Podmioty prawa cywilnego

Osoby fizyczne

Osoby prawne

Osobą fizyczną jest człowiek. rozpoczyna swój byt prawny w chwili urodzenia tj. odłączenia od ciała matki, a kończy w chwili śmierci.

Zdolność prawna  to występowanie w charakterze podmiotu (strony) w stosunkach cywilno prawnych.

 

Każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci ma zdolność prawną. Zdolność prawną ma także dziecko poczęte ale prawa i obowiązki majątkowe uzyskuje pod warunkiem, że urodzi się żywe (art.8 k.c.). Fakt urodzenia zostaje stwierdzony urzędowo w drodze sporządzenia przez kierownika urzędu stanu cywilnego aktu urodzenia. Fakt śmierci stwierdzony zostaje aktem zgonu. Do chwili pełnoletności dziecko jest reprezentowane przez rodziców (opiekunów). Posiadanie zdolności prawnej jest zróżnicowane np. w zależności od wieku

Zdolność do czynności prawnej to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań za pomocą czynności prawnych.

 

Zdolność do czynności prawnej oznacza możliwość zawierania umów np. sprzedaży, najmu. Stwarza możność samodzielnego dysponowania swoimi uprawnieniami, zaciągania zobowiązań.

Osoba fizyczna ma:

Pełną zdolność do czynności prawnych

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych

Nie ma zdolności do czynności prawnych

Pełną zdolność do czynności prawnych osiąga człowiek po ukończeniu 18 lat. Dziewczyna po ukończeniu 16 lat, która na podstawie zezwolenia sądu wyjdzie za mąż.

Ograniczona zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione.

Nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły jeszcze 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione. Nie mogą w sposób ważny i prawnie skuteczny zawierać żadnych umów ani dokonywać jednostronnych czynności prawnych. Robią to za nich przedstawiciele (rodzice, opiekunowie)

Ubezwłasnowolnienie

Osoba fizyczna może być całkowicie lub częściowo pozbawiona zdolności do czynności prawnych na mocy orzeczenia sądu. Jest to ubezwłasnowolnienie.

Całkowite sąd może zastosować, jeżeli człowiek wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Sąd ustanawia opiekuna.

Częściowe ubezwłasnowolnienie sąd morze orzec gdy choroba, zaburzenia występują z mniejszym nasileniem. Sąd ustanawia kuratora.

Uznanie za zmarłego

Uznać za zmarłego można jedynie osobę zaginioną, o której nie wiadomo, czy żyje. Musi upłynąć 10 lat od końca roku kalendarzowego w którym zaginiony jeszcze żył.

 

Osoby prawne

Jest to wyodrębniona jednostka organizacyjna, która może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego.

Na osobę prawną składają się:

Element ludzki (załoga przedsiębiorstwa, członkowie stowarzyszenia, spółdzielni, udziałowcy spółki z o. o.

Element majątkowy: osoba prawna ma własny majątek, wyodrębniony z majątku członków lub powstały na innej drodze. Osoba prawna odpowiada za swoje zobowiązania własnym majątkiem, a nie majątkiem swoich członków.

Element organizacyjny, jest to określona struktura, organy wykonujące w imieniu osoby prawnej wszystkie jej czynności.

Cel, określony w przepisach albo w statucie.

Podział osób prawnych:

Ze względu na sposób tworzenia

Osoby prawne instytucjonalne (osoby prawne tworzone przez państwo w drodze władczego aktu np.wyższa uczelnia, przedsiębiorstwo państwowe)

Osoby prawne typu zrzeszeniowego (powstające na drodze porozumień członków założycieli: spółka kapitałowa, partia polityczna, spółdzielnia)

Jednostka organizacyjna staje się osobą prawną w chwili wpisania do właściwego rejestru. Spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskuje osobowość prawną w chwili wpisania do rejestru handlowego, przedsiębiorstwo państwowe do rejestru przedsiębiorstw.

Do osób prawnych zaliczamy:

Skarb Państwa

spółki kapitałowe (spółki z o. o. spółki akcyjne)

przedsiębiorstwa państwowe

banki

państwowe jednostki organizacyjne (państwowe wyższe uczelnie, muzea narodowe, filharmonie, Polska Akademia Nauk, ZUS)

spółdzielnie

fundacje

stowarzyszenia (Związek Harcerstwa Polskiego, Akademicki Związek Sportowy)

---