10 zasad postępowania psychologa wobec uczestników badania naukowego (wg APA, 1982)
Zasada A. Badacz przed przyst*pieniem do przeprowadzenia badania musi dokonać jego całościowej oceny z etycznego punktu widzenia.
Zasada B. Badacz przed przystąpieniem do planowania i przeprowadzenia badania musi rozważyć czy udział w nim stanowi minimalne czy znaczące zagrożenie dla uczestników badań i stosownie do dokonanego rozpoznania postępować.
Zasada C. Badacz ponosi pełną odpowiedzialność za etyczność całego badania, w tym tak*e za postępowanie jego współpracowników, asystentów, studentów itp.; ich też obowiązują te same zasady etycznego postępowania wobec uczestników badania.
Zasada D. Udział uczestników badania musi opierać się na jasno określonym porozumieniu. Niedopuszczalne s* ró*norodne formy nacisku wywieranego na nich przez badacza. Badacz zobowi*zany jest do udzielenia pełnej i szczegółowej informacji uczestnikom badania o wszystkich aspektach badania, w którym biorą oni udział oraz udzielenia odpowiedzi na wszystkie ich pytania dotycz*ce badania. Badacza obowiązuje honorowanie wszystkich podjętych wobec uczestników badania zobowiązań. Szczególnej troski wymagają dzieci i osoby niepełnosprawne biorące udział w badaniu.
Zasada E. Jeżeli ze względów metodologicznych badacz musi przeprowadzić badanie z utajnieniem jakichś elementów jego procedury, to powinien, przed przystąpieniem do jego realizacji, rozważyć alternatywne sposoby postępowania. Badacz powinien unikać utajnienia (deception) przed uczestnikami badania prawdziwego celu i posługiwać się t* procedur* tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach; badacz powinien zadbać o to, aby wyjaśnione zostały powody, dla których wprowadzono w bł*d.
Zasada F. Badacz powinien respektować prawo uczestników badania do odmowy udziału w nim, albo wycofania się w jego trakcie. Zasada ta nabiera szczególnego znaczenia wówczas, gdy uczestnicy badania pozostają w jakiejś zale*ności od badacza, np. wykładowca - studenci, nauczyciel - uczniowie.
Zasada G. Badacz musi chronić uczestników badania przed ró*norakimi formami psychicznego i fizycznego dyskomfortu; nie mo*e ich nara*ać na doznawanie lęku, wstydu, bólu itp.
Zasada H. Po zakończeniu badania i opracowniu jego rezultatów badacz musi wyjaśnić uczestnikom badania jego naturę oraz odpowiedzieć na wszystkie pytania i w*tpliwości, jakie nasunę*y się w trakcie badania.
Zasada I. Je*eli udzia* w badaniu mo*e za sob* poci*gn*ć wyst*pienie niepo**danych dla uczestników badania skutków, to badacz jest zobowiązany do zrobienia wszystkiego, co w efekcie znios*oby (albo wręcz zablokowa*o mo*liwość ich wyst*pienia) owe przykre skutki udzia*u w badaniu.
Zasada J. Wszystkie informacje o uczestnikach badania, które badacz uzyska* w trakcie badania, nie mog* być przez niego udostępnione osobom trzecim; musi być zachowana pe*na dyskrecja, a uczestników badania nale*y zapewnić o pe*nej ochronie wszystkich informacji ich dotycz*cych, a zebranych w trakcie prowadzenia badania.
© Jerzy Brzeziński, Wykłady z metodologii ... Wykład 7
1