołaniu skarżący wniósł o uchylenie decyzji, ponieważ nie posiada środków odurzających w znacznych ilościach (stanowią one 1,5% wartości i 0,39% ilości magazynowanych towarów, a według cen - 86.050 zł). Są one zabezpieczone całodobowo przez koncesjonowaną firmę ochrony z elektroniczną kontrolą strzeżenia obejmującą cały magazyn i dodatkowo w wydzielonym pomieszczeniu na 3 piętrze magazynu głównego, mającym okratowane okna, metalowe drzwi i system alarmowy z wewnętrznym systemem powiadamiania. Spełnia to wymogi specjalnej ochrony magazynowanych towarów, określone ustawą z dnia 10 października 1991 r. o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej (Dz. U. z 1991 r. Nr 105, poz. 452) i rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 21 września 1985 r. w sprawie środków odurzających i psychotropowych oraz nadzoru nad tymi środkami (Dz. U. z 1985 r. Nr 53, poz. 275 ze zm.). W nie mniejszych ilościach takie środki przechowuje ponad 500 hurtowni farmaceutycznych oraz kilkuset producentów krajowych i zagranicznych dostawców, na których nie nałożono uciążliwych obowiązków, co wywołuje negatywne skutki ekonomiczne w porównaniu z firmami konkurencyjnymi. Decyzją z dnia 30 czerwca 1999 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji utrzymał w mocy decyzję Wojewody, uznając, że podniesione w odwołaniu zarzuty nie miały wpływu na wynik sprawy. Użyte w art. 5 ust. 2 pkt 3 lit. b ustawy "w znacznych ilościach" nie jest jasne i dlatego minister "zdecydował, że skoro organ administracji publicznej nie jest upoważniony do dokonywania ocen i zajmowania stanowiska w omawianym zakresie, to sprawę należy pozostawić do ewentualnego rozpatrzenia przez sąd". Ponadto wojewoda nie ma kompetencji do zwolnienia z umieszczenia w ewidencji np. firm należycie i zgodnie z innymi ustawami chroniącymi swoje obiekty ani uwzględniania rynkowych skutków takiej decyzji. Przy uzgadnianiu, w trybie art. 7 ust. 1 omawianej ustawy, planu ochrony obszarów, obiektów i urządzeń można zresztą uznać istniejący system zabezpieczeń za wystarczający. W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżące przedsiębiorstwo zarzuciło naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 22 Konstytucji RP, art. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. z 1988 r. Nr 41, poz. 324 ze zm.) i art. 5 ust. 2 pkt 3 lit. b w zw. z art. 5 i art. 6 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r., przez bezpodstawne przyjęcie faktu posiadania znacznej ilości środków odurzających, a także naruszenie art. 107 § 3 w związku z art. 140 k.p.a. przez niewskazanie dowodów, "na podstawie których przyjęto powyższe ustalenia". (...) W odpowiedzi na skargę minister, wnosząc o jej oddalenie, nie zgodził się z poglądem, iż decyzje organów obu instancji naruszyły konstytucyjną zasadę wolności gospodarczej, rozwiniętą przepisami cyt. ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. Przy takim założeniu ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, z powodu utworzenia powyższego wykazu, byłaby oceniana jako sprzeczna z Konstytucją. Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę za nieuzasadnioną. W art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia określono obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne. Ich szczegółowe wykazy sporządzają m.in. ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie w stosunku do podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych, przy czym umieszczenie w takim wykazie następuje w drodze decyzji administracyjnej (ust. 3). Wykazy są przesyłane wojewodom i bieżąco aktualizowane (ust. 4), a wojewodowie prowadzą ewidencję tych obszarów, obiektów i urządzeń znajdujących się na terenie województwa; ma ona charakter poufny (ust. 5). Według zaprezentowanej regulacji umieszczenie w wykazie następuje w drodze decyzji organu, któremu dany obszar, obiekt lub urządzenie podlega, jest mu podporządkowany lub przez niego nadzorowany. Ponadto z mocy art. 5 ust. 6 ustawy wojewoda uzyskał dodatkowe kompetencje do umieszczenia - również w drodze decyzji - obszarów, obiektów i urządzeń objętych art. 5 ust. 1 i 2 ustawy, ale niepozostających w układzie zależności określonym w ust. 3. W ten sposób dokonano wyraźnego rozgraniczenia kompetencji organów, co wpływa na ocenę legalności decyzji w świetle art. 156 § 1 pkt 1 k.p.a. W rozpoznawanej sprawie wojewoda, przy podejmowaniu decyzji, wskazał art. 5 ust. 6 omawianej ustawy, co oznacza, że skarżące przedsiębiorstwo nie mieści się w zakresie art. 5 ust. 3. Jest to klasyfikacja niezrozumiała w sytuacji, gdy organem założycielskim dla Przedsiębiorstwa "C." jest wojewoda, wykonujący dodatkowo zadania Inspekcji Farmaceutycznej przy pomocy wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej. Na tę kwestię nie zwrócił uwagi organ odwoławczy. Stosownie do art. 5 ust. 2 pkt 3 lit. b ustawy w omawianym wykazie umieszcza się również zakłady "magazynujące" w "znacznych ilościach" materiały odurzające. Wojewoda w uzasadnieniu swej decyzji ograniczył się tylko do następującej argumentacji: "Umieszczona w wykazie jednostka organizacyjna stwarza zagrożenie bezpieczeństwa publicznego ze względu na posiadane materiały odurzające". Pominięto w ten sposób bezwzględny obowiązek wykazania przez organ orzekający, że chodzi o znaczne ilości materiałów odurzających, a nie o sam fakt ich magazynowania. Lakoniczność uzasadnienia decyzji nabiera dodatkowej wymowy przez odniesienie tego zdania do każdego zakładu wymienionego w załączniku do decyzji, bez jakiejkolwiek próby identyfikacji stanu faktycznego poszczególnych spraw. Minister natomiast uchylił się od zajęcia stanowiska w kwestii tak sformułowanej w ustawie, kwalifikowanej ilości magazynowanych środków odurzających - rzekomo z powodu braku uprawnień w tym zakresie. W ocenie sądu takie uzasadnienie decyzji jest oczywiście wadliwe. Nie ulega wątpliwości, że umieszczenie w omawianym wykazie może łączyć się z dodatkowymi nakładami, jakie poniosą zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach środki wpływające na bezpieczeństwo publiczne. Nie chodzi tu jednak o błędnie pojmowane przez skarżącego naruszenie wolności gospodarczej gwarantowanej przez art. 22 Konstytucji wskutek umieszczenia go w takim wykazie. Ten przepis Konstytucji dopuszcza ograniczenie wolności gospodarczej w drodze ustawy ze względu na ważny interes publiczny, a właściwie stosowane przepisy ustawy o wolności osób i mienia są wypełnieniem, a nie zaprzeczeniem, tej normy konstytucyjnej. Istotnie w omawianej ustawie nie zdefiniowano pojęcia "znacznej ilości" środków odurzających i innych materiałów wymienionych w art. 5 ust. 2 pkt 3 lit. b. Tak sformułowany element normy prawnej podlega jednak normalnym zasadom stosowania prawa przez nadanie określonym wyrazom lub zwrotom potocznego znaczenia według słownika języka polskiego i następnie skonstruowanie całej normy w nawiązaniu do celu ustawy oraz w odniesieniu jej do rozpoznawanej sprawy. "Znaczny" według słowników oznacza "pokaźny, niemały, spory, dość duży". Jest to wielkość kwalifikowana i jednocześnie pośrednia na skali wyznaczonej określeniami mały i duży. Istniejące w konkretnym zakładzie proporcje wagowe, ilościowe i wartościowe między magazynowanymi środkami odurzającymi a pozostałymi lekami czy materiałami nie muszą przekładać się tak samo na treść określenia "w znacznych ilościach" według art. 5 ust. 2 pkt 3 ustawy. W pojęciu tym chodzi o takie ilości środków odurzających, które bez zapewnienia szczególnej ochrony przewidzianej ustawą mogą wywołać zagrożenie bezpieczeństwa publicznego wskutek zaistnienia nieprzewidzianych zjawisk. Przepis ten obejmuje wspólną formułą wszystkie inne materiały (np. jądrowe, toksyczne, wybuchowe) wywołujące zagrożenie w odmiennych sytuacjach. Przedstawione zależności wymagają ukazania przekonującej argumentacji uzasadniającej umieszczenie konkretnej jednostki organizacyjnej w takim wykazie. Być może uzyskanie takiej wiedzy przez organy orzekające wywoła potrzebę zasięgnięcia opinii stosownych organów, służb lub biegłych z określonych dziedzin.

2. Kompetencje decyzyjne Prezesa Agencji Rynku Rolnego są ograniczone do podejmowania decyzji w sprawie pracowników w Centrali Agencji Rynku Rolnego oraz dyrektorów oddziałów terenowych. Prezentowanej treści wykładni Naczelny Sąd Administracyjny dokonał po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2002 r., sygn. II SA 2669/2000 sprawy, ze skargi "E." Sp. z o.o. w W., Oddział w M., na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 12 września 2000 r. Nr AP-Pf-662/2000 w przedmiocie obiektu ważnego dla obronności, interesu gospodarczego państwa lub bezpieczeństwa publicznego. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia 12 września 2000 r., Nr AP-Pf-662/2000, utrzymał w mocy decyzję Wojewody P. z dnia 3 lutego 2000 r., Nr ZK.III.2033/318/00, w przedmiocie zaliczenia magazynu należącego do "E." Sp. z o.o. w W., Oddział w M., do obiektu ważnego z punktu widzenia obronności, interesu gospodarczego państwa lub bezpieczeństwa publicznego. Decyzja organu pierwszej instancji została wydana na podstawie art. 5 ust. 2 pkt 1 lit. c i ust. 6 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 1997 r. Nr 114, poz. 740 ze zm.). W świetle art. 5 ust. 2 pkt 1 lit. c cytowanej ustawy do obszarów, obiektów i urządzeń ważnych dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa, podlegających obowiązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne, należą magazyny rezerw państwowych. Stosownie zaś do ust. 6 powołanego wyżej artykułu wojewoda, w drodze decyzji administracyjnej, może umieścić w ewidencji, o której mowa w ust. 5, znajdujące się na terenie województwa obszary, obiekty i urządzenia innych podmiotów niż określone w ust. 3. W skardze na powyższą decyzję, wniesioną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, skarżąca podnosi zarzut niewłaściwości Wojewody P. do wydania wspomnianej decyzji. Taką decyzję, zdaniem skarżącej, mógł wydać jedynie Prezes Agencji Rynku Rolnego, albowiem, jak wywodzi, Agencja Rynku Rolnego posiada 100% udziałów w skarżącej spółce, Prezes Agencji Rynku Rolnego zaś jest kierownikiem centralnego organu administracji państwowej. Zatem, w świetle przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, istnieją, zdaniem skarżącej, przesłanki do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji oraz decyzji organu pierwszej instancji. Ponadto, w zaliczeniu wspomnianego obiektu magazynowego do kategorii ważnego z punktu widzenia obronności, interesu gospodarczego państwa lub bezpieczeństwa publicznego skarżąca upatruje naruszenie art. 7 k.p.a. Takiego zaliczenia nie uzasadnia bowiem relacja przechowywanych rezerw państwowych do ogólnej kubatury magazynu, co z kolei rzutuje na konieczność ponoszenia wysokich nakładów z tytułu szczególnej ochrony omawianego obiektu, a tym samym na efektywność prowadzonej działalności gospodarczej. W odpowiedzi na skargę Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wniósł o jej oddalenie. Akcentuje, wbrew stanowisku skarżącej, iż Prezes Agencji Rynku Rolnego nie jest organem administracji publicznej uprawnionym do prowadzenia wykazów obiektów chronionych i wydawania decyzji administracyjnych na podstawie ustawy o ochronie osób i mienia. Według Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji umieszczenie spornego obiektu w odpowiednich wykazach i ewidencjach, o których mowa w cytowanej ustawie, następuje ze względu na ustawowe zaliczenie magazynów rezerw państwowych do obiektów ważnych z punktu widzenia obronności Państwa. Nie decyduje zaś tutaj stopień wykorzystania danego obiektu na wspomniane cele, czy też kwestia zabezpieczenia danego obiektu pod kątem jego ochrony. Stosownie do treści art. 21 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. z 1995 r. Nr 74, poz. 368 ze zm.) Sąd sprawuje w zakresie swej właściwości kontrolę pod względem zgodności z prawem, jeśli ustawa nie stanowi inaczej. Analizując pod tym kątem skargę, nie zasługuje ona, zdaniem NSA, na uwzględnienie. W pierwszej kolejności należy się zgodzić ze stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, że Prezes Agencji Rynku Rolnego nie jest organem administracji publicznej uprawnionym do prowadzenia wykazów obiektów chronionych i wydawania decyzji administracyjnych na podstawie ustawy o ochronie osób i mienia. Wprawdzie na podstawie przepisu art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 1990 r. o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 142, poz. 951 ze zm.) wspomniana Agencja podlega Prezesowi Rady Ministrów, jednakże okoliczność ta, sama przez się, nie nadaje Prezesowi Agencji Rynku Rolnego statusu organu administracji publicznej. Agencja funkcjonuje bowiem na rynku na zasadach zbliżonych do przedsiębiorców. I tak Agencja posiada osobowość prawną, nie odpowiada za zobowiązania Skarbu Państwa, a także i Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania Agencji (art. 2 ustawy o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego). Ponadto Agencja prowadzi samodzielną gospodarkę finansową i ewidencję księgową, dotyczącą gospodarowania rezerwami państwowymi oraz działalności interwencyjnej na rynku produktów rolnych, zgodnie z przepisami obowiązującymi osoby prawne i niniejszą ustawą (art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy). Trafne jest także stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, iż do kompetencji Prezesa Agencji Rynku Rolnego nie należy umieszczanie obiektów magazynowych, w tym spornego obiektu, w odpowiednich wykazach i ewidencjach, o których mowa w ustawie o ochronie osób i mienia. W świetle bowiem § 5 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 listopada 1996 r. w sprawie nadania statutu Agencji Rynku Rolnego (Dz. U. z 1996 r. Nr 138, poz. 641 ze zm.) kompetencje decyzyjne Prezesa Agencji są ograniczone do podejmowania decyzji w sprawie pracowników w Centrali Agencji Rynku Rolnego oraz dyrektorów oddziałów terenowych. Nie może być zatem skutecznie zakwestionowana, jako oparta na przepisach art. 5 ust. 5 i ust. 6 komentowanej ustawy, kompetencja Wojewody P. w przedmiocie zaliczenia magazynu skarżącej do obiektu ważnego z punktu widzenia obronności, interesu gospodarczego państwa lub bezpieczeństwa publicznego. Magazyny rezerw państwowych są bowiem zaliczone, z mocy prawa, do obszarów, obiektów i urządzeń ważnych dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego (art. 5 ust. 2 pkt 1 lit. c komentowanej ustawy). W świetle cytowanych wyżej przepisów zaliczenie magazynu rezerw państwowych do kategorii wspomnianych obszarów i obiektów nie jest zatem uzależnione od poziomu wykorzystania danego magazynu na wspomniane wyżej potrzeby. Tym samym omawiany charakter obiektu posiadanego przez skarżącą nakłada na nią obowiązek zapewnienia jego ochrony przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne (art. 5 ust. 1 komentowanej ustawy). Nie znajduje zatem uzasadnienia, leżąca u podłoża wniesionej skargi, próba uchylenia się skarżącej od obowiązku zapewnienia należytej ochrony administrowanego przez nią magazynu rezerw państwowych zgodnie z wymogami cytowanej ustawy. Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji NSA słusznie nie dopatrzył się naruszenia prawa i skargę oddalił.

Art. 6. [Kompetencje]

1. Ogólne założenia ochrony. Przedsiębiorcy i kierownicy jednostek organizacyjnych, w celu ochrony wartości pieniężnych, są obowiązani zapewnić bezpośrednią ochronę fizyczną budynków, pomieszczeń i pojazdów przeznaczonych do ich przechowywania lub transportu, lub też wykonać techniczne zabezpieczenie tych budynków, pomieszczeń i pojazdów. Ochronie fizycznej lub zabezpieczeniu technicznemu zgodnie z planem ochrony podlegają budynki i pomieszczenia przeznaczone do przechowywania wartości pieniężnych, które zostały umieszczone w prowadzonej przez wojewodę ewidencji obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie. Ochronie takiej podlegają również jednostki nieobjęte wprawdzie ewidencją, lecz ważne z punktu widzenia gospodarczego lub publicznego. Zezwolenie na utworzenie wewnętrznej służby ochrony w jednostce nieobjętej ewidencją wydaje w drodze decyzji administracyjnej właściwy terytorialnie komendant wojewódzki Policji na wniosek kierownika tej jednostki. Plan ochrony, o którym mowa, powinien uwzględniać charakter produkcji lub rodzaj działalności jednostki, analizę stanu potencjalnych zagrożeń i aktualnego stanu jej bezpieczeństwa, podawać ocenę aktualnego stanu ochrony jednostki, zawierać dane dotyczące specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej, w tym w szczególności, stan etatowy, rodzaj oraz ilość uzbrojenia i wyposażenia, sposób zabezpieczenia broni i amunicji. Powinien również zawierać dane dotyczące rodzaju zabezpieczeń technicznych oraz zasady organizacji i wykonywania ochrony jednostki. Przedsiębiorcy i kierownicy innych jednostek organizacyjnych, to znaczy niewymienionych w ewidencji, powinni zapewnić w budynkach i pomieszczeniach, w których przechowywane są wartości pieniężne, co najmniej zabezpieczenie techniczne. Zabezpieczenie techniczne wartości pieniężnych jest realizowane w formie zastosowania odpowiednich pomieszczeń, pojazdów przystosowanych lub specjalnych (bankowozów) oraz właściwych systemów alarmowych, a także innych środków w przypadku konieczności i zarazem możliwości transportu pieszego. Przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne wykonujące zabezpieczenie budynków i pomieszczeń oraz pojazdów są zobowiązani stosować urządzenia zabezpieczenia technicznego, posiadające świadectwa badań jakościowych lub kwalifikacyjne, certyfikaty, a także inne dokumenty, potwierdzające ich zgodność z obowiązującymi normami, wydane przez upoważnioną jednostkę. W razie wystąpienia w tych budynkach i pomieszczeniach niesprawności systemów alarmowych trwającej dłużej niż 12 godzin, liczbę posterunków bezpośredniego dozoru tych budynków i pomieszczeń zwiększa się do czasu usunięcia niesprawności o co najmniej jednoosobowy posterunek doraźny. Natomiast, jeżeli niesprawność systemów alarmowych wystąpiła poza godzinami pracy chronionej jednostki albo spodziewany czas naprawy urządzeń przekracza określoną liczbę godzin, posterunek doraźny tworzy co najmniej dwóch pracowników ochrony, w tym jeden uzbrojony. Wszystkich pracowników ochrony wyposaża się w niezbędne środki łączności zewnętrznej.

2. Standard pomieszczenia. Rodzaj pomieszczenia, w którym przechowywane są wartości pieniężne, jest uzależniony od wysokości tych wartości, miejscu i czasu przechowywania. Pomieszczenia te z dostępem częściowym lub całkowitym są klasyfikowane według klasy odporności na włamanie, minimalnej wartości odporności na włamanie (RU), klasy zamka, dopuszczalnego limitu wartości pieniężnych (w jednostkach obliczeniowych) przechowywanych w pomieszczeniach i urządzeniach, systemów alarmowych (klasy niższej od SA3 lub co najmniej SA3).

3. Warunki techniczne pojazdów. Transport wartości pieniężnych jest wykonywany pojazdami przystosowanymi lub specjalnymi. Samochód dostawczy przystosowany do transportu wartości pieniężnych powinien być wyposażony w: okna wykonane z materiału o zwiększonej odporności na przebicie i rozbicie, bez możliwości ich otwierania, drzwi z mechanizmem automatycznego blokowania, elektromechaniczny zawór odcięcia dopływu paliwa lub prądu, wydzielony przedział ładunkowy do przewozu wartości pieniężnych, wykonany z blachy stalowej o grubości co najmniej 1 mm, łączonej w sposób trwały, z odrębnymi drzwiami z zamkiem o wysokiej klasie odporności na włamanie (co najmniej klasy "A"), radiowy, optyczny lub akustyczny system alarmowy, środki łączności wewnętrznej i zewnętrznej, pojemnik stalowy lub walizkę specjalistyczną ze stojakiem służącym do przechowywania wartości pieniężnych podczas transportu, zamontowane w przedziale ładunkowym. Pojemnik stalowy i stojak powinny być zamontowane w sposób uniemożliwiający ich odłączenie od podłoża przy zamkniętych zamkach i ryglach. Pokrywa pojemnika powinna być zamykana co najmniej na jeden zamek trójpunktowy jednokluczowy, o minimum pięciu zastawkach w pełni zamiennych. Samochód osobowy przystosowany do przewozu wartości pieniężnych powinien posiadać drzwi z mechanizmem automatycznego blokowania, elektromechaniczny zawór odcięcia dopływu paliwa lub prądu, radiowy, optyczny lub akustyczny system alarmowy, środki łączności wewnętrznej i zewnętrznej oraz pojemnik stalowy lub walizkę specjalistyczną ze stojakiem służącym do przechowywania wartości pieniężnych podczas transportu, zamontowane w przedziale ładunkowym. Natomiast samochód specjalny powinien posiadać seryjną konstrukcję skrzyniową z wyodrębnionym przedziałem ładunkowym i wzmocnionym zawieszeniem, opancerzony przedział osobowy z 5 miejscami oraz całkowicie odrębny przedział ładunkowy, wzmocniony stalą konstrukcyjną wyższej jakości, łączoną w sposób trwały. Przedział ładunkowy powinien posiadać tylko jedne drzwi zewnętrzne, np. drzwi tylne dwuskrzydłowe z blokadą ryglowania jednego skrzydła przez drugie i możliwością mocowania do ścian przedziału w położeniu otwartym z zawiasami o sworzniach zabezpieczonych przed wybiciem. Drzwi powinny być wyposażone w dodatkowy zamek wierzchni jednostronny przerabialny o minimum siedmiu płaskich zastawkach. Wyłożenie wewnętrznej powierzchni przedziału ładunkowego powinno być ognioodporne i trwałe, w szczególności odporne na uszkodzenia w czasie załadunku i wyładunku wartości pieniężnych. Przedział ładunkowy powinien być oświetlony tak, aby istniała możliwość jego obserwacji przez szklany wziernik o średnicy 60 mm z przedziału osobowego. Samochód ten powinien być wyposażony w sygnalizator alarmowy o zmiennym tonie mocowany w przedziale silnikowym, którego włącznik powinien być łatwo dostępny dla kierowcy lub członka zespołu konwojującego oraz samoczynnie włączający się przy próbie niepowołanego otwarcia każdych drzwi, sygnalizację alarmową połączoną ze światłami awaryjnymi i sygnalizatorem alarmowym o zmiennym tonie oraz włącznikiem rozrusznika i blokadą dopływu paliwa, elektromechaniczny zawór odcinający dopływ paliwa lub inne urządzenie dające taki sam skutek, urządzenia łączności radiowej, a także przedział osobowy, zbiornik paliwa, oszklenie kabiny odporne na przestrzelenie pociskami kalibru 7,62 mm z rdzeniem stalowym, wystrzeliwanymi z karabinka AK 47. Silnik powinien mieć system gaśniczy oraz zbiornik paliwa wykonany w sposób zabezpieczający przed wybuchem. Dla większej skuteczności zabezpieczeń system kontroli zamknięcia drzwi powinien być połączony z ogólnym systemem zamknięcia z sygnalizowaniem dla każdych drzwi alarmowym sygnałem dźwiękowym oraz światłami, a także elektryczną blokadą drzwi sterowaną z kabiny kierowcy. Wszystkie urządzenia elektryczne powinny posiadać instalację uniemożliwiającą zakłócenie przez urządzenia zewnętrzne. Koła omawianego pojazdu powinny posiadać wkładki masywowe, które po zniszczeniu opony umożliwią dalszą jazdę na odcinku do 15 km z prędkością 50 km/h. Samochód do przewozu wartości pieniężnych powinien posiadać świadectwo homologacji oraz atesty na opancerzenie i oszklenie przedziału osobowego. Samochody specjalne przewożące wartości pieniężne mogą być wyposażone w przepustkę specjalną "W" stanowiącą dokument zwalniający od kontroli drogowej. Przepustkę wydaje Komendant Główny Policji, na wniosek kierownika jednostki organizacyjnej chronionej przez wewnętrzną służbę ochrony lub przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia w formie konwojowania wartości pieniężnych. Ochrona bankowych transportów wartości pieniężnych organizowanych przez jednostki organizacyjne Narodowego Banku Polskiego i innych banków lub transportów specjalnych może być wzmocniona przez funkcjonariuszy Policji na zasadach określonych w umowie zawartej między Prezesem Narodowego Banku Polskiego lub prezesem innego banku a Komendantem Głównym Policji.

4. Systemy alarmowe. Wyróżniamy następujące rodzaje systemów alarmowych stosowanych do ochrony obiektów i pojazdów, a mianowicie: systemy alarmowe włamania, telewizyjne systemy nadzoru, systemy kontroli dostępem, systemy alarmowe osobiste, systemy transmisji alarmu, systemy alarmowe napadowe, samochodowe systemy alarmowe, systemy alarmowe mieszane oraz systemy alarmowe zintegrowane. Zainstalowane w obiektach bankowych Narodowego Banku Polskiego systemy sygnalizacji alarmowej muszą być podłączone do najbliższej jednostki Policji pełniącej całodobowo służbę lub do jednostki Policji monitorującej systemy alarmowe, wskazanej przez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Warunki podłączenia określa umowa zawarta pomiędzy Prezesem Narodowego Banku Polskiego a Komendantem Głównym Policji.

Wprawdzie nie ma idealnego systemu alarmowego, który mógłby całkowicie uniemożliwić dokonanie włamania, to jednak zastosowanie systemów mylących w konsekwencji może okazać najskuteczniejsze.

5. Liczebność konwoju. Wartości pieniężne większe niż 1 jednostka obliczeniowa transportuje się pojazdami specjalnymi lub przystosowanymi, a wartości powyżej 20 jednostek obliczeniowych wykonuje się tylko przy użyciu pojazdów specjalnych. Ochronę przewożonych wartości zapewniają konwojenci wyposażeni w wewnętrzne i zewnętrzne środki łączności, których uzbrojenie określają odrębne przepisy. Konwojenci powinni być wyposażeni w środki ochrony osobistej. Ich liczba jest uzależniona od stopnia ryzyka. Tak więc transport wartości pieniężnych jest chroniony co najmniej przez: jednego konwojenta - przy przewozie wartości pieniężnych do 5 jednostek obliczeniowych, dwóch konwojentów - przy przewozie wartości pieniężnych powyżej 5 do 15 jednostek obliczeniowych, trzech konwojentów - przy przewozie wartości pieniężnych powyżej 15 do 50 jednostek obliczeniowych, czterech konwojentów - przy przewozie wartości pieniężnych powyżej 50 jednostek obliczeniowych. Przy transporcie wartości pieniężnych powyżej 30 jednostek obliczeniowych samochodem specjalnym należy do transportu przydzielić samochód ubezpieczający. W przypadku transportowania wartości pieniężnych kolumną samochodów należy do transportu przydzielić dwa samochody ubezpieczające, ustalając liczebność grupy konwojowej, liczącej po dwóch konwojentów na samochód ubezpieczający i po jednym konwojencie na każdy samochód przewożący wartości pieniężne. Konwój wartości pieniężnych transportowanych drogą lotniczą wykonuje co najmniej dwóch pracowników ochrony, którzy mogą być nieuzbrojeni.

6. Konwój pieszy. Wartości pieniężne mogą być także przenoszone. Ma to miejsce wówczas, gdy wartości nie przekraczają 1 jednostki obliczeniowej, a równocześnie użycie pojazdu mechanicznego nie jest uzasadnione ze względu na odległość dzielącą jednostkę, w której wartości pieniężne są pobierane, od jednostki, do której są transportowane. Warunkiem umożliwiającym taki transport jest użycie odpowiedniego zabezpieczenia technicznego. W przypadku gdy przenoszone wartości pieniężne przekraczają 0,3 jednostki obliczeniowej osoba transportująca jest chroniona przez co najmniej jednego pracownika ochrony, który może być nieuzbrojony.

7. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz. 858, zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 17, poz. 221), obowiązujące od dnia 24 grudnia 1998 r., z wyjątkiem § 7 ust. 2, który wszedł w życie w dniu 24 października 1999 r.

Art. 7. [Plan ochrony]

1. Wśród obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie szczególną troską należy otoczyć banki. Przez ochronę banku należy rozumieć ochronę nie tylko wartości pieniężnych i urządzeń bankowych, ale przebywających w nich pracowników oraz klientów. Wymaga tego interes gospodarczy państwa, który podlega szczególnej ochronie. Z punktu widzenia szeroko pojętego bezpieczeństwa poczesne miejsce w systemie zabezpieczeń zajmuje plan ochrony obiektu. Nie można się ograniczać jedynie do kwestii formalnej, a więc dokonania uzgodnienia planu ochrony między kierownikiem jednostki, który bezpośrednio zarządza obiektami i urządzeniami podlegającymi ochronie, a właściwym terytorialnie komendantem wojewódzkim Policji. Równie ważne, jeżeli nie ważniejsze, jest wypracowanie wewnętrznych procedur w zakresie bezpieczeństwa banku, w tym w szczególności z zakresu postępowania pracowników banku w sytuacji zagrożenia. Nowe rodzaje "skutecznych" zagrożeń przekonują, że nawet najnowocześniejsze urządzenia alarmowe zawodzą, gdy przeciwstawia się im negatywny czynnik natury ludzkiej. Czy istnieje możliwość wyeliminowania ryzyka operacyjnego? Przede wszystkim, czym jest to ryzyko. To jest oczywiście działalność przestępcza, której skutkiem jest napad na bank. Prostym sposobem zapobiegnięcia temu negatywnemu skutkowi jest odcięcie grup przestępczych od źródła informacji. Wiadomo bowiem, że napad na bank nie jest efektem działania grupy przypadkowych amatorów, lecz zawodowców, którzy decydują się na "skok" po uprzednim rozpoznaniu możliwości w korelacji z ryzykiem "wpadki". Zatem skuteczność przeciwdziałania upatruję przede wszystkim w doborze pracowników ochrony, szczycących się nieskazitelnością. Nadto musi dobrze funkcjonować stały proces kontroli wewnętrznej prowadzony w sposób niejawny. Pracownicy ochrony mogą wiedzieć, że są kontrolowani, a ich zachowanie rejestrowane, ale nie mają możliwości temu przeciwdziałać (np. przez wyłączenie kamery). Następnie utrwalony obraz i dźwięk powinny być poddawane stałej (nie przypadkowej) i systematycznej analizie. Wielokrotnie jest tak, że nagrane taśmy leżą odłogiem miesiącami i nikt do nich nie zagląda, chyba że nastąpiło zdarzenie, którego przebieg trzeba ustalić w drodze czynności wyjaśniających. Niewątpliwie zaawansowane technologie powinny być w dyspozycji pracowników ochrony, ale również owa technologia ma chronić bank przed nieuczciwymi podmiotami.

2. Kluczem do rozwiązania problemu może być więc jedynie najwyższa staranność przy realizacji zalecenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego skierowanego do prezesów banków w sprawie ochrony osób i mienia w bankach (zob. pismo z dnia 9 marca 2001 r., sygn. NB/BI/III/97/01, "Prawo Bankowe" 2001, nr 4, s. 83, "Glosa" 2001, nr 4, s. 39). Zdaniem Prezesa NBP podstawowe znaczenie dla zarządzania ryzykiem operacyjnym w banku ma wprowadzenie adekwatnej polityki bezpieczeństwa, obejmującej określenie wymogów w zakresie bezpieczeństwa, wprowadzenie polityki bezpieczeństwa, dokumentowanie polityki bezpieczeństwa, monitorowanie realizacji polityki bezpieczeństwa oraz wprowadzanie zmian. W przypadku korzystania przez bank z usług podmiotów trzecich zarządzanie ryzykiem operacyjnym powinno obejmować usługodawcę i uwzględniać konsekwencje wynikające z braku bezpośredniej kontroli nad realizacją usług. Zarząd i rada nadzorcza banku, ponoszące pełną odpowiedzialność za funkcjonowanie banku, także w zakresie realizacji czynności powierzonych podmiotom zewnętrznym, mają obowiązek analizowania ryzyka, na jakie jest narażony bank, zarówno przed podpisaniem właściwej umowy, jak i po rozpoczęciu świadczenia usług przez podmiot zewnętrzny, oraz badania wpływu tego ryzyka na profil ryzyka banku. Zarząd i rada nadzorcza banku powinny znać i przewidywać kluczowe rodzaje ryzyka wynikające z powierzenia określonych czynności podmiotowi zewnętrznemu, a także ich znaczenie dla bezpiecznego funkcjonowania banku w przyszłości. Poruszony problem niewątpliwie wskazuje wyraźnie nie tylko na ważność rangi i znaczenia art. 10 komentowanej ustawy, ale jego ponadczasowości. Przepis ten uprawnia kierownictwa banków do objęcia planami ochrony, uzgodnionymi z właściwymi komendantami wojewódzkimi Policji, wszystkich placówek bankowych, a nie tylko jednostek ujętych w wykazie sporządzanym na podstawie art. 5 ust. 3 komentowanej ustawy. Z tego względu niezbędny jest systematyczny przegląd procedur w zakresie bezpieczeństwa banku, ze szczególnym uwzględnieniem zabezpieczeń fizycznych. W przypadku korzystania przez banki z usług podmiotów zewnętrznych weryfikacja powinna obejmować usługodawcę oraz dotyczyć potencjalnych konsekwencji wynikających z braku bezpośredniej kontroli nad realizacją usług. Kontrola wewnętrzna ma uwzględniać zagadnienia związane z systemami bezpieczeństwa stosowanymi w jednostkach organizacyjnych banków, przy czym szczególną wagę należy przywiązywać do ustalania odpowiedzialności poszczególnych pracowników za powierzone zadania. Z kolei analiza zagrożeń powinna obejmować znajomość zjawiska, metody jego minimalizowania, odstraszanie przestępców oraz aktywne środki ostrożności i wreszcie standard weryfikowania planów awaryjnych pod kątem postępowania służby ochrony i pracowników banku na wypadek sytuacji zagrożenia.

Rozdział 3

Wewnętrzne służby ochrony

Art. 8. [Rola wewnętrznych służb ochrony]

1. Wewnętrznymi służbami ochrony są uzbrojone i umundurowane zespoły pracowników powołane do ochrony instytucji lub ich jednostek organizacyjnych. Do zakresu działania wewnętrznej służby ochrony należy: zapewnienie bezpieczeństwa osób znajdujących się w granicach chronionych obszarów i obiektów jednostki, ochrona obiektów, pomieszczeń i urządzeń jednostki przed dostępem do nich osób nieuprawnionych, ochrona mienia jednostki przed kradzieżą, zniszczeniem lub uszkodzeniem, konwojowanie mienia jednostki, zapobieganie zakłóceniom porządku na terenie jednostki oraz zawiadamianie kierownika jednostki o zdarzeniach powodujących naruszenie porządku, ujawnianie faktów dewastacji mienia jednostki, niezwłoczne zawiadamianie organów ścigania o czynach przestępnych zaistniałych na terenie jednostki i zabezpieczanie miejsca ich popełnienia do czasu przybycia organów ścigania. Obowiązkiem szefa ochrony jest: opracowywanie planu ochrony i innej dokumentacji ochronnej, organizowanie ochrony jednostki, planowanie zadań dla podległych pracowników ochrony, kierowanie oddziałem, sprawowanie nadzoru i kontroli nad wykonywaniem zadań ochrony, prowadzenie instruktaży i zajęć szkoleniowych z pracownikami ochrony oraz dokumentowanie tych czynności, podejmowanie działań zmierzających do stałego doskonalenia form i metod ochrony jednostki, dokonywanie okresowych pisemnych analiz i ocen stanu bezpieczeństwa jednostki, informowanie kierownika jednostki o stanie zagrożenia i ochrony jednostki, sprawowanie nadzoru nad przechowywaniem broni i amunicji oraz ich ewidencjonowaniem, udział w naborze pracowników ochrony. Zastępca szefa ochrony: wykonuje obowiązki szefa ochrony podczas jego nieobecności oraz zadania zgodnie z podziałem pracy ustalonym przez szefa ochrony, kieruje pododdziałem i wykonuje polecenia szefa ochrony. Do dowódcy zmiany należy: organizowanie wykonywania zadań przez pracowników podległej zmiany zgodnie z dokumentacją ochronną, dokonywanie obchodów jednostki oraz instruowanie i kontrolowanie wykonywania zadań przez pracowników ochrony, przeprowadzanie interwencji w związku z zaistniałymi zagrożeniami bezpieczeństwa jednostki, wydawanie z magazynu broni, amunicji i środków przymusu bezpośredniego, wykonywanie poleceń przełożonych służbowych. W przypadku bezzmianowej organizacji ochrony jednostki czynności należące do zakresu działania dowódcy zmiany wykonuje szef ochrony lub jego zastępca. Do zakresu kompetencji wartowników-konwojentów należy: utrzymywanie w gotowości do natychmiastowego użycia przydzielonej broni, środków przymusu bezpośredniego oraz innego wyposażenia, wykonywanie zadań wynikających z tabeli służby i innej dokumentacji ochronnej oraz poleceń przełożonych służbowych. Nazwę wewnętrznej służby ochrony, która zaczyna się od wyrazu "Straż" lub "Służba", tworzy kierownik jednostki, w której określona służba działa, uwzględniając rodzaj działalności lub charakter produkcji jednostki albo nazwę chronionego obszaru, obiektu lub urządzenia.

2. Podjęcie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji, określającej zakres i formy prowadzenia tych usług. Koncesji nie wymaga działalność gospodarcza w zakresie zabezpieczenia technicznego, polegającego na montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania, jak również montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach zainstalowania, pod warunkiem że nie dotyczy obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie.

Art. 9. [Podległość wewnętrznej służby ochrony]

Pracownicy ochrony wykonują polecenia kierownika jednostki organizacyjnej, który jest ich przełożonym. Jeżeli w ramach nadzoru stwierdzi uchybienia w realizacji zadań określonej służby, może skierować do komendanta wojewódzkiego Policji wniosek o cofnięcie w drodze decyzji administracyjnej zezwolenia na działalność wewnętrznej służby ochrony.

Art. 10. [Zezwolenie na utworzenie wewnętrznej służby ochrony]

1. Obowiązkowej ochronie sprawowanej przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne wspierane odpowiednim zabezpieczeniem technicznym podlegają obszary, obiekty i urządzenia szczególnie ważne dla obronności i interesu gospodarczego kraju, a także bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa. Wyróżniamy 4 stopnie ważności, którym są przyporządkowane określone obiekty dotyczące: 1) obronności państwa, 2) interesu gospodarczego państwa, 3) bezpieczeństwa publicznego i 4) innych ważnych interesów państwa. Ważnymi dla obronności państwa są niewątpliwie zakłady produkcji specjalnej oraz zakłady, w których prowadzone są prace naukowo-badawcze lub konstruktorskie w zakresie takiej produkcji, zakłady produkujące, remontujące i magazynujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy oraz magazyny rezerw państwowych. Zapewnienie ochrony interesu gospodarczego państwa należy do zakładów mających bezpośredni związek z wydobyciem surowców mineralnych o strategicznym znaczeniu dla państwa, portów morskich i lotniczych, banków i przedsiębiorstw wytwarzających, przechowujących bądź transportujących wartości pieniężne w znacznych ilościach. Z kolei bezpieczeństwo publiczne gwarantują w szczególności: zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków, zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej, rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekomunikacyjne, zapory wodne i śluzy oraz inne urządzenia znajdujące się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne. Istotnymi z punktu widzenia innych, a więc niewymienionych, lecz równie ważnych, interesów państwa są: zakłady o unikalnej produkcji gospodarczej, obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe, muzea i inne obiekty, w których są zgromadzone dobra kultury narodowej i archiwa państwowe. Na terenie innych niewymienionych wyżej obiektów może być utworzona wewnętrzna służba ochrony, jeżeli uzasadnia to ważny interes gospodarczy lub publiczny. Wówczas obiekt taki zostaje - zgodnie z treścią art. 5 ust. 6 ustawy - ujęty w ewidencji prowadzonej przez wojewodę.

2. Wniosek (ust. 2) powinien zawierać plan ochrony uwzględniający charakter produkcji lub rodzaj działalności jednostki, analizę stanu potencjalnych zagrożeń i aktualnego stanu bezpieczeństwa jednostki, ocenę aktualnego stanu ochrony jednostki, dane dotyczące specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej, a w tym stan etatowy, rodzaj oraz ilość uzbrojenia i wyposażenia, sposób zabezpieczenia broni i amunicji, oraz dane dotyczące rodzaju zabezpieczeń technicznych, zasady organizacji i wykonywania ochrony jednostki.

3. Przepis (ust. 3) nie dotyczy oddziału wart cywilnych, których obowiązkiem jest: zapewnienie ochrony terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych, strzeżenie przed kradzieżą, zniszczeniem lub uszkodzeniem powierzonego mienia wojskowego, znajdującego się na określonych terenach, kontrolowanie dokumentów uprawniających do wstępu, wjazdu i przebywania na tych terenach, wynoszenia lub wywożenia mienia oraz uniemożliwienie nielegalnego wejścia osób postronnych, współpraca z wojskowymi organami porządkowymi. Kwestie tę reguluje rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 czerwca 1999 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony działających na terenach komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej (Dz. U. Nr 58, poz. 619), wydane na podstawie art. 14 ustawy (obowiązuje od dnia 11 lipca 1999 r.). Rozporządzenie określa dla wewnętrznych służb ochrony działających na terenach komórek i jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej warunki i tryb ich tworzenia, strukturę organizacyjną i zakres działania, uzbrojenie i wyposażenie, warunki zatrudnienia pracowników, umundurowanie i odznaki służbowe. Szczegółowy zakres działania służby ochronnej określają dowódcy jednostek wojskowych, na podstawie odrębnych przepisów.

Art. 11. [Tryb wydawania zezwoleń na utworzenie wewnętrznej służby ochrony]

1. W chwili wydania na uzasadniony ważnym interesem gospodarczym lub publicznym wniosek uprawnionego organu zezwolenia na utworzenie wewnętrznej służby ochrony w jednostce, w skład której nie wchodzą obszary, obiekty i urządzenia umieszczone w prowadzonej przez wojewodę ewidencji (art. 5 ust. 5 ustawy), przedmiotową służbę ochrony mogą pełnić jedynie osoby posiadające licencję pracownika ochrony fizycznej. Obowiązek posiadania licencji dotyczy również pracowników zabezpieczenia technicznego, polegającego na montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania, a także montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach zainstalowania. Do sytuacji takiej nie ma więc zastosowania art. 15 ust. 2 komentowanej ustawy.

2. Wymieniony w ust. 2 pkt 2 termin jest liczony od daty prawomocności decyzji zezwalającej na działalność wewnętrznej służby ochrony. Chodzi o to, że cofnięcie przedmiotowego zezwolenia nastąpi obligatoryjnie w dniu następującym po upływie 3 miesięcy, jeżeli tego dnia wewnętrzna służba ochrony nie będzie w pełnowartościowej gotowości do wykonywania zadań z zakresu ochrony. Zatem konsekwentne dążenie przedsiębiorcy do realizacji powziętego wcześniej zamiaru rodzi konieczność przeprowadzenia niemal od początku całej procedury uzyskiwania zezwolenia.

Art. 12. [Współdziałanie ochrony z Policją]

Współpracę, o której mowa, reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad współpracy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi) (Dz. U. Nr 161, poz. 1108), wydane na podstawie art. 47 ustawy (obowiązuje od dnia 13 stycznia 1999 r.). Chodzi o współdziałanie specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi) w zakresie wykonywanych zadań ochrony osób i mienia. Współpracę tę kierownik jednostki chronionej przez formacje ochronne podejmuje odpowiednio z właściwym terytorialnie: komendantem jednostki organizacyjnej Policji, kierownikiem jednostki ochrony przeciwpożarowej, szefem obrony cywilnej, komendantem straży gminnej (miejskiej). Współpraca z Policją polega w szczególności na: wymianie informacji o zagrożeniach w zakresie bezpieczeństwa osób i mienia oraz zakłócania spokoju i porządku publicznego, współdziałaniu w celu utrzymania spokoju i porządku publicznego podczas zgromadzeń, imprez artystycznych, rozrywkowych i sportowych, w zakresie określonym w odrębnych przepisach, współdziałaniu przy zabezpieczaniu miejsc popełnienia przestępstw i wykroczeń w granicach chronionych obszarów, obiektów lub urządzeń, wzajemnych konsultacjach doskonalących metody współpracy. Zasady te dotyczą również współpracy formacji ochronnych ze strażami gminnymi (miejskimi). Natomiast współpraca formacji ochronnych z jednostkami ochrony przeciwpożarowej polega na podejmowaniu działań ochronnych i zabezpieczających w przypadku wystąpienia w granicach chronionych obszarów, obiektów lub urządzeń pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, w szczególności na: wymianie informacji o powstałych zagrożeniach, wprowadzaniu na teren chronionych obszarów i obiektów jednostek ratowniczych, współdziałaniu przy przeprowadzaniu bezpiecznej ewakuacji ludzi i mienia, zabezpieczaniu miejsc po pożarze, klęsce żywiołowej lub innym miejscowym zagrożeniu, w tym uratowanego mienia. Zasady dotyczą współpracy formacji ochronnych z obroną cywilną.

Art. 13. [Ustawowa delegacja]

1. Tryb tworzenia wewnętrznych służb ochrony. Nazwę wewnętrznej służby ochrony, która zaczyna się od wyrazu "Straż" lub "Służba", tworzy kierownik jednostki, w której określona służba działa, uwzględniając rodzaj działalności lub charakter produkcji jednostki, albo nazwę chronionego obszaru, obiektu lub urządzenia. Obowiązkowej ochronie sprawowanej przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne wspierane odpowiednim zabezpieczeniem technicznym podlegają obszary, obiekty i urządzenia szczególnie ważne dla obronności i interesu gospodarczego kraju, a także bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa. Wyróżniamy 4 stopnie ważności, którym są przyporządkowane określone obiekty dotyczące: 1) obronności państwa, 2) interesu gospodarczego państwa, 3) bezpieczeństwa publicznego i 4) innych ważnych interesów państwa. Ważnymi dla obronności państwa są niewątpliwie zakłady produkcji specjalnej oraz zakłady, w których są prowadzone prace naukowo-badawcze lub konstruktorskie w zakresie takiej produkcji, zakłady produkujące, remontujące i magazynujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy oraz magazyny rezerw państwowych. Zapewnienie ochrony interesu gospodarczego państwa należy do zakładów mających bezpośredni związek z wydobyciem surowców mineralnych o strategicznym znaczeniu dla państwa, portów morskich i lotniczych, banków i przedsiębiorstw wytwarzających, przechowujących bądź transportujących wartości pieniężne w znacznych ilościach. Z kolei bezpieczeństwo publiczne gwarantują w szczególności: zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków, zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej, rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekomunikacyjne, zapory wodne i śluzy oraz inne urządzenia znajdujące się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne. Istotnymi z punktu widzenia innych, a więc niewymienionych, lecz równie ważnych, interesów państwa są: zakłady o unikalnej produkcji gospodarczej, obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe, muzea i inne obiekty, w których są zgromadzone dobra kultury narodowej i archiwa państwowe. Celem zapewnienia należytej ochrony w wymienionych obiektach tworzy się wewnętrzne służby ochrony. Rozpoczynają one funkcjonowanie w terminie 3 miesięcy od daty uzgodnienia z właściwym terytorialnie komendantem wojewódzkim Policji planu ochrony, po uprzednim wpisaniu do rejestru prowadzonego przez wojewodę. Potwierdzeniem powołania wewnętrznej służby ochrony jest protokół sporządzony przez komisję powołaną na mocy decyzji komendanta wojewódzkiego Policji. W jej skład wchodzą: przedstawiciel komendanta wojewódzkiego Policji jako przewodniczący komisji oraz dwie osoby wyznaczone przez kierownika jednostki jako jej członkowie. Komisja ma obowiązek sprawdzenia danych dotyczących specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej, a w tym: stanu etatowego, rodzaju oraz ilości uzbrojenia i wyposażenia, sposobu zabezpieczenia broni i amunicji, rodzaju zabezpieczeń technicznych zasad organizacji i wykonywania ochrony jednostki. Powyższe dane zawiera uzgodniony plan ochrony.

2. Struktura organizacyjna. Strukturę organizacyjną wewnętrznej służby ochrony, w zależności od rodzaju i wielkości jednostki, mogą tworzyć: oddziały, pododdziały lub samodzielne posterunki. W zależności od składu struktury organizacyjnej w wewnętrznej służbie ochrony można tworzyć stanowiska służbowe: szefa ochrony, zastępcy szefa ochrony, dowódcy zmiany, starszego wartownika-konwojenta, wartownika-konwojenta, młodszego wartownika-konwojenta.

3. Zakres działania. Do zakresu działania wewnętrznej służby ochrony należy: zapewnienie bezpieczeństwa osób znajdujących się w granicach chronionych obszarów i obiektów jednostki, ochrona obiektów, pomieszczeń i urządzeń jednostki przed dostępem do nich osób nieuprawnionych, ochrona mienia jednostki przed kradzieżą, zniszczeniem lub uszkodzeniem, konwojowanie mienia jednostki, zapobieganie zakłóceniom porządku na terenie jednostki oraz zawiadamianie kierownika jednostki o zdarzeniach powodujących naruszenie porządku, ujawnianie faktów dewastacji mienia jednostki, niezwłoczne zawiadamianie organów ścigania o czynach przestępnych zaistniałych na terenie jednostki i zabezpieczanie miejsca ich popełnienia do czasu przybycia organów ścigania. Do obowiązków szefa ochrony należy: opracowywanie planu ochrony i innej dokumentacji ochronnej, organizowanie ochrony jednostki, planowanie zadań dla podległych pracowników ochrony, kierowanie oddziałem, sprawowanie nadzoru i kontroli nad wykonywaniem zadań ochrony, prowadzenie instruktaży i zajęć szkoleniowych z pracownikami ochrony oraz dokumentowanie tych czynności, podejmowanie działań zmierzających do stałego doskonalenia form i metod ochrony jednostki, dokonywanie okresowych pisemnych analiz i ocen stanu bezpieczeństwa jednostki, informowanie kierownika jednostki o stanie zagrożenia i ochrony jednostki, sprawowanie nadzoru nad przechowywaniem broni i amunicji oraz ich ewidencjonowaniem, udział w naborze pracowników ochrony. Zastępca szefa ochrony wykonuje obowiązki szefa ochrony podczas jego nieobecności oraz zadania zgodnie z podziałem pracy ustalonym przez szefa ochrony, kieruje pododdziałem i wykonuje polecenia szefa ochrony. Do dowódcy zmiany należy: organizowanie wykonywania zadań przez pracowników podległej zmiany zgodnie z dokumentacją ochronną, dokonywanie obchodów jednostki oraz instruowanie i kontrolowanie wykonywania zadań przez pracowników ochrony, przeprowadzanie interwencji w związku z zaistniałymi zagrożeniami bezpieczeństwa jednostki, wydawanie z magazynu broni, amunicji i środków przymusu bezpośredniego, wykonywanie poleceń przełożonych służbowych. W przypadku bezzmianowej organizacji ochrony jednostki, czynności należące do zakresu działania dowódcy zmiany wykonuje szef ochrony lub jego zastępca. Do zakresu kompetencji wartowników-konwojentów należy: utrzymywanie w gotowości do natychmiastowego użycia przydzielonej broni, środków przymusu bezpośredniego oraz innego wyposażenia, wykonywanie zadań wynikających z tabeli służby i innej dokumentacji ochronnej oraz poleceń przełożonych służbowych.

4. Dokumentacja. W wewnętrznych służbach ochrony jest prowadzona dokumentacja ochronna w postaci: tabeli służby wyszczególniającej rodzaj służby, rozmieszczenie pracowników ochrony, ich zadania, obsadę i czas jej pełnienia, dziennika zmiany odzwierciedlającego czas rozpoczęcia i zakończenia zmiany, jej obsadę personalną i rozmieszczenie pracowników ochrony i czasie wykonywania przez nich zadań służbowych, dziennika wydarzeń zawierającego dokładny zapis dotyczący daty i godziny zaistnienia wydarzenia, jego opis, dane personalne osób uczestniczących oraz dane personalne pracowników ochrony, którzy podejmowali interwencje, instrukcji współpracy z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi), instrukcji postępowania pracowników ochrony w przypadku napadu, włamania, pożaru, powodzi i awarii, dziennika szkolenia pracowników ochrony. Jest to dokumentacja zasadnicza. Niezależnie od niej, jeżeli wymagają tego względy ochrony, można prowadzić dokumentację pomocniczą, dotyczącą: instrukcji kontroli ruchu osobowego i materiałowego, instrukcji konwojowania, instrukcji obsługi systemów i urządzeń sygnalizacji alarmowej. Dokumentacja ochronna jest prowadzona w formie pisemnej. Jej karty są kolejno numerowane i sznurowane, a całość lakowana lub pieczętowana.

5. Wyposażenie. Pracownicy wewnętrznej służby ochrony mogą być wyposażeni i uzbrojeni w środki przymusu bezpośredniego i broń palną w ilości umożliwiającej wykonywanie ich zadań. Liczba egzemplarzy broni palnej krótkiej, broni gazowej, ręcznych miotaczy gazu i paralizatorów elektrycznych nie może przekroczyć stanu etatowego dwóch zmian pracowników wewnętrznej służby ochrony. Liczba egzemplarzy broni palnej długiej nie może przekroczyć stanu etatowego pracowników wewnętrznej służby ochrony, niezbędnego do ochrony największej liczby konwojów wykonywanych przez pracowników wewnętrznej służby ochrony w jednym czasie. Normatyw amunicji dla jednostki broni palnej i gazowej, przysługującej pracownikom wewnętrznej służby ochrony, określają przepisy dotyczące zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych. Pracowników wewnętrznej służby ochrony, w zależności od potrzeb, wyposaża się w: łączność bezprzewodową, kamizelki i hełmy kuloodporne, maski przeciwgazowe, latarki elektryczne, środki opatrunkowe, środki transportu. Kierownik jednostki, w której działa wewnętrzna służba ochrony, zapewnia jej pracownikom pomieszczenia, w tym wartownie i pokoje socjalne, umożliwiające im prawidłowe wykonywanie zadań. Pomieszczenia wartowni powinny być wydzielone w sposób uniemożliwiający dostęp osobom postronnym, usytuowane przy głównych wejściach i wjazdach na teren jednostki oraz wyposażone w oświetlenie sztuczne i awaryjne, ogrzewanie, instalację łączności, instalację sygnalizacyjno-alarmową, instalację przeciwpożarową.

6. Umundurowanie. Umundurowanie pracowników wewnętrznych służb ochrony składa się z ubiorów służbowego i specjalnego. W skład ubioru służbowego wchodzą: kurtka mundurowa krótka - w kolorze ciemnogranatowym, kurtka zimowa 3/4 z podpinką - w kolorze ciemnogranatowym lub czarnym, spodnie o kroju prostym lub spódnica o kroju prostym - w kolorze ciemnogranatowym, koszula z długimi rękawami i koszula z krótkimi rękawami - w kolorze niebieskim z czarnymi naramiennikami i patkami kieszeni, czapka okrągła typu garnizonowego - w kolorze czarnym z otokiem koloru ciemnogranatowego, czapka zimowa - w kolorze czarnym, furażerka - w kolorze ciemnogranatowym, pas główny skórzany, pasek skórzany do spodni oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, krawat - w kolorze czarnym, szalik - w kolorze ciemnogranatowym, obuwie - w kolorze czarnym. Natomiast w skład ubioru specjalnego wchodzą: kurtka specjalna - w kolorze ciemnogranatowym, kurtka zimowa 3/4 z podpinką - w kolorze ciemnogranatowym lub czarnym, spodnie specjalne - w kolorze ciemnogranatowym, koszula typu safari z długimi lub z krótkimi rękawami - w kolorze ciemnogranatowym, sweter typu golf lub półgolf - w kolorze czarnym lub granatowym, podkoszulek z krótkimi rękawami - w kolorze czarnym, beret - w kolorze czarnym, czapka letnia typu sportowego i czapka zimowa - w kolorze czarnym, pas główny skórzany, pasek skórzany do spodni oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, obuwie - w kolorze czarnym. Przedmioty umundurowania wchodzące w skład ubioru specjalnego przysługują pracownikom wewnętrznych służb ochrony tworzącym grupy konwojowe oraz pracownikom wewnętrznej służby ochrony działającej w Zamku Królewskim na Wawelu - Państwowych Zbiorach Sztuki. Umundurowanie ma różny krój i kolorystykę w zależności od instytucji, do której określona służba jest przypisana. Na uwagę zasługuje służba w bankach, portach lotniczych, przedsiębiorstwie "Poczta Polska" i na Zamku Królewskim. Do umundurowania pracowników wewnętrznych służb ochrony działających w bankach dla kurtki mundurowej krótkiej, kurtki zimowej 3/4 z podpinką, kurtki specjalnej, spodni o kroju prostym lub spódnicy o kroju prostym, spodni specjalnych, czapek - przyjęto kolor oliwkowozielony, koszuli z długimi rękawami i koszuli z krótkimi rękawami - kolor jasnobeżowy z czarnymi naramiennikami i patkami kieszeni, koszuli typu safari z długimi rękawami - jasnobeżowy, szalika - kolor czarny. Na umundurowanie pracowników wewnętrznych służb ochrony działających w portach lotniczych składa się: kurtka ocieplana z kapturem - w kolorze oliwkowozielonym, mundur polowy oraz mundur wyjściowy - w kolorze oliwkowozielonym, koszula z krótkimi rękawami z gabardyny - w kolorze oliwkowozielonym, koszula z krótkimi rękawami z popeliny - w kolorze białym, koszula z długimi rękawami - w kolorze białym, ocieplacz zimowy - w kolorze zielonym, czapka letnia, czapka zimowa oraz szalik zimowy - w kolorze oliwkowozielonym, krawat - w kolorze bordowym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, obuwie - w kolorze czarnym. Natomiast na umundurowanie pracowników wewnętrznych służb ochrony działających w państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej "Poczta Polska" składa się: kurtka zimowa 3/4 z podpinką, kurtka letnia krótka specjalna oraz kurtka zimowa specjalna - w kolorze granatowym, spodnie specjalne, spodnie letnie i zimowe o kroju prostym oraz spódnica - w kolorze granatowym, koszula z długimi rękawami oraz koszula z krótkimi rękawami - w kolorze kremowym, koszula typu safari z długimi rękawami - w kolorze granatowym, sweter typu golf lub "w serek" - w kolorze granatowym, podkoszulek bawełniany z krótkimi rękawami - w kolorze granatowym, czapka okrągła typu garnizonowego, czapka letnia, kapelusik i czapka zimowa - w kolorze granatowym, krawat - w pasy w kolorze granatowo-kremowym, szalik - w kolorze granatowym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany i rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, obuwie - w kolorze czarnym. Z uwagi na szczególnie reprezentacyjny charakter umundurowanie pracowników wewnętrznej służby ochrony działającej w Zamku Królewskim w Warszawie składa się z ubiorów służbowego, specjalnego i galowego. W skład ubioru służbowego wchodzą: mundur zimowy, mundur letni oraz garsonka - w kolorze granatowym, kurtka zimowa 3/4 z kapturem i podpinką - w kolorze czarnym, koszula z długimi rękawami - w kolorze niebieskim, koszula typu safari z krótkimi rękawami - w kolorze niebieskim z granatowymi pagonami, bluzka koszulowa z długimi rękawami i bluzka koszulowa z krótkimi rękawami - w kolorze białym, czapka okrągła typu garnizonowego - w kolorze granatowym z otokiem koloru złotego, czapka zimowa polowa - w kolorze czarnym, furażerka - w kolorze granatowym, krawat - w kolorze granatowym, szalik zimowy - w kolorze granatowym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, rękawiczki bawełniane - w kolorze białym, obuwie - w kolorze czarnym. Natomiast w skład ubioru specjalnego wchodzą: kurtka zimowa 3/4 z podpinką oraz kurtka specjalna - w kolorze zielonym, kurtka ortalionowa przeciwdeszczowa - w kolorze czarnym, spodnie specjalne - w kolorze zielonym, dres - w kolorze zielonym, sweter typu półgolf - w kolorze zielonym, koszula typu safari z krótkimi rękawami - w kolorze oliwkowozielonym, podkoszulek z krótkimi rękawami - w kolorze czarnym, czapka zimowa oraz beret - w kolorze czarnym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, szalik zimowy - w kolorze zielonym, buty sportowe - różnokolorowe, obuwie - w kolorze czarnym. Odrębną grupę stanowi ubiór galowy, w którego skład wchodzą: bluza mundurowa - w kolorze granatowym ze złotym galonowaniem, spodnie o kroju prostym - w kolorze granatowym z lampasami koloru złotego, koszula ze stójką z długimi rękawami - w kolorze białym, sznur galowy - w kolorze złotym, czapka typu rogatywka - w kolorze granatowym ze złotym galonowaniem, rękawiczki bawełniane - w kolorze białym, pantofle - w kolorze czarnym. Umundurowanie specjalne przysługuje pracownikom wewnętrznej służby ochrony działającej w Zamku Królewskim w Warszawie wykonującym służbę patrolową, konwojową i interwencyjną, służbowe natomiast pracownikom innym niż wymienieni. Ubiór galowy stanowi własność Zamku Królewskiego w Warszawie i jest wypożyczany pracownikom wewnętrznej służby ochrony na szczególne okazje.

7. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 1998 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony (Dz. U. z 1999 r. Nr 4, poz. 31, zm. Dz. U. z 2001 r. Nr 119, poz. 1273), obowiązujące od dnia 2 lutego 1999 r. Rozporządzenie określa dla wewnętrznych służb ochrony: szczegółowe zasady i tryb tworzenia, strukturę organizacyjną i zakres działania, sposób prowadzenia dokumentacji ochronnej, uzbrojenie i wyposażenie, umundurowanie i oznaki służbowe, sposób tworzenia nazw.

Art. 14. [Ustawowa delegacja]

1. Warunki i tryb tworzenia. Na wniosek dowódcy jednostki wojskowej właściwy dowódca rodzaju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub dowódca Garnizonu Warszawa tworzy celem zapewnienia należytej ochrony obiektów, ich komórek i jednostek organizacyjnych oraz urządzeń wojskowych oddziały wart cywilnych. Warunkiem utworzenia wspomnianej formacji jest wprowadzenie stosownych zmian etatowych oraz przydzielenie etatów kalkulacyjnych i środków na wynagrodzenia pracowników. W sytuacji konieczności ogłoszenia mobilizacji, wprowadzenia stanu wojennego lub w czasie wojny ochronę terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych przejmują od oddziałów wart cywilnych wojskowe pododdziały ochrony i obrony obiektów.

2. Struktura organizacyjna i zakres działania. Wyróżniamy dwie kategorie oddziałów wart cywilnych, pierwsza liczy więcej niż 30 wartowników, a druga nie przekracza 30. W ich skład wchodzą pracownicy ochrony w osobach komendanta, zastępcy komendanta, dowódcy wart i wartowników. Zastępca komendanta występuje tylko w oddziałach wart cywilnych pierwszej kategorii. Wartownicy mogą być zatrudniani na stanowiskach starszego wartownika, wartownika lub młodszego wartownika. Komendantowi mogą podlegać także portierzy i dozorcy. W oddziale wart cywilnych wystawiających tylko jeden posterunek obowiązki komendanta pełni jeden z dowódców wart. Obowiązkiem oddziału wart cywilnych jest: zapewnienie ochrony terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych, strzeżenie przed kradzieżą, zniszczeniem lub uszkodzeniem powierzonego mienia wojskowego, znajdującego się na określonych terenach, kontrolowanie dokumentów uprawniających do wstępu, wjazdu i przebywania na tych terenach, wynoszenia lub wywożenia mienia oraz uniemożliwienie nielegalnego wejścia osób postronnych, współpraca z wojskowymi organami porządkowymi. Zgodnie z dyspozycją prawodawcy zasady te zostały określone w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 maja 1992 r. w sprawie wojskowych organów porządkowych oraz składu służby garnizonowej (Dz. U. Nr 47, poz. 212). Jednakże rozporządzenie to utraciło moc dnia 2 stycznia 2003 r. w związku z art. 54, art. 57 pkt 2 i art. 69 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 123, poz. 1353). Szczegółowy zakres działania służby ochronnej określają dowódcy jednostek wojskowych na podstawie odrębnych przepisów.

3. Uzbrojenie i wyposażenie. Na czas pełnienia służby ochronnej dowódców wart i wartowników wyposaża się w broń i amunicję służbową lub inne środki przymusu bezpośredniego. Ponadto otrzymują opatrunki osobiste, środki łączności radiotelefonicznej, latarki, ostrzegacze napadowe oraz maski przeciwgazowe, kamizelki kuloodporne i środki transportu. Broń palną i amunicję pracownikowi ochrony przydziela rozkazem dowódca jednostki wojskowej. Pracownik ochrony może występować z bronią palną podczas pełnienia służby ochronnej i konwojowania oraz w czasie programowych szkoleń. Oddział wart cywilnych powinien posiadać broń palną i amunicję oraz środki przymusu bezpośredniego na pełny stan pracowników ochrony zatrudnionych w jednostce wojskowej. Broń i amunicja oddziału wart cywilnych podlega szczególnej ochronie, ewidencji i rozliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami.

4. Warunki zatrudnienia. Osoba ubiegająca się o zatrudnienie na stanowisku wartownika jest obowiązana posiadać licencję pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia (art. 26 ustawy), osoba ubiegająca się o zatrudnienie na stanowisku komendanta, jego zastępcy lub dowódcy warty jest obowiązana posiadać licencję pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia (art. 27 ustawy). Pracownicy ochrony powinni ponadto posiadać aktualne wyniki badań lekarskich i psychologicznych stwierdzające przydatność do wykonywania zadań. Komendantem może być osoba, która spełnia wymienione warunki, a nadto posiada co najmniej sześcioletni staż pracy w oddziale wart cywilnych lub była żołnierzem zawodowym. Do zatrudnienia zastępcy komendanta jest wymagany pięcioletni staż pracy w oddziale wart cywilnych. Natomiast dowódcą warty może być osoba posiadająca co najmniej dwuletni staż pracy na stanowisku starszego wartownika oddziału wart cywilnych lub jest co najmniej podoficerem rezerwy lub w stanie spoczynku. Starszym wartownikiem, wartownikiem lub młodszym wartownikiem może być osoba, która posiada licencję pierwszego stopnia i aktualne badania lekarskie i psychologiczne, których wyniki jednoznacznie potwierdzają brak przeciwwskazań do wykonywania czynności na określonych stanowiskach. Wymienione osoby muszą ponadto legitymować się odpowiednio rocznym stażem pracy na stanowisku wartownika oddziału wart cywilnych, rocznym stażem pracy na stanowisku młodszego wartownika oddziału wart cywilnych lub przeszkoleniem w zakresie posługiwania się bronią palną wykorzystywaną w danym oddziale wart cywilnych. W kwestiach nieuregulowanych do zatrudniania pracowników ochrony stosuje się ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.).

5. Umundurowanie i oznaki. Pracownik ochrony otrzymuje umundurowanie służbowe na koszt jednostki wojskowej, w której jest zatrudniony. W jego skład wchodzą: mundur, kurtka zimowa, czapka letnia i zimowa oraz koszulo-bluza i rękawice polowe - koloru czarnego w nieregularne plamy o różnych odcieniach czerni i szarości, obuwie, pas główny, peleryna, rękawiczki dziane i szalo-kominiarka - koloru czarnego. Na umundurowaniu, do którego prawo nabywa z dniem nawiązania stosunku pracy, pracownik nosi oznaki stanowisk służbowych koloru pomarańczowego oraz odznakę służbową. Po upływie okresu używalności umundurowania albo po rozwiązaniu lub ustaniu stosunku pracy umundurowanie podlega zwrotowi, z wyjątkiem przedmiotów przechodzących na własność. W razie utraty lub zniszczenia umundurowania albo jego części przed upływem okresu używalności pracownik ochrony otrzymuje nowe umundurowanie na koszt jednostki wojskowej, jeżeli utrata lub zniszczenie nastąpiły bez winy pracownika ochrony przy wykonywaniu obowiązków służbowych. Jeżeli utrata lub zniszczenie umundurowania nastąpiły z innych przyczyn, pracownik ochrony otrzymuje nowe umundurowanie po uiszczeniu równowartości tej części utraconego lub zniszczonego umundurowania, jaka przypada za czas od dnia utraty lub zniszczenia do końca okresu używalności. Zasadę tę stosuje się odpowiednio w razie rozwiązania lub ustania stosunku pracy, jeżeli pracownik ochrony nie zwróci wydanych mu przedmiotów, z wyjątkiem tych, które z mocy uprawnień przechodzą na jego własność. Pracownikowi ochrony przysługuje ekwiwalent pieniężny, ustalony na podstawie cen przedmiotów mundurowych obowiązujących w danym roku, za przedmioty umundurowania niewydane w naturze lub za używanie umundurowania przez okres dłuższy od ustalonego czasu używalności. Ekwiwalent corocznie ustala decyzją Minister Obrony Narodowej.

6. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 czerwca 1999 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony działających na terenach komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej (Dz. U. Nr 58, poz. 619), obowiązujące od dnia 11 lipca 1999 r. Rozporządzenie określa dla wewnętrznych służb ochrony działających na terenach komórek i jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej warunki i tryb ich tworzenia, strukturę organizacyjną i zakres działania, uzbrojenie i wyposażenie, warunki zatrudnienia pracowników, umundurowanie i odznaki służbowe.

Rozdział 4

Zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz kontrola tej działalności

Art. 15. [Warunki podjęcia działalności gospodarczej]

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Określoną działalność gospodarczą wykonuje na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Jest więc obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania tej działalności, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Zakład główny, oddział oraz inne stałe miejsce wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej powinny być oznaczone na zewnątrz. Zewnętrzne oznaczenie powinno zawierać oznaczenie przedsiębiorcy oraz zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jest obowiązany do dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego tego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3.000 euro albo równowartość 1.000 euro, gdy suma wartości tych należności i zobowiązań powstałych w miesiącu poprzednim przekracza równowartość 10.000 euro, przeliczanych na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym są dokonywane operacje finansowe, zawiadomienia urzędu skarbowego, właściwego ze względu na podatek dochodowy, o posiadaniu rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą, a w razie posiadania więcej niż jednego rachunku - do wskazania jednego z nich jako rachunku podstawowego i zawiadomienia o tym banku, w którym rachunek jest otwarty, oraz właściwego urzędu skarbowego, przy czym zawiadamiając urząd skarbowy, należy podać nazwę i adres banku oraz numer rachunku bankowego albo podstawowego rachunku bankowego, zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego oraz banku, w którym jest otwarty podstawowy rachunek bankowy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą, o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach, informując o nazwach i adresach banków oraz o numerach rachunków bankowych, zawiadomienia banków, w których są otwarte inne rachunki bankowe tego przedsiębiorcy, o nazwie i adresie banku, w którym jest otwarty rachunek podstawowy tego przedsiębiorcy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą. Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w przepisach odrębnych ustaw. Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że zostały spełnione wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Przed podjęciem decyzji w sprawie wydania zezwolenia organ ten wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania określonej działalności gospodarczej, może dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie zezwolenia w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. W przypadku gdy wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej wszystkim wnioskodawcom spełniającym warunki nie jest możliwe - zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi wykonywanie danego rodzaju działalności gospodarczej - organ zezwalający przeprowadza rozprawę administracyjną. Wydawanie, odmowa wydania i cofnięcie zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. Przedsiębiorca może ubiegać się o wydanie promesy zezwolenia. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony, przy czym zezwolenie na czas oznaczony może być wydane na wniosek przedsiębiorcy. Organ zezwalający jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie przestrzegania warunków działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi zezwalającemu wszelkie zmiany danych określonych w zezwoleniu. Przedsiębiorca - któremu cofnięto zezwolenie z powodu wydania prawomocnego orzeczenia zakazującego mu wykonywania objętej zezwoleniem działalności gospodarczej, niespełniania warunków wymaganych do prowadzenia określonej działalności gospodarczej, a także nieusunięcia w wyznaczonym przez uprawniony organ terminie, stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego zasadami regulującymi tę działalność - może ponownie wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia. Określonego rodzaju stosunkowo surowe zasady uzyskiwania zezwolenia są w pełni uzasadnione, bowiem jeżeli nie stanowią gwarancji to w każdym razie sprzyjają podnoszeniu lub utrzymywaniu wysokiego poziomu świadczonych usług w przedmiotowym zakresie.

Art. 16. [Organ koncesyjny]

Opinia, o ile szczególny przepis prawa nie nadaje jej innego charakteru, jest tylko oceną grupy faktów przy użyciu ustawowych lub subiektywnych kryteriów opiniującego, która co do zasady nie wiąże organu ostatecznie rozstrzygającego sprawę co do meritum. Jest tylko jednym z elementów materiału dowodowego w sprawie administracyjnej, aczkolwiek jest to niewątpliwie element istotny dla końcowego rozstrzygnięcia. Tezę tę Naczelny Sąd Administracyjny wypracował na kanwie następującego stanu faktycznego (zob. wyrok NSA z dnia 7 marca 2002 r., II SA 2938/2000). Minister Spraw Wewnętrznych (obecnie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji) w dniu 26 lipca 1993 r. udzielił Jerzemu K. koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu bronią myśliwską, sportową i gazową oraz amunicją, usług ochrony osób, mienia i usług detektywistycznych. Decyzję w tym względzie oparł na przepisach art. 11 ust. 1 pkt 3, art. 20 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. z 1988 r. Nr 41, poz. 324 ze zm.) oraz § 1 pkt 5 lit. g rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1990 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych (Dz. U. z 1990 r. Nr 49, poz. 287). Wśród podstawowych warunków wykonywania działalności w zakresie wymienionych usług przewidziano m.in. zatrudnianie pracowników, którzy nie byli karani za przestępstwa umyślne i spełniają wymogi stawiane osobom uprawnionym do posiadania broni. J.K. prowadził koncesjonowaną działalność pod firmą Agencja Detektywistyczna "D." w S. Pismem z dnia 21 października 1999 r. Minister SWiA zawiadomił Komendanta Wojewódzkiego Policji w K. o wszczęciu postępowania zmierzającego do cofnięcia J.K. przedmiotowej koncesji, żądając wydania opinii w tej sprawie (art. 106 § 5 i 6 k.p.a.). Komendant Wojewódzki Policji w K. w dniu 6 kwietnia 2000 r. wydał postanowienie, którego treść zgodna była z duchem postępowania. W toku postępowania wyjaśniającego ustalił bowiem, że aczkolwiek dotychczasowa działalność opiniowanego była prowadzona prawidłowo, to "jednak fakt skazania prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w K. za umyślny występek mający związek z wykonywaną działalnością i popełniony przez osobę prowadzącą działalność w miejscu jej wykonywania świadczy, że przedsiębiorca swoim działaniem naruszył obowiązujący porządek prawny". Chodziło o nakaz karny Sądu z dnia 11 lipca 1997 r., którym Sąd postanowił uznać oskarżonego J.K. za winnego przestępstwa z art. 75a ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności, Dz. U. z 1995 r. Nr 117 poz. 564, popełnionego w ten sposób, że "w marcu 1997 r. do dnia 20 marca 1997 r. w S. w Agencji Detektywistycznej "D." polecił używać radiotelekomunikacyjne urządzenie nadawczo-odbiorcze (...) oraz 5 sztuk radiotelefonów (...) na obiektach ochranianych, pracujące na częstotliwości międzynarodowej bezpieczeństwa (...) oraz bez wymaganego zezwolenia i przydziału wykorzystywał częstotliwość". Sąd skazał go za ten czyn na karę 700 zł grzywny i orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci wymienionych urządzeń. Zdaniem organu opiniującego nie ma znaczenia, że orzeczenie to nie dotyczy przestępstwa pospolitego, albowiem prowadzący działalność w zakresie ochrony osób i mienia w sposób szczególny jest zobowiązany do przestrzegania norm prawa zawartych nie tylko w k.k., ale i w innych ustawach. Komendant Główny Policji (KGP) nie uwzględnił zażalenia J.K. podkreślającego m.in. brak podstaw do wykluczenia elementu nieświadomości opisanego działania wynikającego z ówczesnej zmiany przepisów na tym tle oraz późniejsze przestrzeganie porządku prawnego i postanowieniem z dnia 14 czerwca 2000 r. postanowienie to utrzymał w mocy. Organ ten zwrócił uwagę na uzasadnienie nakazu, w którym Sąd podał, że nie dał wiary twierdzeniom oskarżonego, iż nie wiedział o nastawieniu urządzeń na częstotliwość bezpieczeństwa. Nie wchodzi więc w grę ewentualny element nieświadomości działania. J.K. zaskarżył powyższe postanowienie do Naczelnego Sądu Administracyjnego, wnosząc o jego uchylenie. Skarżący podkreślił, że poza wymienionym prawomocnym nakazem karnym "wszelkie inne okoliczności sprawy nie mogły dawać podstaw do wydania pozytywnej opinii". Od tego czasu nie wszedł bowiem w jakikolwiek konflikt z prawem oraz prawidłowo prowadzi firmę, o czym świadczą informacje z Komendy Miejskiej Policji i wywiad środowiskowy. Daje zatem gwarancję należytego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia. W odpowiedzi na skargę Komendant Główny Policji wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując zajęte w sprawie stanowisko, twierdząc, że nie ma znaczenia, iż skarżący od czasu nakazu karnego nie wszedł w konflikt z prawem. Istotne jest naruszenie jednego z podstawowych warunków koncesyjnych, a mianowicie zakazu zatrudniania pracowników karanych za przestępstwa umyślne. Zgodnie z dyspozycją art. 16 komentowanej ustawy Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, po zasięgnięciu opinii właściwego komendanta wojewódzkiego Policji, jest organem właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia, ograniczenia zakresu działalności gospodarczej lub formy usług oraz cofania koncesji na działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia. Artykuł 106 § 1 k.p.a. w zw. z art. 5 k.p.a. stanowi natomiast, że jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ, decyzję wydaje się po zajęciu tego stanowiska przez ten organ, które wyraża on w drodze postanowienia (art. 106 § 5 k.p.a.). Współdziałanie, którego dotyczy art. 106 k.p.a., jest podejmowane przed załatwieniem sprawy w drodze wydania decyzji. Organ współdziałający, którym w sprawie był Komendant Wojewódzki Policji w K., uczestniczy jedynie w czynnościach postępowania administracyjnego, biorąc udział w załatwieniu sprawy przez wyrażenie stanowiska w zakresie swej właściwości. Nie jest więc organem prowadzącym postępowanie w samodzielnej, odrębnej sprawie administracyjnej. Stanowisko, jakie w formie postanowienia zajmuje, nie rozstrzyga o istocie sprawy ani nie kończy jej w instancji administracyjnej. Postępowanie przed organem współdziałającym ma bowiem charakter pomocniczego stadium postępowania w sprawie załatwianej przez inny organ, w tym przypadku Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, w drodze decyzji administracyjnej. Oznacza to, że ani przedmiot tego postępowania, ani też rozstrzygnięcia w nim podjęte nie mają samodzielnego bytu prawnego. Komendant Główny Policji, po rozpatrzeniu zażalenia skarżącego na postanowienie Komendanta Wojewódzkiego Policji w K., potwierdził zasadność opinii objętej tym postanowieniem, argumentacja zaś, która legała u podstaw stanowiska tego organu, ma uzasadnienie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Przede wszystkim Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania wyrażonej przez opiniujący organ oceny konsekwencji skazania skarżącego wskazanym nakazem karnym, w kontekście prowadzonej przezeń koncesjonowanej działalności w zakresie usług ochrony osób i mienia. Organ ten miał prawo wyrazić taką ocenę, zwłaszcza że przedmiotowe usługi są związane ze szczególnymi uprawnieniami koncesjonariusza, którego kwalifikacje w tym względzie obejmują nie tylko możność fizycznego wykonywania oraz organizacji tej działalności, ale również jej wiarygodność. Wiarygodność koncesjonariusza oznacza m.in. przekonanie o nienaganności postępowania. Dlatego też argumentacja skargi, akcentująca w szczególności jednostkowy charakter naruszenia prawa przez skarżącego, może być oceniona najwyżej jako wyraz odmiennych i polemicznych zapatrywań skarżącego odnośnie okoliczności objętych opinią. Opinia, o ile szczególny przepis prawa nie nadaje jej innego charakteru, jest tylko oceną grupy faktów przy użyciu ustawowych lub subiektywnych kryteriów opiniującego, która co do zasady nie wiąże organu ostatecznie rozstrzygającego sprawę co do meritum, a więc w przedmiocie cofnięcia koncesji. Jest tylko jednym z elementów materiału dowodowego w sprawie administracyjnej, aczkolwiek jest to niewątpliwie element istotny dla końcowego rozstrzygnięcia. Organ prowadzący postępowanie główne może korzystać z tego materiału dopiero wtedy, gdy nie ma wątpliwości dotyczących jego treści ani że treść ta nie ulegnie zmianie. Innymi słowy, opinia w sprawie ubocznej niczego jeszcze nie przesądza. Ostateczna decyzja należy do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który zobowiązany jest ocenić ją jako istotny dowód w sprawie, rozważając całokształt argumentów, w tym podnoszonych przez skarżącego i dokonać swobodnej ich oceny według zasad określonych w art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. Z zaprezentowanych względów zaskarżone postanowienie i utrzymujące nim w mocy postanowienie organu pierwszej instancji nie naruszają prawa.

Art. 17. [Tryb wydania koncesji]

1. Uzyskanie koncesji. Do wniosku o udzielenie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia przedsiębiorca jest obowiązany dołączyć: dokument określający status przedsiębiorcy, adres jego siedziby lub miejsca zamieszkania, wraz ze wskazaniem obszaru i miejsca wykonywania działalności gospodarczej, zakresu oraz formy usług ochrony osób i mienia, terminu ważności koncesji i daty rozpoczęcia przedmiotowej działalności gospodarczej, urzędowo poświadczoną kopię dokumentu stwierdzającego posiadanie licencji drugiego stopnia, zaświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy oraz wspólnika spółki cywilnej, jawnej lub komandytowej, członka zarządu, prokurenta lub pełnomocnika ustanowionego przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością określoną w koncesji, dokument stwierdzający tytuł prawny do lokalu będącego siedzibą przedsiębiorcy i miejscem wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON, wydane przez właściwy urząd statystyczny, albo urzędowo poświadczoną jego kopię, zaświadczenie właściwego urzędu skarbowego stwierdzające, iż przedsiębiorca nie zalega z wpłatami należności budżetowych. Przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną jest obowiązany dodatkowo dołączyć do wniosku: umowę (statut) spółki, akt założycielski lub inny przewidziany przepisami prawa dokument dotyczący utworzenia, działalności i organizacji przedsiębiorcy albo urzędowo poświadczone ich kopie, odpis z właściwego rejestru, jeżeli przedsiębiorca podlega wpisowi do rejestru, wykaz członków zarządu, prokurentów i pełnomocników, z podaniem adresów ich miejsc zamieszkania, listę udziałowców lub akcjonariuszy posiadających co najmniej 50% udziałów lub akcji, a także dokument określający proporcje udziału kapitału polskiego i obcego w spółce oraz jego wysokość, z podaniem adresów siedziby lub miejsc zamieszkania wspólników, gdy spółka jest podmiotem z udziałem zagranicznym.

2. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 maja 1998 r. w sprawie rodzajów dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o udzielenie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia (Dz. U. Nr 69, poz. 457), obowiązujące od dnia 21 czerwca 1998 r.

Art. 18. [Zawartość koncesji]

1. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 86, poz. 958, Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115, Nr 147, poz. 1643, z 2002 r. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995, Nr 130, poz. 1112, z 2003 r. Nr 86, poz. 789) jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Zgodnie z treścią art. 14 cyt. ustawy wykonywanie działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług w zakresie ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji, którą jest dokument zezwalający na przedmiotową działalność. Wymagania odnoszące się do zawartości koncesji wymienił enumeratywnie ust. 1. Katalog ten jest wprawdzie jasny, to jednak wymagają doprecyzowania dwa określenia, a mianowicie: "oznaczenie przedsiębiorstwa" i "prokurent". Pierwsze oznacza firmę lub nazwę przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej, a w przypadku osoby fizycznej oznacza imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz nazwę, pod którą wykonuje działalność gospodarczą. Drugie natomiast oznacza pełnomocnika przedsiębiorcy upoważnionego do działania w jego imieniu na zasadzie prokury. Prokurą jest pełnomocnictwo upoważniające prokurenta do podejmowania w imieniu przedsiębiorcy wszelkich czynności związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Prokurent prokuruje, co oznacza, że wykonuje, sporządza, opracowuje, relacjonuje, reprezentuje.

2. Organem uprawnionym do określenia w koncesji szczegółowych warunków wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Tego rodzaju zawartość koncesji jest fakultatywna. Równocześnie wymieniony organ może w przedmiotowym zakresie zasięgnąć opinii właściwego komendanta wojewódzkiego Policji. Określenie w miarę precyzyjnie i szczegółowo warunków wykonywania działalności leży przede wszystkim w interesie przedsiębiorcy. Chodzi bowiem o to, że powstały między organem koncesyjnym a przedsiębiorcą spór na gruncie sposobu, rodzaju i formy wykonywanych usług będzie można rozwiązać bez potrzeby stosowania prawnej interpretacji określonych uprawnień.

3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 3, został przeniesiony z art. 23 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 86, poz. 958, Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115, Nr 147, poz. 1643, z 2002 r. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995, Nr 130, poz. 1112, z 2003 r. Nr 86, poz. 789). Wymieniono w nim tylko te elementy zawartości koncesji, które mogły ulec zmianie bez zgody organu koncesyjnego.

Art. 19. [Obowiązki dokumentacyjne przedsiębiorcy]

1. Obowiązek przedsiębiorcy. Przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić: aktualny wykaz zatrudnionych pracowników ochrony, zawieranych i realizowanych umów w postaci rejestru zawartych umów, księgi realizacji umowy wraz z udokumentowanym w formie oddzielnego protokołu szczegółowym opisem okoliczności użycia przez pracownika ochrony środka przymusu bezpośredniego lub broni palnej. Wykaz ten powinien zawierać: imię i nazwisko pracownika ochrony, datę i miejsce urodzenia, adres miejsca zamieszkania lub pobytu czasowego, serię i numer dowodu osobistego oraz numer ewidencyjny PESEL, numer i stopień licencji, a także datę jej wydania oraz określenie organu, który ją wydał, numer pozwolenia na broń lub potwierdzenie dostępu do broni na okaziciela, datę zawarcia z pracownikiem ochrony umowy o pracę lub umowy zlecenia oraz datę jej rozwiązania. Rejestr zawartych umów powinien zawierać: numer umowy, określenie rodzaju umowy oraz jej przedmiotu, datę zawarcia i rozwiązania umowy, oznaczenie stron umowy. Księga realizacji umowy powinna zawierać: numer umowy, datę rozpoczęcia i zakończenia usługi, formę i miejsce jej wykonywania, imiona i nazwiska pracowników ochrony wykonujących usługę oraz nadzorujących ich pracowników ochrony z licencją drugiego stopnia, ilość i rodzaj broni przydzielonej pracownikom ochrony do wykonania usługi. Dokumentację, która jest prowadzona w formie pisemnej, przechowuje się przez okres 5 lat liczony od zakończenia działalności przedsiębiorcy, a w przypadku księgi realizacji umowy - od daty wygaśnięcia umowy. Elektroniczne nośniki informacji mają w stosunku do niej charakter pomocniczy i nie mogą jej zastępować.

2. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 maja 1998 r. w sprawie dokumentacji wymaganej przy prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz czasu jej przechowywania (Dz. U. Nr 68, poz. 458), obowiązujące od dnia 21 czerwca 1998 r. Rozporządzenie określa dokumentację dotyczącą zatrudnionych pracowników ochrony oraz zawieranych i realizowanych umów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, a także czas przechowywania tej dokumentacji.

Art. 20. [Obowiązki przedsiębiorcy w zakresie identyfikacji]

1. Z dyspozycji przepisu wynika, że pracownik ochrony podczas wykonywania czynności służbowych powinien nosić jednolity ubiór, którego podstawowym elementem jest emblemat (logo) firmy zawierający jej nazwę i adres. Nie musi to być mundur, ale np. garnitur z naszytym na rękawie lub górnej kieszeni marynarki emblematem firmy. Ubiór taki zgodnie z wymogiem ustawodawcy identyfikuje firmę. Z kolei dla identyfikacji pracownika konieczny jest tzw. identyfikator zawierający numer licencji. Nie jest konieczne podawanie nazwiska pracownika, choć nie stoi to na przeszkodzie. Identyfikator może zastąpić inne oznaczenia, jeżeli będzie sporządzony w formie uniwersalnej, to znaczy będzie zawierał nazwę firmy, jej adres i numer pracownika z jego zdjęciem wykonanym bez nakrycia głowy i ciemnych okularów.

2. Pracownik ochrony ma natomiast obowiązek występowania w umundurowaniu lub ubiorze używanym przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną, jeżeli nosi przydzieloną broń palną. Kwestię tę reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 listopada 1998 r. w sprawie wewnętrznych służb ochrony (Dz. U. z 1999 r. Nr 4, poz. 31, zm. Dz. U. z 2001 r. Nr 119, poz. 1273), wydane na podstawie art. 13 ustawy (obowiązuje od dnia 2 lutego 1999 r.), określa dla wewnętrznych służb ochrony: szczegółowe zasady i tryb tworzenia, strukturę organizacyjną i zakres działania, sposób prowadzenia dokumentacji ochronnej, uzbrojenie i wyposażenie, umundurowanie i oznaki służbowe, sposób tworzenia nazw. Umundurowanie pracowników wewnętrznych służb ochrony składa się z ubiorów służbowego i specjalnego. W skład ubioru służbowego wchodzą: kurtka mundurowa krótka - w kolorze ciemnogranatowym, kurtka zimowa 3/4 z podpinką - w kolorze ciemnogranatowym lub czarnym, spodnie o kroju prostym lub spódnica o kroju prostym - w kolorze ciemnogranatowym, koszula z długimi rękawami i koszula z krótkimi rękawami - w kolorze niebieskim z czarnymi naramiennikami i patkami kieszeni, czapka okrągła typu garnizonowego - w kolorze czarnym z otokiem koloru ciemnogranatowego, czapka zimowa - w kolorze czarnym, furażerka - w kolorze ciemnogranatowym, pas główny skórzany, pasek skórzany do spodni oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, krawat - w kolorze czarnym, szalik - w kolorze ciemnogranatowym, obuwie - w kolorze czarnym. Natomiast w skład ubioru specjalnego wchodzą: kurtka specjalna - w kolorze ciemnogranatowym, kurtka zimowa 3/4 z podpinką - w kolorze ciemnogranatowym lub czarnym, spodnie specjalne - w kolorze ciemnogranatowym, koszula typu safari z długimi lub z krótkimi rękawami - w kolorze ciemnogranatowym, sweter typu golf lub półgolf - w kolorze czarnym lub granatowym, podkoszulek z krótkimi rękawami - w kolorze czarnym, beret - w kolorze czarnym, czapka letnia typu sportowego i czapka zimowa - w kolorze czarnym, pas główny skórzany, pasek skórzany do spodni oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, obuwie - w kolorze czarnym. Przedmioty umundurowania wchodzące w skład ubioru specjalnego przysługują pracownikom wewnętrznych służb ochrony tworzącym grupy konwojowe oraz pracownikom wewnętrznej służby ochrony działającej w Zamku Królewskim na Wawelu - Państwowych Zbiorach Sztuki. Umundurowanie ma różny krój i kolorystykę w zależności od instytucji, do której określona służba jest przypisana. Na uwagę zasługuje służba w bankach, portach lotniczych, przedsiębiorstwie "Poczta Polska" i na Zamku Królewskim. Do umundurowania pracowników wewnętrznych służb ochrony działających w bankach dla kurtki mundurowej krótkiej, kurtki zimowej 3/4 z podpinką, kurtki specjalnej, spodni o kroju prostym lub spódnicy o kroju prostym, spodni specjalnych, czapek - przyjęto kolor oliwkowozielony, koszuli z długimi rękawami i koszuli z krótkimi rękawami - kolor jasnobeżowy z czarnymi naramiennikami i patkami kieszeni, koszuli typu safari z długimi rękawami - jasnobeżowy, szalika - kolor czarny. Na umundurowanie pracowników wewnętrznych służb ochrony działających w portach lotniczych składa się: kurtka ocieplana z kapturem - w kolorze oliwkowozielonym, mundur polowy oraz mundur wyjściowy - w kolorze oliwkowozielonym, koszula z krótkimi rękawami z gabardyny - w kolorze oliwkowozielonym, koszula z krótkimi rękawami z popeliny - w kolorze białym, koszula z długimi rękawami - w kolorze białym, ocieplacz zimowy - w kolorze zielonym, czapka letnia, czapka zimowa oraz szalik zimowy - w kolorze oliwkowozielonym, krawat - w kolorze bordowym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, obuwie - w kolorze czarnym. Natomiast na umundurowanie pracowników wewnętrznych służb ochrony działających w państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej "Poczta Polska" składa się: kurtka zimowa 3/4 z podpinką, kurtka letnia krótka specjalna oraz kurtka zimowa specjalna - w kolorze granatowym, spodnie specjalne, spodnie letnie i zimowe o kroju prostym oraz spódnica - w kolorze granatowym, koszula z długimi rękawami oraz koszula z krótkimi rękawami - w kolorze kremowym, koszula typu safari z długimi rękawami - w kolorze granatowym, sweter typu golf lub "w serek" - w kolorze granatowym, podkoszulek bawełniany z krótkimi rękawami - w kolorze granatowym, czapka okrągła typu garnizonowego, czapka letnia, kapelusik i czapka zimowa - w kolorze granatowym, krawat - w pasy w kolorze granatowo-kremowym, szalik - w kolorze granatowym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany i rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, obuwie - w kolorze czarnym. Z uwagi na szczególnie reprezentacyjny charakter umundurowanie pracowników wewnętrznej służby ochrony działającej w Zamku Królewskim w Warszawie składa się z ubiorów służbowego, specjalnego i galowego. W skład ubioru służbowego wchodzą: mundur zimowy, mundur letni oraz garsonka - w kolorze granatowym, kurtka zimowa 3/4 z kapturem i podpinką - w kolorze czarnym, koszula z długimi rękawami - w kolorze niebieskim, koszula typu safari z krótkimi rękawami - w kolorze niebieskim z granatowymi pagonami, bluzka koszulowa z długimi rękawami i bluzka koszulowa z krótkimi rękawami - w kolorze białym, czapka okrągła typu garnizonowego - w kolorze granatowym z otokiem koloru złotego, czapka zimowa polowa - w kolorze czarnym, furażerka - w kolorze granatowym, krawat - w kolorze granatowym, szalik zimowy - w kolorze granatowym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, rękawiczki bawełniane - w kolorze białym, obuwie - w kolorze czarnym. Natomiast w skład ubioru specjalnego wchodzą: kurtka zimowa 3/4 z podpinką oraz kurtka specjalna - w kolorze zielonym, kurtka ortalionowa przeciwdeszczowa - w kolorze czarnym, spodnie specjalne - w kolorze zielonym, dres - w kolorze zielonym, sweter typu półgolf - w kolorze zielonym, koszula typu safari z krótkimi rękawami - w kolorze oliwkowozielonym, podkoszulek z krótkimi rękawami - w kolorze czarnym, czapka zimowa oraz beret - w kolorze czarnym, pas główny skórzany, pasek do spodni skórzany oraz rękawiczki skórzane - w kolorze czarnym, szalik zimowy - w kolorze zielonym, buty sportowe - różnokolorowe, obuwie - w kolorze czarnym. Odrębną grupę stanowi ubiór galowy, w którego skład wchodzą: bluza mundurowa - w kolorze granatowym ze złotym galonowaniem, spodnie o kroju prostym - w kolorze granatowym z lampasami koloru złotego, koszula ze stójką z długimi rękawami - w kolorze białym, sznur galowy - w kolorze złotym, czapka typu rogatywka - w kolorze granatowym ze złotym galonowaniem, rękawiczki bawełniane - w kolorze białym, pantofle - w kolorze czarnym. Umundurowanie specjalne przysługuje pracownikom wewnętrznej służby ochrony działającej w Zamku Królewskim w Warszawie wykonującym służbę patrolową, konwojową i interwencyjną, służbowe natomiast pracownikom innym niż wymienieni. Ubiór galowy stanowi własność Zamku Królewskiego w Warszawie i jest wypożyczany pracownikom wewnętrznej służby ochrony na szczególne okazje.

3. Przepis odnoszący się do obowiązku noszenia umundurowania nie ma zastosowania wówczas, jeżeli pracownik ten wykonuje zadanie ochrony osób w miejscu publicznym. Natomiast pracownik ochrony nie może nosić przy sobie broni palnej, jeżeli wykonuje bezpośrednio zadania w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania masowych imprez publicznych.

Art. 21. [Identyfikacja pracowników ochrony]

W praktyce wielokrotnie jest odwrotnie niż nakazuje dyspozycja przepisu. Pracownicy ochrony starają się upodobnić szczególnie do policjantów. Dominuje zatem kolor czarny przypominający służbę patrolowo-interwencyjną Policji oraz niebieski kojarzący się z oddziałami prewencji Policji. Z kolei dodatki do umundurowania w postaci kamizelek odblaskowych w kolorze zielonym przypominają od strony wizualnej sekcję pogotowia wypadkowego wydziału ruchu drogowego Policji. Pojazdy służbowe firm ochroniarskich w oznakowaniu przypominają elementy pojazdu uprzywilejowanego (np. lampa błyskowa w obudowie czarnej lub zielonej po włączeniu wysyła sygnały o barwie niebieskiej). Z jednej strony trudno się dziwić, są bowiem różne formy dowartościowywania. W procesie tym zresztą uczestniczyła w swoim czasie straż gminna (miejska), także upodobniając się do policjantów. Zresztą nie ominęło to również Policji, która na pewnym etapie kształtowania ubiorów zaczęła upodobniać się do Policji amerykańskiej. Są to oczywiście złe nawyki, które z pełną konsekwencją powinny być eliminowane. Każdy członek naszej społeczności ma pełne prawo wiedzieć bez zbędnego zastanawiania, z kim w istocie ma do czynienia. Informacja tego rodzaju powinna być jednoznaczna.

Art. 22. [Tryb cofania koncesji]

1. Uchylenie opinii (postanowienia) komendanta wojewódzkiego Policji w sprawie cofnięcia koncesji na prowadzenie działalności w zakresie usług ochrony osób i mienia stanowi wystarczającą przesłankę uchylenia podjętej na podstawie tej opinii decyzji o cofnięciu koncesji. Trudno odmówić słuszności sformułowanej tezie (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 lutego 2000 r., II SA 2369/2000, "Prawo Gospodarcze" 2000, nr 11, s. 42). A oto jej uzasadnienie: Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia 27 sierpnia 1999 r., wydaną na podstawie art. 16, art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. b, art. 22 ust. 2 pkt 4 oraz art. 24 komentowanej ustawy oraz art. 20 ust. 1, art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. z 1988 r. Nr 41 poz. 324 ze zm.) cofnął koncesję udzieloną Spółce Akcyjnej "K." z siedzibą w W. na prowadzenie działalności gospodarczej w przedmiocie: usług ochrony osób, usług ochrony mienia w zakresie technicznej ochrony mienia poprzez instalowanie i monitoring systemów alarmowych, fizycznej ochrony obiektów, konwojowania wartości pieniężnych i przedmiotów wartościowych oraz usług detektywistycznych. W uzasadnieniu decyzji podano m.in., iż na zlecenie organu koncesyjnego przeprowadzono kontrolę działalności spółki w jej oddziałach. Z protokołów kontroli wynika, że spółka rażąco naruszyła podstawowe warunki wykonywania działalności gospodarczej określone w koncesji, a nadto nie przedstawiono do kontroli aktualnego wykazu zatrudnionych pracowników ochrony, sporządzonego zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 maja 1998 r. w sprawie dokumentacji wymaganej przy prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz czasu jej przechowywania (Dz. U. z 1998 r. Nr 69, poz. 458). W tej sytuacji wszczęto postępowanie administracyjne, zmierzające do cofnięcia koncesji i zwrócono się do komendantów wojewódzkich Policji o wydanie w tym przedmiocie opinii. Niektórzy komendanci wojewódzcy Policji wyrazili opinię, że na ich terenie nie ujawniono rażących nieprawidłowości mogących dawać podstawę do wnioskowania o cofnięcie spółce koncesji. Natomiast komendanci wojewódzcy Policji w O. i B. wydali negatywną opinię w kwestii dalszej działalności spółki z uwagi na stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości polegające na zatrudnieniu osób karanych za przestępstwa umyślne oraz podpisywaniu umów przez osoby nieupoważnione przez organ koncesyjny. Podobnie negatywne opinie wydane przez komendantów wojewódzkich w S. i w P. zostały oparte na stwierdzonych nieprawidłowościach w zakresie prowadzonej przez spółkę dokumentacji oraz faktach podpisywania umów przez osoby nieujęte w koncesji. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji uznał, że skoro spółka nie prowadziła wykazu zatrudnionych pracowników ochrony, dopuściła się szeregu innych uchybień i nieprawidłowości kwalifikujących się do usunięcia w drodze zaleceń pokontrolnych, a nadto dopuściła do zatrudnienia osób karanych za przestępstwa umyślne, to cofnięcie koncesji jest uzasadnione. Bez znaczenia jest przy tym, że większość tych osób była zatrudniona na krótkie okresy i stanowiła kadrę pomocniczą. Spółka była bowiem zobowiązana nie dopuścić do zatrudnienia osób karanych za przestępstwa umyślne przez cały okres prowadzenia działalności gospodarczej, a tego obowiązku nie dopełniła.

Wskutek wniosku spółki "K." Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji rozpatrzył sprawę ponownie i decyzją z dnia 29 października 1999 r. utrzymał w mocy swoją poprzednią decyzję z dnia 27 sierpnia 1999 r. Bezsporne w sprawie jest zatrudnianie przez spółkę osób uprzednio karanych za przestępstwa umyślne oraz dokonywanie przez pracowników spółki kradzieży na szkodę jej klientów. Zatrudnianie osób karanych, a także fakt popełnienia przez pracowników spółki czynów ustawowo zabronionych na szkodę klientów, uzasadnia stwierdzenie, iż przedsiębiorca utracił zdolność należytego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia. Zatem zgodnie z art. 22 ust. 2 pkt 1 komentowanej ustawy organ koncesyjny jest uprawniony do cofnięcia lub ograniczenia przedsiębiorcy koncesji. Wyżej opisanymi działaniami spółka stwarza również zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli, co stanowi okoliczność dla cofnięcia koncesji na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1a komentowanej ustawy. Ponadto w toku postępowania wyjaśniającego stwierdzono liczne uchybienia w działalności spółki, np. nieprawidłowości w zawiadomieniu organu koncesyjnego o podjęciu działalności przez poszczególne oddziały oraz nieprawidłowości w prowadzonej dokumentacji pracowniczej. Stanowi to naruszenie art. 19 pkt 1 i 2 komentowanej ustawy. Uchybienia te, występując samoistnie, nie miałyby większego znaczenia i nie stanowiłyby podstawy do cofnięcia koncesji. Jednak w powiązaniu ze stwierdzonymi faktami dokonywania kradzieży przez pracowników spółki na szkodę jej klientów oraz zatrudnianiem osób uprzednio skazanych za przestępstwa umyślne stanowią dodatkową argumentację do podtrzymania decyzji o cofnięciu koncesji spółce. W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego "K." SA domagała się stwierdzenia nieważności powyższych decyzji bądź ich uchylenia, zarzucając, iż decyzje te naruszają art. 7, art. 8, art. 10 § 1, art. 15, art. 78, art. 81 oraz art. 107 § 3 k.p.a. Zdaniem strony skarżącej naruszona została zasada dwuinstancyjności postępowania, gdyż organ II instancji oparł się na zarzutach, które nie były przedmiotem postępowania I instancji (zarzut dotyczący dokonywania kradzieży przez pracowników na szkodę jej klientów). Ograniczono się w II instancji do kontroli formalnej decyzji wydanej w I instancji bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, w szczególności w przedmiocie twierdzeń zgromadzonych we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Decyzja o cofnięciu stronie skarżącej koncesji rozciąga się również na świadczenie usług detektywistycznych. Świadczenie usług detektywistycznych nie było zaś w ogóle przedmiotem postępowania w sprawie. Tej dziedziny koncesji nie dotyczył żaden dokument zgromadzony w sprawie, nie został też przeprowadzony żaden dowód świadczący o niewłaściwym wykonywaniu przez stronę skarżącą tych usług. Organ administracji państwowej nie podjął też czynności procesowych zmierzających do zebrania pełnego materiału dowodowego, zwłaszcza gdy strona skarżąca powoływała się na określone i ważne dla niej okoliczności. W uzasadnieniu decyzji minister nie ustosunkował się w szczególności do wyjaśnień strony skarżącej, podtrzymując ogólny zarzut zatrudniania osób karanych bez sprecyzowania, jakie konkretnie osoby uznał za karane. Tymczasem wobec kilku tych osób nastąpiło zatarcie skazania, a zatem z mocy art. 106 k.k. skazanie należało uznać za niebyłe, a wpis o skazaniu powinien być usunięty z rejestru skazanych.

Rozpoznając sprawę, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, iż skarga zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim stwierdzić należy, że uchylenie przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokami z dnia 8 lutego 2000 r. postanowienia Komendanta Głównego Policji z dnia 8 maja 1999 r. i poprzedzającego go postanowienia Komendanta Wojewódzkiego Policji w P. z dnia 30 marca 1999 r. oraz postanowienia Komendanta Głównego Policji z dnia 9 maja 1999 r. i poprzedzającego go postanowienia Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. z dnia 22 marca 1999 r. w przedmiocie zaopiniowania wniosków o cofnięcie stronie skarżącej koncesji na prowadzenie usług ochrony osób i mienia spowodowało, iż postanowienia te zostały wyeliminowane z obrotu prawnego i zachodzi w tych sprawach konieczność ponownego zaopiniowania wniosków o cofnięcie koncesji. Już tylko z tych względów zaskarżona decyzja nie może się pozostać, ponieważ nie zostały spełnione wymogi z art. 106 § 1 k.p.a., a mianowicie brak jest stanowiska organów opiniujących cofnięcie koncesji. W sprawie współdziałania organów, o jakim mowa w art. 106 § 1 i 5 k.p.a., wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu 7 sędziów NSA z dnia 9 listopada 1998 r., OPS 8/98 (OSP 1999, nr 2, poz. 23), stwierdzając w jej uzasadnieniu, iż "organ prowadzący postępowanie administracyjne, zmierzając do wydania decyzji, ma się kierować zasadami ogólnymi Kodeksu postępowania administracyjnego, które determinują sposób postępowania w każdej jego fazie. Z zasad tych właśnie wynika, że organ prowadzący postępowanie główne, "wykonując" postanowienie, o jakim mowa w art. 106 § 5 k.p.a., nie może działać dowolnie lub pochopnie. Podstawowe znaczenie ma w tym kontekście zasada prawdy obiektywnej (art. 7 k.p.a.), zgodnie z którą organ podejmuje wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, uzupełniona o podstawowe reguły postępowania dowodowego. Chodzi tu zwłaszcza o art. 77 § 1 k.p.a. obligujący organ do zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego. Związek między tą zasadą a omawianym problemem jest oczywisty. Stanowisko innego organu, które zostało wyrażone w formie postanowienia, staje się podstawowym materiałem dowodowym w sprawie administracyjnej, czasem przesądzającym lub wręcz determinującym jej końcowe rozstrzygnięcie, stając się - gdy jest to stanowisko wiążące - elementem podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia. Organ prowadzący postępowanie główne może więc korzystać z tego materiału dopiero wtedy, gdy nie ma wątpliwości dotyczących jego treści ani wątpliwości co do tego, czy treść ta nie ulegnie zmianie. Dopóki postanowienie zawierające stanowisko innego organu nie jest ostateczne, dopóty nie ma pewności w tym zakresie. Co więcej, organ prowadzący postępowanie główne, wiedząc, że w stosunku do takiego postanowienia wniesiono środek zaskarżenia, powinien się liczyć z możliwością zmiany stanowiska (opinii) i właśnie w zgodzie z zasadą prawdy obiektywnej powinien poczekać do czasu uzyskania przez to postanowienie przymiotu trwałości". Niezależnie od powyższych uwag należy stwierdzić, iż w zaskarżonej decyzji dość ogólnikowo powołano się na art. 22 komentowanej ustawy jako podstawę prawną cofnięcia koncesji, a w uzasadnieniu decyzji powołano się przemiennie na podstawy prawne określone w art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. a i w art. 22 ust. 2 pkt 1 tej ustawy. Nie powołano się natomiast na podstawy prawne wskazane w decyzji poprzedzającej zaskarżoną decyzję, a mianowicie art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. b i art. 22 ust. 2 pkt 4 omawianej ustawy. Jest to zaś istotna okoliczność w sprawie, gdyż zgodnie z art. 107 § 1 i 3 k.p.a. powołanie właściwej podstawy prawnej stanowi integralną część decyzji, a decyzja powinna zawierać również wyjaśnienie takiej podstawy prawnej. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy w art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. a i b ustawodawca określił obligatoryjne podstawy cofnięcia koncesji (w przepisie tym użyto zwrotu "cofa się"), a w art. 22 ust. 2 pkt 1 i 4 określone zostały fakultatywne podstawy cofnięcia koncesji (w przepisie użyto zwrotu "koncesję można cofnąć lub ograniczyć"). W tym ostatnim przepisie pozostawiono zatem organowi koncesyjnemu swobodę w ramach tzw. uznania administracyjnego (art. 7 k.p.a.) do cofnięcia bądź ograniczenia koncesji. Takiej swobody organ koncesyjny nie ma natomiast w przypadku określonym w art. 22 ust. 1 pkt 1 lit. a komentowanej ustawy. Do zastosowania tego przepisu niezbędne jest jednak wykazanie w sposób niebudzący wątpliwości, że zachodzą przesłanki określone w tym przepisie, a mianowicie, że przedsiębiorca poprzez swoje działanie stwarza zagrożenie interesu gospodarki narodowej, obronności lub bezpieczeństwa państwa albo zagrożenia bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Nie wystarczy natomiast ogólnikowe stwierdzenie w zaskarżonej decyzji, iż "bezspornym w sprawie jest fakt zatrudniania przez spółkę osób uprzednio karanych za przestępstwa umyślne oraz dokonywanie przez pracowników spółki kradzieży na szkodę jej klientów" i to w sytuacji, gdy na "dokonywanie przez pracowników spółki kradzieży na szkodę jej klientów" nie powoływał się Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w swojej poprzedniej decyzji z dnia 27 sierpnia 1999 r. i w tym zakresie brak jest jakichkolwiek bliższych ustaleń. Nie można też mówić o "bezsporności" zatrudniania przez stronę skarżącą osób karanych za przestępstwa umyślne, skoro strona skarżąca tę okoliczność kwestionowała, dając temu wyraz m.in. we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy z dnia 14 września 1999 r. Strona skarżąca zarzucała zaś m.in., że "wpisy w CRS zostały ujawnione nawet po półtora roku po rozpoczęciu pracy w spółce. Z czego wprost wynika, że spółka nie miała możliwości stwierdzenia, czy dana osoba była karana". Jest to istotna okoliczność w sprawie, gdyż nie można wykluczyć, iż strona skarżąca nie miała możliwości zweryfikowania karalności niektórych z zatrudnionych osób, opierając się na przepisach rozporządzenia Ministrów Sprawiedliwości i Obrony Narodowej z dnia 30 sierpnia 1993 r. w sprawie prowadzenia rejestru osób prawomocnie skazanych, udzielania informacji z rejestru oraz trybu zbierania danych w postępowaniu karnym dotyczących tych osób (Dz. U. z 1993 r. Nr 82, poz. 388). W każdym razie rzeczą organu koncesyjnego było ustalenie w sposób niebudzący wątpliwości, czy i w jakim okresie strona skarżąca zatrudniała osoby karane sądownie za przestępstwa umyślne, a o karalności tych osób wiedziała lub przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Niezależnie od powyższych ustaleń, jeżeli organ koncesyjny uważał, że w sprawie miały zastosowanie fakultatywne podstawy do cofnięcia lub ograniczenia koncesji, o jakich mowa w art. 22 ust. 2 pkt 1 i 4 komentowanej ustawy, to powinien szczegółowo rozważyć możliwości jedynie ograniczenia koncesji, zważywszy na zakres dotychczasowej działalności strony skarżącej, liczbę zatrudnianych przez nią osób, a przede wszystkim fakt, iż w niektórych oddziałach nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. Dotyczy to również prowadzonej przez stronę skarżącą działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych, co do których organ koncesyjny nie wniósł żadnych zastrzeżeń.

2. Usługi ochrony mienia są usługami, których celem jest zapewnienie nieprzerwanego korzystania z rzeczy przez uprawnionego. Dotyczą one przeciwdziałania kradzieżom i dewastacjom mienia w tym również w czasie jego transportu, a zatem działaniom przestępczym. Wobec tego oczywistym jest, że taką ochronę powinna zapewniać osoba spełniająca określone wymagania pod względem przygotowania zawodowego, cech charakteru, jak i posiadanej reputacji. W szczególności nie może to być osoba skazana za przestępstwo umyślne (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lipca 2002 r., II SA 187/2001). Par excellence słuszna teza została wypracowana na kanwie następującego stanu faktycznego. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia 27 czerwca 2000 r. na podstawie art. 16 i art. 22 ust. 2 pkt 1 komentowanej ustawy cofnął koncesję udzieloną Józefowi M. na prowadzenie działalności gospodarczej w przedmiocie usług ochrony mienia. W jej uzasadnieniu podano, że pismem z dnia 18 listopada 1998 r. Sąd Rejonowy w G. nadesłał do organu koncesyjnego kserokopie prawomocnego wyroku z dnia 14 października 1998 r. w sprawie przeciwko Józefowi M. i Barbarze N., z treści którego wynika, że Józef M. w dniu 15 kwietnia 1994 r. jako właściciel Agencji Ochrony Mienia "A." w P. w dokumencie "zaświadczenie o zarobkach" wystawionym dla dwóch swoich pracowników, poświadczył zawarte nieprawidłowe dane na temat wysokości wynagrodzenia oraz sposobu zatrudnienia. W związku z powyższym organ koncesyjny uznał, że przedsiębiorca utracił zdolność należytego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony mienia i wszczął postępowanie zmierzające do cofnięcia koncesji. Pismem z dnia 26 maja 1999 r. został on poinformowany przez organ koncesyjny o wszczęciu postępowania oraz przysługującym mu, zgodnie z art. 10 § 1 i art. 73 § 1 k. p.a., prawie do zapoznania się i wypowiedzenia w kwestii prawidłowości zgromadzonego materiału, w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma. W dniu 9 czerwca 1999 r. zainteresowany w siedzibie organu koncesyjnego zapoznał się z materiałami postępowania, a następnie w piśmie z dnia 19 czerwca 1999 r. przedstawił swoje stanowisko. Stwierdził, że materiał zebrany w przedmiotowej sprawie nie daje podstaw do zastosowania art. 22 ust. 2 pkt 1, według bowiem przyjętych zasad wcale nie utracił zdolności do należytego wykonywania działalności gospodarczej. Organ koncesyjny nie podzielił tych uwag, albowiem działalność gospodarcza polegająca na ochronie osób i mienia jest działalnością o szczególnym charakterze, wymagającą zachowania szczególnych wymagań co do przestrzegania przez przedsiębiorcę prawa i uzasadniającą stosowanie surowych kryteriów jego oceny. Zwłaszcza że przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na prowadzenie tego rodzaju działalności, uczestniczy w realizacji zadań w zakresie zapewnienia ładu i bezpieczeństwa publicznego. Ponadto działalność koncesjonowana wiąże się ze szczególnym zaufaniem, jakim powinien charakteryzować się przedsiębiorca świadczący tego rodzaju usługi. Fakt popełnienia przestępstwa umyślnego przez skarżącego i skazanie go prawomocnym wyrokiem sądowym spowodowało utratę tegoż zaufania. W art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawodawca wymienił jako jedną z okoliczności uzasadniających cofnięcie koncesji utratę przez przedsiębiorcę zdolności do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia. Popełnione przez Józefa M. przestępstwo przeciwko dokumentom miało bezpośredni związek z wykonywaną przez niego działalnością koncesjonowaną, dlatego też w ocenie organu koncesyjnego fakt ten daje podstawę do wyrażenia opinii, iż wymieniony utracił zdolność należytego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony mienia. Należy nadmienić, że Komendant Wojewódzki Policji w G. negatywnie zaopiniował Józefa M. w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie koncesji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 marca 1990 r. Z kolei Józef M. w trybie art. 127 § 3 k.p.a. zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, podnosząc m.in., iż trudno zgodzić się z poglądem organu koncesyjnego, że przedmiotowa działalność gospodarcza to realizacja zadań w zakresie ładu i bezpieczeństwa publicznego w dosłownym tego słowa znaczeniu. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji po rozpatrzeniu wniosku decyzją z dnia 11 sierpnia 2000 r. utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia 27 czerwca 2000 r. W jej uzasadnieniu podkreślił, iż organ koncesyjny w decyzji z dnia 27 czerwca 2000 r. stwierdził m.in., że przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności w zakresie usług ochrony osób i mienia, uczestniczy w realizacji zadań państwa w zakresie zapewnienia ładu i bezpieczeństwa publicznego. Nie budzi wątpliwości w ocenie organu koncesyjnego, że ochroną są działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności obywateli oraz zapobieganie przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu. Skarżący zarzucił ponadto organowi koncesyjnemu, że w sposób jednoznaczny zasugerował w piśmie z dnia 27 maja 1999 r. Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w G., jaką powinien wydać opinię odnośnie działalności gospodarczej realizowanej przez Józefa M. na podstawie koncesji. Organ koncesyjny nie zgodził się z tym twierdzeniem, w wymienionym bowiem piśmie poinformował jedynie komendanta, iż zamierza cofnąć koncesję Ministra Spraw Wewnętrznych. Ponadto treść opinii nie jest dla organu wiążąca w sensie merytorycznym, a uzyskanie jej stanowi wymóg proceduralny określony w art. 16 komentowanej ustawy. Opinia jest częścią składową materiału dowodowego i tak jak całość materiału podlega samodzielnej analizie przez organ koncesyjny, który po jej dokonaniu podejmuje stosowną decyzję odnośnie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w przedmiocie usług ochrony osób i mienia. Należy nadmienić, że Józef M., prowadząc działalność koncesjonowaną, dwukrotnie naruszył obowiązujący porządek prawny, za co został skazany prawomocnymi wyrokami sądowymi. Fakt dokonania przez niego przestępstw umyślnych oraz okoliczności ich popełnienia dała organowi koncesyjnemu podstawę do wyrażenia opinii, iż utracił on zdolność należytego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony mienia. Organ koncesyjny stoi na stanowisku, że na straży przestrzegania prawa nie może stać przedsiębiorca, który sam popełnia czyny stanowiące przestępstwo. Podczas rozpatrywania sprawy organ koncesyjny brał pod uwagę wszystkie aspekty, jednakże przedmiotowa działalność gospodarcza może być wykonywana jedynie w warunkach szczególnego poszanowania prawa. Posiadacz koncesji powinien mieć świadomość, iż niewłaściwe korzystanie z uprawnień z niej wynikających może skutkować jej cofnięciem. Trudno się dziwić, że w tej sytuacji organ koncesyjny podtrzymał zarzuty będące podstawą cofnięcia Józefowi M. koncesji oraz stwierdził brak przesłanek uzasadniających zmianę decyzji z dnia 27 czerwca 2000 r. Józef M. zaskarżył do Sądu decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, zarzucając "naruszenie prawa wynikającego z ustawy o działalności gospodarczej z dnia 23 grudnia 1988 r. (Dz. U. z 1988 r. Nr 41, poz. 324) oraz ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 114, poz. 740) poprzez błędną i dowolną interpretację cyt. przepisów, która doprowadziła do całkowicie błędnej decyzji o cofnięcie koncesji zezwalającej na prowadzenie działalności w przedmiocie ochrony mienia", w konsekwencji czego wniósł o uznanie, iż zaskarżona decyzja została wydana niezgodnie z prawem oraz intencją ustawodawcy. W uzasadnieniu skargi podniósł, że od 1990 r. prowadzi koncesjonowaną działalność gospodarczą. W styczniu 1996 r. Minister Spraw Wewnętrznych wszczął postępowanie o cofnięciu koncesji w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z 1992 r. Po złożeniu wyjaśnień wydano mu decyzję zezwalającą na dalsze prowadzenie działalności gospodarczej w przedmiocie ochrony mienia. W dniu 29 maja 1999 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wszczął postępowanie administracyjne, w którego wyniku organ koncesyjny wydał decyzję o cofnięciu koncesji twierdząc, że utracił on zdolność należytego wykonywania działalności gospodarczej. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji natomiast w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe ustalenia faktyczne i prawne.

Podstawą materialnoprawną rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 22 ust. 2 pkt 1 komentowanej ustawy, w myśl którego "koncesję można cofnąć lub ograniczyć określony w niej zakres lub formę usług, jeżeli przedsiębiorca utracił zdolność należytego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia". A zatem decyzja wydana na podstawie tego przepisu ma charakter uznaniowy. Kontrola legalności decyzji uznaniowych ma zakres ograniczony. Sprowadza się przede wszystkim do ustalenia, czy podjęta decyzja została przez organ uprawniony, czy przepisy prawa materialnego pozwalały na podjęcie takiej decyzji oraz czy samo rozstrzygnięcie nie nosi cech dowolności. Uznanie zaś stwarza organom administracji możliwość działania na własną odpowiedzialność, jakkolwiek na podstawie upoważnienia udzielonego przez ustawę. Działanie na podstawie uznania wymaga dokładnego zbadania i rozważania okoliczności indywidualnych danej sprawy w celu jej prawidłowego rozwiązania, tzn. wyboru rozstrzygnięcia optymalnego. Organy administracyjne są obowiązane mieć na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli (art. 7 k.p.a.). Zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom jest powinnością państwa. Nie wyklucza to jednak możliwości korzystania przez obywateli oraz instytucje i przedsiębiorstwa z ochrony osób i mienia świadczonej przez odpowiednio zorganizowane i dopuszczone przez państwo podmioty gospodarcze (przedsiębiorców). Organizowana w ten sposób ochrona ma charakter uzupełniający w stosunku do ochrony publicznej sprawowanej przez wyspecjalizowany aparat państwowy. Dlatego obecnie nie istnieje problem dopuszczenia do funkcjonowania niepublicznej ochrony osób i mienia, lecz jedynie dylemat, kto powinien być dopuszczony do wykonywania tego rodzaju działalności i jakie powinien mieć kwalifikacje. Usługi ochrony mienia są usługami, których celem jest zapewnienie nieprzerwanego korzystania z rzeczy przez uprawnionego. Dotyczą one przeciwdziałania kradzieżom i dewastacjom mienia, w tym również w czasie jego transportu, a zatem działaniom przestępczym. Oczywiste jest zatem, że taką ochronę powinna zapewniać osoba spełniająca określone wymagania pod względem przygotowania zawodowego, cech charakteru, jak i posiadanej reputacji. W szczególności nie może to być osoba skazana za przestępstwo umyślne, albowiem nie jest do zaakceptowania sytuacja, by usługi z zakresu ochrony mogła wykonywać osoba karana. Z akt sprawy wynika, że skarżący wyrokami Sądu Rejonowego w G. z dnia 25 lutego 1998 r. w związku z wyrokiem Sądu Wojewódzkiego (obecnie Okręgowego) w G. z dnia 14 października 1998 r. został skazany na podstawie art. 271 § 1 k.k. na karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 3 lata za to, że "w dniu 15 kwietnia 1994 r. jako właściciel Agencji Ochrony Mienia "A." w P.G. w dokumencie "zaświadczeniu o zarobkach" wystawianych dla pracowników Agencji Mirosława W. i Tadeusza F. poświadczył zawarte tam nieprawdziwe dane na temat wysokości wynagrodzenia oraz sposobu zatrudnienia". Z powyższego wynika, że Józef M. został skazany za umyślne przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów. Fakt skazania za określone przestępstwo organ koncesyjny słusznie uznał za okoliczność, która spowodowała utratę zdolności skarżącego do należytego wykonywania działalności w zakresie ochrony mienia.

Art. 23. [Kompetencje]

1. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją, przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa, dóbr osobistych obywateli lub innego ważnego interesu publicznego. Czynności kontrolne przeprowadza się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których jest wykonywana lub powinna być wykonywana ta działalność, żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli. Czynności kontrolnych dokonuje się wyłącznie w obecności osoby uprawnionej do reprezentowania przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej do reprezentowania go podczas kontroli. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie.

2. Organ koncesyjny może upoważnić do dokonywania kontroli w zakresie swoich uprawnień inny organ administracji wyspecjalizowany w kontroli danego rodzaju działalności. W przypadku przedsiębiorstw zajmujących się ochroną osób i mienia organem tym, zgodnie z dyspozycją ust. 2 komentowanego przepisu, jest Komendant Główny Policji. W momencie uzyskania przez Komendanta Głównego stosownego upoważnienia organ ten może powierzyć czynności kontrolne komendantom wojewódzkim Policji, właściwym według siedziby lub działalności przedsiębiorcy.

Art. 24. [Zastosowanie ustawy o działalności gospodarczej]

1. Ustawa utraciła moc z dniem 1 stycznia 2001 r. na podstawie art. 99 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. z 1999 r. Nr 101, poz. 1178, zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 86, poz. 958, Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115, Nr 147, poz. 1643, z 2002 r. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995, Nr 130, poz. 1112, z 2003 r. Nr 86, poz. 789). Ustawa określa zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Przedsiębiorcą zaś jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje ową działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Obywatele państw obcych, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, korzystają w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z takich samych praw jak obywatele polscy. Na zasadzie wzajemności, o ile umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę nie stanowią inaczej, osoby zagraniczne mogą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach, jak przedsiębiorcy mający miejsce pobytu stałego lub siedzibę w Polsce. W przypadku braku zasady wzajemności osoby zagraniczne dla podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą tworzyć wyłącznie spółki komandytowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, a także przystępować do takich spółek oraz obejmować bądź nabywać ich udziały i akcje. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność ta była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Zakład główny, oddział oraz inne stałe miejsce wykonywania przez przedsiębiorcę przedmiotowej działalności powinny być oznaczone na zewnątrz. Zewnętrzne oznaczenie powinno zawierać oznaczenie przedsiębiorcy oraz zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej. Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci informatycznych lub druków bezadresowych, jest obowiązany do podania w ofercie co najmniej oznaczenia przedsiębiorcy, numeru, pod którym przedsiębiorca wpisany jest do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego oraz siedziby i adresu przedsiębiorcy. Przedsiębiorca jest obowiązany do zamieszczania na towarach lub na ich opakowaniach wprowadzanych do obrotu informacji w języku polskim zawierających oznaczenie przedsiębiorcy, producenta towaru i jego adres, nazwę towaru oraz inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów. Przedsiębiorca jest obowiązany do dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego tego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3.000 euro albo równowartość 1.000 euro, gdy suma wartości tych należności i zobowiązań powstałych w miesiącu poprzednim przekracza równowartość 10.000 euro, przeliczanych na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym są dokonywane operacje finansowe, zawiadomienia urzędu skarbowego, właściwego ze względu na podatek dochodowy, o posiadaniu rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą, a w razie posiadania więcej niż jednego rachunku - do wskazania jednego z nich jako rachunku podstawowego i zawiadomienia o tym banku, w którym rachunek jest otwarty, oraz właściwego urzędu skarbowego, przy czym zawiadamiając urząd skarbowy, należy podać nazwę i adres banku oraz numer rachunku bankowego albo podstawowego rachunku bankowego, zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego oraz banku, w którym jest otwarty podstawowy rachunek bankowy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą, o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach, informując o nazwach i adresach banków oraz o numerach rachunków bankowych, zawiadomienia banków, w których są otwarte inne rachunki bankowe tego przedsiębiorcy, o nazwie i adresie banku, w którym jest otwarty rachunek podstawowy tego przedsiębiorcy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią, ochrony osób i mienia, przewozu lotniczego, budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych, do których stosuje się przepisy o autostradach płatnych, rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych. Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna, lub po uzyskaniu zezwolenia oraz wymaga zmiany niniejszej ustawy. Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. W przypadku ochrony osób i mienia organem tym jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji administracyjnej. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat. Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. Minister właściwy ze względu na przedmiot działalności gospodarczej zwraca się o opinię do Ministra Obrony Narodowej w przypadku zamiaru udzielenia, zmiany lub cofnięcia koncesji na prowadzenie działalności w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. W takiej sytuacji mają bowiem zastosowanie przepisy ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. Natomiast w przypadku zasad koncesjonowania działalności gospodarczej dotyczącej budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych zastosowanie ma ustawa z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 110, poz. 1192). Zasady koncesjonowania działalności gospodarczej, w zależności od przedmiotu działalności, wynikają z różnych ustaw. I tak, zasady dotyczące: budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych reguluje ustawa z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych (Dz. U. Nr 110, poz. 1192 ze zm.), rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych reguluje ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1114), przewozu lotniczego reguluje ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 130, poz. 1112). Organ koncesyjny może określić w koncesji szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, a równocześnie jest obowiązany przekazać każdemu zainteresowanemu przedsiębiorcy szczegółową informację o szczególnych warunkach niezwłocznie po wszczęciu postępowania w sprawie udzielenia koncesji. W dziedzinie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym organ koncesyjny może uzależnić udzielenie koncesji od ubezpieczenia przedsiębiorcy odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu. Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, numer w rejestrze przedsiębiorców, określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja, informacje określone w przepisach odrębnych ustaw. Kwestię tę reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 maja 1998 r. w sprawie rodzajów dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o udzielenie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia (Dz. U. Nr 69, poz. 457), wydane na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy. Do wniosku o udzielenie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia przedsiębiorca jest obowiązany dołączyć: dokument określający status przedsiębiorcy, adres jego siedziby lub miejsca zamieszkania, wraz ze wskazaniem obszaru i miejsca wykonywania działalności gospodarczej, zakresu oraz formy usług ochrony osób i mienia, terminu ważności koncesji i daty rozpoczęcia przedmiotowej działalności gospodarczej, urzędowo poświadczoną kopię dokumentu stwierdzającego posiadanie licencji drugiego stopnia, zaświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy oraz wspólnika spółki cywilnej, jawnej lub komandytowej, członka zarządu, prokurenta lub pełnomocnika ustanowionego przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością określoną w koncesji, dokument stwierdzający tytuł prawny do lokalu będącego siedzibą przedsiębiorcy i miejscem wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON, wydane przez właściwy urząd statystyczny, albo urzędowo poświadczoną jego kopię, zaświadczenie właściwego urzędu skarbowego stwierdzające, iż przedsiębiorca nie zalega z wpłatami należności budżetowych. Przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną jest obowiązany dodatkowo dołączyć do wniosku: umowę (statut) spółki, akt założycielski lub inny przewidziany przepisami prawa dokument dotyczący utworzenia, działalności i organizacji przedsiębiorcy albo urzędowo poświadczone ich kopie, odpis z właściwego rejestru, jeżeli przedsiębiorca podlega wpisowi do rejestru, wykaz członków zarządu, prokurentów i pełnomocników, z podaniem adresów ich miejsc zamieszkania, listę udziałowców lub akcjonariuszy, posiadających co najmniej 50% udziałów lub akcji, a także dokument określający proporcje udziału kapitału polskiego i obcego w spółce oraz jego wysokość, z podaniem adresów siedziby lub miejsc zamieszkania wspólników, gdy spółka jest podmiotem z udziałem zagranicznym. Przed podjęciem decyzji w sprawie wydania koncesji organ koncesyjny może wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania określonej działalności gospodarczej lub dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie koncesji w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. W przypadku gdy organ koncesyjny przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji, o możliwości uzyskania koncesji ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym. Ogłoszenie powinno zawierać określenie przedmiotu i zakresu działalności gospodarczej, na którą ma być wydana koncesja, szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być wydana koncesja, o ile organ koncesyjny przewiduje określenie w koncesji szczególnych warunków wykonywania działalności gospodarczej, termin składania wniosków o udzielenie koncesji oraz wymagane dokumenty i informacje dodatkowe. Jeżeli wnioski o udzielenie koncesji złożyło kilku przedsiębiorców, organ koncesyjny prowadzi jedno postępowanie, w ramach którego przeprowadza rozprawę administracyjną. Przedsiębiorca przekazujący informacje mające istotne znaczenie dla jego pozycji konkurencyjnej na rynku może zgłosić uzasadniony wniosek, aby informacjom tym była nadana klauzula poufności. Informacjom nadaje się klauzulę poufności, pod warunkiem że przedsiębiorca, przekazując informacje, uzasadni swoje żądanie, z przekazanych informacji sporządzi streszczenie, które może zostać udostępnione innym uczestnikom postępowania. Informacje, którym nadano klauzulę poufności, nie mogą być udostępniane innym uczestnikom postępowania bez zgody przedsiębiorcy przekazującego te informacje. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji, gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją określonych w ustawie lub szczególnych warunków podanych do wiadomości przedsiębiorcom, ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa, inny ważny interes publiczny, jeżeli w wyniku przeprowadzonej rozprawy udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom. Organ koncesyjny może czasowo wstrzymać udzielanie koncesji, ogłaszając o tym w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją oraz przestrzegania warunków jej wykonywania, obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli lub innego ważnego interesu publicznego. Czynności kontrolne przeprowadza się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których jest wykonywana lub powinna być wykonywana ta działalność, żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli. Czynności kontrolnych dokonuje się wyłącznie w obecności osoby uprawnionej do reprezentowania przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej do reprezentowania go podczas kontroli. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie. Może też upoważnić do dokonywania kontroli inny organ administracji wyspecjalizowany w kontroli danego rodzaju działalności. Organ koncesyjny cofa koncesję w przypadku, gdy: wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, przedsiębiorca nie podjął działalności objętej koncesją mimo wezwania organu koncesyjnego lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Natomiast cofa koncesję (obligatoryjnie) lub zmienia jej zakres w przypadku, gdy przedsiębiorca: w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją, rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej, określone przepisami prawa. Może cofnąć koncesję (fakultatywnie) lub zmienić jej zakres ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub innego ważnego interesu publicznego. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi koncesyjnemu wszelkie zmiany danych w terminie 14 dni od dnia ich powstania. Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji, zwanego "promesą". W promesie można uzależnić udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. W postępowaniu o udzielenie promesy stosuje się przepisy dotyczące udzielenia koncesji. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy. W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie, chyba że uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy, wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków w niej podanych lub ujawniły się okoliczności stanowiące inną istotną z prawnego punktu widzenia przeszkodę. Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesję z powodu wydania prawomocnego orzeczenia zakazującego przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, przedsiębiorca nie podjął działalności objętej koncesją mimo wezwania organu koncesyjnego lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, może wystąpić z wnioskiem o ponowne udzielenie koncesji w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu. Za udzielenie koncesji lub jej zmianę oraz za udzielenie promesy pobiera się opłatę skarbową. Kwestię tę reguluje ustawa z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 86, poz. 960 ze zm.).

2. Organ zezwalający wydaje zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej po stwierdzeniu, że zostały spełnione wymagane prawem warunki jej wykonywania w dziedzinie objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Przed podjęciem decyzji w sprawie wydania zezwolenia organ zezwalający wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej dokumentacji poświadczającej, że spełnia on warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania określonej działalności gospodarczej, może dokonać kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku o udzielenie zezwolenia w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony, przy czym może być wydane na czas oznaczony wyłącznie na wniosek przedsiębiorcy, pod warunkiem że przepisy odrębne tak stanowią.

3. Przedsiębiorca odpowiada przed sądem w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148), jeżeli nie dopełni następujących obowiązków:

1) dołożenia najwyższej staranności w zakresie ochrony życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska;

2) posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej;

3) zapewnienia wykonywana działalności gospodarczej bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem odpowiednich uprawnień zawodowych;

4) oznaczenia zewnętrznego zakładu głównego, oddziału oraz innych stałych miejsc wykonywania działalności gospodarczej, zawierającego oznaczenie przedsiębiorcy oraz zwięzłe określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej;

5) podania, w ofercie sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci informatycznych lub druków bezadresowych, najmniej oznaczenia przedsiębiorcy, numeru, pod którym jest wpisany do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego, siedziby i adresu;

6) zamieszczania na towarach lub na ich opakowaniach wprowadzanych do obrotu informacji w języku polskim zawierających oznaczenie przedsiębiorcy, producenta towaru i jego adresu, nazwy towaru oraz innych oznaczeń i informacji wymaganych na podstawie odrębnych przepisów;

7) dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego w każdym przypadku, gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, a jednorazowa wartość należności lub zobowiązań przekracza równowartość 3.000 euro albo równowartość 1.000 euro, gdy suma wartości tych należności i zobowiązań powstałych w miesiącu poprzednim przekracza równowartość 10.000 euro, przeliczanych na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym są dokonywane operacje finansowe;

8) podawania w zawiadomieniach kierowanych do banków i urzędów skarbowych numeru rachunku oraz nazwy i adresu spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli przedsiębiorca jest jej członkiem, i z pominięciem rachunku realizuje należności lub zobowiązania, których wartość przekracza określone kwoty;

9) zawiadomienia urzędu skarbowego, właściwego ze względu na podatek dochodowy, o posiadaniu rachunku bankowego związanego z wykonywaną działalnością gospodarczą, a w razie posiadania więcej niż jednego rachunku - wskazania jednego z nich jako rachunku podstawowego i zawiadomienia o tym banku, w którym rachunek jest otwarty, oraz właściwego urzędu skarbowego, z równoczesnym podaniem nazwy i adresu banku oraz numeru rachunku bankowego albo podstawowego rachunku bankowego;

10) zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego oraz banku, w którym jest otwarty podstawowy rachunek bankowy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą, o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach, informując o nazwach i adresach banków oraz o numerach rachunków bankowych;

11) zawiadomienia banków, w których są otwarte inne rachunki bankowe, o nazwie i adresie banku, w którym jest otwarty rachunek podstawowy związany z wykonywaną działalnością gospodarczą;

12) zgłoszenia w terminie 14 dni od daty powstania zmiany stanu faktycznego w stosunku do zawiadomień, o których mowa w pkt 9-11.

Czyny wymienione w pkt 1-8 podlegają karze grzywny do 5.000 zł. Natomiast czyny ujęte w pkt 9-12 podlegają karze grzywny nieco łagodniejszej - do 3.000 zł. Tej samej karze podlega ten, kto dopuszcza się czynów określonych w pkt 1-8, działając za osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej.

Rozdział 5

Wymagania kwalifikacyjne pracowników ochrony

Art. 25. [Zakres czynności pracownika ochrony]

1. Licencja pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia jest wymagana podczas realizacji - w formie bezpośredniej ochrony fizycznej stałej lub doraźnej, polegającej na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych lub polegającej na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych - czynności przez członków specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, zespołów konwojujących wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne, pracowników ochrony wykonujących bezpośrednio czynności związane z ochroną osób, osoby nadzorujące i kontrolujące pracę pracowników ochrony fizycznej nieposiadających licencji, pracowników ochrony mających prawo do stosowania środków przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej, chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony, kajdanek, pałek obronnych wielofunkcyjnych, psów obronnych, paralizatorów elektrycznych, broni gazowej i ręcznych miotaczy gazu, w przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony, a także w postaci broni palnej w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony albo innej osoby, przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu pracownika ochrony albo innej osoby, osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi ochrony lub w celu odparcia gwałtownego bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane osoby, wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne, oraz pracowników ochrony wykonujących zadania na obszarach, w obiektach i urządzeniach podlegających obowiązkowej ochronie.

2. Licencja pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia upoważnia do wykonywania czynności w postaci bezpośredniej ochrony fizycznej stałej lub doraźnej, polegającej na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych, polegającej na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych oraz do opracowywania planu ochrony, organizowania i kierowania zespołami pracowników ochrony fizycznej.

3. Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego pierwszego stopnia upoważnia do wykonywania czynności w postaci zabezpieczenia technicznego, polegającego na montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania, a także montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu również w miejscach zainstalowania.

4. Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego drugiego stopnia upoważnia do wykonywania czynności w postaci zabezpieczenia technicznego, polegającego na montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania, a także montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu również w miejscach zainstalowania oraz do opracowywania projektów zabezpieczenia technicznego, organizowania i kierowania zespołami pracowników przedmiotowego zabezpieczenia.

5. Do zatrudnienia pracowników ochrony majązastosowanie przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 k.p.). Zatrudnienie w określonych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1¹ k.p.). Z dniem 29 listopada 2002 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy wprowadzona ustawą z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2002 r. Nr 135, poz. 1146). Nowela dopuściła, aby pracodawca, który ma problemy finansowe, zawarł z zakładową organizacją związkową lub reprezentującym pracowników przedstawicielstwem porozumienie w sprawie zawieszenia stosowania wewnątrzzakładowych przepisów prawa pracy określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Zawieszenie takie może nastąpić maksymalnie na 3 lata. Z powodu trudnej sytuacji finansowej pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników lub nieobjęci układem zbiorowym pracy będą mogli zawrzeć porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia od przewidzianych w umowach o pracę (art. 23¹ k.p.). W obu przypadkach należy utrzymać minimalne regulacje wynikające z przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych (art. 9¹ k.p.). Ponadto wprost został wprowadzony zakaz zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu cech charakterystycznych dla stosunku pracy (art. 22 § 1² k.p.). Nowela wprowadziła nowy rodzaj umowy na czas określony. Pracodawca może zatrudnić pracownika na zastępstwo innego pracownika nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych (art. 25 k.p.).

Zmianie uległy również zasady zawierania umów o pracę na czas określony. Do dnia 29 listopada 2002 r. trzecia kolejna umowa na czas określony przekształcała się w umowę bezterminową, jeżeli umowy na czas określony dzieliła przerwa nie dłuższa niż miesiąc. Obecnie regulacja ta została zawieszona. Do czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej pracodawcy będą mogli zawierać dowolną liczbę umów na czas określony z jednym pracownikiem (art. 25¹ k.p.). Usztywnieniu uległa wysokość odszkodowania należnego pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia. Obecnie przysługuje ono w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni (art. 61² k.p.). Zmiany objęły także regulacje obowiązku opracowywania regulaminów. Od dnia 29 listopada 2002 r. obowiązek ten będzie ciążył jedynie na pracodawcach zatrudniających co najmniej 20 pracowników. W pozostałych przypadkach warunki wynagrodzenia i świadczenia pracy będzie zawierać umowa o pracę (art. 77² oraz 104 k.p.). Bez zmian pozostał wymiar zwolnienia na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia (2 i 3 dni), będą one jednak przysługiwać tylko pracownikowi, któremu pracodawca wypowiedział umowę o pracę (art. 37 k.p.). Obecnie z obowiązku wydania świadectwa pracy będzie zwolniony pracodawca, który nawiązuje z pracownikiem kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę. Świadectwo będzie musiało być wydane na żądanie pracownika (art. 97 § 1¹ k.p.). Nowela do Kodeksu pracy wprowadziła nowy system czasu pracy - przerywany czas pracy. Pracodawca tam, gdzie będzie to uzasadnione charakterem pracy, może wprowadzić pięciogodzinną przerwę niewliczaną do czasu pracy, ale płatną w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju. Nie będzie jednak można stosować przerywanego czasu pracy przy np. zatrudnieniu w równoważnym czasie pracy, w ruchu ciągłym, czterobrygadowej lub podobnej organizacji pracy (art. 129^5a k.p.). Pracodawca może ponadto wprowadzić jednogodzinną przerwę w pracy na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych - w drodze układu zbiorowego pracy, regulaminu lub w umowach o pracę (art. 129¹⁰ k.p.). Zostały również poszerzone przesłanki stosowania zadaniowego czasu pracy - ten system czasu pracy może być wprowadzony, jeżeli uzasadnia to miejsce wykonywania pracy (art. 129⁸ k.p.). Nowela dopuszcza ustalenie - w układzie zbiorowym pracy, regulaminie lub umowie o pracę - większych rocznych limitów nadgodzin, z tym że tygodniowy wymiar czasu pracy danego pracownika nie może wówczas przekroczyć 48 godzin (art. 133 § 2¹ k.p.). Ekwiwalent za niewykorzystany urlop nie będzie musiał być wypłacony pracownikowi, który zostanie zatrudniony kolejny raz przez tego samego pracodawcę, a strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę (art. 171 k.p.). Zostały złagodzone wymagania dotyczące informowania inspektora pracy i inspektora sanitarnego o prowadzonej działalności gospodarczej. Od dnia 29 listopada 2002 r. pracodawca ma obowiązek zawiadamiać ww. inspektorów tylko o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Obowiązku tego nie będzie przy zmianach działalności, które nie będą powodować zwiększenia zagrożenia dla zdrowia pracowników, oraz w przypadku zamknięcia lub likwidacji zakładu pracy (art. 209 k.p.). Nowela zwalnia z obowiązku przeprowadzenia wstępnych badań lekarskich pracowników zatrudnianych ponownie u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy (art. 229 k.p.). Zmiany zostały wprowadzone również w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkolenie bhp nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez pracownika pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę (art. 237³ § 2 k.p.). Ponadto od dnia 29 listopada służbę bhp będą tworzyć pracodawcy, którzy zatrudniają więcej niż 100 pracowników, natomiast komisję bhp - więcej niż 250 pracowników (art. 237¹¹ oraz art. 237¹² k.p.).

Art. 26. [Licencja pracownika ochrony fizycznej I stopnia]

Nie ma wątpliwości, że zadania związane z bezpośrednią ochroną fizyczną zarówno stałą, jak i doraźną, polegającą na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych, a także na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych, jest wyjątkowo odpowiedzialna, a zatem wymaga odpowiedniego przygotowania zawodowego potwierdzonego fachowym sprawdzianem wiedzy i umiejętności, co w konsekwencji potwierdza uzyskanie licencji. Dlatego też słusznym wydaje się wymóg nieskazitelności, predyspozycji psychofizycznych oraz doskonałej znajomości przedmiotowo związanych z ochroną zagadnień prawnych. Szczególnie jest to ważne w odniesieniu do pracowników ochrony, którzy mogą stosować w przewidzianych prawem warunkach i okolicznościach środki przymusu bezpośredniego w postaci siły fizycznej, chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony, kajdanek, pałek obronnych wielofunkcyjnych, psów obronnych, paralizatorów elektrycznych, broni gazowej i ręcznych miotaczy gazu, a także broni palnej w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony albo innej osoby, przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie może zagrozić życiu lub zdrowiu pracownika ochrony albo innej osoby, osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi ochrony lub w celu odparcia gwałtownego bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane osoby, wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne, oraz pracowników ochrony wykonujących zadania na obszarach, w obiektach i urządzeniach podlegających obowiązkowej ochronie. Chodzi wszakże o wypracowanie najskuteczniejszych metod wyboru najlepszych, najsilniejszych, najsprawniejszych, szczycących się wysokim poziomem intelektualnym pracowników z dwóch powodów. Po pierwsze, aby uniknąć sytuacji, w której trzeba będzie się bronić przed agentem ochrony, znalazł się bowiem po niewłaściwej stronie, a po drugie, aby go zabezpieczyć przed skutecznością działalności przestępczej.

Art. 27. [Licencja pracownika ochrony fizycznej II stopnia]

Znacznie poważniejsze wymagania postawiono pracownikom ochrony fizycznej drugiego stopnia. Słusznie zatem podwyższono poprzeczkę naukową żądając minimum średniego, zamiast podstawowego, wykształcenia, co w szczególności uzasadnia obowiązek opracowywania planów ochrony i kierowania zespołami pracowników ochrony fizycznej. Wyjątkowego znaczenia nabiera zatem wymóg nieskazitelności i sprawności psychofizycznej, wszak pracownik tej specjalności na kierowniczym stanowisku musi dawać dobry przykład w sferze moralności, sprawności i umiejętności w zakresie organizacji i zarządzania. Tylko tą metodą może pozyskać szacunek i zaufanie.

Art. 28. [Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego I stopnia]

Wymagania odnoszące się do pracownika zabezpieczenia technicznego pierwszego stopnia stricte wiążą się z zadaniami polegającymi na montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania, a także montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach zainstalowania. Z tego względu na plan pierwszy wysuwają się umiejętności techniczne z zakresu elektroniki, kosztem walorów fizycznych. Wspólną jednakże cechą właściwą dla obu rodzajów pracowników ochrony (fizycznej i technicznej) jest nieskazitelność, dostęp bowiem do wszelkiego rodzaju technologicznych rozwiązań zabezpieczeń przez osobę niegodną zaufania może stworzyć w określonych warunkach znacznie większe zagrożenie niekiedy od braku tychże zabezpieczeń.

Art. 29. [Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego II stopnia]

W przypadku pracownika zabezpieczenia technicznego drugiego stopnia mamy do czynienia z konsekwentnie zastosowaną przez ustawodawcę proporcją wzrostu wymagań między licencją pierwszego a drugiego stopnia. Świadczy o tym między innymi wymóg posiadania najmniej średniego, zamiast zawodowego, wykształcenia w dziedzinie szeroko rozumianej elektroniki.

Art. 30. [Tryb przyznania licencji]

1. Opłata licencyjna. Opłatę za wydanie licencji ustalono w wysokości 50% opłaty skarbowej od koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, przy czym opłata za wydanie duplikatu licencji wynosi 20% tej kwoty. Wskazane opłaty wnosi się przy wydawaniu licencji lub jej duplikatu do kasy lub na rachunek bankowy właściwej terytorialnie komendy wojewódzkiej Policji. Nie pobiera się opłaty, jeżeli zachodzi konieczność wymiany licencji w przypadku nieprawidłowego sporządzenia tego dokumentu.

2. Kandydat. Osoba ubiegająca się o wydanie licencji pracownika ochrony składa pisemny wniosek do właściwego, ze względu na swoje miejsce zamieszkania, komendanta wojewódzkiego Policji, który powinien zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres, określenie rodzaju licencji oraz podpis wnioskodawcy. Do wniosku o wydanie licencji pracownika ochrony fizycznej pierwszego lub drugiego stopnia kandydat dołącza: kopię stron dowodu osobistego zawierających imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia, numer ewidencyjny (PESEL) i adres zamieszkania, oświadczenie o zdolności do czynności prawnych stwierdzone własnoręcznym podpisem, złożonym w obecności pracownika komendy wojewódzkiej Policji przyjmującego wniosek, zaświadczenie o uregulowanym stosunku do służby wojskowej, wydane przez właściwe organy wojskowe (tylko osoba ubiegająca się o wydanie licencji pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia), orzeczenie lekarskie stwierdzające fizyczną i psychiczną zdolność do wykonywania zadań pracownika ochrony, wydane przez jednostki uprawnione do przeprowadzenia badań ubiegających się o wydanie licencji, dwie fotografie o wymiarach 3,5 × 2,5 cm, kopię świadectwa ukończenia szkoły, odpowiednio podstawowej lub co najmniej średniej, kopię dyplomu, świadectwa szkoły lub innej placówki oświatowej, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznego wykształcenia, zaświadczenia o ukończeniu kursu pracownika ochrony, odpowiednio pierwszego lub drugiego stopnia, lub kopię świadectwa potwierdzającego zdanie egzaminu z zakresu znajomości pełnienia służby strażniczej z bronią i ewentualnie zaświadczenia potwierdzającego odbycie szkolenia dla kadry kierowniczej w Straży Przemysłowej, wydanych do dnia 27 marca 1998 r. Z kolei osoba ubiegająca się o wydanie licencji pracownika zabezpieczenia technicznego pierwszego stopnia dołącza do wniosku: kopię stron dowodu osobistego zawierających imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia, numer ewidencyjny (PESEL) i adres zamieszkania, oświadczenie o zdolności do czynności prawnych stwierdzone własnoręcznym podpisem, złożonym w obecności pracownika komendy wojewódzkiej Policji przyjmującego wniosek, dwie fotografie o wymiarach 3,5 × 2,5 cm, oraz kopię świadectwa potwierdzającego uzyskanie wykształcenia zawodowego technicznego o specjalności elektronicznej, elektrycznej, łączności, mechanicznej lub zaświadczenia o ukończeniu kursu pracownika zabezpieczenia technicznego, lub też dokumentu potwierdzającego przyuczenie do wymienionych zawodów na podstawie odrębnych przepisów. Natomiast osoba ubiegająca się o wydanie licencji pracownika zabezpieczenia technicznego drugiego stopnia do wniosku dołącza podobne dokumenty, przy czym musi legitymować się kopią świadectwa potwierdzającego uzyskanie wykształcenia co najmniej średniego technicznego o specjalności elektronicznej, elektrycznej, łączności, mechanicznej lub dokumentu potwierdzającego uzyskanie specjalizacji zawodowej przyznawanej na podstawie odrębnych przepisów. Kandydat przedstawia upoważnionemu do przyjmowania wniosków pracownikowi komendy wojewódzkiej Policji do wglądu oryginały dokumentów. W ramach procedury administracyjnej do przedmiotowych akt dołącza się opinię komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o licencję pracownika ochrony oraz zaświadczenie o niekaralności za przestępstwo umyślne. Ostatnim etapem tej procedury jest osobiste odebranie licencji, po uprzedniej identyfikacji, okazaniu dowodu wniesienia opłaty za wydanie licencji i pokwitowaniu jej własnoręcznym podpisem. W razie utraty licencji jej posiadacz zawiadamia o tym właściwą, ze względu na miejsce zamieszkania, komendę wojewódzką Policji, podając okoliczności utraty dokumentu. W wypadku utraty lub zniszczenia licencji w stopniu utrudniającym posługiwanie się nią posiadacz licencji może złożyć wniosek o wydanie jej duplikatu, przy czym wydany z tych powodów dokument powinien zawierać adnotację "duplikat". W razie odzyskania lub odnalezienia oryginału licencji pracownik ochrony zwraca go właściwemu komendantowi wojewódzkiemu Policji. Oryginał licencji podlega anulowaniu. Natomiast w przypadku zmiany adresu zamieszkania, nazwiska lub imienia pracownik ochrony obowiązany jest zawiadomić o tym komendanta wojewódzkiego Policji, który wydał licencję, oraz dołączyć do dokumentacji wydania licencji pisemne oświadczenie o zmianie adresu zamieszkania, z podaniem nowego, lub kopię dokumentu urzędowego potwierdzającego zmianę nazwiska lub imienia. Zmiana nazwiska lub imienia pracownika ochrony rodzi konieczność anulowania dotychczasowej licencji i wydania nowej. Opinię o osobie ubiegającej się o licencję pracownika ochrony oraz o pracowniku ochrony wydaje właściwy, ze względu na miejsce zamieszkania opiniowanego, komendant komisariatu Policji na polecenie komendanta wojewódzkiego Policji. Opiniowanie pracowników ochrony następuje raz na trzy lata. Nie ma wątpliwości, że negatywna opinia o osobie ubiegającej się o licencję pracownika ochrony bądź o pracowniku ochrony rodzi określone skutki prawne. W pierwszym przypadku stanowi podstawę do odmowy wydania licencji pracownika ochrony, a w drugim skutkuje wszczęcie postępowania administracyjnego o cofnięcie licencji.

3. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu są dwa rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji: 1) z dnia 22 lipca 1998 r. w sprawie wysokości i trybu wnoszenia opłaty za wydanie licencji pracownika ochrony (Dz. U. Nr 98, poz. 627), wydane na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy (obowiązuje od dnia 15 sierpnia 1998 r.), i 2) z dnia 4 czerwca 1998 r. w sprawie wzoru i trybu wydawania licencji pracownika ochrony fizycznej i licencji pracownika zabezpieczenia technicznego oraz trybu i częstotliwości wydawania przez organy Policji opinii o pracownikach ochrony (Dz. U. Nr 78, poz. 511), wydane na podstawie art. 30 ust. 5 ustawy (obowiązuje od dnia 11 lipca 1998 r.).

Art. 31. [Warunki posiadania licencji]

1. Zgodnie z dyspozycją przepisu komendant wojewódzki Policji odmówi wydania licencji pierwszego stopnia ochrony fizycznej, jeżeli osoba ubiegająca się nie ma obywatelstwa polskiego, nie ukończyła 21 lat, nie ukończyła szkoły podstawowej, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, stwierdzonej własnym oświadczeniem, była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne, nie ma uregulowanego stosunku do służby wojskowej, posiada naganną opinię wydaną przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, nie posiada zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań, czego dowodem jest określonej treści orzeczenie lekarskie, a nadto nie legitymuje się dyplomem lub świadectwem szkoły albo innej placówki oświatowej, które potwierdzałyby uzyskanie specjalistycznego wykształcenia, a nadto nie pełniła nienagannej służby w stopniu podoficera lub chorążego w Biurze Ochrony Rządu przez okres najmniej 15 lat, nadto nie ukończyła kursu pracowników ochrony pierwszego stopnia i nie zdała egzaminu przed właściwą komisją. Odmowa wydania licencji następuje również wówczas, jeżeli zainteresowany nie wniesienie opłaty ustalonej za wydanie licencji.

2. Odmowa wydania licencji pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia spotka osobę, która nie ma obywatelstwa polskiego, nie ukończyła 21 lat, nie posiada najmniej wykształcenia średniego, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, stwierdzonej własnym oświadczeniem, była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne, nie legitymuje się dyplomem lub świadectwem szkoły lub innej placówki oświatowej, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznego wykształcenia, albo nie pełniła nienagannej służby w stopniu oficera w Biurze Ochrony Rządu przez okres najmniej 15 lat, albo nie ukończyła kursu pracowników ochrony drugiego stopnia i nie zdała egzaminu przed właściwą komisją. Odmowa wydania licencji następuje również wówczas, jeżeli zainteresowany nie wniesienie opłaty ustalonej za wydanie licencji.

3. Nie może być wydana licencja pracownika zabezpieczenia technicznego pierwszego stopnia osobie, która nie ukończyła 18 lat, nie ma obywatelstwa polskiego, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, stwierdzonych własnym oświadczeniem, była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne, nie posiada nienagannej opinii wydanej przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, nie posiada zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań, stwierdzonej orzeczeniem lekarskim, nie posiada technicznego wykształcenia zawodowego o specjalności elektronicznej, elektrycznej, łączności, mechanicznej lub nie ukończyła kursu pracownika zabezpieczenia technicznego albo nie została przyuczona do wymienionych zawodów na podstawie odrębnych przepisów. Odmowa wydania licencji następuje również wówczas, jeżeli zainteresowany nie wniesienie opłaty ustalonej za wydanie licencji.

4. Nie otrzyma licencji pracownika zabezpieczenia technicznego drugiego stopnia osoba, która nie ma obywatelstwa polskiego, nie ukończyła 21 lat, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, stwierdzonych własnym oświadczeniem, była skazana prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne, posiada naganną opinię wydaną przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, nie posiada zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań, stwierdzonej orzeczeniem lekarskim, nie posiada wykształcenia najmniej średniego technicznego o specjalności elektronicznej, elektrycznej, łączności lub mechanicznej albo stopnia specjalizacji zawodowej, które są przyznawane na podstawie odrębnych przepisów. Odmowa wydania licencji następuje również wówczas, jeżeli zainteresowany nie wniesienie opłaty ustalonej za wydanie licencji.

5. Cofnięcie licencji, poza przypadkiem, kiedy jej posiadacz sam zgłosił taki wniosek lub wykonuje zadania niezgodnie z przepisami, następuje, jeżeli przedsiębiorca utracił obywatelstwo polskie, zdolność do czynności prawnych, nieskazitelność przez skazanie go prawomocnym orzeczeniem za przestępstwo umyślne, nienaganną opinię wydaną przez komendanta komisariatu Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, a także zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań, stwierdzoną orzeczeniem lekarskim.

Art. 32. [Tryb zawieszenia praw pracownika ochrony]

Zgodnie z dyrektywą zawartą w art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie: ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni.

Art. 33. [Warunki wygaśnięcia licencji z mocy prawa]

Rygor utraty ważności licencji podyktowany jest zasadą, że brak praktyki w stosunkowo długim czasie, jakim jest okres dwuletni, z natury rzeczy powoduje utratę kwalifikacji, a więc zdolności wykonywania czynności, w zakresie, do jakiego upoważnia posiadanie licencji pracownika ochrony. Do wymienionego okresu nie wlicza się jednak czasu zawieszenia obligatoryjnego lub fakultatywnego uprawnień wynikających z licencji wskutek powzięcia przez komendanta wojewódzkiego Policji wiadomości o wszczęciu przeciwko pracownikowi ochrony postępowania karnego odpowiednio o przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu i mieniu lub przestępstwo innego rodzaju.

Art. 34. [Ustawowa delegacja]

1. Badania. Badaniom lekarskim i psychologicznym, przeprowadzanym w celu oceny zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań pracownika ochrony fizycznej, podlegają osoby ubiegające się o wydanie licencji pracownika ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby posiadające licencję pracownika ochrony fizycznej. Badanie psychologiczne przeprowadzają psycholodzy zatrudnieni w następujących jednostkach, a mianowicie: w zespołach Zakładów Opieki Zdrowotnej Zarządów Służby Zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Koszalinie, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu, Zielonej Górze, w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej, a więc szpitalach specjalistycznych MSWiA w Jeleniej Górze, Otwocku i Głuchołazach, w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej Ministerstwa Obrony Narodowej, to znaczy w Wojskowym Szpitalu Klinicznym w Warszawie, Łodzi, Bydgoszczy, Wrocławiu i Krakowie, Wojskowym Szpitalu w Wałczu, Szczecinie, Żarach, Poznaniu, Elblągu, Olsztynie, Ełku, Gliwicach, Lublinie, Przemyślu, Gdańsku-Oliwie, Helu, Dęblinie, Opolu i Kołobrzegu, w Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej w Toruniu, Koszalinie, Grudziądzu, Gorzowie Wielkopolskim, Nysie, Białymstoku, Siedlcach, Rzeszowie, Kielcach, Bielsku-Białej, Poznaniu, Świdwinie, Powidzu-Witkowie, Radomiu, Gdyni, Ustce, Świnoujściu, Gubinie, Szczecinku, Gdyni-Oksywiu, Stargardzie Szczecińskim, Braniewie, Giżycku, Legionowie i Słupsku oraz Wojskowej Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi i Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej dla Pracowników Wojska w Warszawie, a także w Przychodni Lekarskiej Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, Przychodni Lekarskiej Akademii Obrony Narodowej w Warszawie, Garnizonowej Przychodni Lekarskiej w Modlinie, w Wojskowym Szpitalu Gruźlicy i Chorób Płuc w Otwocku, w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy, w Kolejowym Zakładzie Medycyny Pracy - Kolejowym Ośrodku Medycyny Pracy w Warszawie, Lublinie, Krakowie, Katowicach, Gdańsku, Wrocławiu, Poznaniu i Szczecinie, w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi im. prof. dr. med. Jerzego Nofera, w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, w Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, w Wojskowym Instytucie Medycyny Lotniczej w Warszawie i w Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej. Badanie psychologiczne obejmuje w szczególności ocenę poziomu umysłowego, ocenę osobowości z uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach trudnych oraz ocenę poziomu dojrzałości społecznej. Zakres przedmiotowego badania może być poszerzony, jeżeli psycholog uzna to za niezbędne do prawidłowej oceny zdolności psychicznej osoby badanej. Badanie lekarskie natomiast obejmuje: ogólne badanie stanu zdrowia, obejmujące w szczególności ocenę układu krążenia i oddechowego oraz ocenę narządu ruchu oraz badania specjalistyczne, w szczególności okulistyczne, otolaryngologiczne, psychiatryczne i neurologiczne, a także inne badania specjalistyczne i badania pomocnicze, zlecone przez lekarza przeprowadzającego badanie ogólne stanu zdrowia. Po przeprowadzeniu badania ogólnego stanu zdrowia oraz na podstawie opinii psychologa i opinii lekarzy specjalistów, a także wyników badań pomocniczych, lekarz wydaje orzeczenie lekarskie. Pierwszy jego egzemplarz otrzymuje badany, drugi natomiast zostaje dołączony do jego dokumentacji medycznej wraz z opinią wydaną przez psychologa, opiniami wydanymi przez lekarzy specjalistów i wynikami badań pomocniczych. W razie stwierdzenia w orzeczeniu lekarskim braku zdolności fizycznej i psychicznej do uzyskania licencji pracownika ochrony fizycznej lub dalszego wykonywania zadań pracownika ochrony fizycznej, lekarz sporządza dodatkowy egzemplarz orzeczenia lekarskiego i przekazuje listem poleconym, z zachowaniem poufności, właściwemu terytorialnie komendantowi wojewódzkiemu Policji. Generalnie badania przeprowadza się co 3 lata, pod warunkiem że nie zaistnieje jeden z trzech wyjątków uzasadniających skrócenie wskazanego okresu. Wyjątek zachodzi wówczas, jeżeli w orzeczeniu lekarskim wydanym na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych i lekarskich wskazano krótszy termin następnego badania, po okresie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż 6 miesięcy lub na wniosek pracodawcy - w razie uzasadnionego podejrzenia utraty zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań. Wskazanie w orzeczeniu lekarskim terminu następnego badania krótszego niż 3 lata wymaga uzasadnienia wpisanego do dokumentacji medycznej osoby badanej. Za przeprowadzenie badań lekarskich i psychologicznych jest pobierana opłata w wysokości 350 zł, którą badany wnosi do kasy jednostki przeprowadzającej badanie lub na konto bankowe wskazane przez tę jednostkę, a czyni to przed rozpoczęciem cyklu planowanych badań. W przypadku przeprowadzenia badania na wniosek pracodawcy opłatę wnosi wnioskodawca.

2. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej (Dz. U. Nr 30, poz. 299, zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 81, poz. 917), obowiązujące od dnia 27 kwietnia 1999 r. Rozporządzenie określa zasady, zakres, tryb i częstotliwość przeprowadzania badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej, jednostki uprawnione do przeprowadzania badań oraz wzory druków stosowanych w związku z tymi badaniami, jak również wysokość i tryb wnoszenia opłat za te badania.

Art. 35. [Ustawowa delegacja]

1. Specjalistyczne kwalifikacje. Dokumentami potwierdzającymi uzyskanie specjalistycznych kwalifikacji w zakresie fizycznej ochrony osób i mienia są dyplomy i świadectwa wydawane przez szkoły publiczne, w tym wchodzące w skład centrów kształcenia ustawicznego, lub szkoły niepubliczne posiadające uprawnienia szkoły publicznej, kształcące w zawodzie pracownik ochrony, według programów nauczania uwzględniających podstawę programową ustaloną zgodnie z odrębnymi przepisami. Są nimi również świadectwa szkół podoficerskich oraz dyplomy szkół oficerskich resortu spraw wewnętrznych i administracji w zakresie prawnoadministracyjnej ochrony porządku publicznego. Pierwsze potwierdzają uzyskanie specjalistycznych kwalifikacji w zakresie odpowiadającym pierwszemu stopniowi licencji pracownika ochrony fizycznej, drugie natomiast w zakresie odpowiadającym drugiemu stopniowi licencji takiego pracownika.

2. Zakres programów kursów. Minimalne zakresy programów kursów dla osób ubiegających się o licencję pracownika ochrony fizycznej obejmują dla pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia zagadnienia teoretyczne o charakterze ogólnoprawnym, ochrony osób i ochrony mienia oraz praktyczne w zakresie szkolenia strzeleckiego, samoobrony i technik interwencyjnych, a dla pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia teoria obejmuje zagadnienia ogólnoprawne i zawodowe z zakresu ochrony osób i mienia, a praktyka zasady organizacji szkolenia strzeleckiego.

3. Zakres programowy kursów dla osób ubiegających się o licencję pracownika ochrony fizycznej I stopnia obejmuje 5 bloków: ogólnoprawny, ochrona osób, ochrona mienia, wyszkolenie strzeleckie (zajęcia teoretyczne i praktyczne) oraz samoobrona i techniki interwencyjne (zajęcia praktyczne). Blok ogólnoprawny obejmuje osiem tematów: I. Przepisy regulujące zasady wykonywania zadań pracownika ochrony fizycznej, składający się z 5 zagadnień: 1. Szczegółowe zasady organizacji i działania wewnętrznych służb ochrony; 2. Wymagania kwalifikacyjne pracowników ochrony; 3. Uprawnienia pracowników ochrony w ochronie mienia, z uwzględnieniem przypadków i warunków użycia broni i innych środków przymusu bezpośredniego; 4. Odpowiedzialność cywilna i karna pracownika ochrony; 5. Ochrona tajemnicy państwowej i służbowej; II. Wybrane elementy prawa karnego i wykroczeń, składający się z 10 zagadnień: 1. Ogólna definicja przestępstwa i wykroczenia; 2. Podział formalny na przestępstwa i wykroczenia, konsekwencje prawnomaterialne i procesowe; 3. Podział przestępstw na zbrodnie i występki; 4. Pojęcie winy umyślnej i nieumyślnej; 5. Ogólna charakterystyka okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną; 6. Instytucja obrony koniecznej; 7. Instytucja stanu wyższej konieczności; 8. Przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu i wolności; 9. Przestępstwa przeciwko mieniu; 10. Wykroczenia przeciwko mieniu; III. Wybrane elementy prawa karnego procesowego, składający się z 4 zagadnień: 1. Prawa i obowiązki świadka; 2. Uprawnienia pokrzywdzonego; 3. Ujęcie osoby; 4. Społeczny i prawny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie ściganym z urzędu; IV. Wybrane elementy prawa cywilnego, chodzi o odpowiedzialność cywilną pracownika ochrony; V. Wybrane elementy prawa pracy, składający się z 9 zagadnień: 1. Pojęcie pracownika i pracodawcy; 2. Umowa o pracę - zawarcie, rozwiązanie i wygaśnięcie; 3. Obowiązki pracodawcy; 4. Obowiązki pracownika; 5. Odpowiedzialność porządkowa i materialna pracownika; 6. Czas pracy; 7. Podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; 8. Prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; 9. Roszczenia ze stosunku pracy; VI. Wybrane elementy psychologii, składający się z 6 zagadnień: 1. Spostrzeganie - charakter bodźca, tło lub otoczenie, wpływ uczuć osobistych, nastawienia, popędy; 2. Zapamiętywanie - rodzaje pamięci, efektywne techniki zapamiętywania; 3. Budowa portretu pamięciowego; 4. Elementy negocjacji; 5. Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki zachowań agresywnych; 6. Podstawowe informacje dotyczące stresu, jego funkcjonowania i radzenia sobie w sytuacjach trudnych; VII. Etyka pracownika ochrony, składający się z 3 zagadnień: 1. Podstawowe pojęcia; 2. Uczciwość, rzetelność, profesjonalizm w pracy związanej z ochroną osób i mienia; 3. Poszanowanie godności człowieka a uprawnienia do użycia środków przymusu bezpośredniego; VIII. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej, zawierający 2 zagadnienia: 1. Zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadkach zranień bądź krwawień tętniczych i żylnych, złamań kości, oparzeń, porażenia bronią gazową lub paralizatorem elektrycznym, omdleń; 2. Praktyczne opatrywanie ran postrzałowych, unieruchamianie kończyn, wykonywanie sztucznego oddychania i pośredniego masażu serca. Przyjęto, że realizacja tematyki bloku w ramach wykładów, seminariów i zajęć praktycznych może nastąpić w minimalnym łącznym wymiarze 50 godzin. Blok ochrona osób obejmuje cztery tematy: I. Przyczyny zamachu na osoby, w którym chodzi o charakterystykę motywów ataków; II. Metody i etapy ataków na osoby oraz używane środki, omawiający 4 zagadnienia: 1. Atak z użyciem broni palnej z bliska; 2. Atak z użyciem broni palnej na odległość; 3. Atak z użyciem materiałów wybuchowych.; 4. Uprowadzenia; III. Założenia taktyczne przeciwdziałania atakom, składający się z 6 zagadnień: 1. Rozpoznanie zagrożenia; 2. Wykrywanie obserwacji; 3. Taktyka ochrony w obiekcie; 4. Taktyka ochrony w miejscu publicznym; 5. Taktyka ochrony w środkach transportu; 6. Ograniczenia w ochronie osób wynikające z ustawy o ochronie osób i mienia; IV. Organizacja grupy ochronnej, zawierający 3 zagadnienia: 1. Szyki ochronne; 2. Pierścienie bezpieczeństwa; 3. Kawalkady. Realizacja tematyki bloku w ramach wykładów, seminariów i zajęć praktycznych może nastąpić w minimalnym łącznym wymiarze 30 godzin. Blok ochrona mienia obejmuje trzy tematy: I. Ochrona obiektu, obejmujący 7 zagadnień: 1. Cel ochrony i rodzaje zagrożeń; 2. Formy wykonywania zadań ochronnych; 3. Zadania i obowiązki pracownika ochrony w związku z kontrolą ruchu osobowego, kontrolą ruchu materiałowego, kontrolą przestrzegania przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, kontrolą przestrzegania przepisów przeciwpożarowych, ujęciem sprawcy przestępstwa lub wykroczenia, fizycznym zabezpieczeniem miejsca zdarzenia (przestępstwa, wykroczenia, wypadku, pożaru), zamachem terrorystycznym, ochroną tajemnicy państwowej i służbowej; 4. Specyfika ochrony zakładu przemysłowego; 5. Specyfika ochrony banku; 6. Specyfika ochrony rezydencji; 7. Specyfika ochrony innych obiektów; II. Ochrona konwojów, zawierający 12 zagadnień: 1. Przepisy prawa regulujące zasady transportu wartości pieniężnych; 2. Pojęcie, cel i istota konwoju; 3. Rodzaje konwojów; 4. Obowiązki dowódcy konwoju; 5. Obowiązki konwojenta; 6. Obowiązki innych osób wchodzących w skład konwoju; 7. Organizacja i zasady ochrony konwoju pieszego; 8. Organizacja i zasady ochrony konwoju wykonywanego przy pomocy środków transportu; 9. Rodzaje zagrożeń; 10. Zasady postępowania w przypadkach nadzwyczajnych; 11. Współdziałanie z Policją przy realizacji konwoju; 12. Prowadzenie dokumentacji związanej z konwojem; III. Techniczne środki zabezpieczenia mienia, składający się z 6 zagadnień: 1. Ogólne wymogi prawne stosowania technicznych urządzeń zabezpieczających; 2. Zabezpieczenia budowlane - klasyfikacja i przeznaczenie; 3. Zabezpieczenia mechaniczne - klasyfikacja i przeznaczenie; 4. Zabezpieczenia elektroniczne - klasyfikacja i przeznaczenie; 5. Podziały i różnice funkcjonalne urządzeń alarmowych; 6. Uszkodzenia i awaryjność urządzeń alarmowych. Realizacja tematyki bloku w ramach wykładów, seminariów i zajęć praktycznych może zamknąć się w minimalnym łącznym wymiarze 70 godzin. Blok wyszkolenie strzeleckie (zajęcia teoretyczne i praktyczne) obejmuje trzy tematy: I. Budowa i zasady działania broni, zawierający 4 zagadnienia: 1. Działanie, przeznaczenie i charakterystyki techniczne pistoletu, rewolweru, pistoletu maszynowego oraz strzelby gładkolufowej na wybranych przykładach; 2. Podstawy celnego strzelania; 3. Rozkładanie i składanie broni na wybranych przykładach; 4. Najczęściej występujące przyczyny i objawy zacięcia broni oraz sposoby skutecznego ich usuwania; II. Zasady bezpiecznego obchodzenia się z bronią dotyczy zasad bezpiecznego obchodzenia się z pistoletem (rewolwerem), w tym również zachowania na strzelnicy; III. Techniki posługiwania się bronią, zawierający 3 zagadnienia: 1. Techniki szybkiego sięgania po broń; 2. Przyjmowanie postaw strzeleckich; 3. Strzelanie. Realizacja tematyki bloku w ramach wykładów, seminariów i zajęć praktycznych jest możliwa w minimalnym łącznym wymiarze 35 godzin. Blok samoobrona i techniki interwencyjne (zajęcia praktyczne) obejmuje dwa tematy: I. Samoobrona, zawierający 7 zagadnień: 1. Postawy i poruszanie się w walce; 2. Techniki wyprowadzania uderzeń i kopnięć oraz sposoby ich blokowania; 3. Pady i przewroty w walce wręcz; 4. Rzuty przez biodro oraz podcięcia zewnętrzne i ich odmiany; 5. Chwyty transportowe - dźwignie na stawy kończyn górnych; 6. Uwalnianie się z chwytów, obezwładniających i duszenia; 7. Miejsca wrażliwe na ciele człowieka i sposoby obezwładniania; II. Techniki interwencyjne, składający się z 7 zagadnień: 1. Techniki kajdankowania i obszukiwania osób; 2. Posługiwanie się pałką wielofunkcyjną typu "tonfa"; 3. Techniki usuwania z pojazdu osoby stawiającej opór; 4. Obrona przed atakami nożem i niebezpiecznymi przedmiotami; 5. Obrona przed zagrożeniem bronią palną; 6. Podstawowe techniki posługiwania się bronią w walce; 7. Współdziałanie pracowników ochrony w różnych sytuacjach taktycznych. Realizacja tematyki bloku w ramach zajęć praktycznych połączonych z pokazem może zmieścić się w minimalnym łącznym wymiarze 60 godzin.

4. Zakres programowy kursów dla osób ubiegających się o licencję pracownika ochrony fizycznej II stopnia obejmuje 3 bloki: ogólny, prawny i zawodowy. Blok ogólny obejmuje dziesięć tematów: I. Podstawy prawne wykonywania zadań ochrony osób i mienia, zawierający 9 zagadnień: 1. Pojęcia podstawowe; 2. Obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiązkowej ochronie - kryteria sporządzania wykazów, odpowiedzialność karna związana z brakiem zapewnienia fizycznej lub technicznej ochrony obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie; 3. Zasady sporządzania planu ochrony jednostki i tryb jego uzgadniania; 4. Wewnętrzne służby ochrony - zasady i tryb tworzenia, struktura organizacyjna, zakres działania, sposób prowadzenia dokumentacji ochronnej, uzbrojenie, wyposażenie i umundurowanie; 5. Zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia; 6. Wymagania kwalifikacyjne pracowników ochrony; 7. Uprawnienia pracowników ochrony w ochronie osób i mienia z uwzględnieniem środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej; 8. Odpowiedzialność karna pracownika ochrony; 9. Zakres i tryb sprawowania przez Policję nadzoru nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi; II. Wybrane zagadnienia organizacji i zarządzania, zawierający 4 zagadnienia: 1. System kierowania instytucją, a w tym instytucja jako system zorganizowany, ogólne zasady kierowania, style kierowania, kierowanie jako proces podejmowania decyzji; 2. Organizowanie stanowisk pracy, w szczególności określenie zadań, uprawnień i odpowiedzialności; 3. Polityka kadrowa; 4. System motywacji i kontroli; III. Wybrane zagadnienia psychologii i socjologii pracy, zawierający 5 zagadnień: 1. Podstawowe pojęcia psychologii pracy; 2. Procesy poznawcze, a w tym odbiór danych, spostrzeganie, przetwarzanie danych; 3. Niektóre zagadnienia psychologii osobowości, w szczególności zainteresowania i skłonności, uzdolnienia i zdolności oraz charakter; 4. Analiza społeczeństwa w zakresie: pojęcie i struktura grupy społecznej, klasyfikacja grupy społecznej, grupy celowe, tłum i inne zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań; 5. Analiza ważniejszych procesów społecznych, do których należą: procesy przystosowania, współpraca, współzawodnictwo i konflikt; IV. Wybrane zagadnienia kryminologii, zawierający 3 zagadnienia: 1. Ogólna charakterystyka współczesnej przestępczości. 2. Niektóre zjawiska społeczne o potencjale kryminogennym. 3. Profilaktyka kryminologiczna; V. Wybrane zagadnienia kryminalistyki, zawierający 5 zagadnień: 1. Pojęcie, istota i zadania kryminalistyki; 2. Zasadnicze źródła informacji; 3. Ślady kryminalistyczne; 4. Metody identyfikacji człowieka i rzeczy; 5. Postępowanie po uzyskaniu informacji o przestępstwie do czasu przybycia Policji; VI. Etyka zawodowa pracownika ochrony, zawierający 4 zagadnienia: 1. Normy moralne a normy prawne; 2. Normy moralne w sytuacjach konfliktowych; 3. Etyczne aspekty relacji pracownik ochrony - obywatel; 4. Podejmowanie decyzji w sytuacjach konfliktowych; VII. Wybrane zagadnienia z ekonomii, zawierający 5 zagadnień: 1. Przedmiot i metoda ekonomii; 2. System gospodarczy i podmioty gospodarcze; 3. Rynek jako mechanizm gospodarczy; 4. Przedsiębiorstwo a rynek; 5. Rynek kapitałowy; VIII. Organizacja administracji państwowej i samorządowej, zawierający 3 zagadnienia: 1. Struktura organizacji państwa; 2. Struktura organizacji samorządowej; 3. Rola państwa i samorządów w działaniach na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego; IX. Ochrona tajemnicy państwowej i służbowej, zawierający 3 zagadnienia: 1. Pojęcie tajemnicy państwowej; 2. Pojęcie tajemnicy służbowej; 3. Zasady postępowania z dokumentami zawierającymi tajemnicę państwową i służbową; X. Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych, zawierający 4 zagadnienia: 1. Terroryzm - początki i jego rozwój; 2. Zabezpieczenia karnoprawne przy zwalczaniu terroryzmu w Polsce i na świecie; 3. Motywy działań terrorystycznych; 4. Przykładowe działania sprawców zamachów terrorystycznych. Realizacja tematyki bloku w ramach wykładów, seminariów i zajęć praktycznych zamyka się w minimalnym łącznym wymiarze 60 godzin. Blok prawny obejmuje sześć tematów: I. Wybrane zagadnienia prawa cywilnego, zawierający 10 zagadnień: 1. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych; 2. Pojęcie osoby fizycznej i osoby prawnej; 3. Oświadczenie woli i wady oświadczenia woli; 4. Pojęcie umowy, forma zawarcia umowy; 5. Pojęcie zobowiązania; 6. Umowa o dzieło; 7. Umowa zlecenia; 8. Instytucja spółki cywilnej; 9. Własność i posiadanie oraz ich ochrona prawna; 10. Czyny niedozwolone; II. Wybrane zagadnienia prawa karnego materialnego i procesowego, zawierający 14 zagadnień: 1. Źródła i podział prawa karnego; 2. Zasady odpowiedzialności karnej; 3. Formy popełnienia przestępstwa; 4. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną; 5. Przestępstwa przeciwko wolności; 6. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej; 7. Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową; 8. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego; 9. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; 10. Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; 11. Podmioty procesu karnego (pokrzywdzony, świadek); 12. Czynności procesowe; 13. Środki dowodowe; 14. Postępowanie przygotowawcze; III. Wybrane zagadnienia prawa administracyjnego, zawierający 6 zagadnień: 1. Źródła prawa administracyjnego; 2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy prawa administracyjnego; 3. Uczestnicy postępowania administracyjnego - ich prawa i obowiązki; 4. Tryb postępowania administracyjnego; 5. Rozstrzygnięcia w postępowaniu administracyjnym; 6. Środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym; IV. Wybrane zagadnienia prawa handlowego, zawierający 4 zagadnienia: 1. Podmioty prawa handlowego; 2. Pojęcie firmy; 3. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - struktura, organizacja, odpowiedzialność; 4. Spółka akcyjna - struktura, organizacja, odpowiedzialność; V. Wybrane zagadnienia prawa finansowego, zawierający 4 zagadnienia: 1. Podstawy prawne rachunkowości; 2. Istota podatku dochodowego od osób fizycznych; 3. Istota podatku dochodowego od osób prawnych; 4. Istota podatku od towarów i usług; VI. Wybrane zagadnienia prawa pracy, zawierający 10 zagadnień: 1. Źródła prawa pracy; 2. Nawiązanie, rozwiązanie i wygaśnięcie stosunku pracy; 3. Wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy; 4. Regulaminy pracy; 5. Czas pracy - wymiar i rozkład, godziny nadliczbowe i urlopy; 6. Pojęcie ryzyka zawodowego; 7. Badania lekarskie; 8. Bezpieczeństwo i higiena pracy; 9. Środki ochrony indywidualnej; 10. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Realizacja tematyki bloku w ramach wykładów i seminariów w minimalnym zamyka się w łącznym wymiarze 60 godzin. Blok zawodowy obejmuje osiemnaście tematów: I. Ogólne zasady przygotowania i prowadzenia ochrony, zawierający 5 zagadnień: 1. Zasady dokonywania analizy zaistniałych i potencjalnych zagrożeń; 2. Zasady określania organizacji, struktury i wykonywania ochrony; 3. Kalkulacja i dyslokacja sił i środków; 4. Określenie niezbędnego wyposażenia i uzbrojenia dla pracowników ochrony; 5. Przydzielanie zadań dla pracowników ochrony; II. Podstawowe formy realizowania fizycznej ochrony osób i mienia, zawierający 4 zagadnienia: 1. Ochrona stała; 2. Ochrona doraźna; 3. Dozór sygnałów alarmowych; 4. Konwój; III. Warunki psychofizyczne niezbędne do wykonywania poszczególnych zadań pracownika ochrony, zawierający 4 zagadnienia: 1. Dobór pracowników do wykonywania czynności nadzorczych; 2. Dobór pracowników do wykonywania obowiązków konwojenta; 3. Dobór pracowników do wykonywania bezpośrednich obowiązków związanych z ochroną osób; 4. Dobór pracowników do wykonywania czynności związanych z dozorem sygnałów alarmowych; IV. Zasady opracowania planu ochrony oraz procedur bezpieczeństwa, zawierający 6 zagadnień: 1. Wpływ charakteru działalności (produkcji) na kształt ochrony; 2. Analiza potencjalnych i faktycznych zagrożeń; 3. Topograficzne położenie chronionego obiektu w kontekście podejmowanych czynności ochronnych; 4. Określenie punktów ważnych i newralgicznych z punktu widzenia sprawowanej ochrony; 5. Uzasadnienie planowanej formy ochrony i zabezpieczenia obiektu; 6. Zasady sporządzania instrukcji w zakresie ochrony; V. Nadzór i kontrola nad zadaniami wykonywanymi przez pracowników ochrony, zawierający 3 zagadnienia: 1. Rola nadzoru w pracy ochronnej; 2. Metody nadzoru nad wykonawstwem czynności ochronnych; 3. Wykorzystanie urządzeń technicznych w kontroli pracy; VI. Obowiązujące przepisy prawne związane z ochroną wartości pieniężnych, chodzi o poznanie treści rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne; VII. Zasady organizacji ochrony konwoju, zawierający 5 zagadnień: 1. Zasady opracowania instrukcji konwojowej zawierającej: ogólne warunki wykonywania konwoju, obowiązki organizujących konwój, obowiązki poszczególnych członków konwoju, skład i wyposażenie konwoju w związku z charakterem konwojowanego mienia, algorytmy określające postępowanie członków konwoju w sytuacjach zagrożenia, określenie systemu łączności, sposób dokumentowania czynności; 2. Dobór grupy konwojowej; 3. Specyfika szkolenia grup konwojowych; 4. Wyposażenie grupy konwojowej; 5. Odprawa przed realizacją konwoju; VIII. Planowanie trasy konwoju, zawierający 3 zagadnienia: 1. Dobór trasy konwoju jako element bezpieczeństwa; 2. Opis trasy w zakresie: odległości, przebiegu trasy na terenach zurbanizowanych, przebiegu trasy w miejscach szczególnie zagrożonych przestępczością, intensywności ruchu drogowego w poszczególnych porach doby, rozmieszczenia jednostek Policji, występowania punktów newralgicznych, ewentualnych miejsc postoju, otoczenia obiektu docelowego; 3. Zasada losowego doboru tras; IX. Prowadzenie dokumentacji związanej z konwojem, zawierający 3 zagadnienia: 1. Umowa o świadczeniu usług konwojowych; 2. Książka konwojów; 3. Opracowywanie tabeli kodowych; X. Zasady opracowania instrukcji o systemie stosowania przepustek oraz kontroli ruchu osobowego i materiałowego w chronionym obiekcie, zawierający 8 zagadnień: 1. Potrzeba kontroli ruchu osobowo-materiałowego w chronionym obiekcie; 2. Strefy dostępności; 3. Określenie dokumentów uprawniających do wstępu do chronionego obiektu i wwozu lub wywozu materiałów; 4. Wskazanie komórki organizacyjnej upoważnionej do wystawiania i ewidencjonowania dokumentów dotyczących ruchu osobowo-materiałowego; 5. Zagadnienia organizacyjno-porządkowe związane z przechowywaniem i ewidencjonowaniem kluczy.; 6. Przydzielenie zadań dla pracowników ochrony w związku z kontrolą ruchu osobowo-materiałowego; 7. Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych; 8. Wykorzystanie urządzeń technicznych w zakresie kontroli dostępu; XI. Rodzaje i metody zagarnięcia mienia występujące w zakładach produkcyjnych, przyczyny sprzyjające ich dokonywaniu oraz zadania pracowników ochrony w zakresie ich zapobiegania i wykrywania, zawierający 5 zagadnień: 1. Zakład w aspekcie wiktymologicznym; 2. Kierunek zagrożeń w zakresie ochrony mienia zakładu; 3. Okoliczności sprzyjające kradzieżom w zakładzie; 4. Stosowane metody zaboru mienia w zależności od charakteru produkcji; 5. Zadania i rola pracowników ochrony w zakresie przeciwdziałania kradzieżom zakładowym; XII. Techniczne środki zabezpieczenia obiektów, zawierający 3 zagadnienia: 1. Techniczne urządzenia zabezpieczające (budowlane, mechaniczne i elektroniczne); 2. Systemy zabezpieczenia stosowane w ochronie obiektów; 3. Obowiązujące normy w zakresie stosowania urządzeń zabezpieczających; XIII. Zasady współpracy z Policją w zakresie ochrony obiektu oraz przeciwdziałania przestępczości, zawierający 4 zagadnienia: 1. Określenie płaszczyzn współpracy; 2. Konflikt interesów; 3. Wzajemna wymiana informacji a zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej; 4. Prawne obowiązki współpracy; XIV. Zadania pracowników ochrony w związku z zagrożeniem zamachami przestępczymi i terrorystycznymi, zawierający 4 zagadnienia: 1. Włamanie do obiektu; 2. Napad na bank lub inną instytucję finansową; 3. Napad na inny obiekt; 4. Podłożenie ładunku wybuchowego; XV. Prowadzenie dokumentacji związanej z działalnością ochronną, wynikającej z potrzeby dokumentowania czynności ochronnych w postaci książki służby (ochrony obiektu), ewidencji broni, książki wydawania broni i innych dokumentów jako następstwo planu ochrony; XVI. Zasady, formy i metody szkolenia pracowników ochrony, zawierający 4 zagadnienia: 1. Prawne obowiązki szkolenia, wynikające z Kodeksu pracy; 2. Cel szkolenia pracowników ochrony; 3. Wykład, seminarium, pokaz i ćwiczenia jako formy szkolenia pracownika ochrony; 4. Dokumentowanie szkoleń; XVII. Warunki i zasady organizacji szkoleń strzeleckich pracowników ochrony osób i mienia, omówienie Instrukcji szkolenia strzeleckiego pracowników ochrony; i XVIII. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej. Realizacja tematyki bloku w ramach wykładów i seminariów może zamknąć się w minimalnym łącznym wymiarze 120 godzin.

5. Instrukcja szkolenia strzeleckiego pracowników ochrony. Instrukcja określa zasady organizacji i warunki bezpieczeństwa ćwiczeń i strzelań oraz program strzelań dla osób ubiegających się o licencję pracownika ochrony fizycznej. Warunkami zapewniającymi właściwe wykonanie strzelań są: wszechstronna znajomość budowy i działania broni oraz utrzymanie jej we właściwym stanie technicznym, ścisłe przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w miejscach ćwiczeń, dobra organizacja zajęć oraz wyposażenie w pomoce niezbędne do przeprowadzenia strzelania. Miejsce treningów "bezstrzałowych" powinno zapewnić warunki do wypracowania prawidłowych nawyków związanych z dobywaniem broni i jej użyciem. Powinno ono być wyposażone w miniatury tarcz-celów, lustro umożliwiające samokontrolę oraz podstawowy zestaw środków do czyszczenia i konserwacji broni. Trening polega na ćwiczeniu, decydujących o celności i skuteczności ognia, poszczególnych czynności i elementów. Chodzi o postawę strzelecką oraz sposób dobywania broni z kabury i przeładowywania, składania się do strzału, a także celowania i ściągania języka spustowego. W toku doskonalenia umiejętności strzeleckich pracowników ochrony należy korzystać z wszelkich dostępnych pomocy dydaktycznych w postaci amunicji szkolnej, ćwiczebnej, przyborów kontrolnych, a także korzystać ze strzelnic sportowych, z broni małokalibrowej lub pneumatycznej oraz trenażerów komputerowych. Pierwsze strzelania ze wszystkich rodzajów broni przeprowadza się przy dobrej widoczności i dogodnych warunkach atmosferycznych oraz podaje się szkolonym celowniki i punkt celowania. Kolejne strzelania można przeprowadzać w dowolnych warunkach atmosferycznych. Natomiast w końcowym etapie szkolenia należy przeprowadzać strzelania w warunkach ograniczonej widoczności i w różnych porach doby. Warunkiem dopuszczenia do następnego etapu szkolenia jest co najmniej dostateczne opanowanie poprzedniego etapu. Trening z broni palnej krótkiej, pistoletów maszynowych i strzelb gładkolufowych jest prowadzony na czterech poziomach zaawansowania umiejętności i obejmuje strzelanie: przygotowawcze, szkolne, dynamiczne i sytuacyjne. Do strzelania przygotowawczego dopuszcza się osoby, które wykazały się znajomością budowy i zasad działania broni palnej i posługiwania się nią oraz zachowania warunków bezpieczeństwa podczas ćwiczeń strzeleckich, do strzelania szkolnego osoby, które wykonały strzelanie przygotowawcze, do dynamicznego i sytuacyjnego zaś osoby, które w strzelaniu szkolnym uzyskały ocenę co najmniej dostateczną. Zajęcia praktyczne z nauki strzelania z broni palnej przeprowadza się na placach ćwiczeń, strzelnicach i poligonach zapewniających bezpieczeństwo ćwiczących - zgodnie z warunkami technicznymi dla tych miejsc, określonymi w odrębnych przepisach. Warunki techniczne, jakie muszą spełniać strzelnice znajdujące się w pomieszczeniach, powinny odpowiadać warunkom policyjnych strzelnic ćwiczebnych określonym przez Komendanta Głównego Policji lub inne uprawnione organy. Prowadzący strzelanie odpowiada za bezpieczeństwo i porządek na strzelnicy. Może nim być osoba, która odbyła przeszkolenie w zakresie prowadzenia strzelania oraz udzielania pomocy przedlekarskiej w jednostkach organizacyjnych Policji, Wojska Polskiego, Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego lub Ligi Obrony Kraju. Jego obowiązkiem jest opracowanie przed zajęciami konspektu uwzględniającego organizację, metodę, przebieg i czas zajęć. Konspekt powinien być zatwierdzony przez kierownika jednostki szkolącej i uzgodniony z właściwą terytorialnie komendą wojewódzką Policji. Przed rozpoczęciem strzelania z broni palnej prowadzący strzelanie jest zobowiązany zapewnić łączność radiotelefoniczną lub telefoniczną ze stanowiskiem jednostki organizacyjnej, która zapewni możliwość natychmiastowego przybycia na strzelnicę zespołu medycznego w razie nieszczęśliwego wypadku. Strzelanie należy przerwać w razie stwierdzenia braku łączności. Zaleca się obecność na strzelnicy lekarza lub pielęgniarki. Strzelanie rozpoczyna się po oznakowaniu strzelnicy czerwoną chorągiewką na maszcie w dzień, a w nocy - po zapaleniu czerwonej lampy sygnalizacyjnej. Linie wyjścia oznacza się białą chorągiewką, a linie ognia - czerwoną chorągiewką. Osoby przebywające na strzelnicy są zobowiązane do bezwzględnego wykonywania poleceń prowadzącego strzelanie. W przypadku stwierdzenia w czasie strzelania naruszenia zasad bezpieczeństwa prowadzący strzelanie przerywa zajęcia, po czym informuje o tym kierownika jednostki organizacyjnej prowadzącej szkolenie oraz właściwą terytorialnie komendę wojewódzką Policji. Składanie się do strzału, celowanie i strzelanie bez wystrzeliwania pocisków (trening "na sucho") jest dozwolone tylko w miejscu do tego wyznaczonym. Z wyjątkiem linii ognia i miejsca przeznaczonego do takiego treningu przebywający w obiektach strzelnicy noszą broń zabezpieczoną w kaburze. Otwarcie i przerwanie ognia następuje na rozkaz prowadzącego strzelanie, wydany ustnie, umówionymi znakami lub sygnałami. Podczas szkolenia strzeleckiego zabrania się: dopuszczania do strzelania osób nienależycie przeszkolonych, niezdolnych psychicznie do prowadzonego strzelania, których zachowanie może mieć wpływ na bezpieczeństwo uczestników zajęć, strzelania z broni technicznie niesprawnej, strzelania niesprawną amunicją lub amunicją, której użycie jest zabronione, strzelania do obiektów i urządzeń będących w obrębie pola tarczowego, a niebędących celem, strzelania do ptaków i innych zwierząt, kierowania broni w stronę osób, ładowania broni amunicją bez polecenia prowadzącego strzelanie, samowolnej zmiany odległości strzelania oraz stosowania sztucznej zasłony przed wiatrem i słońcem, przedłużania czasu strzelania w przypadku strzelania na czas, wydawania większej liczby naboi niż przewiduje rodzaj strzelania. Strzelanie przerywa się na komendę "przerwij ogień". Następuje to w sytuacji pojawienia się przed strzelającym, w obrębie kulochwytu i wałów bocznych, ludzi lub zwierząt, padania pocisków poza obrębem kulochwytu i wałów bocznych, rykoszetowania pocisków w kierunku strzelających, otrzymania meldunku z posterunku obserwacyjnego o naruszeniu zasad bezpieczeństwa. W sytuacjach zagrożenia komendę "przerwij ogień" podaje uczestnik strzelania, który stwierdził niebezpieczeństwo. Oddawanie strzałów po komendzie "przerwij ogień" jest niedopuszczalne. Do obowiązków strzelającego należy: kierowanie broni jedynie w stronę kulochwytu, rozpoczęcie strzelania na komendę prowadzącego, natychmiastowe przerwanie strzelania po komendzie "przerwij ogień", a także w przypadku pojawienia się przed strzelającym, w obrębie kulochwytu i wałów bocznych, ludzi i zwierząt, zdjęcie palca z języka spustowego, zabezpieczenie broni, opuszczenie broni do postawy "gotów", oddanie strzału kontrolnego w kierunku kulochwytu po zakończeniu strzelania, bezwzględne wykonywanie poleceń i rozkazów prowadzącego strzelanie. W przypadku zacięcia się broni strzelający sygnalizuje to przez podniesienie wolnej ręki do góry oraz okrzyk "zacięcie". Broń trzymana jest w postawie "gotów", przy czym palec jest zdjęty z języka spustowego. Osobą funkcyjną na strzelnicy jest prowadzący strzelanie, amunicyjny, dowódca ubezpieczenia, ubezpieczający, tarczowy. Przed rozpoczęciem strzelania prowadzący ma obowiązek: pobrania amunicji, sprawdzenia, czy strzelnica jest przygotowana do strzelania zgodnie z warunkami bezpieczeństwa, umieszczenia w miejscach widocznych dla osób postronnych oznakowań na kulochwycie i wałach bocznych, w miarę potrzeby wyznaczenia osób funkcyjnych oraz przeprowadzenia z nimi instruktażu, sprawdzenia, czy tarcze są odpowiednie do danego strzelania, czy zostały właściwie ustawione i zamocowane, czy mechanizm chowania i pokazywania tarcz należycie funkcjonuje, omówienia z uczestnikami strzelania warunków strzelania oraz zasad bezpieczeństwa, podziału uczestników strzelania na grupy szkoleniowe i zmiany. W czasie strzelania prowadzący czuwa nad bezpieczeństwem strzelających oraz innych osób przebywających na strzelnicy, kontroluje właściwe wykonywanie strzelania, przestrzegania ich warunków oraz zgodności zapisywania uzyskanych wyników. Natomiast po zakończeniu strzelania tenże prowadzący omawia wyniki, sprawdza i porządkuje strzelnicę, rozlicza się z amunicji. Amunicyjny jest obowiązany do: wydania amunicji w punkcie amunicyjnym w ilości przewidzianej danym strzelaniem, dopilnowania zebrania łusek po strzelaniu, wypełnienia listy wyników strzelania, w pozycjach dotyczących ilości wydanej i zużytej amunicji. Dowódca ubezpieczenia jest obowiązany do: znajomości schematu rozmieszczenia posterunków ubezpieczających strzelnicy, osobistego rozprowadzenia ubezpieczających na posterunki, wskazania sektorów obserwacji oraz sposobu porozumiewania się, skontrolowania terenu strzelnicy i usunięcia osób postronnych, zameldowania prowadzącemu strzelanie o wykonaniu określonych czynności i pozostania do jego dyspozycji przez cały czas strzelania, a także zdjęcia posterunków po zakończeniu strzelania. Do obowiązków tarczowych należy: obsługa tarcz, niezwłoczne wykonywanie rozkazów prowadzącego strzelanie, zmiana pozycji celów w nakazany sposób.

A oto przykłady warunków strzelania oraz sposobów jego przeprowadzenia poszczególnych rodzajów strzelania 1) przygotowawczego, 2) szkolnego, 3) dynamicznego i 4) sytuacyjnego:

Przykład 1. Warunki strzelania przygotowawczego > pistolet > tarcza TS-2 > odległość: 10 m > 6 szt. naboi > postawa stojąca > czas dowolny > oceny: bardzo dobra - 45 pkt, dobra - 35 pkt, dostateczna - 25 pkt. Strzelanie jest przeprowadzane w następujący sposób: na linii wyjściowej zmiana strzelająca otrzymuje amunicję i umieszcza ją w magazynkach odłączonych od pistoletów > następnie zmiana, mając pistolety w kaburze, magazynki w rękach, na komendę "na linię ognia - marsz", zajmuje stanowiska ogniowe i przyjmuje określoną warunkami strzelania postawę strzelecką > na komendę "ładuj broń" strzelający wyjmują z kabury pistolety, dołączając do nich magazynki, kierują broń w stronę kulochwytu i meldują kolejno gotowość do strzelania np. "stanowisko pierwsze - gotów do strzelania", przy czym dopuszcza się meldowanie o gotowości do strzelania przez podniesienie wolnej ręki w górę > prowadzący strzelanie, po upewnieniu się o gotowości całej zmiany do strzelania, wydaje komendę "uwaga - ognia", strzelający przeładowują broń i oddają strzały > strzelający po ukończeniu strzelania unoszą broń do góry na wysokość głowy, z lufą skierowaną w górę i w przód pod kątem ok. 60° do poziomu i mogą meldować, głosem, np. "stanowisko pierwsze - ukończył strzelanie" > po ukończeniu strzelania przez zmianę, prowadzący strzelanie wydaje komendę "rozładuj - do przejrzenia broń", strzelający odłączają magazynki od pistoletów i unoszą obie ręce powyżej barku, trzymając w jednej ręce magazynek zwrócony donośnikiem do góry, a w drugiej - pistolet z zamkiem przesuniętym w tylne położenie > prowadzący strzelanie przegląda broń i po upewnieniu się, że w komorze nabojowej i magazynkach nie ma amunicji, stwierdza ten fakt słowem "przejrzałem" > strzelający zwalnia zamek, oddając strzał kontrolny w kierunku tarczy, dołącza magazynek do pistoletu, zabezpiecza i chowa go do kabury > prowadzący wydaje komendę "zmiana do tarcz - marsz", po której następuje zapoznanie się z wynikami strzelania oraz omówienie i zarejestrowanie strzelania.

Przykład 2. Warunki strzelania szkolnego > pistolet > figura TS-3 > odległość: 15 m > 6 szt. naboi > postawa stojąca > czas 25 sek. > oceny: bardzo dobra - 55 pkt, dobra - 45 pkt, dostateczna - 40 pkt. Strzelanie jest przeprowadzane w następujący sposób: na linii wyjściowej zmiana strzelająca otrzymuje amunicję i umieszcza ją w magazynkach odłączonych od pistoletów > zmiana, mając pistolety w kaburze, magazynki w rękach, na komendę "na linię ognia - marsz" zajmuje stanowiska ogniowe i przyjmuje określoną warunkami strzelania postawę strzelecką > na komendę "przygotować się do strzelania" strzelający dołączają magazynek do pistoletu, odbezpieczają go i wkładają do kabury, o gotowości do strzelania meldują jak w przykładzie 1 > na wydaną przez prowadzącego strzelanie komendę "ognia" strzelający wyjmują z kabury pistolety, wprowadzają nabój do komory nabojowej i prowadzą ogień > po upływie 25 sek. od komendy "ognia" prowadzący podaje komendę "przerwij ogień", a następnie "rozładuj - do przejrzenia broń" > strzelający, który oddał 6 strzałów, przyjmuje postawę swobodną, stojąc, odłącza magazynek od pistoletu i unosi obie ręce powyżej barku, trzymając w jednej magazynek zwrócony donośnikiem do góry, a w drugiej pistolet z zamkiem przesuniętym w tylne położenie, czeka na podejście prowadzącego strzelanie i potwierdzenie przejrzenia broni > prowadzący strzelanie przegląda broń i po upewnieniu się, że w komorze nabojowej i magazynkach nie ma amunicji, stwierdza ten fakt słowem "przejrzałem" > strzelający, który do komendy "przerwij ogień" wystrzelił mniej niż 6 pocisków, trzyma broń skierowaną w stronę tarczy i czeka na podejście prowadzącego strzelanie, aby pod jego nadzorem rozładować broń i magazynek, a naboje oddać amunicyjnemu > strzelający po przejrzeniu broni przez prowadzącego strzelanie zwalnia zamek, oddając strzał kontrolny w kierunku tarczy, dołącza do pistoletu magazynek i chowa go do kabury > prowadzący wydaje komendę "zmiana do tarcz - marsz", po której następuje zapoznanie się z wynikami strzelania oraz omówienie i zarejestrowanie rezultatów strzelania. Uwaga! jeżeli strzelający nie oddał do tarczy 6 strzałów, zalicza się mu przestrzeliny uzyskane do czasu przerwania ognia. Oddanie strzału po komendzie "przerwij ogień" powoduje odliczenie liczby punktów uzyskanych za najlepszą przestrzelinę.

Przykład 3. Warunki strzelania dynamicznego > pistolet > cel figura TS-9 > odległość: 15 m i 10 m > dobieg: 25 m > 10 szt. naboi > postawa: na 15 m klęcząca, na 10 m stojąca > czas: 45 sek. > metoda indywidualna > oceny: bardzo dobra - 8 przestrzelin, dobra - 6 przestrzelin, dostateczna - 4 przestrzeliny. Strzelanie jest przeprowadzane w następujący sposób: na linii startu (35 m od tarczy) strzelający otrzymuje 10 szt. amunicji, którą umieszcza w dwóch magazynkach (po 5 w każdym), jeden magazynek dołącza do pistoletu, drugi natomiast chowa do kieszeni > na komendę prowadzącego strzelanie "na linię ognia - biegiem marsz" strzelający biegnie na linię ognia usytuowaną 15 m od celu; komendę można wydać umówionym sygnałem, np. gwizdkiem lub chorągiewką > strzelający po wbiegnięciu na linię ognia wyjmuje z kabury pistolet, wprowadza nabój do komory nabojowej, przyjmuje postawę klęczącą i oddaje 5 strzałów w kierunku tarczy > po oddaniu pierwszych 5 strzałów strzelający biegnie na linię ognia 10 m, przyjmuje postawę klęczącą, wymienia magazynek, zwalnia zamek, przechodzi do postawy stojąc i oddaje kolejne 5 strzałów > po upływie 45 sek. od komendy "na linię ognia - biegiem marsz" prowadzący strzelanie wydaje komendę "przerwij ogień - rozładuj - do przejrzenia broń" > strzelający, który oddał maksymalną liczbę strzałów, odłącza magazynek od pistoletu i unosi obie ręce powyżej barku, trzymając w jednej dwa magazynki zwrócone donośnikami do góry, a w drugiej pistolet z zamkiem przesuniętym w tylne położenie, czeka na podejście prowadzącego strzelanie i potwierdzenie przejrzenia broni > prowadzący strzelanie przegląda broń i, po upewnieniu się, że w komorze nabojowej i magazynkach nie ma amunicji, stwierdza ten fakt słowem "przejrzałem" > strzelający, który od komendy "przerwij ogień" wystrzelił mniej niż 10 pocisków, trzyma broń skierowaną w stronę tarczy i czeka na podejście prowadzącego strzelanie, aby pod jego nadzorem rozładować broń i magazynek, a naboje oddać amunicyjnemu > strzelający po przejrzeniu broni przez prowadzącego strzelanie zwalnia zamek, oddając strzał kontrolny w kierunku tarczy, dołącza magazynek do pistoletu i chowa go do kabury > prowadzący wydaje komendę "zmiana do tarcz - marsz", po której następuje zapoznanie się z wynikami strzelania oraz omówienie i zarejestrowanie rezultatów strzelania. Uwaga! jeżeli strzelający nie oddał do tarczy 10 strzałów, zalicza się mu przestrzeliny uzyskane do czasu przerwania ognia. Oddanie strzału po komendzie "przerwij ogień" powoduje odliczenie punktów za najlepszą przestrzelinę.

Przykład 4. Warunki strzelania sytuacyjnego > pistolet > cel figura TS-3a > odległość: 15 m i 10 m > dobieg: 20 m > 12 szt. naboi > postawa: na 15 m stojąca, na 10 m klęcząca > czas: 45 sekund > metoda indywidualna > pomoce: przenośne imitacje osłony wykonane z materiału drewnopodobnego o wymiarach 2 m x 2 m i 0,9 m x 0,9 m, ustawione na linii ognia > oceny: bardzo dobra - 11 przestrzelin, dobra - 9 przestrzelin, dostateczna - 7 przestrzelin. Strzelanie jest przeprowadzane w następujący sposób: na linii startu (35 m od tarczy) strzelający otrzymuje 12 szt. amunicji, którą umieszcza w dwóch magazynkach (po 6 w każdym), jeden magazynek dołącza do pistoletu, drugi natomiast chowa do ładownicy lub kieszeni > strzelający chowa pistolet do kabury i przez uniesienie ręki daje znak gotowości prowadzącemu strzelanie > prowadzący strzelanie białą chorągiewką daje znak startu, uruchamia stoper > strzelający biegnie do osłony o wymiarach 2 m x 2 m, ustawionej na linii 15 m od celu, chowa się za nią, wyjmuje broń, wychyla się zza osłony i z pozycji stojącej frontalnej, wykorzystując częściowo osłonę, oddaje 6 strzałów w kierunku tarczy > strzelający ponownie chowa się za osłonę, zmienia magazynek, zwalnia zamek i biegnie w kierunku drugiej osłony o wymiarach 0,9 m x 0,9 m ustawionej na linii 10 m od celu > przyjmuje postawę klęczącą i, wykorzystując osłonę, oddaje 6 strzałów w kierunku tarczy > dalsze czynności wykonuje jak w § 25 ust. 2 pkt 5-10. Uwaga! strzelającemu zalicza się tylko przestrzeliny do komendy "przerwij ogień".

6. Ocena. Strzelanie z broni palnej ocenia się w skali czterostopniowej: bardzo dobra, dobra, dostateczna, niedostateczna. Ocenę umiejętności strzeleckich wystawia się na podstawie stopnia spełnienia warunków określonych dla danego strzelania. Za trafienie uważa się wyraźne przestrzeliny w tarczy. Przestrzelina musi być wynikiem trafienia bezpośredniego. W razie większej liczby trafień ocenia się tylko liczbę trafień przewidzianych warunkami strzelania. Odrzucane jest wówczas trafienie o największej wartości. W strzelaniu ocenianym na punkty zalicza się przestrzelinę naruszającą pierścień pola punktowego. Jeżeli przestrzelina dotyka pierścienia (linii) o wyższej wartości, zalicza się strzał o wyższej wartości punktów.

7. Kursy pracowników ochrony fizycznej mogą być prowadzone na zasadach określonych w przepisach o systemie oświaty albo w przepisach o działalności gospodarczej. Osoby ubiegające się o licencję pracownika ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia, z wyjątkiem osób legitymujących się określonymi dokumentami, składają egzamin przed komisją egzaminacyjną. Komendant wojewódzki Policji powołuje komisję i organizuje egzamin nie rzadziej niż raz na trzy miesiące, zawiadamiając o jego terminie i miejscu Komendanta Głównego Policji. W skład komisji wchodzą: przedstawiciele komendanta wojewódzkiego Policji w liczbie nie większej niż trzech, w tym uprawnieni do przeprowadzania egzaminu z zakresu samoobrony, technik interwencyjnych oraz strzelectwa, przedstawiciel komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej wyznaczony spośród oficerów komendy wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej, przedstawiciel prokuratora wojewódzkiego, dwaj przedstawiciele wojewody, w tym jeden lekarz, rzeczoznawca systemów zabezpieczających. Przewodniczącego komisji wyznacza komendant wojewódzki Policji spośród swoich przedstawicieli. Komendant wojewódzki Policji występuje do wojewody, prokuratora wojewódzkiego, komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i organizacji zrzeszającej rzeczoznawców systemów zabezpieczających o wyznaczenie przedstawicieli do składu komisji. Komendant Główny Policji może delegować swojego przedstawiciela do nadzorowania pracy komisji. Jego przedstawiciel może nie dopuścić do przeprowadzenia egzaminu, a rozpoczęty przerwać, jeżeli stwierdzi: ujawnienie tematów egzaminu przed wyznaczonym terminem jego rozpoczęcia, niezgodny z wymaganiami skład komisji, brak odpowiednich pomieszczeń zapewniających prawidłowe przeprowadzenie egzaminu praktycznego. Do przerwania egzaminu z powodu stwierdzenia przedwczesnego ujawnienia tematów egzaminacyjnych lub nieprawidłowego składu komisji uprawniony jest również przewodniczący komisji.

8. Egzamin na pierwszy stopień licencji pracownika ochrony fizycznej składa się z części teoretycznej i praktycznej. Egzamin teoretyczny obejmuje piętnaście tematów: I. Podstawy prawne regulujące zasady pracy pracownika ochrony fizycznej; II. Podstawowe wiadomości z zakresu prawa karnego i wykroczeń; III. Wybrane elementy prawa karnego procesowego; IV. Zasady odpowiedzialności cywilnej pracownika ochrony; V. Wybrane elementy prawa pracy; VI. Wybrane elementy psychologii; VII. Etyka pracownika ochrony; VIII. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej; IX. Typologia zagrożeń bezpieczeństwa osób; X. Metody i etapy ataków na osoby oraz używane środki; XI. Założenia taktyczne przeciwdziałania atakom; XII. Organizacja obstawy ochronnej; XIII. Ochrona obiektu; XIV. Ochrona konwojów; XV. Techniczne środki zabezpieczenia mienia. Natomiast egzamin praktyczny obejmuje pięć tematów: I. Budowa i zasady działania broni; II. Zasady bezpiecznego obchodzenia się z bronią; III. Strzelania zgodnie z warunkami określonymi w Instrukcji szkolenia strzeleckiego pracowników ochrony; IV. Samoobrona; V. Techniki interwencyjne.

9. Egzamin na drugi stopień licencji pracownika ochrony fizycznej obejmujetrzydzieści trzy tematy: I. Podstawy prawne wykonywania zadań ochrony osób i mienia; II. Wybrane zagadnienia organizacji i zarządzania; III. Wybrane zagadnienia psychologii i socjologii pracy; IV. Wybrane zagadnienia kryminologii; V. Wybrane zagadnienia kryminalistyki; VI. Etyka zawodowa pracownika ochrony; VII. Wybrane zagadnienia z ekonomii; VIII. Organizacja administracji państwowej i samorządowej; IX. Ochrona tajemnicy państwowej i służbowej; X. Pojęcie terroryzmu. Cele i metody działań terrorystycznych; XI. Wybrane zagadnienia prawa cywilnego; XII. Wybrane zagadnienia prawa karnego materialnego i procesowego; XIII. Wybrane zagadnienia prawa administracyjnego; XIV. Wybrane zagadnienia prawa handlowego; XV. Wybrane zagadnienia prawa finansowego; XVI. Wybrane zagadnienia prawa pracy; XVII. Ogólne zasady przygotowania i prowadzenia ochrony; XVIII. Podstawowe formy realizowania fizycznej ochrony osób i mienia; XIX. Warunki psychofizyczne niezbędne do wykonywania poszczególnych zadań pracownika ochrony; XX. Zasady opracowania planu ochrony oraz procedur bezpieczeństwa; XXI. Nadzór i kontrola nad zadaniami wykonywanymi przez pracowników ochrony; XXII. Obowiązujące przepisy prawne związane z ochroną wartości pieniężnych; XXIII. Zasady organizacji ochrony konwoju; XXIV. Planowanie trasy konwoju; XXV. Prowadzenie dokumentacji związanej z konwojem; XXVI. Zasady opracowania instrukcji w zakresie przepustek oraz kontroli ruchu osobowego i materiałowego w chronionym obiekcie; XXVII. Rodzaje i metody zagarnięcia mienia występujące w zakładach produkcyjnych, przyczyny sprzyjające ich dokonywaniu oraz zadania pracowników ochrony w zakresie ich zapobiegania i wykrywania; XXVIII. Techniczne środki zabezpieczenia obiektów; XXIX. Zasady współpracy z Policją w zakresie ochrony obiektu oraz przeciwdziałania przestępczości; XXX. Zadania pracowników ochrony w związku z zagrożeniem zamachami przestępczymi i terrorystycznymi; XXXI. Prowadzenie dokumentacji związanej z działalnością ochronną; XXXII. Zasady organizacji, formy i metody szkolenia pracowników ochrony, w tym szkolenia strzeleckiego; XXXIII. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej.

10. Egzaminowanie. Komisja przeprowadza egzamin w terminie i miejscu wyznaczonym przez komendanta wojewódzkiego Policji. Czas jego trwania powinien zapewnić możliwość oceny wiadomości teoretycznych i umiejętności praktycznych osoby do niego przystępującej. Szczegółowe tematy egzaminu pisemnego są sporządzane przez wskazaną przez Komendanta Głównego Policji jednostkę organizacyjną Komendy Głównej Policji i dostarczane komisji w kopertach, które są otwierane na sali egzaminacyjnej po zajęciu przez egzaminowanych wyznaczonych im miejsc. Egzamin rozpoczyna się z chwilą ogłoszenia tematów jego uczestnikom. Tematy egzaminu do czasu ogłoszenia ich przez komisję stanowią tajemnicę służbową. Egzamin przeprowadzany przez komisję składa się z egzaminu teoretycznego i praktycznego. Egzamin teoretyczny z kolei składa się z egzaminu pisemnego i ustnego, z których jest wystawiana łączna ocena. Osoba, która uzyskała ocenę negatywną z egzaminu pisemnego, nie może być dopuszczona do egzaminu ustnego. Egzamin ustny można przeprowadzić w formie pytań bezpośrednio kierowanych do egzaminowanego przez członków komisji albo pisemnych zestawów pytań losowanych przez egzaminowanego. Pisemne zestawy pytań przygotowuje komisja we własnym zakresie. Egzamin praktyczny przeprowadzany jest z umiejętności samoobrony i technik interwencyjnych oraz strzeleckich. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu praktycznego jest uzyskanie oceny pozytywnej z egzaminu teoretycznego. Osoba, która uzyskała ocenę negatywną z egzaminu teoretycznego lub praktycznego, może przystąpić do egzaminu poprawkowego. W przypadku negatywnej oceny z egzaminu praktycznego, jest powtarzany tylko ten egzamin. Termin egzaminu poprawkowego może być wyznaczony nie wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od daty niezdanego egzaminu. Członkowie komisji decydują większością głosów o ocenie zdającego. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego komisji. Przy ocenie zdających stosuje się dwustopniową skalę ocen: pozytywna lub negatywna. Podczas egzaminu mogą być obecni: przedstawiciel podmiotu prowadzącego kursy pracowników ochrony, przedstawiciel przedsiębiorcy zatrudniającego zdających kandydatów, reprezentant izby, zrzeszenia lub stowarzyszenia pracodawców i pracowników ochrony. Komisja sporządza z egzaminu protokół, który przewodniczący komisji przekazuje przedmiotowo właściwemu komendantowi wojewódzkiemu Policji. Są one przechowywane w komendach wojewódzkich Policji zgodnie z przepisami dotyczącymi organizacji archiwów i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi oraz dokumentacją niearchiwalną w resorcie spraw wewnętrznych i administracji.

11. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie rodzajów dyplomów i świadectw wydawanych przez szkoły i inne placówki oświatowe, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznych kwalifikacji w zakresie ochrony osób i mienia, minimalnego zakresu programów kursów pracowników ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminów i trybu ich składania, składu komisji egzaminacyjnej i sposobu przeprowadzania egzaminu (Dz. U. Nr 113, poz. 731), obowiązujące od dnia 15 września 1998 r. Przepisy rozporządzenia stosuje się do osób ubiegających się o uzyskanie licencji pracownika ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia.

Art. 35(a). [Zastosowanie ustawy o ochronie informacji niejawnych]

1. Wymieniona ustawa określa zasady ochrony informacji, które wymagają ochrony przed nieuprawnionym ujawnieniem, stanowią bowiem tajemnicę państwową lub służbową, niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania, także w trakcie ich opracowania, a w szczególności: organizowania ochrony informacji niejawnych, ich klasyfikowania, udostępniania, postępowania sprawdzającego, w celu ustalenia, czy osoba nim objęta daje rękojmię zachowania tajemnicy, szkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych, ewidencjonowania, przechowywania, przetwarzania i udostępniania danych uzyskiwanych w związku z prowadzonymi postępowaniami o ustalenie rękojmi zachowania tajemnicy, w zakresie określonym w ankiecie bezpieczeństwa osobowego oraz w kwestionariuszu bezpieczeństwa przemysłowego, organizacji kontroli przestrzegania zasad ochrony informacji niejawnych, ochrony informacji niejawnych w systemach i sieciach teleinformatycznych, stosowania środków fizycznej ochrony informacji niejawnych. Przepisy ustawy mają więc zastosowanie do: organów władzy publicznej, w szczególności Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, organów administracji rządowej, organów jednostek samorządu terytorialnego, sądów i trybunałów, organów kontroli państwowej i ochrony prawa, Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i ich jednostek organizacyjnych, Narodowego Banku Polskiego i banków państwowych, państwowych osób prawnych i innych niż wymienione państwowych jednostek organizacyjnych, przedsiębiorców, jednostek naukowych lub badawczo-rozwojowych, ubiegających się o zawarcie lub wykonujących umowy związane z dostępem do informacji niejawnych albo wykonujących na podstawie przepisów prawa zadania na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, związane z dostępem do informacji niejawnych. Tajemnicą państwową - w rozumieniu ustawy - jest informacja niejawna, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla niepodległości lub nienaruszalności terytorium, interesów obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli, albo narazić te interesy najmniej na znaczną szkodę. Tajemnicę państwową stanowią informacje niejawne oznaczone klauzulą "ściśle tajne": 1) w znaczeniu ogólnym, 2) ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa oraz porządek publiczny i 3) ważny interes państwa. Natomiast tajemnicą służbową jest informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej.

2. Do pierwszej grupy tajemnicy państwowej należą:

1. Informacje dotyczące zagrożeń zewnętrznych bezpieczeństwa państwa o charakterze militarnym, plany i prognozowanie obronne oraz wynikające z nich decyzje i zadania.

2. Struktura, organizacja i funkcjonowanie systemu kierowania państwem oraz dowodzenia Siłami Zbrojnymi w czasie zagrożenia państwa i wojny.

3. Lokalizacja, wyposażenie, właściwości ochronne i organizacja obrony stanowisk kierowania państwem i stanowisk dowodzenia Siłami Zbrojnymi w czasie zagrożenia państwa i wojny.

4. Organizacja, funkcjonowanie systemów łączności kierowania państwem i dowodzenia Siłami Zbrojnymi w czasie podwyższonej gotowości obronnej i wojny.

5. Centralny program mobilizacji gospodarki.

6. Informacje dotyczące planowania, organizacji i funkcjonowania mobilizacyjnego rozwinięcia Sił Zbrojnych.

7. Szczegółowa struktura Sił Zbrojnych oraz okręgów wojskowych i rodzajów Sił Zbrojnych na czas wojny.

8. Informacje dotyczące możliwości bojowych Sił Zbrojnych, poszczególnych okręgów wojskowych i rodzajów Sił Zbrojnych oraz potencjalnego przeciwnika na przewidywanych obszarach i kierunkach działań wojennych.

9. Zadania bojowe Sił Zbrojnych i związków operacyjnych.

10. Organizacja i funkcjonowanie systemu obrony powietrznej i przeciwlotniczej kraju.

11. Organizacja, rozmieszczenie, zadania i możliwości działania systemu rozpoznania i walki radioelektronicznej.

12. Planowanie i realizacja przedsięwzięć w zakresie operacyjnego maskowania wojsk.

13. Planowanie, realizacja, wyniki badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych o szczególnie ważnym znaczeniu dla obronności i bezpieczeństwa państwa.

14. Hasła i kody dostępu do urządzeń przechowujących, przetwarzających i przesyłających informacje oznaczone klauzulą "ściśle tajne".

15. Systemy łączności planowane, organizowane i utrzymywane przez służbę łączności podlegającą ministrom właściwym do spraw wewnętrznych, administracji publicznej, Ministrowi Obrony Narodowej oraz Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefowi Agencji Wywiadu.

16. Szczegółowe informacje dotyczące organizacji, metod i środków służących do ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową oznaczonych klauzulą "ściśle tajne", których ujawnienie może spowodować brak ich skuteczności.

17. Organizacja, formy i metody pracy operacyjnej organów, służb i instytucji państwowych uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych.

18. Szczegółowe kierunki pracy operacyjnej i zainteresowań służb ochrony państwa.

19. Szczegółowa struktura organizacyjna oraz etatowa jednostek i komórek organizacyjnych wykonujących czynności operacyjno-rozpoznawcze w organach, służbach i instytucjach państwowych uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, a także systemy ewidencji danych o funkcjonariuszach, żołnierzach i pracownikach tych jednostek i komórek organizacyjnych.

20. Dane identyfikujące lub mogące doprowadzić do identyfikacji funkcjonariuszy, żołnierzy i pracowników uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych i zatrudnionych w organach, służbach i instytucjach państwowych uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych.

21. Dane identyfikujące lub mogące doprowadzić do identyfikacji osób niebędących funkcjonariuszami, żołnierzami lub pracownikami organów, służb i instytucji państwowych uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, a które udzieliły pomocy tym organom w zakresie wykonywania tych czynności, a także świadków koronnych i osób dla nich najbliższych oraz świadków, o których mowa w art. 184 Kodeksu postępowania karnego.

22. Informacje dotyczące dokumentów uniemożliwiających ustalenie danych identyfikujących funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników organów, służb i instytucji państwowych uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych lub środków, którymi posługują się przy ich wykonywaniu.

23. Informacje dotyczące stosowanych, na podstawie przepisów ustawowych, środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób tajny informacji oraz utrwalanie dowodów, kontroli korespondencji, zakupu kontrolowanego i przesyłki niejawnie nadzorowanej.

24. Plany i stan zaopatrzenia w sprzęt i materiały techniki specjalnej organów, służb i instytucji państwowych uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych.

25. Informacje i przedmioty uzyskane w wyniku zastosowania środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób tajny informacji oraz utrwalanie dowodów, a także w wyniku zastosowania kontroli korespondencji.

26. Informacje dotyczące planowanych, wykonywanych i zrealizowanych czynności operacyjno-rozpoznawczych przez organy, służby i instytucje państwowe uprawnione do wykonywania tych czynności oraz informacje i przedmioty uzyskane w wyniku tych czynności, które pozwalają na identyfikację osób udzielających im pomocy w zakresie wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych.

27. Sprawozdania, biuletyny, informacje i dane statystyczne dotyczące pracy operacyjnej organów, służb i instytucji państwowej uprawnionej do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych.

28. Gospodarowanie środkami budżetowymi i mieniem państwowym na cele specjalne.

29. Organizacja, funkcjonowanie i środki techniczne radiokontrwywiadowczej ochrony państwa.

30. Informacje niejawne wymieniane przez Rzeczpospolitą Polską z Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego, Unią Europejską i Unią Zachodnioeuropejską oraz z innymi organizacjami międzynarodowymi i państwami, oznaczone klauzulą "TOP SECRET" lub równorzędną.

3. Do drugiej grupy tajemnicy państwowej należą:

1. Planowanie, rozmieszczenie i stan rezerw państwowych na szczeblu centralnym i wojewódzkim.

2. Resortowe i wojewódzkie programy mobilizacji gospodarki.

3. Plany obrony cywilnej państwa oraz plany obrony cywilnej województw.

4. Założenia systemu finansowego państwa w czasie podwyższonej gotowości obronnej i wojny.

5. Stan rozwinięcia, ukompletowania i wyposażenia jednostek wojskowych w zakresie nieobjętym postanowieniami Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE).

6. Szczegółowa struktura Sił Zbrojnych oraz okręgów wojskowych i rodzajów Sił Zbrojnych.

7. Plany i prognozy rozwoju organizacyjnego i technicznego Sił Zbrojnych oraz poszczególnych rodzajów wojsk.

8. Lokalizacja, rodzaj i przeznaczenie oraz właściwości techniczno-ochronne budownictwa specjalnego.

9. Organizacja kompleksowego przygotowania jednolitej sieci telekomunikacyjnej państwa dla potrzeb obronnych.

10. Informacje dotyczące przygotowania, budowy, zarządzania oraz funkcjonowania systemów i sieci telekomunikacyjnych, teleinformatycznych i pocztowych służących do przekazywania informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową, wykorzystywanych dla potrzeb Sił Zbrojnych, służb ochrony państwa lub administracji publicznej w zakresie niezbędnym do zabezpieczenia tych systemów i sieci.

11. Zbiorcze informacje dotyczące produkcji specjalnej przemysłu obronnego, a także prognozy rozwojowe, plany i zdolności produkcyjne oraz usługowe przedsiębiorców, jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych w zakresie realizacji zamówień na uzbrojenie i sprzęt wojskowy.

12. Wojskowe mapy specjalne i fotodokumenty przedstawiające obiekty inżynieryjnej rozbudowy terenu prognozowanych rejonów i kierunków działań wojennych.

13. Zbiory współrzędnych geodezyjnych lub prostokątnych punktów położonych na terenach, które mają istotne znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa.

14. Fotogrametryczne i teledetekcyjne zdjęcia lotnicze i naziemne obiektów i terenów mających istotne znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa.

15. Materiały geodezyjne i kartograficzne zawierające informacje o położeniu, rodzaju, charakterze lub przeznaczeniu obiektów mających istotne znaczenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa.

16. Informacje dotyczące przestawienia gospodarki narodowej na rzecz obronności w czasie podwyższonej gotowości obronnej państwa i wojny.

17. Informacje dotyczące przygotowania, organizacji oraz wykorzystywania transportu kolejowego, drogowego i wodnego oraz ochrony obiektów komunikacyjnych w czasie podwyższonej gotowości obronnej państwa i wojny.

18. Organizacja i funkcjonowanie systemu alarmowania wojsk oraz zadania jednostek wojskowych i garnizonów w procesie osiągania wyższych stanów gotowości bojowej.

19. Zadania centralnych konstytucyjnych organów państwa, ministrów, centralnych organów administracji rządowej oraz wojewodów związane z osiąganiem podwyższonej gotowości obronnej państwa.

20. Organizacja i funkcjonowanie systemu zaopatrywania Sił Zbrojnych w uzbrojenie, sprzęt wojskowy i amunicję w procesie osiągania wyższych stanów gotowości bojowej.

21. System ewidencji danych o osobach zajmujących stanowiska związane z obronnością kraju.

22. Informacje dotyczące systemu ochrony i obrony jednostek organizacyjnych Służby Więziennej na czas podwyższonej gotowości obronnej państwa i wojny.

23. Organizacja ochrony, na wypadek wojny, dóbr kultury mających szczególne znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego narodu.

24. Dane dotyczące rezerw rzeczowych resortu spraw wewnętrznych tworzonych na rzecz wojny.

25. Szczegółowe informacje dotyczące organizacji, metod i środków służących do ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową oznaczonych klauzulą "tajne", których ujawnienie może spowodować brak ich skuteczności.

26. Informacje dotyczące planowania, rozmieszczenia, przeznaczenia i wyposażenia obiektów i nieruchomości specjalnych oraz plany ich obrony i ochrony.

27. Szczegółowe informacje dotyczące osób podejrzewanych o prowadzenie działalności godzącej w bezpieczeństwo, obronność, niezależność, całość lub międzynarodową pozycję państwa albo działalności terrorystycznej, uzyskane i przetwarzane przez służby ochrony państwa.

28. Szczegółowa struktura organizacyjna i etatowa jednostek organizacyjnych Urzędu Ochrony Państwa, Wojskowych Służb Informacyjnych, Policji, Straży Granicznej oraz Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych, chyba że zawierają informacje oznaczone wyższą klauzulą tajności.

29. System ewidencji danych o funkcjonariuszach, żołnierzach i pracownikach Urzędu Ochrony Państwa, Wojskowych Służb Informacyjnych, Policji, Straży Granicznej i Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych oraz dane z tej ewidencji, chyba że zawierają informacje oznaczone wyższą klauzulą tajności.

30. Dane statystyczne dotyczące spraw kadrowych służb ochrony państwa, z wyłączeniem danych zamieszczanych w ustawie budżetowej.

31. Informacje z materiałów archiwalnych dotyczące pracy operacyjnej, w tym kartoteki i informacje sporządzone na podstawie archiwalnych materiałów operacyjnych, chyba że zawierają informacje oznaczone wyższą klauzulą tajności.

32. System i sposób ochrony granicy państwowej, kontroli ruchu granicznego, działań antyterrorystycznych, antysabotażowych, a także informacje dotyczące operacyjnych możliwości ochrony granicy państwowej.

33. Szczegółowe formy i metody działania Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Wojskowych Służb Informacyjnych, Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, Biura Ochrony Rządu oraz jednostek wojskowych podporządkowanych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, chyba że zawierają informacje oznaczone wyższą klauzulą tajności.

34. Informacje dotyczące planowanych, wykonywanych i zrealizowanych czynności operacyjno-rozpoznawczych przez organy, służby lub instytucje państwowe uprawnione do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz informacje i przedmioty uzyskane w wyniku tych czynności, chyba że zawierają informacje oznaczone wyższą klauzulą tajności.

35. Szczegółowe informacje dotyczące funkcjonowania systemu ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową.

36. Dzienniki korespondencyjne do rejestracji dokumentów oraz ewidencje innych materiałów zawierających informacje niejawne stanowiące tajemnicę państwową.

37. Szczegółowe informacje dotyczące ochrony i zabezpieczenia obiektów ważnych dla gospodarki narodowej albo ze względu na obronność lub bezpieczeństwo państwa.

38. Szczegółowe informacje dotyczące planowanych, wykonywanych i zrealizowanych czynności dochodzeniowo-śledczych, jeżeli ich ujawnienie mogłoby stanowić przeszkodę dla prawidłowego toku postępowania karnego.

39. Projekty wynalazcze uznane za tajne zgodnie z przepisami o wynalazczości.

40. Informacje niejawne wymieniane przez Rzeczpospolitą Polską z Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego, Unią Europejską i Unią Zachodnioeuropejską oraz z innymi organizacjami międzynarodowymi i państwami, oznaczone klauzulą "SECRET" lub równorzędną.

4. Do trzeciej grypy tajemnicy państwowej należą:

1. Materiały dla Rady Ministrów dotyczące potencjału strategicznego państwa oraz strategicznych zamówień rządowych i ich realizacji.

2. Instrukcje do negocjacji w sprawie zawierania umów finansowych o znaczeniu ogólnopaństwowym, których ujawnienie mogłoby mieć wpływ na dalszy tok negocjacji.

3. Wnioski o udzielenie poręczenia, umowy poręczenia oraz umowy o udzielenie poręczenia dotyczące producentów sprzętu obronnego.

4. System zabezpieczania wartości pieniężnych w Narodowym Banku Polskim, bankach państwowych i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne.

5. Limit rezerwy specjalnej krajowych znaków pieniężnych w Narodowym Banku Polskim.

6. Informacje o organizacji i zabezpieczeniu transportów wartości pieniężnych przekraczających równowartość kwoty 500 tys. euro organizowanych przez Narodowy Bank Polski lub banki państwowe oraz przedsiębiorstwa produkujące znaki pieniężne.

7. Technologia produkcji i system zabezpieczeń znaków akcyzy w przedsiębiorstwach wytwarzających te znaki.

8. Informacje związane z projektowaniem i przygotowaniem do produkcji znaków pieniężnych z wyłączeniem monet przeznaczonych na cele kolekcjonerskie i papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski oraz znaków skarbowych akcyzy, w zakresie niezbędnym do ich zabezpieczenia przed podrabianiem lub przerabianiem, do czasu wprowadzenia ich do obiegu.

9. Informacje dotyczące technologii produkcji znaków pieniężnych, znaków skarbowych, akcyzy, papierów wartościowych i kart płatniczych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski albo banki państwowe.

10. Informacje dotyczące technologii wytwarzania bonów paliwowych, o których mowa w art. 40a ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, Nr 28, poz. 127 i Nr 129, poz. 599, z 1994 r. Nr 132, poz. 670, z 1995 r. Nr 44, poz. 231 i Nr 142, poz. 702 i 703, z 1996 r. Nr 137, poz. 640, z 1997 r. Nr 111, poz. 722, Nr 123, poz. 776 i 780, Nr 137, poz. 926, Nr 141, poz. 943 i Nr 162, poz. 1104, z 1998 r. Nr 139, poz. 905 i Nr 161, poz. 1076, z 1999 r. Nr 50, poz. 499, Nr 57, poz. 596 i Nr 95, poz. 1100, z 2000 r. Nr 68, poz. 805 i Nr 105, poz. 1107 oraz z 2001 r. Nr 12, poz. 92, Nr 39, poz. 459 i Nr 56, poz. 580).

11. System zabezpieczenia bonów paliwowych w wytwórni drukującej te bony.

12. Informacje dotyczące technologii produkcji oraz szczegółowych sposobów zabezpieczeń dokumentów tożsamości, a także innych zabezpieczonych dokumentów wydawanych przez organy władzy publicznej.

13. Decyzje o skokowych zmianach kursu złotego w stosunku do walut obcych (dewaluacja, rewaluacja) dokonywane przez Narodowy Bank Polski do czasu podania ich do publicznej wiadomości.

14. Plany, zasady i systemy organizacji ochrony oraz zabezpieczenia Narodowego Banku Polskiego i banków państwowych.

15. Wysokość stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego - do czasu ich podania do publicznej wiadomości.

16. Przedział odchyleń kursu złotego od centralnego parytetu - do czasu podania ich do publicznej wiadomości.

17. Prace badawczo-rozwojowe o szczególnie istotnym znaczeniu dla interesu gospodarczego państwa, zlecone przez ministrów i centralne organy państwowe.

18. Informacje dotyczące rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych, których ujawnienie naraziłoby na szkodę ważny interes gospodarczy państwa.

19. Informacje o sposobie działania urządzeń kontrolno-sygnalizacyjnych i systemów alarmowych zabezpieczających dostęp do miejsc składowania i stosowania materiałów jądrowych kategorii I i II.

20. Informacje dotyczące planów i zadań polityki zagranicznej, których ujawnienie naraziłoby na szkodę ważny interes państwa lub innego podmiotu stosunków międzynarodowych, do czasu oficjalnego ich ogłoszenia.

21. Materiały, dokumenty, sprawozdania z negocjacji i konsultacji międzynarodowych oraz umowy międzynarodowe lub ich części, jeżeli zostały uznane za niejawne na wniosek jednej ze stron.

22. Informacje polityczne, gospodarcze lub wojskowe dotyczące państw obcych, uzyskane pod warunkiem zapewnienia ich tajności.

23. Organizacja i funkcjonowanie poczty dyplomatycznej.

24. System ochrony polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych.

25. Zadania polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych na czas wojny.

26. Zadania w zakresie ochrony przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych w Rzeczypospolitej Polskiej w czasie wojny.

27. Plany, prognozy i informacje na temat rozwoju obrotu z zagranicą sprzętem specjalnym i uzbrojeniem oraz technologiami i usługami specjalnymi.

28. Informacje niejawne wymieniane przez Rzeczpospolitą Polską z Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego, Unią Europejską i Unią Zachodnioeuropejską oraz z innymi organizacjami międzynarodowymi i państwami, oznaczone klauzulą "SECRET" lub równorzędną.

5. Dopuszczenie do pracy lub służby, z którymi łączy się dostęp do informacji niejawnych, musi być poprzedzone szkoleniem w zakresie ochrony informacji niejawnych przeprowadzonym w celu zapoznania się z zagrożeniami ze strony obcych służb specjalnych działających przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej i państwom sojuszniczym, a także z zagrożeniami ze strony organizacji terrorystycznych, przepisami dotyczącymi ochrony informacji niejawnych oraz odpowiedzialności za ich ujawnienie, zasadami ochrony informacji niejawnych w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy lub pełnienia służby, sposobami ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową oraz postępowania w sytuacjach zagrożenia dla takich informacji lub w przypadku ich ujawnienia, a także odpowiedzialnością karną, dyscyplinarną i służbową za naruszenie przepisów o ochronie informacji niejawnych. Szkolenie przeprowadzają funkcjonariusze i żołnierze służb ochrony państwa oraz pełnomocnicy ochrony, jego koszty zaś są pokrywane przez jednostkę organizacyjną, w której osoba szkolona jest zatrudniona lub pełni służbę.

Rozdział 6

Środki ochrony fizycznej osób i mienia

Art. 36. [Uprawnienia pracownika ochrony w granicach chronionych obiektów]

1. Kompetencje pracownika ochrony. Ustalenia uprawnienia osoby do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych pracownik ochrony dokonuje przez: sprawdzenie, czy osoba posiada przepustkę, identyfikator albo inny dokument uprawniający do przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym, wystawiony przez osobę zarządzającą tym obszarem lub obiektem, porównanie okazanego dokumentu z określonym wzorem, sprawdzenie okazanego dokumentu pod względem zgodności danych personalnych w nim zawartych z tożsamością osoby i terminu jego ważności. Przedmiotowych ustaleń pracownik ochrony może dokonać także na podstawie ustnego lub pisemnego upoważnienia do przebywania przez osobę na obszarze lub w obiekcie chronionym, wydanego przez zarządzającego tym obiektem lub obszarem. Pracownik ochrony, na żądanie osoby, w stosunku do której podejmuje określone czynności jest obowiązany do podania swojego imienia i nazwiska oraz okazania licencji lub innego dokumentu identyfikacyjnego potwierdzającego uprawnienia do podjęcia czynności w taki sposób, aby osoba, wobec której jest podejmowana określona czynność, miała możliwość odczytania i zanotowania danych zawartych w tym dokumencie. Ma obowiązek również podania podstawy prawnej i przyczyny podjęcia czynności. Czynności te wykonuje przed podjęciem legitymowania. Tożsamość osoby legitymowanej jest ustalana na podstawie: dowodu osobistego, tymczasowego dowodu osobistego, tymczasowego zaświadczenia tożsamości, dokumentu stwierdzającego tożsamość cudzoziemca, paszportu, innych dokumentów potwierdzających tożsamość, zaopatrzonych w fotografię i adres zamieszkania osoby legitymowanej. Podczas legitymowania pracownik ochrony dokonuje sprawdzenia okazanego dokumentu pod względem zgodności danych personalnych w nim zawartych z tożsamością osoby legitymowanej. W razie legitymowania osób znajdujących się w pojeździe, gdy uzasadniają to względy bezpieczeństwa, pracownik ochrony ma prawo żądać opuszczenia pojazdu przez te osoby. Z określonej czynności pracownik ochrony sporządza notatkę służbową, zawierającą dane personalne osoby legitymowanej, wskazanie rodzaju dokumentu oraz jego numeru i serii, a także czasu, miejsca i przyczyny legitymowania. Pracownik ochrony wzywa osobę nieposiadającą uprawnienia do przebywania na obszarze lub w obiekcie chronionym albo zakłócającą porządek do opuszczenia obszaru lub obiektu, informując ją o przyczynie wydania tego polecenia. Przed przystąpieniem do określonej czynności pracownik ochrony jest obowiązany do użycia zwrotu "Służba ochrony" oraz podania swojego imienia i nazwiska. W przypadku niepodporządkowania się poleceniu pracownik ochrony wzywa Policję i sporządza notatkę służbową o okolicznościach tego wezwania. Przy ujęciu osoby stwarzającej, w sposób oczywisty, bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, pracownik ochrony jest obowiązany do: użycia zwrotu "Służba ochrony", wezwania osoby do zachowania zgodnego z prawem i odstąpienia od wykonywania czynności stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także chronionego mienia, uniemożliwienia oddalenia się osoby ze wskazanego miejsca, poinformowania osoby o ujęciu i jego przyczynach oraz uprzedzenia o obowiązku zastosowania się do wydawanych poleceń, wylegitymowania osoby ujętej w celu ustalenia jej tożsamości, niezwłocznego zawiadomienia Policji oraz przekazania osoby ujętej przybyłym na wezwanie funkcjonariuszom Policji. Zastosowanie środka przymusu bezpośredniego podczas wykonywania czynności ujęcia odbywa się na warunkach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobów użycia przez pracowników ochrony środków przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 89, poz. 563). Pracownik ochrony jest obowiązany do udzielenia pomocy przedlekarskiej osobie ujętej, która ma widoczne obrażenia ciała lub utraciła przytomność, a w razie potrzeby lub na jej prośbę jest obowiązany wezwać pomoc lekarską. Każdy przypadek ujęcia osoby pracownik ochrony jest zobowiązany udokumentować w notatce służbowej, która powinna zawierać: dane personalne osoby ujętej, datę, godzinę i miejsce ujęcia, przyczynę ujęcia, datę i godzinę poinformowania oraz przekazania osoby Policji, numer licencji, imię i nazwisko pracownika ochrony, informację o udzieleniu pomocy przedlekarskiej i jej zakresie.

2. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1998 r. w sprawie szczegółowego trybu działań pracowników ochrony, podejmowanych wobec osób znajdujących się w granicach chronionych obiektów i obszarów (Dz. U. Nr 144, poz. 933), obowiązujące od dnia 12 grudnia 1998 r. Rozporządzenie reguluje szczegółowy tryb działań pracowników ochrony, polegających na: ustalaniu uprawnień osób do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych, legitymowaniu ich w celu ustalenia tożsamości, wzywaniu osób do opuszczenia obszaru lub obiektu, w przypadku stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na terenie chronionego obszaru lub obiektu albo stwierdzenia zakłócania porządku, ujęciu osób stwarzających, w sposób oczywisty, bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji.

Art. 37. [Uprawnienia pracownika ochrony poza granicami chronionych obiektów]

1. Zgodnie z dyspozycją ustawodawcy pracownik, który znajduje się wprawdzie poza granicami obiektów i obszarów chronionych, lecz równocześnie wykonuje czynności służbowe, ma prawo ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji.

2. Środkami przymusu bezpośredniego, które mogą być użyte przez pracownika ochrony podczas wykonywania czynności służbowych związanych z konwojowaniem wartości pieniężnych, są: siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony, kajdanki, pałki obronne wielofunkcyjne, paralizatory elektryczne, broń gazowa i ręczne miotacze gazu.

Art. 38. [Warunki stosowania środków przymusu bezpośredniego]

1. Użycie środków przymusu bezpośredniego. Pracownik posiadający licencję pracownika ochrony fizycznej może stosować środki przymusu bezpośredniego w przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony, gwałtownego, bezprawnego zamachu na konwojowane wartości lub osoby je ochraniające. Z supozycji generalnej wynika, że przedmiotowe czynności powinny być proporcjonalne do stanu zagrożenia i wykonane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, w stosunku do której zostały podjęte. Pracownik ochrony jest obowiązany do wezwania osoby do zachowania się zgodnego z prawem oraz do uprzedzenia, że w razie niepodporządkowania się wezwaniu zostaną użyte wobec niej środki przymusu bezpośredniego. Równocześnie może odstąpić od tego rodzaju wezwania osoby do zachowania zgodnego z prawem oraz od uprzedzenia o zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego, jeżeli zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia pracownika ochrony lub innej osoby, a także chronionego mienia. Pracownik ochrony odstępuje natychmiast od stosowania środków przymusu bezpośredniego, gdy osoba, wobec której użyto tych środków, podporządkowała się wydanym poleceniom. Można stosować jednocześnie różne środki przymusu bezpośredniego, jeżeli jest to konieczne w celu podporządkowania się lub osiągnięcia zamierzonego celu. Siłę fizyczną stosuje się w celu odparcia zamachu na chronione osoby lub mienie, czynnej napaści na pracownika ochrony, obezwładnienia osoby, w związku ze zmuszeniem jej do wykonania polecenia lub w czasie jej ujmowania. Używając siły fizycznej, nie wolno zadawać uderzeń, chyba że pracownik ochrony działa w obronie koniecznej albo w celu odparcia zamachu na życie, zdrowie ludzkie lub chronione mienie. Kajdanki można stosować wobec osób ujętych w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieżenia czynnej napaści lub czynnemu oporowi. Kajdanek nie stosuje się wobec osób, których wygląd wskazuje na wiek poniżej 17 lat, z wyjątkiem nieletnich w wieku powyżej 16 lat podejrzanych o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu. Osobie ujętej, w stosunku do której nie stosuje się szczególnych środków ostrożności, kajdanki zakłada się na ręce trzymane z przodu. Kajdanki można założyć na ręce trzymane z tyłu osobie o silnej budowie ciała, podejrzanej o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu. Powinny być założone tak, aby nie tamowały obiegu krwi. Czynność tę należy, w miarę możliwości, wykonywać w pomieszczeniach zamkniętych lub w miejscach odosobnionych, przy udziale dwóch pracowników ochrony, z których jeden zakłada kajdanki, a drugi wykonuje czynności ubezpieczające. Pałka obronna wielofunkcyjna może być stosowana w razie: odpierania czynnej napaści na pracownika ochrony lub pokonywania czynnego oporu, odpierania zamachu na chronioną osobę, przeciwdziałania kradzieżom lub niszczeniu mienia. Nie wolno stosować pałki obronnej wielofunkcyjnej wobec osób stawiających bierny opór. Zabrania się: zadawania uderzeń i pchnięć pałką obronną wielofunkcyjną w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, a także stosowania na te części ciała blokady i zakładania dźwigni, zadawania uderzeń rękojeścią pałki obronnej wielofunkcyjnej, stosowania pałki obronnej wielofunkcyjnej wobec osób, w stosunku do których użyto kajdanek. Wolno natomiast zadawać uderzenia i pchnięcia pałką obronną wielofunkcyjną we wszystkie części ciała w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony lub innej osoby. Pies obronny, jako środek przymusu bezpośredniego, może być wykorzystywany w przypadku odpierania czynnej napaści na pracownika ochrony lub chronione osoby, ujęcia osób. Pies obronny powinien mieć założony kaganiec. Nie dotyczy to przypadków, gdy pies obronny jest wykorzystywany wobec przestępcy posiadającego broń palną lub inne niebezpieczne narzędzia, w celu odparcia czynnej napaści. Paralizatory elektryczne, broń gazową i ręczne miotacze gazu można stosować w przypadkach: odpierania czynnej napaści na pracownika ochrony lub osoby chronione, pokonywania czynnego oporu, bezpośredniego pościgu za osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa przeciwko dobrom powierzonym ochronie, przeciwdziałania kradzieżom lub niszczeniu mienia, ujęcia osób. Przy stosowaniu określonych środków należy zachować ostrożność, uwzględniając ich właściwości mogące stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego. Jeżeli wskutek zastosowania środka przymusu bezpośredniego nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia osoby, pracownik ochrony jest obowiązany natychmiast udzielić tej osobie pierwszej pomocy przedmedycznej, a w razie potrzeby lub na jej prośbę - podjąć niezwłoczne działania w celu zapewnienia pomocy lekarskiej. W przypadku gdy nastąpiła śmierć lub podejrzenie śmierci osoby, wobec której zastosowano środek przymusu, pracownik ochrony jest obowiązany niezwłocznie wezwać lekarza. W określonej sytuacji pracownik ochrony ma obowiązek zawiadomienia o zdarzeniu bezpośredniego przełożonego oraz najbliższej jednostki Policji, zabezpieczenia, w miarę możliwości, śladów na miejscu zdarzenia i niedopuszczenia na to miejsce, do czasu przybycia Policji, osób postronnych, a także ustalenia, w miarę możliwości, tożsamości osób będących świadkami zdarzenia. Kobiecie ciężarnej bezpośrednio po użyciu środka przymusu bezpośredniego należy niezwłocznie zapewnić badanie stanu zdrowia przez lekarza. Każdy przypadek zastosowania środków przymusu bezpośredniego oraz towarzyszące mu okoliczności dokumentuje się w ewidencji prowadzonej przez wewnętrzną służbę ochrony lub przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia. Wpis w ewidencji powinien zawierać: dane personalne osoby, w stosunku do której zastosowano środki przymusu bezpośredniego, datę, godzinę i miejsce zastosowania środka przymusu bezpośredniego, przyczynę, rodzaj i skutek zastosowania środka przymusu bezpośredniego, numer licencji, imię i nazwisko pracownika ochrony, informację o udzieleniu pierwszej pomocy przedmedycznej i jej zakresie.

2. Stosowanie paralizatorów. Paralizatory mogą być stosowane w: zakładach stosujących, produkujących lub magazynujących materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały chemiczne, toksyczne i wybuchowe, elektrowniach i ciepłowniach, stacjach telewizyjnych i radiowych, portach lotniczych i morskich, na dworcach komunikacji kolejowej i samochodowej, w salach operacyjnych w bankach, salach operacyjnych w urzędach pocztowych i telekomunikacyjnych oraz pomieszczeniach w urzędach administracji publicznej, muzeach i archiwach.

3. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu są dwa rozporządzenia: 1) Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobów użycia przez pracowników ochrony środków przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 89, poz. 563), wydane na podstawie art. 38 ust. 5 ustawy (obowiązuje od dnia 30 lipca 1998 r.), i 2) Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 września 1998 r. w sprawie określenia rodzajów obiektów, w których mogą być stosowane paralizatory elektryczne (Dz. U. Nr 120, poz. 780), wydane na podstawie art. 38 ust. 6 ustawy (obowiązuje od dnia 1 października 1998 r.).

Art. 39. [Ustawowa delegacja]

1. Warunki użycia broni. Pracownik posiadający licencję pracownika ochrony fizycznej ma prawo użycia broni palnej w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony albo innej osoby. Może też użyć broni przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie może zagrozić życiu lub zdrowiu pracownika ochrony albo innej osoby, a także przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi ochrony. Użycie broni będzie uprawnione również w celu odparcia gwałtownego bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane osoby, wartości pieniężne, w tym konwojowane, oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne. Wskazane uprawnienia mogą być jednakże realizowane pod pewnymi warunkami, a mianowicie użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób. Krótko mówiąc, wskazane czynności charakteryzujące się dynamicznością powinny być wykonane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, w stosunku do której zostały podjęte. Równocześnie nie wolno użyć broni palnej w stosunku do kobiety, o której wiadomo, że jest w ciąży. Ograniczenie dotyczy także osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat, osób w podeszłym wieku oraz o widocznej niepełnosprawności.

2. Prawodawca uznaje, że przez użycie broni palnej należy rozumieć oddanie strzału w kierunku osoby w celu jej obezwładnienia. Nie w pełni zgadzam się z tym stanowiskiem uważając, że definicję użycia broni należy poszerzyć o czynność polegającą na oddaniu strzału ostrzegawczego, ponieważ może on wywołać podobny, jeżeli nie identyczny, skutek. Moim zdaniem, przez użycie broni należy rozumieć moment wystrzelenia pocisku, niezależnie od kierunku, w którym będzie on podążał. Z ową interpretacją poszedłbym nawet nieco dalej, a mianowicie użyciem broni będzie również wymachiwanie odbezpieczonym pistoletem przed nosem danej osoby, która na ten widok np. straciła przytomność. Wszakże użycie broni jest niczym innym, jak posłużeniem się nią w celu wywołania określonego skutku w postaci najmniej przestraszenia danej osoby w stopniu umożliwiającym całkowite na nią zapanowanie. Inną kwestią są natomiast okoliczności użycia broni. Nie ma natomiast wątpliwości, że oddanie strzału w kierunku jego adresata może nastąpić po wyczerpaniu określonego trybu postępowania. Chodzi mianowicie o to, że pracownik ochrony przed użyciem broni palnej po okrzyku "Pracownik ochrony" jest obowiązany wezwać daną osobę do zachowania zgodnego z prawem, a w szczególności do natychmiastowego porzucenia broni lub niebezpiecznego narzędzia, odstąpienia od bezprawnych działań lub użycia przemocy, a w razie niepodporządkowania się temu wezwaniu zagrozić użyciem broni palnej kolejnym okrzykiem "STÓJ - BO STRZELAM". Z kolei, jeżeli okazał się on bezskuteczny, powinien oddać strzał ostrzegawczy w górę, pod warunkiem że nie zagraża to życiu lub zdrowiu pracownika ochrony lub innej osoby. Wymienionych zasad nie stosuje się w przypadku, gdy wszelka zwłoka groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia pracownika ochrony lub innej osoby. Jeżeli wskutek użycia broni palnej nastąpiło zranienie osoby, pracownik ochrony jest obowiązany natychmiast udzielić jej pomocy przedmedycznej, a w razie potrzeby - podjąć niezwłoczne działania w celu zapewnienia pomocy lekarskiej. Natomiast, gdy w wyniku użycia broni palnej nastąpiła śmierć osoby lub szkoda w mieniu, pracownik ochrony jest obowiązany do: zabezpieczenia, w miarę możliwości, śladów na miejscu zdarzenia i niedopuszczenia na to miejsce, do czasu przybycia Policji, osób postronnych, ustalenia, również w miarę możliwości, tożsamości osób będących świadkami zdarzenia, niezwłocznego wezwania lekarza, w przypadku gdy nastąpiła śmierć lub podejrzenie śmierci osoby. W każdym przypadku użycia broni palnej lub podjęcia określonych czynności pracownik ochrony jest obowiązany sporządzić pisemny meldunek zawierający numer licencji, imię i nazwisko pracownika ochrony, datę, godzinę i miejsce użycia broni palnej, informację dotyczącą okoliczności poprzedzających użycie broni palnej, informację o skutkach użycia broni palnej oraz informację o udzieleniu pierwszej pomocy przedmedycznej i jej zakresie. Użycie broni palnej, w tym strzału ostrzegawczego, zobowiązuje pracownika ochrony do niezwłocznego zawiadomienia o tym bezpośredniego przełożonego oraz najbliższej jednostki Policji. Obowiązek ten dotyczy również użycia broni poza granicami chronionego obiektu.

3. Uzbrojenie. Przedsiębiorca, chcąc uzbroić pracowników posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej, powinien uprzednio uzyskać pozwolenie na broń na okaziciela, tzw. świadectwo broni. W tym celu składa do właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji umotywowany wniosek o wydanie określonego pozwolenia na broń i związanego z tym zaświadczenia uprawniającego do nabycia określonego rodzaju oraz liczby egzemplarzy broni. Organ Policji, rozpatrując wniosek, może żądać od przedsiębiorcy przedstawienia dodatkowych informacji, które uzasadniają konieczność wskazanego we wniosku uzbrojenia podległych pracowników ochrony. Organ Policji może odmówić przedsiębiorcy wydania pozwolenia na broń na okaziciela albo określić w zaświadczeniu na jej zakup inny rodzaj i liczbę jej egzemplarzy, jeżeli stwierdzi brak okoliczności uzasadniających uzbrojenie specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej. Odmowa wydania pozwolenia na broń na okaziciela albo zmiana rodzaju i liczby egzemplarzy broni może nastąpić w przypadku: niesporządzenia protokołu powołania wewnętrznej służby ochrony, braku zagrożeń osób lub mienia w stopniu uzasadniającym objęcie ich ochroną z użyciem wnioskowanego przez przedsiębiorcę rodzaju i liczby egzemplarzy broni, mniejszej liczby stanu etatowego dwóch zmian aktualnie zatrudnionych pracowników ochrony od wnioskowanej liczby egzemplarzy broni palnej krótkiej, broni gazowej, ręcznych miotaczy gazu i paralizatorów elektrycznych, mniejszej liczby konwojów ochranianych w jednym czasie od liczby egzemplarzy broni palnej długiej niezbędnej do ich ochrony, niewłaściwego wyboru miejsca i sposobu zabezpieczenia broni i amunicji. Natomiast cofnięcie przez organ Policji zgody na broń na okaziciela lub zmiana rodzaju i liczby egzemplarzy broni dla specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej następuje na wniosek przedsiębiorcy, gdy ustały okoliczności, dla których pozwolenie zostało wydane, w razie stwierdzenia uchybień lub nieprawidłowości w zakresie wykonywania zadań ochrony albo w sposobie zabezpieczenia oraz ewidencjonowania broni i amunicji, a także jeżeli zmienił się zakres ochrony osób i mienia wykonywany przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną.

4. Warunki uzbrojenia. Specjalistyczna uzbrojona formacja ochronna może być uzbrojona w broń palną długą wyłącznie do ochrony konwojowanych wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych. Dla każdej jednostki broni palnej i gazowej ustala się normatyw amunicji przeznaczony do wykonywania zadań ochrony. Za normatyw amunicji na jeden pistolet lub pistolet maszynowy przyjmuje się ilość amunicji wystarczającą do pełnego załadowania czterech magazynków. Natomiast za normatyw amunicji na jeden rewolwer lub jedną strzelbę gładkolufową "Pump-Action" przyjmuje się po 24 sztuki amunicji. Połowa ilości określonej amunicji stanowi amunicję alarmową. Amunicję alarmową wydaje się w przypadku bezpośredniego zagrożenia napadem na chronione osoby, obszar, obiekt i urządzenie oraz do ochrony konwojowanego mienia. Z kolei amunicję do celów szkolenia strzeleckiego przedsiębiorca zakupuje dopiero po uzyskaniu pisemnej zgody organu Policji. W tym celu przedsiębiorca zawiadamia, w formie pisemnej, organ Policji o wyznaczonej spośród pracowników ochrony osobie odpowiedzialnej za przechowywanie oraz ewidencjonowanie broni i amunicji.

5. Magazynowanie broni. Broń i amunicję, w tym amunicję alarmową, będące w posiadaniu specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej przechowuje się w pomieszczeniu zwanym magazynem. Magazyn broni może być zlokalizowany w siedzibie przedsiębiorcy lub w poszczególnych obiektach chronionych przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną. Powinien stanowić oddzielne pomieszczenie w budynku murowanym, w miarę możliwości na piętrze, którego usytuowanie utrudnia możliwość włamania, być wyposażony w podręczny sprzęt gaśniczy, posiadać specjalne zabezpieczenie, a w tym: drzwi obite blachą stalową o grubości powyżej 2 mm, posiadające blokadę przeciwwyważeniową oraz zamknięcie co najmniej na dwa zamki atestowane i zasuwę drzwiową zamykaną na kłódkę atestowaną, okna osłonięte siatką stalową o wymiarach oczek 10 mm × 10 mm i o średnicy drutu 2,5 mm oraz na stałe zamocowanymi w murze kratami wykonanymi z prętów stalowych o średnicy nie mniejszej od 12 mm lub płaskowników stalowych o wymiarach nie mniejszych niż 8 mm × 30 mm; odstęp między prętami w kracie nie powinien przekraczać wymiarów 120 mm × 120 mm, a płaskowników 80 mm w poziomie i 240 mm w pionie. Ponadto magazyn powinien być wyposażony w sygnalizację alarmową przeciwwłamaniową podłączoną do całodobowego stanowiska interwencyjnego lub objęty całodobową uzbrojoną ochroną. Drzwi do pomieszczenia na czas nieobecności osoby odpowiedzialnej za prowadzenie magazynu broni powinny być zamknięte i zaplombowane lub zaopatrzone w inny wskaźnik sygnalizujący wejście osób nieuprawnionych. Dopuszcza się: zamiast kraty i siatki w oknach zamocowanie atestowanych szyb specjalnych, w szczególności kuloodpornych, w odpowiedniej klasie, odpornych na przebicie i rozbicie, zamocowanych trwale w otworach okiennych bez możliwości otwierania, przechowywanie do 3 egzemplarzy broni palnej i gazowej oraz do 10 egzemplarzy pozostałego rodzaju broni i amunicji poza magazynem broni w innym pomieszczeniu w atestowanych szafach i sejfach pancernych na trwale przymocowanych do podłoża, zabezpieczonych sygnalizacją alarmową przeciwwłamaniową podłączoną do całodobowego stanowiska interwencyjnego lub w atestowanych szafach i sejfach pancernych na trwale przymocowanych do podłoża w innym pomieszczeniu objętym całodobową uzbrojoną ochroną. Broń i amunicję, które nie są wykorzystywane do zadań ochrony, należy przechowywać w szafach stalowych znajdujących się w magazynie broni. Broń palna, gazowa oraz sygnałowa na czas przechowywania powinna być wyjęta z futerału i rozładowana, z odłączonym magazynkiem, kompletna, czysta i zakonserwowana. Warunki przechowywania broni powinny uwzględniać wymagania jej producenta. Amunicja do broni powinna znajdować się w pudełkach, woreczkach lub pojemnikach, ułożona w sposób uniemożliwiający uderzenie w spłonkę naboju. Zabrania się przechowywania amunicji w magazynkach nabojowych. Spełnienie wymagań technicznych magazynu broni i sposobu zabezpieczenia broni i amunicji stwierdza protokołem organ Policji.

6. Dokumentacja. Broń i amunicja będące w posiadaniu specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej podlegają rejestracji w Książce stanu uzbrojenia, którą wraz z potwierdzonymi przez organ Policji kopiami zakupu broni i amunicji przechowuje się w siedzibie przedsiębiorcy. Jeżeli broń i amunicja będące w posiadaniu specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej są rozdysponowane do kilku magazynów broni lub innych pomieszczeń, wówczas w każdym z tych magazynów i pomieszczeń prowadzi się odrębną Książkę stanu uzbrojenia. Wydawanie na czas wykonywania zadań ochrony i zdawanie broni i amunicji po ich zakończeniu podlega rejestracji w Książce wydania lub przyjęcia broni i amunicji. Natomiast amunicję wykorzystaną do celów szkolenia strzeleckiego rozlicza się w Karcie rozchodu amunicji.

7. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu są dwa rozporządzenia: 1) Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu postępowania pracowników ochrony przy użyciu broni palnej (Dz. U. Nr 86, poz. 543), wydane na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy (obowiązuje od dnia 25 lipca 1998 r.), i 2) Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 sierpnia 1998 r. w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji (Dz. U. Nr 113, poz. 730), wydane na podstawie art. 39 ust. 2 ustawy (obowiązuje od dnia 15 września 1998 r.).

Art. 40. [Warunki noszenia broni palnej przez pracownika ochrony]

Przez broń przydzieloną należy rozumieć broń będącą w posiadaniu przedsiębiorcy, który uzyskał pozwolenie na broń na okaziciela, tzw. świadectwo broni. Broń taka zostaje przekazywana licencjonowanemu pracownikowi ochrony jedynie na czas wykonywania obowiązków służbowych. Równocześnie pracownik ten nie może posługiwać się będącą w jego posiadaniu bronią, na którą uzyskał pozwolenie na mocy decyzji wynikającej z dyspozycji art. 10 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. Nr 53, poz. 549). Chodzi o broń, na którą właściwy organ Policji wydał pozwolenie w celu ochrony osobistej lub ochrony bezpieczeństwa innych osób oraz mienia, a także w celach łowieckich, sportowych, kolekcjonerskich, pamiątkowych, szkoleniowych.

Art. 41. [Zakaz noszenia broni palnej przez pracownika ochrony]

Kwestię tę reguluje ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1298) i wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze m.in. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2002 r. w sprawie wymogów, jakie powinny spełniać służby porządkowe organizatora imprezy masowej w zakresie wyszkolenia i wyposażenia, oraz szczegółowych warunków i sposobów ich działania (Dz. U. Nr 113, poz. 986). Z treści § 5 cyt. rozporządzenia członków służb porządkowych, w zależności od potencjalnego ryzyka i potrzeb, wyposaża się w łączność bezprzewodową, ręczne wykrywacze metalu, latarki elektryczne, środki opatrunkowe, wzory biletów, identyfikatorów i zaproszeń, środki transportu oraz inne niezbędne i prawnie dozwolone środki ochrony osobistej. Środkiem takim nie może być broń palna, co niewątpliwie dyktuje szeroko rozumiane bezpieczeństwo.

Art. 42. [Ochrona prawna pracownika ochrony]

1. Pracownik ochrony nie jest funkcjonariuszem publicznym, lecz tylko korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla tych funkcjonariuszy. Funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Prawo karne (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) jest: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, poseł, senator, radny, sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, kurator sądowy, osoba orzekająca w sprawach o wykroczenia lub w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy, osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym jest uprawniona do wydawania decyzji administracyjnych, osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej, funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej oraz osoba pełniąca czynną służbę wojskową (art. 115 § 13 k.k.).

2. Szczególną odpowiedzialność ustawodawca przyjął za popełnienie przestępstw określonych w art. 222, art. 223, art. 224 § 2 i art. 226 k.k. Chodzi o naruszenie nietykalności cielesnej, czynną napaść i zniewagę pracownika lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych. Naruszeniem nietykalności cielesnej jest uderzenie ręką lub przedmiotem, wymierzenie policzka, szarpnięcie, pociągnięcie za dowolną część ciała, włosy lub ubranie, kopnięcie, popchnięcie, oblanie płynem, a nawet szczypnięcie i klepnięcie, przy czym owe czynności nie mogą wywołać skutku w postaci naruszenia czynności organizmu. Sprawca za określony czyn ponosi odpowiedzialność w postaci grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli jednak określony czyn wywołało niewłaściwe zachowanie się pracownika ochrony lub osoby do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 222 k.k.). Czynna napaść jest przestępstwem polegającym na działaniu zmierzającym wprost do naruszenia lub naruszającym nietykalność cielesną. Przestępstwo to w odróżnieniu od naruszenia nietykalności polega nie tylko na rzeczywistym uderzeniu pracownika ochrony lub osoby do pomocy mu przybranej, ale następuje już w momencie zamachnięcia się, nawet jeżeli uderzenie nie nastąpi, pracownik ten bowiem zdołał skutecznie się uchylić. Czynna napaść ma miejsce jedynie wówczas, gdy sprawca działa wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami albo też działa samodzielnie, lecz przy użyciu broni palnej, noża, innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego. Zatem pobicie takiego pracownika z innych powodów nie stanowi przestępstwa czynnej napaści. Czynna napaść jest zagrożona karą od roku do 10 lat (art. 223 k.k.). Karą do 3 lat jest zagrożony czyn polegający na zastosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia pracownika ochrony albo osoby do pomocy mu przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej. Groźba ta musi wzbudzać uzasadnioną obawę, że będzie spełniona. Jeżeli jednak następstwem określonego czynu jest skutek określony w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1 k.k., sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 224 § 2 k.k.). Natomiast zniewaga polega na słownym określeniu pracownika ochrony lub osoby do pomocy mu przybranej różnymi, nie wyłączając wulgarnych, epitetami. Sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Jeżeli określony czyn wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 226 § 1 i 2 k.k.). Wszystkie wymienione czyny charakteryzują się tym, że zostały popełnione podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych pracownika ochrony.

Rozdział 7

Nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi oraz kontrola stanu ochrony obszarów, obiektów i urządzeń przez nie chronionych

Art. 43. [Tryb nadzoru nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi]

Nadzór Komendanta Głównego Policji odnosi się do specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych stanowiących wewnętrzne służby ochrony oraz przedsiębiorców, którzy uzyskali koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, posiadających pozwolenie na broń na okaziciela, tzw. świadectwo broni (art. 2 pkt 7 ustawy). Nie dotyczy natomiast przedsiębiorców, którzy nie posiadają świadectwa broni. Ta kategoria przedsiębiorców podlega jedynie kontroli zarządzanej przez organ koncesyjny.

Art. 44. [Kompetencyjny]

1. Ochrona obiektów wojskowych. Dowódcy rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, dowódca Garnizonu Warszawa, Szef Wojskowych Służb Informacyjnych i Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, na wniosek dowódców podległych jednostek wojskowych, wyrażają zgodę na zaangażowanie specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych do ochrony terenów, obiektów lub urządzeń tych jednostek wojskowych. Zgodę w stosunku do jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych - na wniosek szefów lub dyrektorów tych jednostek organizacyjnych - wyrażają bezpośredni przełożeni tych jednostek. Dowódca Garnizonu Warszawa wyraża zgodę także w stosunku do komórek Ministerstwa Obrony Narodowej i jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych, chronionych przez jednostki wojskowe podległe dowódcy Garnizonu Warszawa - na wniosek szefów lub dyrektorów tych komórek i jednostek organizacyjnych. Warunkiem zaangażowania do ochrony w jednostce wojskowej specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej przedsiębiorcy jest wprowadzenie stosownych zmian w etacie jednostki wojskowej, gdy rozformowywany jest etatowy pododdział ochrony lub zmniejszany jest jego stan osobowy oraz zapewnione są środki finansowe na realizację usług ochronnych przez tę formację. Po ogłoszeniu mobilizacji lub wprowadzeniu stanu wojennego ochronę terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych przejmują od przedsiębiorcy wojskowe pododdziały ochrony i obrony obiektów.

2. Zakres działania. Do zakresu działania specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej należy: ochrona terenów, obiektów i urządzeń jednostki wojskowej, konwojowanie mienia jednostki wojskowej, przekazywanie Policji, Żandarmerii Wojskowej lub wojskowym organom porządkowym osób ujętych podczas wykonywania zadań ochronnych, współpraca z Żandarmerią Wojskową, wojskowymi organami porządkowymi i Policją, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, współpraca z wewnętrzną służbą ochrony oraz wojskową ochroną przeciwpożarową, jeżeli znajdują się na terenie jednostki wojskowej lub w obrębie ochranianych obiektów wojskowych, wykonywanie innych zadań określonych w planie ochrony jednostki wojskowej. Zasady opracowywania planów ochrony jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej regulują odrębne przepisy. Zakres i przedmiot działania specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej określa się w umowie zawartej pomiędzy dowódcą jednostki wojskowej a przedsiębiorcą.

3. Zawartość umowy. Umowa zawiera: wskazanie, zgodnie z planem ochrony, terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych podlegających ochronie, zobowiązanie przedsiębiorcy do strzeżenia przed kradzieżą, zniszczeniem lub uszkodzeniem powierzonego mienia wojskowego, uprawnienie przedsiębiorcy do kontroli dokumentów uprawniających do wstępu, wjazdu i przebywania na terenach komórek i jednostek organizacyjnych lub w obiektach wojskowych, wynoszenia lub wywożenia mienia oraz uniemożliwienia nielegalnego wejścia osób postronnych na tereny komórek i jednostek organizacyjnych oraz do obiektów chronionych, zakres i sposób prowadzenia kontroli wykonywania zadań ochrony terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych przez pracowników ochrony specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej prowadzonych przez przełożonych oraz osoby określone w odrębnych przepisach, posiadające upoważnienia do kontroli stanu ochrony terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych, uzbrojenie i wyposażenie oraz umundurowanie pracowników ochrony, podległość pracowników ochrony, uprawnienia osób funkcyjnych jednostki wojskowej oraz służb dyżurnych w stosunku do pracowników ochrony, szczegółowe zasady odpowiedzialności przedsiębiorcy i pracowników ochrony za powierzone ochronie mienie, szczegółowe wymagania dotyczące ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową i służbową, zawarte w "Instrukcji bezpieczeństwa przemysłowego", załączonej do umowy, w związku z jej wykonywaniem przez przedsiębiorcę i pracowników ochrony, skutki oraz zakres odpowiedzialności stron umowy z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków wynikających z przepisów o ochronie informacji niejawnych, obowiązek przekazania dowódcy jednostki wojskowej przez przedsiębiorcę wykazu wszystkich pracowników ochrony przewidzianych do ochrony terenu, obiektu lub urządzeń jednostki wojskowej wraz z podaniem stopnia, numeru i organu wydającego licencje posiadane przez tych pracowników ochrony oraz obowiązek bieżącego szkolenia pracowników ochrony przez przedsiębiorcę oraz odbywania strzelań przez wszystkich pracowników ochrony z broni będącej na ich wyposażeniu.

4. Instrukcja bezpieczeństwa przemysłowego. Instrukcja bezpieczeństwa przemysłowego jest dokumentem określającym szczegółowe wymagania dotyczące ochrony informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową i służbową, które zostaną przekazane w związku z realizacją umowy lub wykonania zlecenia zadania. Określone w instrukcji szczegółowe wymagania dotyczące ochrony informacji niejawnych zapewniają jednolity sposób ochrony tych informacji odpowiednio do ich ilości, klauzuli tajności oraz liczby osób mających do nich dostęp. Zapisy instrukcji muszą zapewniać, aby po uzyskaniu dostępu do informacji niejawnych zlecającego kontrahent korzystał z nich wyłącznie w celu wykonania umowy i aby dołożył należytej staranności dla zachowania poufności tych informacji i zapobieżenia ujawnienia ich osobom trzecim. Instrukcja powinna zobowiązywać przedsiębiorcę do: powołania pełnomocnika ochrony oraz utworzenia pionu ochrony, określenia stanowisk i prac zleconych odrębnie dla każdej klauzuli tajności, które będą uzyskiwać dostęp do informacji niejawnych zlecającego, informowania na prośbę zlecającego o wyznaczonych stanowiskach i pracach zleconych, przygotowania i przekazania jednostce lub komórce przekazującej informacje pisemnego wniosku do służby ochrony państwa o przeprowadzenie postępowań sprawdzających poszerzonych i specjalnych wobec osób ubiegających się o stanowiska i prace zlecone, z którymi może łączyć się dostęp do informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową, odrębnie dla każdej klauzuli tajności, polecenia pełnomocnikowi ochrony przeprowadzenia postępowań sprawdzających zwykłych wobec osób ubiegających się o stanowiska i prace zlecone, z którymi może łączyć się dostęp do informacji niejawnych stanowiących tajemnicę służbową zgodnie z ustawą z dnia 22 stycznia 1999 r., lub wystąpienia do kierownika jednostki, lub komórki przekazującej informacje niejawne o przeprowadzenie zwykłego postępowania sprawdzającego, informowania zlecającego o pracownikach, którym wydano lub odmówiono wydania poświadczenia bezpieczeństwa osobowego, przeprowadzenia przeszkolenia pracowników z zakresu ochrony informacji niejawnych, informowania zlecającego o pracownikach dopuszczonych do pracy, z którą może łączyć się dostęp do informacji niejawnych, utworzenia kancelarii w siedzibie kontrahenta oraz oddziałów kancelarii w jego oddziałach. Zasady i tryb wykonywania czynności przez kancelarię i oddziały kancelarii określa ustawa o informacjach niejawnych oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1999 r. w sprawie organizacji kancelarii tajnych (Dz. U. Nr 18, poz. 156), zorganizowania systemu fizycznej ochrony informacji niejawnych w siedzibie kontrahenta oraz w miejscach usytuowania oddziałów kancelarii w porozumieniu ze zlecającym. Warunki, jakim powinien odpowiadać system fizycznej ochrony informacji niejawnych, określa przedmiotowa ustawa, uzyskania od służby ochrony państwa certyfikatu dla systemu lub sieci teleinformatycznych przedsiębiorcy, w których będą wytwarzane, przetwarzane, przechowywane lub przekazywane informacje niejawne zlecającego, informowania zlecającego, w przypadku stwierdzenia lub podejrzewania wystąpienia zagrożeń dla ochrony informacji niejawnych o pozostających w jego gestii materiałach. Instrukcja musi zapewniać, że kontrahent, przesyłając materiały niejawne, będzie stosował zasady określone w rozporządzeniu Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Obrony Narodowej z dnia 26 lutego 1999 r. w sprawie trybu i sposobu przyjmowania, przewożenia, wydawania i ochrony materiałów (Dz. U. Nr 18, poz. 168). Instrukcja nadto musi gwarantować, że w przypadku rozwiązania umowy kontrahent protokolarnie przekaże zlecającemu materiały zawierające informacje niejawne związane z realizacją umowy. Instrukcja zawiera szczegółowe wymagania ochrony informacji niejawnych przekazywanych na nośnikach komputerowych i elektronicznych. Szczegółowe wymagania przygotowuje jednostka lub komórka przekazująca informacje niejawne. Powinny one uwzględniać: zasady przygotowania nośnika, jego rejestracji w tajnej kancelarii i przekazywania nośników, przetwarzania nośnika w systemach komputerowych przedsiębiorcy, wymagania zabezpieczenia fizycznego nośnika w kancelarii tajnej przedsiębiorcy, gwarancje, że dostęp do niego będą mieć jedynie osoby uprawnione przedsiębiorcy, wymagania dotyczące zabezpieczenia systemu komputerowego, w którym będą przetwarzane nośniki np. na komputerze niepodłączonym do Internetu lub sieci kontrahenta, zasady dokumentowania dostępu do nośnika przez osoby uprawnione przedsiębiorcy, zasady niszczenia lub zwrotu nośników. Instrukcja powinna uwzględniać również zasady informacji niejawnych, które są tworzone przez kontrahenta w wyniku realizacji umowy lub zadania, upoważniać pion ochrony zlecającego do oceny sposobu ochrony informacji niejawnych zlecającego w siedzibie przedsiębiorcy lub jednostki badawczej lub naukowo-badawczej i wreszcie zapewniać odstąpienie od umowy w przypadku ustalenia, że kontrahent nie realizuje określonych w instrukcji wymagań ochrony informacji niejawnych, przy czym przedsiębiorca protokolarnie zwraca zlecającemu materiały zawierające informacje niejawne związane z realizacją umowy.

5. Organizacja i zarządzanie. Pracownicy ochrony powinni odbywać strzelania co najmniej raz na dwa miesiące. Szczegółowe zadania i sposób działania specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej określa się w instrukcji ochrony terenu komórki lub jednostki organizacyjnej, obiektu lub urządzenia wojskowego, stanowiącej załącznik do umowy opracowanej i podpisanej przez przedsiębiorcę oraz dowódcę jednostki wojskowej, w której zamieszcza się w szczególności: charakterystykę ochranianego terenu, obiektu lub urządzeń jednostki wojskowej, cel ochrony, obowiązki dowódców i pracowników ochrony, zadania pracowników ochrony podczas pełnienia służby ochronnej na posterunkach oraz w czasie patrolowania, wykaz osób upoważnionych do otwierania pomieszczeń podlegających ochronie opracowany przez jednostkę wojskową, imienny wykaz przełożonych pracowników ochrony, którymi są przedsiębiorca, dowódcy ochrony wyznaczeni przez przedsiębiorcę, sposób postępowania pracowników ochrony w przypadku ujawnienia przestępstwa lub wykroczenia albo w razie zwiększonego zagrożenia ochranianego terenu, obiektu lub urządzenia wojskowego oraz w przypadku zaistnienia kradzieży, pożaru lub innych zdarzeń losowych, sposób zawiadamiania przez przełożonych dowódcy jednostki wojskowej oraz właściwego wojskowego organu porządkowego określonego w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 123, poz. 1353 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 89, poz. 804) - w przypadku ujawnienia przestępstwa lub wykroczenia albo w razie zwiększonego zagrożenia ochranianego terenu, obiektu lub urządzenia wojskowego, w czasie konwojowania oraz w przypadku zaistnienia kradzieży, pożaru lub innych zdarzeń losowych, zasady udzielania pierwszej pomocy medycznej, wyciągi z ustaw i innych dokumentów normatywnych dotyczących warunków i sposobów postępowania pracowników ochrony przy użyciu broni palnej oraz podczas stosowania środków przymusu bezpośredniego, uprawnienia osób funkcyjnych jednostki wojskowej i służb dyżurnych w stosunku do dowódców i pracowników ochrony oraz zakres i sposób prowadzenia przez przełożonych i osoby upoważnione kontroli wykonywania zadań ochronnych. Przedsiębiorca ubiegający się o zawarcie umowy jest obowiązany uzyskać od Wojskowych Służb Informacyjnych świadectwo bezpieczeństwa przemysłowego, gdy realizacja umowy będzie wiązać się z dostępem do informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową. Pracownicy ochrony specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych przedsiębiorców oraz oddziałów wart cywilnych, przewidziani do wykonywania zadań ochronnych w jednostce wojskowej, przed przystąpieniem do ich realizacji są obowiązani uzyskać poświadczenia bezpieczeństwa wydane przez Wojskowe Służby Informacyjne lub Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, gdy wykonywanie zadań ochronnych będzie wiązać się z dostępem do informacji stanowiących tajemnicę państwową, pełnomocnika ochrony przedsiębiorcy lub jednostki wojskowej, gdy wykonywanie zadań ochronnych będzie wiązać się z dostępem do informacji stanowiących tajemnicę służbową. Poświadczenia bezpieczeństwa wydaje dla pracowników ochrony: specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej przedsiębiorcy - pełnomocnik ochrony przedsiębiorcy, a dla oddziału wart cywilnych - pełnomocnik ochrony jednostki wojskowej. Podczas wykonywania zadań ochrony terenów komórek i jednostek organizacyjnych, obiektów i urządzeń wojskowych pracownicy ochrony specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych są uprawnieni do legitymowania i ujęcia osób oraz użycia broni palnej i stosowania środków przymusu bezpośredniego. Z uprawnieniami tymi zapoznaje się stany osobowe jednostki wojskowej lub obiektu wojskowego chronionego przez przedsiębiorcę. Dowódca jednostki wojskowej jest obowiązany udostępnić przedsiębiorcy pomieszczenia na potrzeby wykonywania zadań ochronnych, pomieszczenia socjalne dla pracowników ochrony oraz punkt doraźnej pomocy medycznej, zabezpieczający daną jednostkę wojskową, a także środki łączności do zawiadamiania i alarmowania o zaistniałych zdarzeniach oraz zapewnić niezbędne oświetlenie obiektów i ich właściwe zabezpieczenie przeciwpożarowe. Dowódca ochrony specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej przedsiębiorcy jest obowiązany posiadać następujące dokumenty: instrukcję ochrony jednostki, obiektu lub urządzenia wojskowego, plan lub wyciąg z tego planu ochrony jednostki, obiektu lub urządzenia - opracowany przez jednostkę wojskową, tabelę posterunków, książkę meldunków, w zależności od potrzeb - książkę ewidencji i wydawania kluczy, wzory upoważnień do kontroli, przepustek, legitymacji poselskiej i senatorskiej, właściwych zezwoleń wydanych przedstawicielom placówek dyplomatycznych państw obcych - uprawniających do wejścia lub wjazdu i przebywania na terenie chronionych obiektów wojskowych - opracowane przez jednostkę wojskową, wykaz telefonów alarmowych i służbowych, sygnały powszechnego ostrzegania i alarmowania, plan ochrony przeciwpożarowej, spis wyposażenia pomieszczeń wartowni, wzory plomb i odciski pieczęci każdego posterunku.

6. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 czerwca 1999 r. w sprawie ochrony przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne terenów komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej (Dz. U. Nr 60, poz. 647, zm. Dz. U. z 2002 r. Nr 176, poz. 1446), obowiązujące od dnia 27 lipca 1999 r.

Art. 45. [Moc ustawy - Prawo działalności gospodarczej]

Na podstawie art. 21 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, jako organ koncesyjny, jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją, przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej oraz obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli, a także innego ważnego interesu publicznego. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których jest wykonywana lub powinna być wykonywana ta działalność, żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli. Czynności kontrolnych dokonuje się wyłącznie w obecności osoby uprawnionej do reprezentowania przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej podczas kontroli. Organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie. Może też upoważnić do przeprowadzania kontroli inny organ administracji wyspecjalizowany w kontroli danego rodzaju działalności.

Art. 46. [Uprawnienia kontrolne policjanta]

1. Upoważnienie do kontroli. Upoważnienie do kontroli działalności specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych wydaje i przedłuża termin jego ważności Komendant Główny Policji. Upoważnienie otrzymuje policjant służby prewencyjnej Komendy Głównej Policji lub komend wojewódzkich Policji, na podstawie pisemnego wniosku bezpośredniego przełożonego. Wniosek powinien zawierać: stopień, imię, nazwisko, numer identyfikatora policjanta oraz krótkie uzasadnienie. Jest ono wydawane na dany rok kalendarzowy, z tym że wydane w ostatnim kwartale jest ważne do końca następnego roku kalendarzowego. Przedłużenia ważności upoważnienia dokonuje się na podstawie pisemnego wniosku bezpośredniego przełożonego. Blankiety upoważnień stanowią druki ścisłego zarachowania i są ewidencjonowane w książce ewidencji upoważnień. Wypełnione książki ewidencji upoważnień przechowuje się na zasadach określonych w przepisach dotyczących organizacji archiwów i zasad postępowania z materiałami archiwalnymi oraz dokumentacją niearchiwalną w Policji. Upoważnienie uprawnia do wstępu na teren kontrolowanego obszaru lub obiektu oraz do dostępu do wiadomości stanowiących tajemnicę państwową i służbową, w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia kontroli. Kontrole mogą być prowadzone ze względu na zakres i tryb ich wszczynania. Są to kontrole problemowe - obejmujące wybrany zakres zagadnień związanych z ochroną lub prowadzoną działalnością ochronną, kompleksowe - obejmujące całokształt zagadnień związanych z ochroną lub prowadzoną działalnością ochronną, planowe - wynikające z rocznego planu kontroli specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych zatwierdzonego przez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji i doraźne - interwencyjne, wynikające z potrzeby zbadania nagłych zdarzeń. Policjant przeprowadzający kontrolę jest obowiązany okazać upoważnienie, legitymację służbową oraz sporządzony w formie pisemnej zakres kontroli kierownikowi jednostki chronionej przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną oraz osobie kierującej specjalistyczną uzbrojoną formacją ochronną. Kontrolę przeprowadza się w obecności kontrolowanego lub upoważnionej przez niego osoby. Z czynności tej sporządza się protokół, po jednym egzemplarzu dla kontrolującego, kontrolowanego i kierownika jednostki chronionej. Protokół powinien zawierać w szczególności: nazwę i adres siedziby kontrolowanej specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej oraz miejsce przeprowadzenia kontroli, imię i nazwisko kontrolowanego, stopień, imię, nazwisko i stanowisko służbowe kontrolującego, zakres i czas trwania kontroli, ustalenia i wnioski, zalecenia mające na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej do przepisów prawa, termin realizacji zaleceń. Protokół podpisują kontrolujący i kontrolowany lub upoważniona przez niego osoba, która może wnieść do protokołu, przed jego podpisaniem, pisemne zastrzeżenia co do sposobu przeprowadzenia kontroli, ustaleń i wniosków z kontroli oraz wpisanych do protokołu zaleceń i terminu ich realizacji. Podpisanie protokołu następuje nie później niż w ciągu 14 dni od dnia zakończenia czynności kontrolnych. W przypadku odmowy podpisania protokołu przez kontrolowanego, protokół podpisuje wyłącznie kontrolujący, umieszczając adnotację o przyczynie odmowy złożenia podpisu przez kontrolowanego. Kontrolujący może utrwalić przebieg kontroli za pomocą technik audiowizualnych, przy czym jakiekolwiek utrwalanie czynności kontrolnej odbywa się z zachowaniem przepisów o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej. Nośniki obrazu lub dźwięku, na których utrwalono przebieg czynności kontrolnych, załącza się do protokołu. Czynności kontrolne są wykonywane poprzez sprawdzenie: zgodności organizacji ochrony z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa, zgodności faktycznie wykonywanych czynności ochronnych z dokumentacją ochronną, uprawnień pracowników ochrony do wykonywania czynności w ramach specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej, zakresu i prawidłowości wykonywania zadań ochronnych przez poszczególnych pracowników ochrony, zgodności wyposażenia pracowników ochrony z warunkami wynikającymi z planu ochrony lub innej dokumentacji określającej zasady wykonywania zadań ochronnych na poszczególnych stanowiskach, warunków przechowywania broni i amunicji oraz zgodności ewidencji broni i amunicji ze stanem faktycznym i prawidłowości prowadzenia dokumentacji ochronnej. Przed wejściem na teren obszarów i obiektów, w których jest prowadzona ochrona, lub na teren siedziby przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie ochrony osób i mienia kontrolujący jest obowiązany okazać upoważnienie oraz legitymację służbową. Kontrolujący może żądać udostępniania lub wglądu w dokumentację ochronną od osób upoważnionych do prowadzenia i dysponowania tą dokumentacją. W sprawach będących przedmiotem kontroli kontrolujący może żądać od kontrolowanego i pracowników ochrony ustnych lub pisemnych wyjaśnień, przy czym z ustnych wyjaśnień sporządza w razie potrzeby protokół. Wstęp na teren kontrolowanego obiektu poza godzinami, w jakich jest prowadzona w nim działalność, może nastąpić tylko w obecności kierownika jednostki chronionej lub upoważnionej przez niego osoby.

2. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 sierpnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad wydawania upoważnień do kontroli oraz trybu wykonywania czynności nadzoru Komendanta Głównego Policji nad działalnością specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych (Dz. U. Nr 116, poz. 752), obowiązujące od dnia 20 września 1998 r. Rozporządzenie określa szczegółowe zasady wydawania upoważnień do kontroli działalności specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych oraz tryb wykonywania czynności nadzoru nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi, polegających na: kontroli organizacji i zasad działania, uzbrojenia, wyposażenia oraz współpracy z innymi formacjami i służbami, kontroli zgodności aktualnego stanu ochrony jednostki z planem ochrony, wstępie na teren obszarów i obiektów, a także innych miejsc, w których jest prowadzona ochrona, oraz żądaniu wyjaśnień i udostępniania bądź wglądu w dokumentację ochronną, wstępie na teren siedziby przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie ochrony osób i mienia, wydawaniu pisemnych zaleceń mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej do przepisów prawa.

Art. 47. [Ustawowa delegacja]

1. Współpraca. Chodzi o współdziałanie specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi) w zakresie wykonywanych zadań ochrony osób i mienia. Współpracę tę kierownik jednostki chronionej przez formacje ochronne podejmuje odpowiednio z właściwym terytorialnie: komendantem jednostki organizacyjnej Policji, kierownikiem jednostki ochrony przeciwpożarowej, szefem obrony cywilnej, komendantem straży gminnej (miejskiej). Współpraca z Policją polega w szczególności na: wymianie informacji o zagrożeniach w zakresie bezpieczeństwa osób i mienia oraz zakłócania spokoju i porządku publicznego, współdziałaniu w celu utrzymania spokoju i porządku publicznego podczas zgromadzeń, imprez artystycznych, rozrywkowych i sportowych, w zakresie określonym w odrębnych przepisach, współdziałaniu przy zabezpieczaniu miejsc popełnienia przestępstw i wykroczeń w granicach chronionych obszarów, obiektów lub urządzeń, wzajemnych konsultacjach doskonalących metody współpracy. Zasady te dotyczą również współpracy formacji ochronnych ze strażami gminnymi (miejskimi). Natomiast współpraca formacji ochronnych z jednostkami ochrony przeciwpożarowej polega na podejmowaniu działań ochronnych i zabezpieczających w przypadku wystąpienia w granicach chronionych obszarów, obiektów lub urządzeń pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, w szczególności na: wymianie informacji o powstałych zagrożeniach, wprowadzaniu na teren chronionych obszarów i obiektów jednostek ratowniczych, współdziałaniu przy przeprowadzaniu bezpiecznej ewakuacji ludzi i mienia, zabezpieczaniu miejsc po pożarze, klęsce żywiołowej lub innym miejscowym zagrożeniu, w tym uratowanego mienia. Zasady dotyczą współpracy formacji ochronnych z obroną cywilną.

2. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad współpracy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi) (Dz. U. Nr 161, poz. 1108), obowiązujące od dnia 13 stycznia 1999 r.

Rozdział 8

Przepisy karne

Art. 48. [Zakres odpowiedzialności kierownika jednostki organizacyjnej]

Obszary, obiekty, urządzenia i transporty ważne dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa podlegają obowiązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne. Są to: zakłady produkcji specjalnej oraz zakłady, w których są prowadzone prace naukowo-badawcze lub konstruktorskie w zakresie takiej produkcji, zakłady produkujące, remontujące i magazynujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy, magazyny rezerw państwowych, zakłady mające bezpośredni związek z wydobyciem surowców mineralnych o strategicznym znaczeniu dla państwa, porty morskie i lotnicze, banki i przedsiębiorstwa wytwarzające, przechowujące bądź transportujące wartości pieniężne w znacznych ilościach, zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków, zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej, rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekomunikacyjne, zapory wodne i śluzy oraz inne urządzenia znajdujące się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne, zakłady o unikalnej produkcji gospodarczej, obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe, muzea i inne obiekty, w których są zgromadzone dobra kultury narodowej, a także archiwa państwowe. Szczegółowe wykazy obszarów, obiektów i urządzeń sporządzają: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie w stosunku do podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych. Umieszczenie w prowadzonej przez wojewodów ewidencji obszaru, obiektu lub urządzenia, które następuje w drodze decyzji administracyjnej, obliguje kierownika określonej jednostki organizacyjnej do zapewnienia ochrony fizycznej i technicznej tej jednostki. Obowiązek ten dotyczy również innych niż wymienione jednostki, pod warunkiem wpisania ich do ewidencji. Kierownik, który nie dopełni ciążącego na nim obowiązku zapewnienia ochrony od momentu wpisania jednostki organizacyjnej do ewidencji, ponosi odpowiedzialność przewidzianą w komentowanym przepisie, proporcjonalnie do wagi zawinienia.

Art. 49. [Zakres odpowiedzialności za naruszenie zasad koncesyjnych]

Podjęcie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji, określającej zakres i formy prowadzenia tych usług. Przedsiębiorca, który rozpoczął przedmiotową działalność bez uprzedniego dopełnienia formalności koncesyjnej, ponosi odpowiedzialność przewidzianą w komentowanym przepisie.

Art. 50. [Zakres odpowiedzialności pracownika ochrony za przekroczenie upoważnienia lub niedopełnienie obowiązku]

1. Upoważnienia i obowiązki pracownika ochrony są różne, co wynika z rodzaju posiadanej licencji. Wyróżniamy 4 rodzaje licencji, a mianowicie pracownika ochrony fizycznej I i II stopnia oraz pracownika zabezpieczenia technicznego I i II stopnia. Licencja pracownika ochrony fizycznej I stopnia upoważnia do bezpośredniej ochrony fizycznej stałej lub doraźnej, stałego dozoru sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych, a także do konwojowania wartości pieniężnych, innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych. Licencja pracownika ochrony II stopnia upoważnia do wykonywania czynności właściwych dla pracownika tego rodzaju ochrony I stopnia oraz dodatkowo do opracowywania planu ochrony oraz organizowania i kierowania zespołami pracowników ochrony fizycznej. Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego I stopnia upoważnia do montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i napraw w miejscach ich zainstalowania lub montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, napraw i awaryjnego otwierania w miejscach zainstalowania. Licencja pracownika zabezpieczenia technicznego II stopnia upoważnia do czynności właściwych dla tegoż I stopnia oraz dodatkowo do opracowywania projektów zabezpieczenia technicznego oraz organizowania i kierowania zespołami pracowników zabezpieczenia technicznego.

2. Określoną w przepisie karę ponosi wymieniony w tezie 1 pracownik ochrony, który przekroczył określone upoważnienia lub nie dopełnił obowiązku. Pracownik ochrony fizycznej I stopnia przekroczy upoważnienia, jeżeli opracuje wykorzystany w praktyce plan ochrony, będzie kierował zespołem pracowników ochrony, podejmie się montażu urządzenia alarmowego lub opracuje wdrożony później projekt zabezpieczenia technicznego. Analogiczną to tej sytuacją naruszającą postanowienia komentowanego przepisu będzie wykonanie dodatkowych uprawnień pracownika zabezpieczenia technicznego II stopnia przez tej kategorii pracownika posiadającego licencję I stopnia. Wypełnią zatem znamiona określonego przestępstwa pracownicy ochrony, którzy zamiennie będą wykonywać czynności niemieszczące się w granicach upoważnienia, a więc pracownik ochrony fizycznej I lub II stopnia podejmie się czynności pracownika zabezpieczenia technicznego I lub II stopnia i odwrotnie. Natomiast z niedopełnieniem obowiązków będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy pracownik ochrony nie ustali uprawnień osób do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych, nie wylegitymuje ich w celu ustalenia tożsamości, nie wezwie do opuszczenia obszaru lub obiektu w przypadku stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na terenie chronionego obszaru lub obiektu albo stwierdzenia zakłócania porządku, nie ujmie osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji. Niedopełnieniem obowiązków będzie również wykonywanie czynności wymagających licencji przez pracownika ochrony, który jej nie posiada. Warunkiem jednakże odpowiedzialności pracownika ochrony za przekroczenie upoważnienia lub niedopełnienie obowiązku jest skutek w postaci naruszenia dobra osobistego człowieka,

3. Komentowany przepis jest niewątpliwie konsekwencją przyznania pracownikom ochrony przywilejów w postaci ochrony prawnej przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych (art. 42 ustawy). Chodzi bowiem o zachowanie równowagi między ochroną prawną pracownika ochrony a jego odpowiedzialnością.

Art. 54. [Ustawowa delegacja]

1. Egzaminowanie. Zakres wiadomości obowiązujących na egzaminie na pierwszy i drugi stopień licencji pracownika ochrony fizycznej dla pracowników specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, którzy uzyskali świadectwa potwierdzające zdanie egzaminu z zakresu znajomości pełnienia służby strażniczej z bronią, jest różny w kwestii stopnia trudności. Pierwszy stopień obejmuje: 1. Ogólne przepisy regulujące zasady pracy pracownika ochrony fizycznej; 2. Wymagania kwalifikacyjne pracowników ochrony; 3. Uprawnienia pracowników ochrony w zakresie ochrony mienia, z uwzględnieniem przypadków i warunków użycia broni i innych środków przymusu bezpośredniego; 4. Prawne warunki transportu wartości pieniężnych; 5. Odpowiedzialność karna pracownika ochrony; 6. Podstawowe wiadomości o technicznych środkach zabezpieczających, stosowanych w ochronie mienia; 7. Podstawowe wiadomości z zakresu prawa karnego i wykroczeń; 8. Wybrane elementy psychologii; 9. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej. Dla uzyskania licencji II stopnia konieczna jest znajomość wymienionych zagadnień właściwych dla licencji I stopnia oraz dodatkowo: 1. Obszary, obiekty i urządzenia podlegające ochronie - kryteria zaliczenia do grupy obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie, sposób tworzenia wykazów i odpowiedzialność karna związana z brakiem zapewnienia fizycznej lub technicznej ochrony tych obszarów, obiektów i urządzeń; 2. Szczegółowe zasady organizacji i działania wewnętrznych służb ochrony; 3. Zasady tworzenia planu ochrony jednostki i tryb jego uzgadniania; 4. Zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia; 5. Ustawowe środki ochrony fizycznej osób i mienia; 6. Tryb sprawowania przez Policję nadzoru nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi; 7. Wybrane zagadnienia prawa karnego materialnego i procesowego; 8. Wybrane zagadnienia prawa administracyjnego; 9. Wybrane zagadnienia prawa pracy; 10. Wybrane zagadnienia psychologii i socjologii pracy.

2. Wypełnieniem delegacji komentowanego przepisu jest rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie zakresu wiadomości obowiązujących na egzaminie dla pracowników specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, którzy uzyskali świadectwa potwierdzające zdanie egzaminu z zakresu znajomości pełnienia służby strażniczej z bronią (Dz. U. Nr 113, poz. 732), obowiązujące od dnia 15 września 1998 r.

Art. 55. [Utrata mocy zgody]

Kontrola legalności decyzji wydanych w ramach tzw. uznania administracyjnego ma zakres ograniczony. Sprowadza się bowiem do ustalenia, czy decyzja została podjęta przez organ uprawniony, czy przepisy prawa materialnego pozwoliły na podjęcie takiej decyzji, czy przy wydawaniu zaskarżonej decyzji została spełniona przesłanka zawarta w art. 7 k.p.a. tj. powinność uwzględnienia słusznego interesu strony, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, oraz czy samo rozstrzygnięcie nie nosi cech dowolności (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 maja 2002 r., II SA 3135/2000). Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z dnia 3 listopada 2000 r. utrzymał w mocy wcześniejszą decyzję z dnia 19 września 2000 r. cofającą Jerzemu K. koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w przedmiocie usług ochrony osób i mienia, usług detektywistycznych oraz obrotu bronią myśliwską, sportową, gazową i amunicją do tych rodzajów broni. Decyzją tą umorzono jednocześnie jako bezprzedmiotowe postępowanie o wymianę koncesji, wszczęte w trybie art. 55 ust. 2 komentowanej ustawy. W jej uzasadnieniu wskazano między innymi, iż wymieniony zatrudnił 1 osobę karaną za popełnienie przestępstwa umyślnego, a więc nie wywiązał się z podstawowego obowiązku posiadacza koncesji. Zdaniem organu koncesyjnego świadczenie usług w zakresie ochrony osób i mienia, na które udzielono koncesji, wiąże się ze szczególnym zaufaniem, jakim powinien charakteryzować się przedsiębiorca świadczący tego rodzaju usługi, i osoby karane za popełnienie przestępstw umyślnych nie mogą być do tej działalności dopuszczone. Organ uznał, że Jerzy K., poprzez zatrudnienie pracownika karanego za popełnienie przestępstwa umyślnego, naruszył w sposób rażący to zaufanie. W tym stanie rzeczy organ koncesyjny uznał, że zostały wyczerpane przesłanki określone w art. 22 ust. 2 pkt 1 i 4 komentowanej ustawy oraz art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej, co uzasadniało cofnięcie koncesji. W związku z tym, iż powyższa decyzja jest ostateczna, zasadne stało się umorzenie postępowania w sprawie wymiany koncesji w trybie art. 55 ust. 2 komentowanej ustawy. Przedmiotowa decyzja została zaskarżona do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skarżący wniósł o jej uchylenie, podnosząc, iż organ naruszył przepisy postępowania administracyjnego (art. 7 i art. 8 k.p.a.) przez przyjęcie, że jego postępowanie spełniało dyspozycje wskazanego art. 22 ust. 2 pkt 1 i 4 komentowanej ustawy, a mianowicie rażącego uchybienia warunkom zawartym w koncesji, a także, że utracił zdolność należytego wykonywania działalności koncesjonowanej. W odpowiedzi na skargę Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wniósł o jej oddalenie.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowią przepisy art. 22 ust. 2 pkt 1 i 4 komentowanej ustawy w odniesieniu do usług ochrony osób i mienia oraz art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. z 1988 r. Nr 41, poz. 324 z późn. zm.) w odniesieniu do usług detektywistycznych oraz obrotu bronią myśliwską i sportową, gazową i amunicją do tych rodzajów broni. Decyzja w tym trybie została wydana w ramach tzw. uznania administracyjnego. Kontrola legalności decyzji uznaniowych ma zakres ograniczony. Sprowadza się bowiem do ustalenia, czy decyzja została podjęta przez organ uprawniony, czy przepisy prawa materialnego pozwoliły na podjęcie takiej decyzji, czy przy wydawaniu zaskarżonej decyzji została spełniona przesłanka zawarta w art. 7 k.p.a., tj. powinność uwzględnienia słusznego interesu strony, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny oraz czy samo rozstrzygnięcie nie nosi cech dowolności. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżona decyzja została wydana zgodnie z wymogami przewidzianymi w przepisach tak prawa materialnego, jak i procesowego. Ustalony przez organ stan faktyczny nie jest między stronami sporny. Między stronami istnieje rozbieżność co do oceny tego stanu z punktu widzenia przepisów prawa, dających organowi koncesyjnemu prawo do cofnięcia koncesji. Działalność gospodarcza polegająca na ochronie mienia jest działalnością o szczególnym charakterze, wymagającą zachowania szczególnych wymagań co do przestrzegania prawa i uzasadniającą stosowanie surowych kryteriów oceny wywiązywania się z obowiązków nałożonych tymi przepisami, jak również wynikającymi z udzielonej koncesji. Przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na prowadzenie tego rodzaju działalności, uczestniczy w realizacji zadań państwa w zakresie zapewnienia ładu i bezpieczeństwa publicznego i przede wszystkim od niego należy wymagać przestrzegania prawa. Poza sporem jest okoliczność karalności skarżącego. Również bezsporne jest zatrudnienie przez niego pracownika karanego za przestępstwo umyślne, co zgodnie z dyspozycją art. 22 ust. 2 pkt 4 komentowanej ustawy stanowi rażące uchybienie warunkom koncesji. Na uwagę zasługuje fakt, iż naruszenie określonych w koncesji, zgodnie z dyrektywą art. 20 ust. 4 ustawy o działalności gospodarczej, warunków wykonywania tej działalności należy traktować jako wyjątkowo rażące. Nietrafny jest więc zarzut naruszenia przepisu art. 105 § 1 k.p.a., zgodnie z którego dyspozycją organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania, jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny stało się ono bezprzedmiotowe. Nie ma wątpliwości, że decyzja ostateczna cofająca skarżącemu przedmiotową koncesję czyniła bezprzedmiotowe postępowanie o jej wymianę w trybie art. 55 ust. 2 komentowanej ustawy.

——————

¹Łączna masa netto materiałów przewożonych na pojeździe samochodowym i przyczepie.

---