Badanie i ogłoszenie sprawozdań finansowych

We współczesnych warunkach funkcjonowania podmiotów gospodarczych trudno więc sobie wyobrazić kierowanie ich działalnością bez odwoływania się do informacji charakteryzujących dotychczasowe dokonania. Bez tych i formacji niemożliwa bowiem byłaby ani retrospektywna ocena słuszności wcześniej podjętych decyzji, ani tym bardziej projekcji na przyszłość. Informacja ma więc swoją wartość w zarządzaniu, a jej źródła są niezwykle ważne. Menadżerzy zmuszeni są do korzystania z różnorodnych informacji decyzyjnych, dotyczących zarówno samego podmiotu gospodarczego jako i jego otoczenia.

Sprawozdania finansowe są podstawowym źródłem informacji niezbędnych do analizy i oceny działalności jednostki gospodarczej. Zatem celem sprawozdań finansowych jest dostarczenie informacji o sytuacji finansowej oraz o wynikach i zmianach w sytuacji przedsiębiorstwa, potrzebnych szerokim kręgom użytkowników przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych.

Sprawozdania finansowe muszą charakteryzować się odpowiednimi cechami jakościowymi, czyli właściwościami zapewniającymi przydatność sprawozdań finansowych dla ich użytkowników. Cechami tymi są:

• zrozumiałość,

• trwałość,

• wiarygodność,

• porównywalność.

Informacje przedstawione w sprawozdaniach finansowych powinny być zrozumiałe dla ich użytkowników przy założeniu, że użytkownicy mają:

• dostateczną wiedzę o działalności gospodarczej i rachunkowości,

• chęć zapoznania się z tymi informacjami.

Trafność informacji przedstawionej w sprawozdaniach finansowych oznacza zdolność wpływania na decyzje ekonomiczne ich użytkowników. Informacja trafna pomaga ocenić przyszłe, obecne i przyszłe zdarzenia oraz potwierdzić lub zweryfikować poprzednie oceny.

Wyróżnia się zatem dwie wzajemnie ze sobą powiązane role informacji sprawozdawczych:

• przewidująca - polega na zdolności przewidywania na podstawie sprawozdań finansowych, np.: informacja o poziomie i strukturze aktywów pozwala przewidzieć zdolność jednostki gospodarczej do generowania zysku,

• potwierdzająca - ta sama informacja, równocześnie spełnia rolę potwierdzającą poprzednie przewidywania dotyczące tempa i kierunków zmian struktury aktywów.

Trzecią cechą jakościową sprawozdań finansowych jest wiarygodność informacji w nich zawartych. Informacja jest wiarygodna wówczas, gdy:

• nie zawiera istotnych błędów i zniekształceń,

• jest zgodna z rzeczywistością.

O wiarygodności informacji sprawozdawczej przesądzają:

• wiarygodność obrazu transakcji i innych zdarzeń,

• przewaga treści nad formą,

• naturalność,

• ostrożność,

• kompletność.

Ostatnia cechą sprawozdań finansowych jest ich porównywalność. Użytkownicy sprawozdań finansowych dokonują porównań:

• informacji przedstawionych w sprawozdaniach danego przedsiębiorstwa sporządzonych za kolejne okresy obrotowe, w celu wyznaczenia tendencji kształtowania się jego wyniku finansowego oraz innych parametrów - są to porównania w czasie;

• informacji przedstawionych w sprawozdaniach różnych przedsiębiorstw dla oceny kształtowania się ich wyników finansowych oraz innych parametrów - są to porównania w przestrzeni.

W myśl ustawy sprawozdania finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg

rachunkowych, czyli na dzień:

• kończący rok obrotowy,

• zakończenia działalności, w rym również sprzedaży i zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego,

• poprzedzający zmianę formy prawnej jednostki gospodarczej,

• postawienia jednostki w stan likwidacji lub upadłości.

Sprawozdanie finansowe składa się z:

• bilansu,

• rachunek zysków i strat,

• informacje dodatkowe.

Ponadto sprawozdanie finansowe jednostki gospodarczej - których działalność ma większe znaczenie z punktu widzenia jej skutków ekonomicznych i społecznych - obejmują sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych. Sprawozdanie to sporządzają zatem banki i ubezpieczyciele i jednostki działające na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, spółki akcyjne oraz pozostałe jednostki, które w poprzednim roku obrotowym osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch z trzech wielkości:

• średnie roczne zatrudnienie - 50 osób,

• suma bilansowa na koniec roku obrotowego - równowartość w walucie polskiej 1 000 000 euro,

• przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy - równowartość w walucie polskiej 3 000 000 euro.

Spółki kapitałowe, spółdzielnie, towarzystwa ubezpieczeniowe oraz inne jednostki jeśli tak stanowią odrębne przepisy sporządzają także sprawozdanie z działalności jednostki.

Strukturę sprawozdania finansowego przedstawia rysunek1.

Rysunek 1. STRUKTURA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Podmioty objęte

obowiązkiem

sporządzania

Wszystkie jednostki

gospodarcze

zobligowane do

prowadzenia ksiąg

rachunkowych

Jednostki o większym

znaczeniu

ekonomicznym i

społecznym

Spółki kapitałowe

spółdzielnie itp.

na mocy odrę-

bnych przepisów

Źródło: D. Krzywda: Rachunkowość finansowa. Warszawa: FRR 1999 s. 54.

Sprawozdania finansowe muszą być zatwierdzone oraz ogłoszone. Warunkiem zatwierdzania, a następnie ogłoszenia sprawozdań finansowych jednostek gospodarczych jest ich uwiarygodnienie w drodze zbadania i wydania opinii przez biegłych rewidentów.

Obowiązkowi badania podlegają sprawozdania finansowe banków i ubezpieczycieli, jednostek działających na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszami powierniczymi, spółek akcyjnych oraz pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym rok, za który sporządzono sprawozdanie, osiągnęły

lub przekroczyły granice dwóch z trzech następujących wielkości:

• średnie roczne zatrudnienie - 50 osób,

• suma bilansowa na koniec roku obrotowego stanowiąca równowartość w walucie polskiej 1 000 000 euro,

• przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy, stanowiący równowartość w walucie polskiej 3 000 000 euro.

Badania ( bez ogłoszenia ) podlegają również roczne sprawozdania finansowe mniejszych jednostek, które nie są spółdzielniami - raz na trzy lata oraz sprawozdania finansowe spółek akcyjnych, sporządzone na dzień połączenia z inną jednostką lub przyjęcia innej jednostki.

Zatwierdzenie sprawozdania finansowego jest warunkiem podziału zysku lub w przypadku poniesienia przez jednostkę strat - podjęcia decyzji o sposobie jej pokrycia. W przypadku jednostek, których sprawozdania finansowe podlegają corocznemu badaniu, dodatkowym warunkiem zysku jest pozytywna opinia z ich badania, tzn. opinia bez zastrzeżenia lub opinia z zastrzeżeniem.

Zatwierdzone sprawozdanie finansowe jest składane przez kierownika jednostki:

• w sądzie lub innym organie prowadzącym rejestr lub ewidencję działalności gospodarczej danej jednostki - w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia, nie później niż 9 miesięcy od dnia bilansowego, przy czym komplet dokumentów obejmuje:

• roczne sprawozdanie finansowe,

• opinię biegłego rewidenta, jeżeli sprawozdanie podlegało badaniu,

• odpis uchwały lub postępowania organu zatwierdzającego sprawozdanie finansowe i podział zysku lub pokrycie straty,

• w przypadku sp. Akcyjnych, sp. Z O.O. oraz spółdzielni - sprawozdanie z działalności jednostki;

• we właściwym urzędzie skarbowym - w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia, nie później jednak niż przed upływem 9 miesięcy od zakończenia roku obrotowego, przy czym komplet dokumentów obejmuje:

• roczne sprawozdanie finansowe,

• opinię i raport biegłego rewidenta, jeżeli sprawozdanie podlegało badaniu,

• w przypadku spółek kapitałowych - odpis uchwały walnego zgromadzenia zatwierdzającego roczne sprawozdanie finansowe.

W celu spełnienia obowiązku sprawozdań finansowych kierownik jednostki:

• innej niż spółdzielnia, składa do Wydziału Wydawnictw i Poligrafii Gospodarczego Urzędu Rady Ministrów bilans, rachunek zysków i strat, sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych, opinię biegłego rewidenta, opis uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokrycia straty - w celu ich opublikowania w Monitorze Polskim B;

• będącej spółdzielnią, składa do Krajowej Rady Spółdzielczej komplet wyżej wymienionych dokumentów - w celu ich opublikowania w Monitorze Spółdzielczym.

Termin złożenia do opublikowania wynosi 15 dni od daty jego zatwierdzenia.

Ogłoszenie sprawozdania finansowego w Monitorze Polskim B, a w przypadku spółdzielni w Monitorze Spółdzielczym, zapewnia dostęp wszystkich zainteresowanych do informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych konkretnych jednostek gospodarczych.

Bibliografia.

1. M. Gurytasiewicz, A. Karmańska, J. Olchowicz: Rachunkowość finansowa. Warszawa: Difin 1999,

2. D. Krzywda: Rachunkowość finansowa. Warszawa: FRR 1999,

3. Red. G. K. Świderska: Rachunkowość zarządcza. Warszawa: Poltext 1999,

4. E. Walińska: Rachunkowość finansowa w świetle podatku dochodowego. Warszawa: FRR 1997,

5. Ramowa koncepcja przygotowania i prezentacji sprawozdań finansowych, w: Międzynarodowe Standardy Rachunkowości 1994, SKwP, International Accounting Committee, Warszawa 1994,

M. Gurytrasiewicz, A. Karmańska, J. Olchowicz: Rachunkowość finansowa. Warszawa: Difin 1999 s. 441-442.

Ramowa koncepcja przygotowania i prezentacji sprawozdań finansowych, w: Międzynarodowe Standardy Rachunkowości 1994, SKwP, International Accounting Committee, Warszawa 1994, s. 22.

Red. G. K. Świderska: Rachunkowość zarządcza. Warszawa: Poltext 1999 s. 13.

Zob. Ramowa koncepcja..., op. cit. s. 25.

Op. cit. s. 27-29.

D. Krzywda: Rachunkowość finansowa. Warszawa: Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce 1999 s. 52.

E. Walińska: Rachunkowość finansowa w świetle podatku dochodowego. Warszawa: Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce 1997 s. 57-70.

D. Krzywda: op. cit. s. 53.

D. Krzywda: op. cit. s. 60-61.

D. Krzywda: op. cit. s. 61-62.

1

sprawozdanie finansowe

Bilans

Rachunek

zysków i strat iistrat

Informacja dodatkowa

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

Sprawozdanie z działalności jednostki

---