BADANIE SPRAWOZDAŃ

FINANSOWYCH

Ćwiczenia I

1.

Istota, cel i podstawy prawne badania
sprawozdań.

2.

Przebieg badania.

Literatura przedmiotu



Ustawa z dnia 29 września 1994 r o rachunkowości,

Dz. U. Nr 121, poz. 591 z późn. zm.2002



Ustawa z dnia 13 października 1994 r o biegłych
rewidentach i ich samorządzie, Dz. U. Nr 31 z 2001, poz.
359



J. Marzec, Badanie sprawozdań finansowych, Polskie
Towarzystwo Ekonomiczne Oddział Warszawski, Warszawa
2002.



Rewizja sprawozdań finansowych, pod red. D. Krzywdy,
Stow.Księg.w Polsce, 2005



Z. Fedak, Metody i technika rewizji sprawozdań finansowych,
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1998.

Rewizja a badanie sprawozdania
finansowego (I)

Badanie sprawozdania finansowego jest to

obiektywne

ustalenie prawdziwości

i

określenie

stopnia zgodności

z przyjętymi kryteriami oceny

informacji przedstawionych w sprawozdaniu

finansowym oraz stanowiących podstawę jego

sporządzenia księgach rachunkowych

(pojęcie węższe)

Rewizja a badanie sprawozdania
finansowego (II)

Rewizja sprawozdania finansowego

obejmuje, jego

badanie

, ale również

propozycje niezbędnych korekt

informacji w nim zawartych oraz

wydanie opinii

o jego wiarygodności

wraz z uzupełniającym ją raportem.

Rewizja sprawozdań finansowych określana jest jako

"systemowe badanie, polegające na:

a) obiektywnym ustaleniu prawdziwości i ocenie

danych o wynikach działalności gospodarczej oraz

stanie finansowym i majątkowym badanej jednostki,

b) określeniu stopnia zgodności zachodzącej między

tymi stwierdzeniami a przyjętymi kryteriami ich

oceny

c) zakomunikowaniu wyników tych badań

zainteresowanym czytelnikom sprawozdania

finansowego - w postaci opinii i uzupełniającego ją

raportu"

Cel



Celem badania sprawozdania finansowego
jest wyrażenie przez biegłego rewidenta
pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy
badane sprawozdanie finansowe jest

prawidłowe oraz rzetelnie i jasno

przedstawia sytuację majątkową i
finansową oraz wynik finansowy badanej
jednostki.

Przedmiotem badania są



sprawozdanie finansowe



księgi rachunkowe



dowody księgowe



dokumentacja inwentaryzacyjna



system księgowości i sprzężona z nim kontrola
wewnętrzna



przyszłe zobowiązania



pewien zakres informacji sprawozdania
finansowego za rok poprzedni oraz ksiąg
rachunkowych za rok poprzedni i rok następny po
roku badanym



późniejsze zdarzenia / zdarzenia po dacie bilansu /

Podstawy prawne rewizji
sprawozdań finansowych



Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości



Ustawa z dnia 13 października 1994 r. o biegłych
rewidentach i ich samorządzie



Normy wykonywania zawodu opracowane,
uchwalone i opublikowane przez organ
samorządu biegłych rewidentów - Krajową Radę
Biegłych Rewidentów (KRBR)



Kodeks etyki zawodowej biegłych rewidentów
opracowany, uchwalony i opublikowany przez
samorząd .

Badaniu i ogłaszaniu podlegają
roczne sprawozdania finansowe:



1) banków oraz zakładów ubezpieczeń,



2) jednostek działających na podstawie przepisów
o publicznym obrocie papierami wartościowymi
oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,



3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących
na dzień bilansowy w organizacji,



4) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym
roku obrotowym, spełniły co najmniej dwa z
następujących warunków………:



średnioroczne zatrudnienie w
przeliczeniu na pełne etaty wyniosło
co najmniej 50 osób,



suma aktywów bilansu na koniec roku
obrotowego stanowiła równowartość
w walucie polskiej co najmniej 2 500
000 EURO,



przychody netto ze sprzedaży
towarów i produktów oraz operacji
finansowych za rok obrotowy
stanowiły równowartość w walucie
polskiej co najmniej 5 000 000 EURO.

Badanie sprawozdania finansowego

przeprowadza biegły rewident spełniający

warunki do wyrażenia bezstronnej

i niezależnej opinii o tym sprawozdaniu.

Bezstronność i niezależność nie jest
zachowana, jeżeli biegły rewident:

1)

posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w jednostce

lub w jednostce z nią związanej,

2) jest lub był w ostatnich 3 latach przedstawicielem prawnym

(pełnomocnikiem), członkiem organów nadzorczych bądź

zarządzających lub pracownikiem jednostki,

3) w ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg

rachunkowych, sporządzaniu sprawozdania finansowego,

4) osiągnął chociażby w jednym roku w ciągu ostatnich 5 lat co

najmniej 50% przychodu rocznego z tytułu świadczenia

usług na rzecz danej jednostki.

5) jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym lub jest

związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z

osobą zarządzającą lub będącą w organach nadzorczych.

6) z innych powodów.

Wyboru biegłego dokonuje organ
zatwierdzający sprawozdanie finansowe
jednostki.

Kierownik jednostki zawiera z umowę o
badanie w terminie umożliwiającym mu
udział w inwentaryzacji znaczących
składników majątkowych. Koszty badania
sprawozdania finansowego ponosi badana
jednostka.

Kierownik badanej jednostki zapewnia
udostępnienie biegłemu rewidentowi:

ksiąg rachunkowych oraz dokumentów
stanowiących podstawę dokonanych w
nich zapisów oraz wszelkich innych
dokumentów,

jak również udziela wyczerpujących
informacji, wyjaśnień i oświadczeń -
niezbędnych do wydania opinii o
badanym sprawozdaniu finansowym.

TERMIN

ZADANIE

Do końca roku

Zawarcie umowy z podmiotem

uprawnionym do badania
sprawozdania finansowego

3 miesiące przed końcem
roku obrotowego, do 15 dnia

następnego roku

Inwentaryzacja

Do 3 miesięcy od dnia
bilansowego

Sporządzenie sprawozdania
finansowego

W ciągu 6 miesięcy od dnia
bilansowego

Badanie sprawozdania finansowego

Do 6 miesięcy od dnia

bilansowego

Zatwierdzenie sprawozdania

finansowego

10 dni od zatwierdzenia

sprawozdania finansowego

Złożenie zatwierdzonego

sprawozdania finansowego w
urzędzie skarbowym

15 dni od zatwierdzenia
sprawozdania finansowego

Złożenie sprawozdania finansowego
w KRS

15 dni od zatwierdzenia
sprawozdania finansowego

Złożenie sprawozdania finansowego
do ogłoszenia w Monitorze Polskim B

Przebieg badania.

1. rozpoznanie sytuacji badanej

jednostki i określenie
najistotniejszych problemów, których
zbadanie jest niezbędne dla
wykonania przez biegłego rewidenta
jego zadania

2. ustalenie wielkości

prawdopodobnego ryzyka, że
sprawozdanie finansowe mogłoby
zawierać znaczące błędy, nie
ujawnione podczas badania.

3. dobór zadań badawczych

służących sprawdzeniu
poszczególnych, zawartych w
sprawozdaniu finansowym a
uznanych za ważne stwierdzeń, z
uwzględnieniem ryzyka.

4. wyznaczenie rodzaju, zakresu i

terminu oraz przeprowadzenie
odpowiednich procedur badania,
dostosowanych do postawionych
zadań badawczych.

Techniki badania sprawozdań
finansowych



spis z natury



potwierdzanie



sprawdzanie (poprawność merytoryczna
i liczbowa, autentyczność dokumentów)



obserwacje i zapytania



analiza

Badanie może polegać na:



przeglądach analitycznych



szczegółowych badaniach

poszczególnych jednostkowych sald

lub grup operacji gospodarczych.

Przykładowe zadania biegłego
rewidenta



czy na dzień bilansowy istniały dane salda kont i miały

miejsce wykazane operacje,



czy salda są kompletne,



czy dokładność pomiaru, ilości, cen wykonane

działania arytmetyczne są wykonane poprawnie,



czy prawidłowo wyceniono aktywa i pasywa



czy wykazano wszystkie niezbędne informacje

5. ujęcie wyników badania w opinii i

raporcie

Opinia

powinna w szczególności

stwierdzać, czy badane sprawozdanie:



zostało sporządzone na podstawie prawidłowo
prowadzonych ksiąg rachunkowych,



zgodnie z określonymi ustawą zasadami rachunkowości,



jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi
jednostkę przepisami prawa, statutem lub umową,



przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny
jednostki informacje,



wskazać na stwierdzone podczas badania poważne
zagrożenia dla kontynuacji działalności przez jednostkę.

Rodzaj

Opinia bez

Opinia

Opinia negatywna

Odmowa

okołiczności

zastrzeżeń

z zastrzeżeniem

wyrażenia opinii

 

 

 

 

Ograniczenie jest

 

 

 

 

bardzo istotne,

 

Nie było

 

 

wobec czego

Ograniczenie

ograniczenia lub

Ograniczenie istotne

 

niepewność nie

zakresu badania

nie jest ono

 

pozwala wyrazić

 

istotne

 

 

opinii o

 

 

 

 

sprawozdaniu

 

 

 

 

finansowym

Odstępstwa od

 

 

 

 

obowiązujących

 

Odstępstwo jest

Odstępstwo jest

 

zasad

 

istotne, ale nie

 

rachunkowości

Nie było

zniekształca

bardzo istotne i

 

lub innych

odstępstwa lub

sprawozdania

zniekształca

-

przepisów prawa,

jest ono nie istotne

finansowego jako

sprawozdanie

 

nieprawdziwe

 

całości

finansowe

 

dane

 

 

 

 

 

 

 

Bardzo poważne,

Bardzo poważne

 

 

 

a jednostka nie

 

 

 

poinformowala o

zagrożenie,

Zagrożenie

 

Poważne zagrożenie,

tym.

a stopień

kontynuacji

Brak zagrożenia

a jednostka nie

Nieuzasadnione

niepewności co

działalności

 

poinformowała o tym

założenie

do przetrwania

 

 

 

kontynuacji

jednostki jest

 

 

 

działalności

znaczny

Raport

powinien przedstawiać:



ogólną charakterystykę jednostki



stwierdzenie uzyskania od jednostki żądanych informacji,
wyjaśnień i oświadczeń,



ocenę prawidłowości stosowanego systemu rachunkowości,



charakterystykę pozycji lub grupy pozycji sprawozdania
finansowego, jeżeli zdaniem biegłego rewidenta wymagają one
omówienia,



przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku
finansowego jednostki, ze wskazaniem na zjawiska, które w
porównaniu z poprzednimi okresami sprawozdawczymi w
istotny sposób wpływają negatywnie na tę sytuację, a zwłaszcza
zagrażają kontynuowaniu działalności przez jednostkę.

Podstawowe aspekty badania



Badanie
wiarygodności



Badanie zgodności

Przeprowadzane przez biegłego rewidenta
badanie, służące uzyskaniu podstaw do
wyrażenia przez niego opinii, ma za zadanie
bezpośrednie lub pośrednie potwierdzenie
wiarygodności danych (stwierdzeń),
zarówno liczbowych, jak i słownych,
zawartych w przedstawionym przez
jednostkę do badania sprawozdaniu
finansowym i ich zgodności z wiążącymi
jednostkę zasadami (polityką)
rachunkowości.

Zakres badania:



Pełne



Wyrywkowe
(próbkowanie)



Selektywne

Ćwiczenia II

1.

Istotność

2. Ryzyko

badania

Pojęcie „istotność”



Dane informacje są istotne, jeżeli ich

pominięcie lub zniekształcenie może

wpłynąć na decyzje gospodarcze

podejmowane przez użytkowników na

podstawie sprawozdania finansowego.



ISTOTNOŚĆ OGÓLNA
Ustalana jest na poziomie
sprawozdania finansowego



ISTOTNOŚĆ CZĄSTKOWA
Ustalana jest dla poszczególnych sald
bilansu lub grup operacji wynikowych.
Jest to najwyższy dopuszczalny błąd,
który wyznacza się biorąc pod uwagę
wielkość ogólnej istotności oraz rodzaj i
charakter danego salda lub grupy
operacji i związane z nim ryzyko badań.

Ryzyko badania



Ryzyko badania jest to ryzyko

wyrażenia przez biegłego rewidenta w

wyniku badania niewłaściwej opinii w

przypadku, gdy sprawozdanie

finansowe zawiera istotne

nieprawidłowości.

Pomiar ryzyka badania

RB = RN * RK * RP

niezależne od biegłego rewidenta, właściwe

badanej jednostce:

- ryzyko nieodłączne, (błędy zostają niezauważone)

wynikające zarówno z czynników zewnętrznych, jak i

wewnętrznych,
- ryzyko kontroli, polegające na tym, że system

kontroli wewnętrznej jednostki nie zapobiega

powstaniu uchybień ani ich nie wykrywa i nie

poprawia;

zależne od biegłego rewidenta:

- ryzyko przeoczenia uchybień na skutek

niewłaściwego doboru rodzajów badania oraz zakresu,

terminów lub sposobu ich przeprowadzenia.

Ryzyko badania

Ryzyko, że

wystąpią błędy

Ryzyko

przeoczenia

Ryzyko

nieodłączne

Ryzyko
kontroli

Ryzyko
badania
wyrywkowe
go

Ryzyko
przeoczenia nie
wynikające z
badania
wyrywkowego

Ryzyko zaniżenia
zaufania względnie
nieprawidłowego
odrzucenia

Ryzyko
nadmiernego
zaufania względnie
nieprawidłowej
akceptacji

Lp

.

Czynnik.

Wysokoś

ć

ryzyka

1

Czy w przeszłości pozycja wzbudzała zastrzeżenia,

wymagała zmian

itp.

2

2

Czy w ciągu roku nastąpiły zmiany przepisów o

rachunkowości lub

podatkowych, wpływające na daną pozycję

1

3

Czy na wartość pozycji wpływają szacunki (np. rezerwy, ceny

sprzedaży netto, rozliczenia w czasie)

5

4

Czy pozycja jest podatna na nadużycia, kradzieże itp.

1

5

Czy kierownictwo może być zainteresowane "zawyżeniem"

lub "zani-

żeniem" danej pozycji

8

6

Czy wstępna analiza wykazała większe, bliżej nie wyjaśnione

zmiany

wielkości danej pozycji w stosunku do przeszłości

2

7

Czy w skład pozycji wchodzą nieliczne, duże salda cząstkowe

(np.

asortyment jednego rodzaju zapasu, należność od jednej

firmy), z którymi może się wiązać znaczne ryzyko

8

8 Czy na pozycję mogą wpływać zawarte umowy, toczące się

procesy itp.

5

9 Inne (wymienić)

-

10 Razem

32

11 Ryzyko (32 : 8)

4

Relacje pomiędzy istotnością
i ryzykiem



im wyższa istotność, czyli prawo do błędu,
tym mniejsze ryzyko badania,



im wyższe, niezależne od biegłego
rewidenta ryzyko nieodłączne i ryzyko
kontroli, do którego musi się dostosować,
tym niższe musi być ryzyko przeoczenia,



im niższe ma być ryzyko przeoczenia, tym
więcej badań wiarygodności należy
przeprowadzić.

Operacje typowe:



są o operacje liczne, powtarzalne, łatwo
mierzalne, prowadzone w jednakowy sposób;



są one zazwyczaj poddane skutecznej kontroli
wewnętrznej; stąd badanie poprawności tych
sald lub operacji następuje poprzez badanie
działania kontroli wewnętrznej, celem
upewnienia się, że ryzyko nieodłączne i
kontroli wewnętrznej jest małe;



ryzyko przeoczenia jest niewielkie.

Operacje nietypowe (z uwagi na ich rodzaj,

wysoką kwotę, małą częstotliwość
występowania, dokonywanie tylko na
koniec okresu obrotowego)



operacje te są na ogół nieliczne, trudne do
przewidzenia, często nie wolne od
subiektywizmu;



operacje takie są obarczone wyższym
ryzykiem nieodłącznym i kontroli



zwiększa to ryzyko przeoczenia i wymaga
poddania tego typu operacji badaniom
wiarygodności;

Szacunki, dotyczące skutków

dokonanych w przeszłości operacji lub
zdarzeń, które dopiero nastąpią



salda lub operacje takie obarczone są
bardzo wysokim ryzykiem
nieodłącznym i kontroli wewnętrznej



ryzyko przeoczenia jest bardzo
wysokie