Deklinacja II:
odmiana rzeczowników: Rezler, s. 19
odmiana przymiotników: Rezler, s. 25
1. Proszę poniższe zdania: a/ przeczytać b/ zrozumieć (na poziomie języka i treści) c/ zamienić w nich singularis na pluralis lub odwrotnie (z zachowaniem pozoru sensu)
a/Aedificia solo cohaerent.
.................................................................................
aedificium,i - budynek; solum,i - grunt; cohaereo 2 - być związanym z czymś;
b/ Arbitrium est iudicium.
..................................................................................
arbitrium - sąd polubowny;
c/ Fructuarius custodiam praestare debet.
...................................................................................
fructuarius,i - użytkownik; custodia,ae - opieka, praesto 1 - zapewniać
d/ Amicitia esse non potest nisi inter bonos viros.
.....................................................................................
amicitia,ae - przyjaźń; nisi - jak tylko; bonus,a,um - dobry; vir,i - mąż;
e/ Aquĭla non capit muscas.
..................................................................................
aquĭla,ae - orzeł; capio, ere - łapać; musca,ae - mucha;
f/ Culpā caret qui scit, sed prohibēre non potest.
...................................................................................
culpa,ae -wina; careo 2 - być wolnym (od czego -abl.); sed - ale; prohibeo 2 -przeszkodzić;
g/ Socii mei socius non est meus socius.
........................................................................................
socius,i - wspólnik; meus,a,um - mój;
h/ Qui nescit dissimulare, nescit regnare.
........................................................................................
nescio 4 - nie wiedzieć; dissimulo 1 - udawać; regno 1 -panować;
2. Proszę napisać po łacinie, wykorzystując słownictwo z poprzedniego ćwiczenia:
a/ Mój wspólnik jest wolny od winy.
..................................................
b/ Jeśli nie potrafisz udawać, nie potrafisz panować
..........................................................
c/ Nie mogę przeszkodzić mojemu wspólnikowi
..........................................................
d/ Marek nie jest dobrym wspólnikiem.
.............................................................
e/ Budynki należą do właściciela gruntu.
.............................................................
f/ Właściciel może wyzwolić (manumitto 3) niewolnika.
..................................................................
g/ Właściciel może sprzedawać (vendo 3) i kupować niewolników.
....................................................................................................
3. Proszę przeczytać i przetłumaczyć:
Ex cathĕdra.
Pro formā.
Scientia potentia est.
Ibi victoria ubi concordia.
Ubi bene ibi patria. (ubi - tam; ibi - gdzie)
Pecunia non olet.(olĕo, ēre - cuchnąć)
Historia magistra vitae.
Verbum movet, exemplum trahit. (movĕo, ēre- poruszać; traho, -ĕre - ciągnąć, pociągać)
Otium post negotium.(otium, -ii - wypoczynek; negotium, ii - praca)
Ignorantia non est argumentum.
Lupus non mordet lupum. (lupus,-i - wilk; mordĕo, -ēre - gryźć)
Sine irā et studio (ira, ae - gniew; studium, -i stronniczość)
Tres faciunt collegium.
Aut cum scuto, aut in scuto. (aut - albo; scutum, -i - tarcza)
Elephantum e muscā facis. (musca, ae - mucha)
Ante victoriam triumphum paras. (paro, āre - przygotowywać)
Taedium vitae. (taedium, -i - niechęć, wstręt)
Ab ovo usque ad mala. (ovum, -i - jajko; malum, -i jabłko)
4. Proszę poniższy tekst przeczytać i zrozumieć; proszę dowiedzieć się
a/ czym są `Instytucje'?
b/ czym jest `aquae et ignis interdictio' , `deportatio', `infamia'?
c/ na czyj wniosek i kiedy uchwalono wymienione ustawy; czego dotyczyły?
De iudiciis publicis (wg. Inst. IV 18)
Publǐca iudicia nihil simĭle habent cetĕris iudiciis. `Publĭca' ea nominamus, quod exsecutio cuivis ex popŭlo patet. Quaedam autem capitalia sunt, quaedam non capitalia. `Capitalia' dicĭmus, quae ultĭmo supplicio afficiunt vel aquae et ignis interdictione vel deportatione vel metallo. Cetĕra, si infamiam irrŏgant cum damno pecuniario, publĭca quidem sunt, non tamen capitalia. Publĭca autem iudicia sunt, inter alia: lex Iulia maiestatis, lex Iulia de adulteriis coërcendis, lex Cornelia de sicariis, lex Pompeia de parricidiis, lex Cornelia de falsis, lex Iulia de vi publica.
iudicium, i - sd, powdztwo
nihil - nic
simĭle - podobne
cetĕrus - pozostały
ea (acc. plur. neutr.) je
nomĭno, -are - nazywać
quod - ponieważ
exsecutio - prawne dochodzenie czegoś
cuivis - komukolwiek (dat. sg).
ex - przyimek + abl. - z
popŭlus, i - lud
patĕo, -ere - być dostępnym
quaedam - niektre (nom. plur. neutr.)
autem - zaś
capitalia (nom. plur; sg. capitale) - zagrożony kar śmierci, utraty wolności lub praw obywatelskich.
ultĭmus - ostateczny, najwyższy
supplicium - kara (zwł. kara śmierci)
afficio, -ĕre - dotknć kogoś czymś, wyrzdzić coś komuś
aquae et ignis interdictio - dosł. zakaz wody i ognia, banicja
vel - albo
deportatione (abl. sg. od deportatio) - wygnanie
metallum - kopalnia
infamia - niesława, hańba
irrŏgo, -are - nakładać, wymierzać
damnum, i - szkoda, strata
pecuniarius - pieniężny
quidem - wprawdzie
tamen - jednak
inter alia - między innymi
lex (3 dekl.) - ustawa