EKONOMIA jest to nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym co, jak i dla kogo wytwarzać.
PRAKSYKOLOGIAfilozofia o ekonomii.
ZASÓB RZADKI jest to taki zasób, którego występowanie jest w bardzo małej ilości w gospodarce. Im większy zasób rzadki tym mniejsza jest wydajność. Prawo malejących przychodów -zwiększając nakłady jednego czynnika o kolejne jednostki i utrzymując nakłady pozostałych czynników bez zmian, osiągamy punkt, począwszy od którego dalsze zwiększanie ilości tego czynnika powoduje zmniejszanie krańcowych przyrostów całkowitej produkcji.
KOSZTEM ALTERNATYWNYM danego dobrajest ilość innego dobra, z którego trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra.
TYPY GOSPODAREK: gosp. nakazowa (to taka w której wszystkie decyzje dotycz, produkcji i konsumpcji podejmowane są przez państwo), gosp. wolnorynkowa (to taka w której wszystkie rynki są wolne), gosp. mieszana (to taka która ma cechy gosp. nakazowej i wolnorynkowej, państwo i sektor prywatny współuczestniczą w rozwiązywaniu problemów gosp. sposób kontroli przez państwo np. podatki)
Adam Smith ojciec ekonomii twórca hasła „Niewidzialna ręka rynku”
EKONOMIA POZYTYWNA zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gosp.
EKONOMIA NORMATYWNA dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących.
Mikroekonomia zajmuje się szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji dotyczących pojedynczych towarów.
MAKROEKONOMIA analizuje poszczególne elementy badanej całości w trosce o przejrzystość obrazu działania całej gospodarki
PAŃSTWO ustanawia prawa i przepisy, sprzedaje i kupuje dobra i usługi, dokonuje płatności transferowych(czyli takich za które nie są świadczone żadne usługi np. renty, zasiłki), nakłada podatki, próbuje stabilizować gosp., wpływa na alokację zasobów
Cykle koniunkturalne polegają na wahaniach rozmiarów produkcji społ. czyli PKB, którym towarzyszą zmiany poziomu bezrobocia oraz stopy inflacji.
DOBRA PUBLICZNE to takie dobra które mogą być konsumowane przez wiele osób równocześnie. Państwo nie musi wytwarzać tych dóbr ale musi zapewnić niezbędne rozmiary produkcji.
DOBRA PRYWATNE to takie które konsumowane przez jedna osobą nie może by jednocześnie konsumowane przez kogoś innego
EFETY ZEWNĘTRZNE występują gdy produkcja lub konsumpcja dobra bezpośrednio oddziałuje na przedsiębiorstwa lub konsumentów którzy nie kupują i nie sprzedają dobra oraz kiedy ten wpływ nie znajduje pełnego odzwierciedlenia w cenach rynkowych.
MONOPOLISTA to wyłączny sprzedawca dobra lub usługi. Każdy nabywca lub sprzedawca, który jest w stanie istotnie wpływa na ceną rynkową określa się mianem posiadacza siły rynkowej lub siły monopolowej.
DOBRA SPOŁECZNIE POŻĄDANE to dobra o których społ. sądzi że powinny by konsumowane przez ludzi bez względu na poziom ich dochodów np. prawo do pochówku.
JAK PAŃSTWO PODEJMUJE DECYZJE: głosowanie, prawodawcy(sejm, senat, ministrowie), urzędnicy państwowi, problem „pana i sługi”(pan to wyborca, sługa to kandydat)
Inflacja- to stały przyrost cen dóbr i usług nie związany z poprawą parametrów jakościowych
tych dóbr i usług i nie równoważony jednocześnie spadkiem cen innych dóbr i usług
skutki inflacji a) im wyższa infl tym większy spadek siły nabywczej pieniądza b) powstawanie nieprawidłowej redystrybucji dochodów i kapitałów c) ograniczenie funkcji pieniądza. d) straty posiadaczy oszczedności
elementy polityki antyinflacyjnej państwa-a)ograniczenie wydatków państwa b)zachęcanie do oszczędzania c) rozwój konkurencji i eliminacja monopoli e) obniżenie kosztów wytwarzania dóbr i usług f) ograniczenie popytu konsumpcyjnego poprzez stosowanie podatków.
Deflacja- to stały spadek cen dóbr i usług nie równoważony wzrostem cen innych dóbr i usług i niezwiązany ze spadkiem parametrów jakościowych.
Denominacja- to reforma monetarna polegająca na wprowadzeniu do obiegu jednostki pieniężnej zastępującej wielokrotność jednostki pieniężnej dotychczas stosowanej.
Plan balcerowicza: a)ścisła kontrola wzrostu płac b) wprowadzenie wysokich stóp procentowych c) ograniczenie dopływu pieniądza do gosp d) eliminacja deficytu budżetowego e) stały kurs złotego w odniesieniu do innych walut.
Pieniądz to pewien powszechnie akceptowany towar za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczenie dobra
RYNEK to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu między kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług.
POPYT to ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupi przy różnym poziomie ceny
PODAŻ to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziome ceny.
KRZYWA POPYTU obrazuje graficzną zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach niezmienionych.
CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA KRZYWĄ POPYTU: ceny innych dóbr, zmiana dochodów nabywców, gusty i preferencje
DOBRO NORMALNE to takie na które wzrasta popyt wraz ze wzrostem dochodu
DOBRO NIŻSZEGO RZĘDU to takie na które maleje popyt przy wzroście dochodu np. rezygnacja z autobusu na rzecz auta
KRZYWA PODAŻY ukazuje zależność między ceną a ilością oferowanego towaru przy innych wielkościach nie zmienionych.
CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA KRZYWĄ PODAŻY: rozwój techniki, działalność regulacyjna państwa, koszty.
CENA RÓWNOWAGI to cena równoważąca rynek dobra. Oznacza ze przy danej cenie rozmiary zapotrzebowania są równe ilości oferowanej.
GRA UCZCIWA to taka gra w przypadku której zyski - przeciętnie rzecz biorą - są równe zeru.
TYPY CZŁOWIEKA unikający ryzyka, neutralny wobec ryzyka, lubiący ryzyko
ŁĄCZENIE RYZYKA polega na agregowaniu niezależnych od siebie rodzajów ryzyka w celu obniżenia niepewności dla całej zbiorowości.
Ryzyko moralne odpowiedzialność
REALNA STOPA ZWROTU= NOMINALNA STOPA ZWROTU stopa inflacji w danym okresie
REALNA STOPA ZWROTU= STOPA ZAKUPU - STOPA INFLACJI
PORTFEL INWESTORA FINANSOWEGO to zbiór aktywów finansowych i rzeczowych: bonów skarbowych, obligacji, akcji, złota
DYWERSYFIKACJA AKTYWÓW(zróżnicowanie) to strategia zmniejszania całkowitego ryzyka przez łączenie ryzyka związanego z kilkoma różnymi aktywami o odmiennym rozkładzie dochodów.
RACHUNEK KOSZTÓW proces ustalania kosztów prowadzenia działalności gosp.
PRZEDMIOT RACHUNKU KOSZTÓW koszty prowadzenia działalności gosp. wymagającej wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstw
PODMIOT RACHUNKU KOSZTÓW jednostka gosp. prowadząca daną działalność gosp.
INF. GENEROWANE PRZEZ RACHUNEK KOSZTÓW potrzebne są do: ustalenia kosztów wytworzenia wyrobów i świad. usług, obliczania uzyskanych wyników, wartościowej wyceny zasobów, ustalenia ceny sprzedaży prod., ocena efektywności gospodarowania, kontrola działalności, podejmowania decyzji ekonomicznych
RODZAJE NAKŁADÓW(wydane pieniądze); nakłady pracy żywej(szkolenia), środków trwałych9maszyny-kupno, zużycie), materiałowe(to co zużywamy w czasie pracy), pieniężne(ilość środków pieniężnych wykorzystanych w czasie pracy)
STRATA ponieśliśmy nakład, ale nie mamy kosztów z tego powodu.
STRATA NADZWYCZAJNA zdarzenie o charakterze losowym np. pożar, powódź, kradzież.
UKŁADY KOSZTÓW rodzajowy(służy do rozgraniczenia na pracę żywą i uprzedmiotowioną), kalkulacyjny(przeciętnie wydane tyle na jedną jednostkę), według miejsc powstania(umożliwia ustalenie odpowiedzialności poszczególnych sektorów za wysokość określonych pozycji kosztów), stałe i zmienne, funkcyjny(wg funkcji w przedsięb.)
KOSZTY BEZPOŚREDNIE koszty które bezpośrednio można odnieść do poszczególnych wyrobów
KOSZTY POŚREDNIE koszty których nie da się rozliczyć na produkowane wyroby bezpośrednio, a jedynie można je rozdzielić za pomocą „klucza” w każdej firmie.
KOSZTY STAŁE nie ulegają zmianie w trakcie produkcji
KOSZTY ZMIENNE koszty eksploatacji, zmieniają się wraz ze wzrostem produkcji.
KOSZTY SEMISTAŁE są stałe dla określonego poziomu działalności, a skokowo wzrastają przy przekroczeniu granicy wyznaczonego przedziału
KOSZT SEMIZMIENNY Kc=Ks+kzQ Kc- koszt całkowity, Ks- koszt stały, kz- koszt jednostkowy zmienny, Q- wielkość produkcji
Ws=cjS Ws- przychód całkowity, cj- średnia cena sprzedaży, S- wielkość sprzedaży.
PRÓG RENTOWNOŚCI PRODUKCJI punkt w którym przychód przecina się z kosztami całkowitymi
Q0=Ks/cj-kz
W0=cjQ0 Q0-próg rentowności ilościowej(ile aby wyjść na 0), W0-próg rentowności wartościowy (za ile aby wyjść na 0)
KOSZTY W PRZED. koszty utraconych możliwości - nie wykorzystana szansa na rynku stracona i nie da się odzyskać, koszty odroczonej decyzji - przesunięcie decyzji, ale można to jeszcze zrobić
KONTROLA KOSZTÓW: wzorcowe wartości kosztów- planowane i normatywne koszty, pomiar rzeczywistych kosztów wytworzenia - ile na prawdę wynoszą koszty, porównanie kosztu rzeczywistego ze wzorcem - odchylenia, analiza przyczyn powstania odchyleń.
Stopa bezrobocia - il zarejestrowanych os bezrob w stos do liczby os zawodowo czynnych.
Różnica między PKB i PNB - wyraża się sumą dochodów netto z własności kapitału zainwestowanego za granicą
Produkt Narodowy Netto - wyraża wielkość produktu narodowego z potrąceniem tej części produkcji, która jest niezbędna do odtworzenia zużytych dóbr kapitałowych.
Dochód narodowy - dochód danego kraju wynikający z prowadzonej w nim działalności produkcyjnej w pewnym okresie, zwykle w okresie roku
11. Cykl koniunkturalny - to okresowo dokonujące się zmiany w aktywności gospodarczej wokół określonego terenu. Fazy - Kryzys, Depresja (recesja), Ożywienie, Rozkwit (ekspansja).
12. Czynniki wzrostu gospodarczego - stanowią one układ wzajemnie powiązanych elementów oddziaływania na dochód narodowy. Najczęściej dziali się je na: osobowe i rzeczowe, ekstensywne i intensywne, bezpośrednie i bierne.
13. Równanie ob pieniądza - M*V = P*Q, m - zasoby pieniężne, v- pręd obiegu $, p -ceny dóbr i usług, q - il wytw dóbr i usł.
15. Bilans płatniczy - zestawienie wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie. Jest on sporządzany dla całej gospodarki narodowej. Struktura: -Rachunek bieżący (Obroty towarowe, Usługi, Dochody, Transfery bieżące); - Rachunek kapitałowy; - Rachunek finansowy (Inwestycje bezpośrednie, Inwestycje portfelowe, Pozostałe inwestycje, Pochodne instrumenty finansowe); - Saldo błędów i opuszczeń; - Oficjalne aktywa rezerwowe.
Dług publiczny, dług państwowy, suma nie spłaconych przez rząd lub in. związki publicznoprawne zobowiązań zarówno wobec wierzycieli krajowych, jak i zagranicznych
KB-miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem
RYNEK to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu między kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług.
POPYT to ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupi przy różnym poziomie ceny
PODAŻ to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziome ceny.