Jak ująć odchylenia od cen ewidencyjnych

Na dzień bilansowy zapasy materiałów i towarów należy wycenić według ich wartości wynikającej z ewidencji, nie doprowadzając wartości tych składników do cen sprzedaży netto.

Konto "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów" jest przeznaczone do ewidencji następujących różnic:

• pomiÄ™dzy cenÄ… ewidencyjnÄ… materiałów i towarów a rzeczywistÄ… cenÄ… ich zakupu (nabycia),

• wynikajÄ…cych z aktualizacji wyceny materiałów i towarów do poziomu cen sprzedaży netto niższych od stosowanych cen ewidencyjnych, wymaganej na dzieÅ„ bilansowy,

• wynikajÄ…cych ze zmiany cen ewidencyjnych,

• spowodowanych trwaÅ‚Ä… utratÄ… wartoÅ›ci materiałów i towarów.

Na koncie tym należy ewidencjonować:

• odchylenia debetowe, które wystÄ™pujÄ… w przypadku przyjÄ™cia do ewidencji zapasów ceny niższej od rzeczywistej ceny zakupu lub nabycia,

• odchylenia kredytowe, które wystÄ™pujÄ… w przypadku przyjÄ™cia do ewidencji zapasów ceny wyższej od rzeczywistej ceny zakupu lub nabycia.

W zależności od wahań stanów zapasów materiałów i towarów oraz wielkości odchyleń od ich cen ewidencyjnych, odchylenia te mogą być rozliczane bieżąco w momencie rozchodu i według kierunków rozchodu (w tym przypadku musi być znana cena zakupu lub nabycia każdego asortymentu rozchodowanych materiałów i towarów) w celu skorygowania kosztów lub strat do poziomu według cen rzeczywistych oraz proporcjonalnie na zapas pozostający na koniec okresu sprawozdawczego i na rozchód w okresie sprawozdawczym - za pomocą procentowego wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop).

Proporcjonalne rozliczanie odchyleń od cen ewidencyjnych na część przypadającą na zapas i rozchód materiałów i towarów następuje za pomocą wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop), który oblicza się według wzoru:

Wop = (O x 100): (Rk + S),

gdzie:

Wop - wskaźnik odchyleń przeciętnych,

O - odchylenia od cen ewidencyjnych za dany okres sprawozdawczy, łącznie ze stanem tych odchyleń na początek tego okresu, podlegające rozliczeniu,

Rk - wartość zapasów w cenach ewidencyjnych ustalona na koniec okresu sprawozdawczego,

S - rozchód towarów lub materiałów ustalony w cenach ewidencyjnych za okres sprawozdawczy.

Za pomocą wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop) oblicza się:

1) odchylenia od cen ewidencyjnych, przypadające na rozchód towarów lub materiałów (Os):

Os = (S x Wop): 100

2) odchylenia od cen ewidencyjnych, przypadające na zapasy towarów lub materiałów (ORk):

ORk = (Rk x Wop): 100 lub ORk = (O - Os)

Należy zaznaczyć, iż na koniec każdego roku obrotowego odchylenia powinny zostać zweryfikowane tak, aby na koncie "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów" pozostały tylko odchylenia stanowiące rzeczywiste różnice między ceną ewidencyjną a rzeczywistą ceną zakupu (nabycia) materiałów lub towarów pozostających w zapasie.

Natomiast na koncie "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów" księguje się w szczególności po stronie Wn:

• debetowe odchylenia powstaÅ‚e w momencie objÄ™cia zapasu materiałów ewidencjÄ…,

• rozliczone odchylenia kredytowe przypadajÄ…ce na rozchód materiałów w danym okresie,

• część lub caÅ‚ość odpisów aktualizujÄ…cych wartość materiałów,

natomiast po stronie Ma:

• kredytowe odchylenia powstaÅ‚e w momencie objÄ™cia zapasu materiałów ewidencjÄ…,

• rozliczone odchylenia debetowe przypadajÄ…ce na rozchód materiałów w danym okresie,

• odpisy aktualizujÄ…ce z tytuÅ‚u utraty wartoÅ›ci (obniżajÄ…ce wartość zapasu materiałów).

Konto "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów" może wykazywać na dzień bilansowy dwa salda: debetowe i kredytowe. Salda te nie podlegają wykazaniu w bilansie, ale korygują wartość zapasów materiałów do poziomu rzeczywistych cen zakupu lub nabycia.

Ewidencja szczegółowa do konta "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów" powinna być prowadzona dla każdej wyodrębnionej w księgach grupy zapasów materiałów, w tym według tytułów (przyczyn) powstania odchyleń. Powinna być także prowadzona w sposób pozwalający na ustalenie, co najmniej na dzień bilansowy, kwot debetowych i kredytowych odchyleń od cen ewidencyjnych, korygujących wartość grup zapasów materiałów w cenach ewidencyjnych do wartości według rzeczywistych cen zakupu lub nabycia.

1

---