TESTY ZE SŁOWOTWÓRSTWA (dla lektora)

1. Utwórz za pomocą przyrostów rzeczowników.

poić	poidło	kroić	krojenie
mówić	mówienie	czekać	czekanie
palić	palenie	wędzić	wędzenie
jadać	jedzenie	prać	pranie
pić	picie	drukować	drukowanie

2. Uzupełnij tabelkę.

WYRAZ POCHODNY	ZNACZENIE	WYRAZ PODSTAWOWY	FORMANT
koszyk	mały kosz	kosz	-yk
podskok	skoczyć w górę	skok	pod-
domator	lubiący siedzieć w domu	dom	-ator
dźwig	urządzenie do dźwigania	dźwigać	ø
rzut	rzucać do czegoś	rzucać	ø
koński	mający związek z koniem	koń	-ski
zapis	efekt pisania	zapisać	ø
nadciśnienie	zbyt duże ciśnienie	ciśnienie	nad-
górka	mała górka	góra	-ka
jeździec	ten, kto jeździ konno	jeździć	-ec
wesołek	człowiek przesadnie wesoły	wesoły	-ek
babsko	dokuczliwa baba	baba	-sko
jadalnia	miejsce, gdzie się jada	jadać	-alnia

3. Wypisz z powyższej tabeli formanty zgodnie z podziałem na:

przedrostki	nad- , pod- , nad-
przyrostki	-yk, -ator, -ski, -ka, -ec, -ek, -sko, -alnia

4. Utwórz przymiotniki od wyrażeń pochodnych. Podkreśl formanty w przymiotnikach.

ponad czasem	po południu	bez ładu
ponadczasowy	popołudniowy	bezwładny

5. Utwórz za pomocą przedrostków jak najwięcej czasowników pochodnych.

mówić	zamówić	rozmówić	przemówić	odmówić
krzyczeć	zakrzyczeć	rozkrzyczeć	przekrzyczeć	odkrzyczeć
stawiać	zastawiać	rozstawiać	przestawiać	odstawiać
kłócić	zakłócić	rozkłócić	-	odkłócić
ciągnąć	zaciągnąć	rozciągnąć	przeciągnąć	odciągnąć
wołać	zawołać	-	przywołać	odwołać

6. Pogrupuj według wzoru:

topić, skuteczny, dźwięczny, liczyć, rosnąć, celowy, kruszyć, błędny, grzeszyć, kształtny, pakować, ładny.

Roz-	Bez-
topić	skuteczny
liczyć	dźwięczny
rosnąć	celowy
kruszyć	błędny
grzeszyć	kształtny
pakować	ładny

7. Dopisz wyrazy podstawowe. W wyrazach pochodnych podkreśl podstawy słowotwórcze. Zaznacz głoski oboczne.

ruch	ruszać	ch: sz	droga	dróżka	o: ó g: ż
las	leśny	a: e s: ś	ząb	zębowy	ą: ę
sen	śnić	s: ś e: ø	wiara	wierzyć	a: e r: rz
brat	braciszek	t: c	rok	roczny	k: cz
ręka	ręczyć	k: cz	mosiądz	mosiężny	ą: ę dz: ż
dwór	dworski	ó: o	potęga	potężny	g: ż

8. Przeprowadź analizę fleksyjną (podział na temat i końcówki) i słowotwórczą (podział na podstawę słowotwórczą i formant) wyrazów :

renesansowy	renesansow-y	renesans-owy
starość	starość-	star-ość
proszenie	proszeni-e	prosz-enie
wzruszenie	wzruszeni-e	wzrusz-enie

9. Utwórz wyrazy pochodne zakończone przyrostkami.

Szwed, dowodzić, pan, rycerz, gromada, szlachcic, wojewoda, Suez, hrabia, Łódź, chwat, łajdak, Francuz, kaleka, wuj, brat, starosta, Słupia, doradzać, ptak.

-dzki	szwedzki, łódzki, wojewódzki
-cki	szlachecki, chwacki, łajdacki
-ski	pański, rycerski, sueski, francuski, słupski
-dztwo	doradztwo, województwo, dowództwo
-ctwo	kalectwo, ptactwo
-stwo	hrabstwo, wujostwo, starostwo, bratostwo

10. Przeprowadź analizę słowotwórczą wyrazów.

Wyraz pochodny	Wyraz podstawowy	Podstawa słowotwórcza	Formant
pisanie	pisać	pis-	-anie
tokarski	tokarz	tokar-	-ski
narysować	rysować	-rysować	na-
puszek	puch	pusz-	-ek
dróżka	droga	dróż-	-ka
przemówić	mówić	-mówić	prze-
czołg	czołgać	czołg	ø

11. Uzupełnij tabelkę.

-idło, -ydło, -isko, -ak, -ca, -czyk, -ica, -arka, -acz, -ec, -ość, -ota, -anie, -alnia.

Formant	Występuje w nazwach	Przykład
-arka, -idło	narzędzi	koparka, poidło
-ydło, -isko	zgrubień	straszydło, psisko
-isko, -alnia	miejsc	boisko, pralnia
-ca, -acz, -ec	wykonawców czynności	zastępca, badacz, kupiec
-ak, -czyk	mieszkańców	krakowiak, bostończyk
-ica, -arka	żeńskich	iglica, pisarka
-ość, -ota	cech	otyłość, głupota
-anie	czynności	mieszkanie

---