Sieć Natura 2000 ma pełnić kluczową rolę w ochronie różnorodności biologicznej terytorium Wspólnoty Europejskiej, m.in. poprzez zabezpieczenie siedlisk określonych gatunków zwierząt w obrębie Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO). Gatunki zwierząt o znaczeniu dla Wspólnoty, których zachowanie wymaga tworzenia SOO, wymienione są w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, najważniejszego aktu prawnego UE w zakresie ochrony przyrody. Wyznaczenie satysfakcjonującej sieci SOO dla ochrony gatunków zwierząt z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej wymaga znajomości krajowych zasobów danego gatunku, rozmieszczenia jego stanowisk na terytorium kraju, wielkości lokalnych populacji i stanu zachowania ich siedlisk oraz istniejących i potencjalnych zagrożeń na tych stanowiskach.
W swoim aktualnym kształcie załącznik II Dyrektywy Siedliskowej obejmuje 134 gatunki bezkręgowców (m.in. 38 gat. chrząszczy, 37 gat. motyli, 11 gat. ważek, 33 gat. mięczaków). Wśród motyli dominują gatunki (6) wilgotnych torfiastych łąk, śród- i przyleśnych. 5 gatunków należących do różnych grup taksonomicznych związanych jest z wodami stojącymi i płynącymi. Wszystkie 4 gatunki ślimaków reprezentują tereny podmokłe - wilgotne trawiaste łąki, nawapienne torfowiska, wysięki wód. Najwięcej (10) gatunków związanych jest z lasami, głównie ze starymi drzewostanami i z obumarłymi drzewami. Wszystkie te gatunki to chrząszcze.
Gatunki z załącznika II nie muszą być gatunkami ściśle chronionymi. Dyrektywa wymaga jedynie ochrony pewnej ich reprezentacji w ramach sieci Natura 2000. Niemniej jednak większość zaliczanych do polskiej fauny taksonów z tego załącznika cieszy się w Polsce ochroną prawną. Pozbawionych ochrony jest tylko kilka gatunków bezkręgowców. Stan zagrożenia fauny w Polsce najlepiej ilustrują tzw. czerwone księgi i czerwone listy. Najbardziej aktualnym opracowaniem w tym względzie jest „Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” z 2002. Opisuje ona łącznie 2769 gatunków: 151 kręgowców (w tym 78 ptaków) i 2618 bezkręgowców, z których przytłaczającą większość, tj. 83%, stanowią owady.
Również większość bezkręgowców z za- łącznika II DS, należących do fauny Polski, to gatunki zagrożone w naszym kraju. Spośród ogólnej liczby 42 gatunków, 34 figurują na krajowej czerwonej liście, w tym 1 jako wymarły EX (skójka perłorodna Margaritifera margaritifera), 6 jako krytycznie zagrożone CR, 10 jako zagrożone EN, 7 jako narażone VU, 2 jako bliskie zagrożenia, 5 jako gatunki najmniejszej troski LC i 3 jako gatunki o słabo rozpoznanym statusie i bliżej nieokreślonym zagrożeniu DD. Blok taksonów wysokiego ryzyka ekstynkcji (CR+EN+VU) obejmuje 23 gatunki.
Zwierzęta bezkręgowe z załącznika II DS (34) stanowią niewielki ułamek (1,3%) wszystkich zagrożonych gatunków tej grupy w Polsce, umieszczonych na czerwonej liście. Generalnie, w przypadku bezkrę- gowców, kształt załącznika II budzi wątpliwości i to nie tylko z punktu widzenia naszego kraju. Program Natura 2000 „zorientowany” jest wyraźnie na ochronę zwierząt kręgowych. Stanowią one ponad 54% wszystkich gatunków, które mogą być podstawą wyznaczania Specjalnych Obszarów Ochrony (załącznik II obejmuje 159 taksonów oraz 4 całe rodzaje kręgowców wobec zaledwie 134 gatunków bezkrę- gowców). Tak wysoki udział tej grupy gatunków w załączniku II, w zestawieniu z ich rzeczy- wistym udziałem w faunie, uwarunkowany jest m.in. stanem rozpoznania zagrożeń, znajomością rozmieszczenia, łatwością w identyfikacji i po części odbiorem społecznym. Natomiast jeśli chodzi o bezkręgowce, to z uwagi na ogromną liczbę gatunków, zarówno ogólną jak i samych zagrożonych, lista - jeśli ma być użyteczna - może zawierać tylko pewną niewielką ich reprezentację, spełniającą określone kryteria. koncentrowano się na kilku bardziej spektakularnych grupach (ślimaki, chrząszcze, motyle i ważki), kierując się w tym doborze - oprócz stopniem zagrożenia gatunku - także innymi względami (np. starano się wybierać gatunki łatwe do identyfikacji, ogólnie znane i reprezentujące możliwie szerokie spektrum siedlisk, zwłaszcza te najsilniej zagrożone).
Wiedza na temat rozmieszczenia stanowisk większości omawianych gatunków jest stosunkowo dobra. Dużo gorsza jest sytuacja, gdy chodzi o dane populacyjne. Dysponujemy nimi w przypadku rzadkich gatunków kręgowców, zwłaszcza znanych z niewielu stanowisk
W odniesieniu do płazów, ryb i bezkręgowców danych o wielkości krajowych i lokalnych populacji z reguły nie ma. W przypadku niektórych gatunków z tych grup, opisanych w czerwonych księgach zwierząt, podawane są szacunki populacji krajowych w formie bardzo szerokiego zakresu wartości, różniących się o rząd wielkości
Przy braku danych liczbowych, ocenę znaczenia obszaru dla gatunku można wyprowadzać w oparciu o informacje pośrednie, takie jak:
• opisowa ocena lokalnej populacji (np. obszar obejmuje jedną z 3 największych populacji w kraju);
• ogólna liczba stanowisk w kraju, zakładając, że jest ona proporcjonalna do liczebności gatunku;
• informacja, że gatunek na danym obszarze jest częsty, rzadki lub bardzo rzadki;
• konfrontacja wymagań gatunku w odniesieniu do przestrzeni życiowej z powierzchnią danego obszaru;
• występowanie znacznej powierzchni odpowiedniego dla gatunku typu siedlisk na danym obszarze.
1)Biegacz zawadzkiego (Carabus zawadzkii) Gatunek o słabo rozpoznanym zagrożeniu
Wyłapywanie do celów kolekcjonerskich i handlowych
Występowanie na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego umieszczony na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych z kategorią DD (brak danych). Ponieważ nie prowadzono pod jego kątem żadnych badań, zasięg występowania, liczebność populacji oraz wymagania ekologiczne są nieznane.
2)Nadobnica alpejska
Bardzo rzadki, ginący, notowany w ostatnich kilkudziesięciu latach wyłącznie w południowo-wschodniej części kraju. W Polsce od 1952 r. objęty ochroną gatunkową. Umieszczony w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt” w kategorii skrajnie zagrożonych i ginących (E), a na „Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce” jako silnie zagrożony (EN). Początkowo chrząszcze przebywają na pniach i grubych gałęziach drzew lęgowych, następnie odbywają długie, powolne loty. Chrząszcze nadobnicy spotyka się na pniach drzew, leżaninie, złomach, drewnie liściastym stosowym oraz na składnicach i składach przytartacznych.
Zasiedla stare, osłabione buki.
3)Barczatka kataks- Kategoria zagrożenia na Polskiej Czerwonej Liście: EN Status prawny: w Polsce podlega Scisłej ochronie Wymieniony w II załączniku Konwencji Berneńskiej Wymieniony w II i IV załączniku Dyrektywy Habitatowej. Zagrożenie dla tego gatunku stanowi chemiczne zwalczanie szkodników na przylegających polach uprawnych, jak również wiosenne wypalanie traw na nieużytkach.
4) Krasopani Hera- Status gatunku
Kategoria zagrożenia na Polskiej Czerwonej Liście: VU. Status prawny: nie podlega ochronie prawnej w Polsce. Wymieniony w II załączniku Dyrektywy Siedliskowej. Występowanie gatunku na obszarach chronionych. Gatunek występuje w Pienińskim Parku Narodowym oraz na obszarze Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego. Ze względu na fakt przebiegu przez Polskę północnej granicy zasięgu gatunek ten nie jest u nas w kraju liczny i nie podaje mu się specjalnych zagrożeń. Na terenach górskich i podgórskich, gdzie nie prowadzi się gospodarki leśnej i rolnej gatunkowi temu nic nie zagraża. Może o tym świadczyć także fakt, iż w krajach południowej Europy, które są naturalnym miejscem występowania gatunku jego populacje są bardzo liczne i stabilne.
5)Trzepla zielona- Liczne populacje występują w północnej, Środkowej i częściowo południowej Polsce. Do potencjalnych zagrożeń należy przede wszystkim:
• regulacja koryt rzecznych i idących za tym spadek liczby miejsc dogodnych dla rozwoju larw;. duże obciążenie wód rzecznych odprowadzanymi do nich ściekami i biogenami spływającymi ze zlewni, prowadzące m.in. do zmiany charakteru osadów dennych (na bardziej muliste) i zarastania koryt przez roślinność,
• usuwanie roślinności drzewiastej i zarośli na obrzeżach
cieków.
6)łątka ozdobna- Na terenie Polski jest gatunkiem zanikającym, objętym ścisłą ochroną gatunkową[1]. Jej występowanie w Polsce stwierdzano na 22 stanowiskach, głównie w południowej części kraju. Na większości z tych stanowisk obecnie nie występuje[2]. Na Czerwonej liście zwierząt zagrożonych i ginących w Polsce figuruje jako gatunek krytycznie zagrożony - kategoria CR. Łątka ozdobna jest bardzo wrażliwa na niewielkie nawet zmiany w środowisku rozwoju i aktywności rozrodczej. Do potencjalnych zagrożeń należą m.in.: (1) szybkie i silne zarastanie lustra wody przez gęstą i zbyt wysoką roślinność; (2) zarastanie obrzeży cieków przez wysoką roślinnością zielną, krzewy i drzewa, powodujące zacienienie i niekorzystną zmianę warunków termicznych; (3) zanik i okresowe wysychanie cieków; (4) duże obciążenie środowisk rozwoju ładunkiem biogenów i zanieczyszczeń spływających ze zlewni. Zalecana jest czynna ochrona stwierdzonych stanowisk polegająca na wykaszaniu zbyt wysokiej roślinności zielnej i usuwaniu krzewów i drzew na obrzeżach (skarpach) cieków i rotacyjnym usuwaniu części roślinności wodnej na kolejnych fragmentach cieku
7)Zalotka większa- Zalotka większa zasiedla w Polsce różne wody stojące, od umiarkowanie kwaśnych po słabo zasadowe, często o średniej lub niskiej żyzności - mezo- i dystroficzne, ale takie żyzne- eutroficzne. Unika jednak wód bardzo żyznych.
8)poczwarówka jajowata- Gatunek z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej w "Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt" kategoria CR (gatunek krytycznie zagrożony). Ślimak wpisany jest na światową "czerwoną listę IUCN" (kat. LR).
9)zatoczek łamliwy- Status gatunku-Gatunek objęty Dyrektywą Siedliskową. W Polsce jest on wpisany na listę zwierząt chronionych oraz umieszczony na Czerwonej Liście Zwierząt Chronionych Zagrożonych z kategorii NT (gatunek bliski zagrożenia).Występowanie gatunku na obszarach chronionych Polska populacja zatoczka łamliwego jest tylko w niewielkiej
części zabezpieczona na obszarach chronionych. Stanowisko tego Slimaka znajduje się na terenie Białowieskiego Parku Narodowego. Część stanowisk jest zlokalizowana na obszarze parków krajobrazowych lub obszarów chronionego krajobrazu, co jednak na razie nie daje im dostatecznych gwarancji właściwej ochrony. Sà to stanowiska w granicach Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, Parku Krajobrazowego Dolina Dolnej Odry, Powidzkiego Parku Krajobrazowego, a także Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Pilicy i Drzewiczki oraz Nadmorskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Stanowiska te znajdują się w zaproponowanych Specjalnych Obszarach Ochrony powstającym w Polsce systemie obszarów chronionych Natura 2000: Puszczy Białowieskiej,
Puszczy Bolimowskiej, Dolinie Pilicy, Mierzei Sarbskiej, Dolnej Odrze. Daje to szans´ na wprowadzenie odpowiedniej ochrony tych stanowisk w przyszłości. Pozostałe stanowiska zatoczka łamliwego nie podlegają.
10)skójka grubo skorupowa Status gatunku
Objęty jest ˝ Dyrektywą Siedliskową:
W Polsce wpisany na listę zwierząt ściśle chronionych
i umieszczony na Czerwonej
Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych z kategorią
EN
Występowanie gatunku na obszarach chronionych. Stanowiska skójki gruboskorupowej znajdują się na terenach objętych różnymi formami ochrony. od parków narodowych, np. Wigierskiego i Drawieńskiego, krajobrazowych, np. Barlinecko-Gorzowskiego, Suwalskiego i Ińskego,
rezerwatów, np. Jar Rzeki Raduni, aż po obszary chronionego krajobrazu. Ponadto gatunek ten stwierdzono w granicach Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”. Dotychczas nie powołano żadnego obszaru specjalnie dla ochrony stanowiska tego małża. Częśç stanowisk tego mięczaka uznana za reprezentatywną dla polskiej populacji zaproponowano do ekologicznej sieci obszarów chronionych o randze europejskiej Natura 2000. Znalazły się one w granicach takich obszarów, jak:
Bieszczady, Dolina Krąpieli, Dolina Jasiołki, Cedron, Jar Rzeki Raduni, Kurze Grzędy, Lasy w dolinach Brdy i Wdy, Ostoja Nadbużańska, Ostoja Nidziańska, Ostoja Suwalska, Ostoja Wielkopolska, Ostoja Wigierska, Pojezierze Myśliborskie, Przełomowa Dolina Narwi, Puszcza Drawska, Staniszewskie Błoto, Ujęcie Odry i Zalew Szczeciński, Wolin i Uznam.
11)Skójka perłorodna Status gatunku
Gatunek zagrożony wyginięciem w całym zasięgu, wpisany na 2000 IUCN/WCMC Global Red List of Threatened Species jako EN. Został ujęty w Dyrektywie Siedliskowej: załącznik II i V.
Perłoródka znajduje się również w Załàczniku III ratyfikowanej przez Polskę Konwencji Berneńskiej.
W Polsce jest to gatunek wpisany na list´ zwierząt ściśle chronionych oraz
umieszczony na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych z kategorią EX.
Występowanie gatunku na obszarach chronionych: Jedno ze stanowisk, na którym próbowano reintrodukowaç skójkę perłorodną w latach 60. XX wieku, znajdowało się na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego.