Hermeneutyka pedagogiczna
Hermeneutike - jako Techne to sztuka wykładni, interpretacji dowolnego tekstu prowadząca do rozumienia.
Hermeneutyka pedagogiczna twierdzi, że dziecko jako uczeń wyłania się, odsłania się, wydarza w relacjach, jakie pojawiają się pomiędzy dzieckiem a człowiekiem dorosłym zwanym nauczycielem.
Dla hermeneutyki pedagogicznej dziecko jako uczeń to wydarzenie, które może się narodzić lub nie.
Nauczyciel o postawie wykształconej na hermeneutyce pedagogicznej nie kieruje się jakąś wiedzą metodyczną o tym, jak ma postępować z uczniami. Nie może się kierować jakimiś abstrakcyjnym modelem ucznia lub założeniami określonej teorii procesu kształcenia i wychowania. Dla niego uczniowie zaistnieją dopiero wtedy, gdy w spotkaniu zacznie formować się wspólnota duchowa.
Metodą dojścia do wiedzy o tej rzeczywistości opisywanej kategorią „pomiędzy” jest partycypacja, uczestnictwo. Podstawowym sposobem realizacji uczestnictwa jest zapytywanie. Zapytywanie ale także opowiadanie. Zapytywanie i opowiadanie nie zaistnieje jeśli nie będzie słuchania. Słuchanie, zapytywanie i opowiadanie tworzą przestań obcowania ucznia i nauczyciela, przestrzeń relacji Ja-Ty.
Przestrzeń „pomiędzy” uczniem a nauczycielem staje się nośnikiem zarówno dobra jak i złą. Staje się przestrzeń agatologiczna.
Bytować w świecie to inaczej: rozumieć ów świat i siebie w nim.
Hermeneutyka pedagogiczna chce rozumieć i wyjaśniać bycie ucznia i nauczyciela.
Dziecko w szkole może egzystować tylko wtedy, gdy rozumie to, co go otacza (szkoła) i siebie w tym.
Uczniowie w szkole przede wszystkim wykazują aktywność intelektualną.
Sposobem istnienia dziecka w szkole jest rozumienie.
Indywidualizacja i różnicowanie w procesie kształcenia i wychowania to istotnościowe momenty tego procesu.
Rozumienie jest sposobem bycia dziecka oraz nauczyciela w szkole.
Uczniowie chcą poznać wewnętrzne Drugiego, jego myśli, wolę, uczucia, proces uczenia się stanów wewnętrznych.
Dziecko jest bezgranicznie ufne, nauczyciel w klasach początkowych otrzymuje spontaniczny kredyt miłości i akceptacji ze strony dziecka.
Warunkiem koniecznym poznania i rozumienia dzieci jest dysponowanie przez nauczyciela wiedzą o osobliwościach bycia dzieckiem - uczniem; umiejętność wczucia się w świadomość i przeżycia dziecka; przypomnienie sobie własnego dzieciństwa - bycie uczniem.
Ocena uskrzydla ucznia lub go niszczy - należy o tym pamiętać.
Poznawanie i rozumienie drugiego człowieka pomaga dziecku w stawaniu się człowiekiem.
Pytanie, dialog, wychowanie.
Dialog edukacyjny nie ogranicza się do interakcji między nauczycielem a uczniem zawiązującej się w toku szkolnego nauczania i nie jest metodą kształcenia młodzieży. Jest on natomiast realną bądź możliwą wymianą między wszelkimi „podmiotami” edukacyjnymi, w pełnej gamie różnorodności ich duetowych powiązań.
Cele dialogu edukacyjnego: uzyskiwanie brakujących informacji, wypracowanie przez antagonistów wspólnego stanowiska w kwestii spornej, wysiłek rozumienia.
Definicje pytania:
- rozkazy specjalnego rodzaju, dotyczące zaspokojenia pragnienia wiedzy
- pytanie zawiera żądanie uzupełniania treści już w pytaniu danej
- w pytaniu tkwi żądanie znalezienia odpowiedzi, czyli ustalenia związku
- (Kojs) wyróżnił w pytaniu element wskazujący jaką czynność ma wykonać osoba odpowiadająca na pytanie, rozkaz czy żądanie zawarte w pytaniu pedagogicznym formułuje nauczyciel
Pytanie rozstrzygnięcia wyznacza dwie możliwości odpowiedzi
Pytanie dopełnienia wyznacza tylko schemat odpowiedzi, zwany osnową pytania
Pytania:
Faktualne
Powtórzeniowe
Pytania o niższym znaczeniu poznawczym
Pytania prowokujące myślenie
Wymagające wyższego poziomu myślenia
O wyższym poziomie poznawczym
Dialog negocjacyjny - podmiotami są ci, którzy mają odmienne punkty widzenia, lecz poszukują płaszczyzny wzajemnego porozumienia.
Nauczyciel w dialogu nie narzuca niczego uczniowi.
Dyskusja nieszkolna - inna nazwa to dyskusja właściwa, jest ukierunkowana na cel.
Człowiek stawia rzeczowe pytania, żeby wiedzieć coś o czymś, są one ukierunkowane na cel.
Nauczyciel, a więc ten, kto „zna” odpowiedź.
Odbiór informacji wymaga opanowania jej kodu, czyli znajomości, odpowiedniego języka - rozumienie znaków i ich znaczeń.
Dialog - zasada wychowania, polegająca na ciągłej wymianie myśli.
Pedagogika personalistyczna
(Jacques Maritain)
Wychowanie nie może pomijać tego kim jest człowiek, aby wychować człowieka, trzeba więc go znać.
Wychowanie personalistyczne oparte jest mocno o filozofię człowieka - antropologię, choć w swych działaniach czerpie wiele i z nauk szczegółowych: biologii, psychologii czy innych.
Dwie antytezy: „bądź jaki jesteś - naturalizm: szczerość, spontaniczność oraz „bądź jaki powinieneś” - rygorystyczna etyka powinności.
Każdy człowiek posiada dwie antytezy.
Wychowanie personalistyczne próbuje znosić te sprzeczności. Nie gwałcąc tego, co naturalne w dziecku, tego KIM JEST, ukazuje przed nim obraz zawsze tego, KIM BYĆ MOŻE - żywy, nieutopiony oraz pełnego człowieka.
W wychowaniu personalistycznym człowiek jest postrzegany jako wędrowiec - od narodzin do śmierci „poszukuje samego siebie”.
Wychowawca pierwszy odczytuje to co dla wychowanka jest dobre, ale nie może niczego narzucać wychowankowi. Zawsze jednak po tym `cofa się o krok do tyłu” - stwarza między sobą a wychowankiem „przestrzeń wychowawczą”.
Człowieka wychowują osoby! Nigdy ideały i cele!
Wychowanie w personalizmie jest spotkaniem osób: wychowy i wychowanka (mistrza i ucznia), ich wspólna wędrówka ku prawdzie, dobru, pięknu we współdziałaniu i dążeniu do współrozumienia - wychowa odsłania wartości dla wychowanka.
Nie wolno wychowywać DLA… Ojczyzny, pokoju, demokracji, itd. Wartością najwyższą na ziemi jest SAM CZŁOWIEK!!!
Celem wychowania personalistycznego jest OSOBA!!!
Wychowanie musi obejmować całego człowieka.
Relacja „diady” pedagogiki antropologicznej
Dziecko tak samo jak dorosły, toczy zmagania ze sobą i z życiem, że każda sekunda, minuta, dzień, każdy moment samodzielnego wysiłku przydają jego życiu zmianę odrębności, rzeźbią jego egzystuję - wtedy odkrywa własną tożsamość, własne zakorzenienia i więzi.
Człowiek jako „ja” sprawcze wobec siebie i innych.
„Moment wybrania” - ja zostaję wybrany. Ktoś mnie wybrał, to znaczy, że jestem kimś dla kogoś - bycie kimś dla kogoś oznaczą bycie wartością.
Akt „zostania Wybranym” potwierdza podstawową dla międzyosobowych relacji, relację diady.
Przez wybór dokonuje się umocnienie wartości drugiego człowieka!!!
Wyboru drugiej osoby dokonujemy bezinteresownie.
Jeśli „ja” wybieram drugiego, to zależy mi na tym, aby w nim narodziło się doświadczenie „bycia Wybranym”.
Pojawia się problem - ponieważ oczekuje wzajemności, a nie zawsze musi być tak, że jak wybiorę osobę to również ona wybierze mnie (kto kłóci się z bezinteresownością).
Jeżeli nauczyciel nie zostanie potwierdzony przez wychowanka - w jakimś zasadniczym znaczeniu zostaje podważony sens nie tylko tego, co robię ale i tego kim jestem, czyli podważony zostaje sens mojego bycia wychowawcą.
„Być dzieckiem” to znaczy być: wolnym od radykalnej odpowiedzialności za to co się czyni, oraz za to na co się zezwala, by się stało, a nawet za to, co się w świecie dzieje poza jego odpowiedzialnością indywidualną.
Wyraz odpowiedzialność zawiera w sobie odpowiedź - a ta ze swej istoty zakłada obecność kogoś czekającego na nią.