RADA MINISTRÓW

(pierwsza procedura powoływania rządu)

Pierwsza rezerwowa procedura powoływania rządu

1. Inicjatywa należy do Sejmu - Sejm wybiera premiera

2. Wybrany premier kompletuje skład Rady Ministrów, przedstawia go Sejmowi

3. Sejm wybiera bezwzględną większością głosów.

4. Po dokonaniu wyboru prezydent powołuje premiera, później, za kontrasygnatą premiera, powołuje ministrów i odbiera od nich przysięgę.

Druga rezerwowa procedura

1. Prezydent powołuje premiera, Radę Ministrów.

2. Nowo powołana Rada Ministrów ubiega się o wotum zaufania - wymagana jest większość zwykła.

Czwarta istniejąca procedura (wotum nieufności wobec rządu)

1. Stary premier składa rezygnację.

2. Prezydent ją przyjmuje, powołuje nowego premiera.

3. Premier składa wniosek o powołanie członków Rady Ministrów.

4. Prezydent desygnuje ministrów.

5. Jeżeli procedura nie dojdzie do skutku, przechodzi się do następnej procedury.

Zmiany cząstkowe

Na wniosek premiera i za jego kontrasygnatą prezydent odwołuje i powołuje członków rządu. Udział Sejmu nie jest przewidziany.

Wotum nieufności wobec ministrów - minister musi podać się do dymisji, prezydent go odwołuje.

KOMITETY (URZĘDY CENTRALNE)

Są to organy administracji rządowej, których zakres działania obejmuje terytorium całego państwa. Są z reguły wyposażone w kompetencje decyzyjne, np. Główny Urząd Ceł, Główny Urząd Statystyczny, agencje etc.

Są dwa rodzaje komitetów:

1. podporządkowane poszczególnym ministrom resortowym

2. podporządkowane bezpośrednio premierowi

Nie są to organy niezależne od rządu.

ORGANY POMOCNICZE RADY MINISTRÓW:

• KOMITETY RADY MINISTRÓW - inicjują, przygotowuję, uzgadniają rozstrzygnięcia. Są tworzone w drodze rozporządzeń premiera. Premier tworzy je i określa ich skład.

Są dwa rodzaje:

• Stały komitet Rady Ministrów - w jego skład wchodzą sekretarze stanu w ministerstwach. Przewodniczy im jeden z wysokich urzędników kancelarii Rady Ministrów. Pełni on ważną rolę w przygotowywaniu dokumentów rządowych. Rada Ministrów w razie rozbieżności może skierować projekt jeszcze raz do komitetu.

• Komitet europejski Rady Ministrów - opiniodawczy i pomocniczy w sprawach związanych z członkowstwem Rzeczpospolitej w UE. Przewodniczącym tego komitetu jest przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej, w jego skład wchodzą sekretarze lub podsekretarze stanu z ministerstw, których zakres działania ma związek z UE.

Komitet te nie mają żadnych uprawnień na zewnątrz, nie mogą wykonywać kompetencji za Radę Ministrów.

• RADY I ZESPOŁY - pełnią funkcję opiniodawcze i doradcze. Są tworzone przez premiera w drodze zarządzenia. W ich skład wchodzą urzędnicy ministerstwa i osoby z poza administracji rządowej.

• KOMISJE DO OPRACOWANIA PROJEKTÓW KODYFIKACJI OKREŚLONYCH DZIEDZIN PRAWNYCH - są tworzone przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia

• KOMISJE WSPÓLNE - w jej skład wchodzą przedstawiciele rządu, przedstawiciele danej instytucji lub środowiska. Są tworzone w drodze rozporządzeń Rady Ministrów, ich celem jest wypracowanie wspólnych stanowisk w danych sprawach (np. komisja wspólna rządu i samorządu terytorialnego)

• RADA LEGISLACYJNA - organ opiniodawczy w sprawach projektów aktów prawnych. Organ tworzony przez ustawę. Jego celem jest dbałość o legislację. W jej skład wchodzą osoby powoływane przez premiera, eksperci.

• RZĄDOWE CENTRUM LEGISLACJI - zapewnia obsługę prawną. Zajmuje się opracowywaniem projektów aktów prawnych. Redagowaniem Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego.

• KANCELARIA PREZESA RADY MINISTRÓW - pełni rolę przy premierze podobną jak ministerstwo przy ministrze. Zapewnia obsługę premiera, wicepremiera, kolegium do spraw służb specjalnych i Rady Legislacyjnej. Zapewnia obsługę spraw kadrowych, obsługę informacyjną. Wydaje Dziennik Ustaw i Monitor Polski. Pełni pewne funkcje kontrolne wobec organów podległych Radzie Ministrów.

• PEŁNOMOCNICY RADY MINISTRÓW - Rada Ministrów może ustanowić pełnomocnika - powołuje go i odwołuje premier, sekretarz lub podsekretarz stanu, w szczególnych przypadkach wojewoda. Zajmuje się on sprawami, których przekazanie ministrom nie jest celowe.

FUNKCJONOWANIE RADY MINISTRÓW

• ZASADA KOLEGIALNOŚCI - Rada Ministrów realizuje swoje kompetencje z udziałem wszystkich członków. Normalną sytuacją jest uzgadnianie, chociaż jeżeli to się nie uda przeprowadza się głosowanie - jest to jednak czymś wyjątkowym. Możliwe jest korespondencyjne uzgadnianie stanowisk.

• ZASADA KIEROWANIA PRACAMI MINISTRÓW PRZEZ PREMIERA

• ZASADA SOLIDARNOŚCI RZĄDOWEJ

• „Członek Rady Ministrów realizuje politykę uzgodnioną przez Radę Ministrów”

• „Członek Rady Ministrów w swoich wystąpieniach ma prezentować stanowisko zgodne ze stanowiskiem Rady Ministrów”

• „Członek Rady Ministrów ma obowiązek współdziała z innymi członkami Rady Ministrów”

• „Członek Rady Ministrów odpowiada za treść i realizację działań rządu”.

ZAKRES DZIAŁANIA RADY MINISTRÓW

Zadanie - pewien kierunek działania organu prawnego wyznaczony przez prawo

Kompetencja - określony przez prawo środek działania.

Organ prawny realizuje swoje zadania przy pomocy swoich kompetencji.

Organ prawny może wykorzystać swoje kompetencje wyłącznie do realizacji zadań.

Organ prawny zadania może realizować wyłącznie przy pomocy kompetencji.

Art. 146 ust. 4 K

Rada ministrów prowadzi politykę państwa.

Prezydent jest arbitrem.

Rada Ministrów pełni 3 zasadnicze funkcje:

1. RZĄDZENIA - Rada Ministrów ustala kierunki polityki państwa

2. ZARZĄDZANIA - Rada Ministrów kieruje aparatem administracji rządowej w granicach wyznaczonych przez ustawodawcę.

3. ADMINISTROWANIA - stosowanie ogólnych ustaw w konkretnych przypadkach.

Istnieje domniemanie kompetencji na rzecz Rady Ministrów.

KONKRETNE KOMPETENCJE RADY MINISTRÓW: 8

1. KOMPETENCJE DOTYCZĄCE STOSUNKÓW Z PARLAMENTEM

• Związane z procedurą ustawodawczą

• Inicjatywa ustawodawcza (i projekt budżetu)

• Zgłaszanie poprawek do wszystkich projektów ustaw

• Prawo do przyspieszania pracy nad własnym projektem - zastosowanie trybu pilnego

• Inne upoważnienia

• Występowanie do Sejmu z wnioskiem o poddanie określonej sprawy pod referendum

• Przedstawia sprawozdania z wykonania budżetu wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa.

2. KOMPETENCJE PRAWODAWCZE

• Wydaje rozporządzenia

• Podejmuje uchwały

3. KIEROWANIE ADMINISTRACJĄ RZĄDOWĄ

• Kieruje wykonaniem budżetu państwa

• Posiada pewne kompetencje wobec ministrów, może kierować ich działalnością

• Może żądać sprawozdań od ministrów i je rozpatrywać

• Może uchylić rozporządzenia lub zarządzenia ministra

• Może rozpatrywać sprawozdania NIK

• Ma kompetencje wobec terenowych organów administracji rządowej

• Ustala zadania wojewodów

4. WOBEC SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

• Tworzy, łączy i znosi gminy i powiaty w drodze rozporządzenia

5. KOMPETENCJE W DZIEDZICIE SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH

• Utrzymuje stosunki z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi

• Zawiera umowy międzynarodowe

• Wypowiada te umowy, które nie wymagają ratyfikacji

• Przyjmuje stanowisko Rzeczpospolitej w organizacjach międzynarodowych

• Powinna uwzględniać opinię Sejmu

• Wyznacza przedstawicieli, kandydatów na stanowiska w Unii Europejskiej (komisarzy)

• Może wnosić skargi w imieniu Rzeczpospolitej do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luxemburgu odnośnie prawa Unii Europejskiej

• W Radzie Unii Europejskiej bierze udział w sprawowaniu władzy ustawodawczej, a Sejm RP przejmuje kompetencje wykonawcze - pewien paradoks. Następuje wzmocnienie Rady Ministrów i osłabienie Sejmu - deficyt demokracji.

• Może wnosić postępowania wobec innego państwa do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze.

6. KOMPETENCJE NA WYPADEK ZAGROŻENIA PAŃSTWA

• Wprowadza stan klęski żywiołowej

• Stan wojenny i wyjątkowy wprowadza Prezydent na wniosek Rady Ministrów

• W czasie stanu wojennego Rada Ministrów może złożyć wniosek do Prezydenta o wydanie rozporządzenia z mocą ustawy.

7. KOMPETENCJE WEWNĄTRZORGANIZACYJNE

• Uchwala swój regulamin

• Zatwierdza program prac

• Udziela członkom Rady Ministrów upoważnień do reprezentowania jej przed innymi organami państwowymi

8. UPRAWNIENIA WOBEC ORGANÓW POMOCNICZYCH

• Może tworzyć komisje wspólne

Na następne zajęcia prezydent (Konstytucja i Podręcznik), Trybunał Konstytucyjny (Konstytucja, Ustawa, Podręcznik).

---