Definicja organizacji administracji publicznej sformułowana przez prof. Franciszka LONGCHAMPS -organizacja to układ normatywny zanurzony w rzeczywistości -chodzi o relację między normami (przedmiotami naszych rozważań, a rzeczywistością. Prawo ustrojowe reguluje stosunki, które wynikają z powiązań organizacyjnych i z realizacji funkcji poszczególnych organów oraz systemów tych organówóąąłź
Władztwo -możliwość jednostronnej autorytatywnej konkretyzacji norm prawa administracyjnego -stosowanie prawa administracyjnego -to tylko opis, a nie definicja.
Organ administracji publicznej to człowiek lub grupa ludzi -w przypadku organu kolegialnego -znajdujący się w strukturze administracyjnej państwa lub samorządu terytorialnego Kompetencja to swoisty związek uprawnienia i obowiązku do określonego działaniaowołany w celu realizacji prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu działający w granicach wyznaczonych kompetencji
Organy administrujące -to są takie podmioty, którym prawo przydało funkcję administrowania jako funkcję dodatkową ,wykonują określone kompetencje niejako dodatkowo na marginesie swoich prawdziwych zadań podstawowych, które z wykonywaniem tej kompetencji nie są tak koniecznie związane
Zasada pomocniczości -zwana inaczej zasadą subsydiarności stanowiąca, że zadania publiczne powinny być wykonywane na tak niskim poziomie jak to jest tylko możliwe -jeżeli jest możliwe wykonywanie zadania jak najbliżej obywatela -czyli na jak najniższym szczeblu
Zasada zespolenia stanowi, że na niektórych szczeblach administracji w ramach jednego organu zbiegają się wszystkie kompetencje dotyczące poszczególnych dziedzin. Czyli istnieje taki organ, który załatwia sprawy ze wszystkich dziedzin na danym obszarze np.wojewoda który realizuje co do zasady wszystkie zadania administracji rządowej na obszarze województwa.
Organy centralne to są organy, których zakres miejscowej właściwości pokrywa się z obszarem całego terytorium państwowego. Są one właściwe w całej Polsce.
organy terenowe to są organy, których właściwość miejscowa ogranicza się wyłącznie do ograniczonego terytorium.
Urząd to jest struktura, która jest przydana organowi by umożliwić mu wykonywanie jego zadań, jego kompetencji
Podstawowe cechy samorządu:
- jest to podmiot prawny powołany do sprawowania administracji publicznej, oznacza to, że państwo przekazuje mu część swoich zadań
- posiada osobowość prawną -w obrębie prawa cywilnego oraz administracyjnego
- związek ten jest zdecentralizowany, a to znaczy, że jest względnie samodzielny i względnie niezależny w stosunku do innych podmiotów administracji publicznej
- jest powołany przez ustawę do życia
- działa z reguły na szczeblu lokalnym
- można rozróżnić samorząd obowiązkowy (np. terytorialny) oraz nieobowiązkowy (występujący rzadko np. Izby rolnicze)
Zakład publiczny jest to wyodrębniona jednostka, która otrzymuje do wykonania określony zestaw zadań publicznych od podmiotu, który taką jednostkę tworzy. Jest ona tworzona na podstawie określonych aktów prawnych i upoważnienia w ustawie
Władztwo zakładowe jest to wycinek władztwa publicznego. Oznacza to, że organy zakładu mogą w sposób jednostronny, dość swobodnie kształtować uprawnienia i obowiązki użytkowników w ramach statusu
Rzetelność -chodzi o sprawdzenie zgodności działalności podejmowanych przez organ kontrolowany z wymogami wiedzy i techniki oraz zasadami dobrej wiary. Inaczej czy prowadzone działania są prowadzone poprawnie nie z punktu widzenia prawa tylko pragmatyki działania -czy są prowadzone fachowo czy niekompetentnie.
Środki nadzoru ad rem:
1. uchylenie aktu lub czynności, a zatem pozbawienie mocy obowiązującej
2. stwierdzenie nieważności -uchylenie od stwierdzenia nieważności różni sie tym, że uchylenie ma skutek ex nunc (czyli od teraz -jakiś akt obowiązuje, został wydany 1 listopada, my uchylamy ten akt 15 listopada i skutki prawne obowiązywania tego aktu od 1 do 15 listopada zostają zachowane), a stwierdzenie nieważności ma skutek ex tunc (od wtedy -czyli nie tylko usuwamy akt prawny z systemu prawnego, ale również likwidowane są skutki jego obowiązywania od momentu gdy zaczął obowiązywać).
Środki nadzoru ad personam:
1. zawieszenie w czynnościach osoby, która jest piastunem organu
2. zawieszenie organu (czasowe)
3. rozwiązanie organu (organ w ogóle znika, aż powstanie nowy
charakter represyjny -ex post -czyli po -podejmowane są po pewnym działaniu.
charakter prewencyjny -ex ante -sprzed -zanim coś się stanie już mają miejsce określone oddziaływania.
Rodzaje rozporządzeń:
- rozporządzenie UE
- rozporządzenia z mocą ustawy (na wypadek wojny)
- rozporządzenia wykonawcze (do ustawy, art. 92 konstytucji)
- rozporządzenia -akty prawa miejscowego (art. 94 konstytucji -organy samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej)
Koordynacja -jest to nie władcza działalność organów administracji publicznej, która polega na harmonizacji, uzgodnieniu stanowisk zajmowanych przez dwa podmioty przy udziale jakiegoś trzeciego podmiotu koordynującego
Nadzór hierarchiczny- to nadzór (dowolny) w hierarchii -umożliwia organowi nadzorującemu dowolne kształtowanie środków oddziaływania. Nadzór hierarchiczny jest z reguły częścią kierownictwa, jest charakterystyczny dla systemu zcentralizowanego.
Nadzór weryfikacyjny to ten, który jest określony w prawie -musi być określony podmiot nadzorujący, kryteria nadzoru i środki nadzoru czyli kto, co i jak musi być określone w prawie. Jest charakterystyczny dla systemu zdecentralizowanego
Resort jest to pewna struktura administracji hierarchiczna, której organizacyjny kształt podporządkowany jest zagadnieniom, którymi dana administracja się zajmuje
Quasi resort (jakby resort) -to pion organizacyjny, który podlega nie organowi naczelnemu (bo to byłby resort) ale organowi centralnemu, który nie jest organem naczelnym
Dział (art. 1 Ustawy o działach) -jest to zakres działów administracji rządowej oraz właściwość ministra kierującego danym działem. Czyli każdy dział ma jakiś zakres, który jest stało określony.
rozporządzenie atrybucyjne -ono określa szczegółowy zakres działania ministra kierującego określonym działem administracji rządowej.
Prezes RM przypisuje dział naczelnemu organowi administracji publicznej
Województwa tworzone są ustawowo (właśnie w/w ustawa o zasadniczym podziale wylicza województwa i aby powstało nowe województwo potrzebna jest zmiana ustawy). W przypadku powiatów i gmin -tutaj rozstrzyga RM w drodze rozporządzenia
Władzę wykonawczą pełnią przede wszystkim organy naczelne administracji publicznej. Ich zadania co prawda polegają cały czas na administrowaniu (ścisłe stosowanie prawa) jednak daleko poza to administrowanie wykraczają.
Do organów naczelnych administracji publicznej należy
Prezydent RP
Rada Ministrów
Prezes Rady Ministrów
Ministrowie
Kompetencje administracyjne Prezydenta:
Wydaje
*akty normatywne
- rozporządzenia
- rozporządzenia z mocą ustawy
*akty prawa wewnętrznego
-zarządzenia
2.rozliczne kompetencje kreacyjne
*obsadza organy
-powołuje PRM
-desygnuje RM
-dokonuje zmian w RM
-zwołuje Radę Gabinetową
-powołuje Pierwszego Prezesa SN i Prezesów SN
-powołuje Prezesa NSA
3.wydaje akty indywidualne
-nadaje obywatelstwo i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa
-nadaje odznaczenia i ordery
-stosuje prawo łaski
-powołuje sędziów
-nadaje tytuły naukowe
-mianuje generałów i poruczników
Aparatem pomocniczym Prezydenta jest Kancelaria Prezydenta
Organem doradczym Prezydenta jest Rada Bezpieczeństwa narodowegoPozostałe organy administracji publicznej nie należące do struktury administracji rządowej -a są organami naczelnymi:
GIODO
Główny Inspektor Pracy -podlegają Sejmowi
Szczególny konstytucyjny status mają:
KRRiT (art. 213 Konstytucji -wydaje rozporządzenia wykonawcze, członkowie powoływani są przez Sejm, Senat i Prezydenta)
Rada Polityki Pieniężnej (art. 227 Konstytucji -jest to organ wewnętrzny NBP -jednak ma określone kompetencje i umocowanie w konstytucji, określa wysokość stóp procentowych -czyli dysponuje uprawnieniami władczymi
Podstawowe cechy ustrojowej pozycji RM
- jest organem wykonawczym, jest organem o charakterze kolegialnym
- jako organ władzy wykonawczej posiada kompetencje bieżącego prowadzenia polityki państwa,
Rada Ministrów sprawuje kierownictwo całego systemu administracji rządowej Członek Rady Ministrów, realizując politykę ustaloną przez Radę Ministrów, w szczególności:
1) współdziała z innymi członkami Rady Ministrów;
2) nadzoruje działalność terenowych organów administracji rządowej;
3) współdziała z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi i przedstawicielstwami środowisk zawodowych i twórczych;
4) występuje do Prezesa Rady Ministrów o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza zakres jego działania;
5) po zawiadomieniu Prezesa Rady Ministrów powołuje rady i zespoły, jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania
Prezes RM
Jest odrębnym wymienionym wprost w Konstytucji organem administracji rządowej, występuje w podwójnej roli: jest członkiem, a w zasadzie przewodniczącym organu kolegialnego -RM, po drugie jest samodzielnym organem, jest organem nadzoru nad samorządem terytorialnym
kompetencje
Prezesa RM
sprawuje kierownictwo nad administracją rządową
zwierzchnictwo służbowe nad pracownikami administracji rządowej
kompetencje z zakresu nadzoru nad podmiotami nie podporządkowanymi
kompetencje normotwórcze
kompetencje organizacyjno porządkowe
Różne kompetencje, które są związane z poszczególnymi działami administracji publicznej
minister ma funkcje prawodawcze może wydawać rozporządzenia i zarządzenia. Rada Ministrów może na wniosek Prezesa Rady Ministrów takie rozporzadzenie uchylić. Jeżeli Prezes RM uzna, że jakieś rozporzadzenie ministra jest nieodpowiednie może spowodować jego uchylenie.
funkcja jurydykcyjna ministra -może wydawać decyzje administracyjne
funkcja kierowania resortem -art. 34a Ustawy
funkcje szczególne wynikające z dodatkowego, szczególnego znaczenia ministra w określonej sferze. Np. minister Skarbu Państwa ma szereg funkcji właścicielski -nabywa, sprzedaje.
Wojewoda jako zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie:
1) kieruje nią i koordynuje jej działalność;
2) kontroluje jej działalność;
3) zapewnia warunki skutecznego jej działania;
4)ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.
Zespolenie
Trzy modele
Model pierwszy -jest centrum i prefekt w terenie, który ma cała władzę w terenie i nie ma żadnego innego podmiotu występującego w imieniu rządu w terenie nie ma. Jest to taki model ogólny, który skupia w sobie wszystkie kompetencje i załatwia wszystkie sprawy w terenie.
Model drugi -kiedy nie istnieje żaden organ administracji ogólnej w terenie, istnieją wyłącznie organy administracji szczególnej czyli zajmujące się określonymi materialnie zakresami działań.
Model trzeci -gdzie wszystkie sprawy przejmuje samorząd lokalny i nie ma żadnej administracji rządowej w terenie