ZRÓŻNICOWANIE STREFOWE GLEB, SZATY ROŚLINNEJ I ZWIERZĘCEJ NA ŚWIECIE
STREFA KLIMATYCZNA |
SZATA ROŚLINNA |
SZATA ZWIERZĘCA |
GLEBA STREFOWA |
KLIMATY RÓWNIKOWE |
Wilgotne lasy równikowe (brak okresów wegetacyjnych - rośliny kwitną i owocują cały rok; wyróżniamy kilka warstw drzew wysokopiennych, warstwę podszycia i warstwę runa. Wyżej położone drzewa są przystosowane do wysokich temperatur, niższe drzewa, roślinny podszycia i runa są przystosowane do zacienienia i dużej wilgotności. W niższych warstwach drzew znajdują się palny i paprocie drzewiaste; podszycie jest mniej gęste od warstwy drzew; na koronach, pniach występują epifity; znajdziemy tu i liany) W zasięgu płytkich wód przybrzeżnych i u ujść rzecznych rosną lasy namorzynowe. |
Żyją tu liczne gatunki owadów, płazów (anakondy, boa, pytony), ptaków (papugi, tukany, ptaki rajskie), ssaków (w tym liczne reprezentowana grupa małp: goryle, okapi, bawoły afrykańskie oraz tapiry, pakami, mrówkojady, jaguary (Amazonia), hipopotamy. |
Czerwono - żółte, czerwone gleby laterytowe. |
KLIMATY PODRÓWNIKOWE |
Rozwój roślinności ograniczony jest porą suchą. Rosną tu lasy zrzucające liście na okres pory suchej. W miarę wydłużania się czasu trwania pory suchej zmienia się szata roślinna - dominować zaczyna formacja trawiasta - sawanna (głównie rosną trawy, występują pojedyncze drzewa - głównie akacje; w Australii eukaliptusy) Nad rzekami ciągną się lasy galeriowe. |
Żyją tu roślinożerne zwierzęta kopytne (np. różne gatunki antylop); drapieżniki (np. lwy, lamparty), padlinożercy (np. hieny, szakale) |
Gleby brązowo - czerwone, czerwone buroziemy (sawanna sucha i półpustynna), czarne ziemie tropikalne. |
KLIMATY ZWROTNIKOWE |
Głównie występują tu obszary półpustynne i pustynne. Rosną tu kserofity (suchorośla), sukulety (gromadzące wodę np. agawy, kaktusy), efemeryd (rośliny rozwijające się bardzo szybko po rzadko występujących opadach atmosferycznych). W miejscach występowania wód na obszarach pustynnych znajdują się oazy - najczęściej są to tereny zagospodarowane przez człowieka. |
Świat zwierzęcy jest ubogi, większość zwierząt prowadzi nocny tryb życia. Na pustyniach spotykamy, szakale, hieny, liski pustynne, różne gatunki gadów, płazów i owadów. |
Gleby inicjalne - szaroziemy obszarów półpustynnych i pustynnych. |
KLIMATY PODZWROTNIKOWE |
Makkia - formacja krzewiasta występująca w klimacie śródziemnomorskim. Rosną tu także oliwki, wawrzyn, dąb korkowy. Na podłożu piaszczystym spotyka się świetliste lasy piniowe lub zarośla jałowców i cyprysów. Lasy podzwrotnikowe - są uboższe od lasów strefy równikowej, co jest związane z występowaniem pory suchej. Na obszarach całego płytkiego zalegania wód gruntowych powstają lasy parkowe, wzdłuż rzek rozciągają się lasy galeriowe. W klimacie monsunowym w porze deszczowej roślinność rozrasta się bardzo bujnie. Typową rośliną tych lasów są bambusy, drzewa cytrusowe i magnolie. |
Jest podobna do lasów równikowych. Żyją tu pancerniki, jaguary, pumy, grzechotniki. Większość zwierząt lasów podzwrotnikowych żyje w zaroślach. Na terenie lasów monsunowych żyją słonie indyjskie, małpy, tygrysy, ogromnie bogaty jest świat gadów, ptaków i owadów. |
Na obszarach występowania makki - terra rosa; W basenie morza Śródziemnego także gleba brązowa; w lasach monsunowych - żółtoziemy i czerwonoziemy. |
KLIMATY UMIARKOWANE |
Klimat kontynentalny - stepy (bezdrzewne formacje trawiaste i zielone - nazywane pampą, prerią, pusztą) Występuje tu mroźna zima, bujny rozwój roślinności przypada na wiosnę, wczesne lato i jesień. Z nadejściem lata zmniejsza się liczba opadów - nadziemna część roślin usycha. W klimacie wilgotniejszym - występuje lasostep. W części strefy klimatów umiarkowanych ciepłych, gdzie roczna suma opadów przekracza 500 mm, występują lasy liściaste i mieszane zrzucające liście na zimę (łęgi - wierzby i topole - mady; olsy - dominuje czarna olsza - podłoże z gleb bagiennych; grądy - grab; dąb szypułkowy i bezszypułkowy, lipy, osiki, sosny, brzozy, buki, jodły i jawory - żyzne gleby brunatne i płowe; bory sosnowe z domieszką brzóz, świerków, jodeł - gleby piaszczyste; bór mieszany (z domieszką sosny, dębu szypułkowego, buku, grabu, brzozy) - przejściowy między borami i grądami - zajmuje gleby nieco żyźniejsze niż piaszczyste. W strefie klimatów umiarkowanych chłodnych na półkuli północnej występuje tajga (lasy iglaste, głównie składające się z sosny, świerków, jodeł, limby syberyjskiej, modrzewia syberyjskiego) |
Klimat kontynentalny - żyją tu gazele, suhaki, widłorogi; liczne gryzonie np. susły, pieski preriowe, drapieżniki - rysie, lisy. Wiosną występuje wiele gatunków ptaków i owadów (np. szarańcza, chrząszcze) Klimat umiarkowany zimny - wiele ptaków ze względu na aurę mieszka tu jedynie sezonowo. Przez cały rok żyją tu mysikróliki, głuszce i sójki. Występują tu liczne gryzonie: wiewiórki, sobole. Do drapieżników należą: niedźwiedzie. Wilk, rysie, żbiki. W lecie występują liczne owady, a wśród nich dominują komary |
Gleby kasztanowe w klimacie umiarkowanym ciepłym. W klimacie umiarkowanym kontynentalnym suchym - czarnoziemy. Klimacie umiarkowanym ciepłym, w którym występują lasy liściaste i mieszane - najbardziej typowe są gleby brunatne i płowe. W klimacie umiarkowanym chłodnym dominują gleby bielicowe i bielice. |
KLIMAT PODBIEGUNOWY |
Tajga w kierunku północnym przechodzi w lasotundre - spotykamy tu liczne niskie krzewy np.. wikliny, jałowce. Dalej w kierunku płn. Występuje tundra (formacja składająca się z roślin niskopiennych - krzewinek, roślin kłączowych, mchów, niektórych efemeryd, porostów) |
Żyją tu lemingi, renifery, pardwy. Występują też drobni drapieżcy; gronostaje, lisy polarne, sowy polarne. W czasie krótkiego lata przylatują tu ptaki błotne i wodne. Zimą życie w tundrze zamiera. |
Gleby tundry. |