Lista materiałów leksykalnych
SKRÓTY
a.Ch.n. = ante Christum natum - przed narodzeniem Chrystusa
p.Ch.n. = post Christum natum - po narodzeniu Chrystusa
a. D. = anno Domĭni - w roku Pańskim
a.m. = ante meridiem - przed południem
p.m. = post meridiem - po południu
ca = circa -około
cf.= confer - porównaj
c. v. = currĭculum vitae - (bieg życia), życiorys
D.O.M. = Deo Optĭmo Maxĭmo - Bogu Najlepszemu Największemu
e.c., e.g. = exempli causa (gratia) - dla przykładu, na przykład
etc = et cetĕra - (i pozostałe); i tak dalej
ib., ibid. = ibĭdem - tamże
id. = idem - tenże
i.e. = id est - to jest; to znaczy
I.H.S. = lesus Homĭnum Salvator - Jezus Zbawca Ludzi
In Hoc Salus - W Tym Zbawienie
I.N.R.I. = lesus Nasarenus Rex ludaeorum - Jezus Nazareński Król Żydów
l.c.= loco citato - w miejscu (poprzednio)przytoczonym, wzmiankowanym
N. N. = non notus - nie znany; nomen nescio- imienia nie znam
NB = nota bene - zauważ dobrze; zwróć uwagę
P. S. = post scriptum - po napisanym
P.T.= PlenoTitŭlo - z pełnym tytułem; z zachowaniem wszystkich przysługujących tytułów
R.I.P. = requiescat in pace - Niech odpoczywa w pokoju
Rp. = recĭpe - weź (skrót stosowany na receptach)
S.P.Q.R. = Senatus Populusque Romanus - Senat i Lud Rzymski
v. = vertatur - niech będzie odwrócone
verte - odwróć
vide - zobacz
versus - wiersz
WYRAŻENIA l ZWROTY OGÓLNE
Ad acta (a/a) - do akt (umieszczenie dokumentu między aktami spraw załatwionych)
Ad rem - do rzeczy; do głównego tematu(wrócić)
Alias - inaczej(zwany)
Alĭbi - gdzie indziej; dowód niewinności
Alter ego - drugi ja
Ad hoc - do tego; doraźnie; tymczasowo; na chwilę; na już; na teraz
Condicio sine qua non - warunek bez którego nie; warunek nieodzowny, konieczny
Corpus delicti - rzeczowy dowód przestępstwa
Cui bono- dla kogo (będzie) z korzyścią?; w jakim celu?
De facto - z faktu; w rzeczywistości; istotnie
De iure - według prawa; na mocy prawa; prawnie; formalnie
Debet - winien (lewa strona rachunków w księgowości)
Habet -ma (prawa strona rachunków w księgowości)
Hic et nunc - tu i teraz
Imprimatur -niech będzie odbite, wydrukowane
In flagranti - na gorącym (uczynku)
In medias res - w środek rzeczy; w sedno sprawy; w istotę sprawy
In spe - w nadziei; oczekując na to , co będzie
Ipso facto - na mocy samego faktu; przez sam ten fak; przez to własnie
In plus / In minus - na korzyść/ na niekorzyść
Lapsus linguae / calămi / memoriae - błąd języka / pióra / pamięci
Lege artis - według prawa sztuki; po mistrzowsku
Nihil obstat - nic nie stoi na przeszkodzie
Per procura - w zastępstwie; na mocy pełnomocnictwa; nie osobiście
Pro forma - dla formy; dla pozoru
Pro publĭco bono - dla dobra publicznego
Pro et contra - za i przeciw
Post factum - po dokonanym czynie; po fakcie
Qui pro quo - co zamiast czego; pomyłka co do osoby; nieporozumienie
Sensu stricto - w ścisłym sensie (znaczeniu)
Sensu lato /largo/- w szerokim sensie (znaczeniu)
Stricte - ściśle
Status quo- stan obecny
Status quo ante - stan wcześniejszy
Vis legis - siła ustawy
Vis maior - siła wyższa
Votum separatum - zdanie odrębne; opinia odmienna od poglądu większości
WYRAŻENIA I ZWROTY PRAWNICZE
Apud iudĭcem accusare - oskarżać przed sędzią
Causam agĕre - prowadzić sprawę
Causam perdĕre - przegrać sprawę
Causam vincĕre - wygrać sprawę
Debĭtum reddĕre - oddać dług
Debĭtum solvĕre - spłacić dług
De iurĭbus certare - walczyć o prawa
Dies fastos (nefastos) servare - zachowywać dni sądowe
Ex legĭbus iudicare - osądzać według ( na podstawie) ustaw (praw)
Heredes constituěre - ustanawiać spadkobierców
In crimen incurrěre - popełniać przestępstwo
Iniuste accusare - oskarżać niesprawiedliwie
Iniurias accipěre - doznawać krzywd
In iudicio se sistěre - stawić się w sądzie
In iudicium (ius) vocare - wzywać do sądu
Iura vi eripěre - siłą pozbawiać praw
Iure carere - być pozbawionym prawa
Iurisperĭtum consulěre - radzić się prawnika
Legem violare - łamać (naruszać) ustawę (prawo)
Leges conděre - stanowić ustawy (prawa)
Leges observare - zachowywać ustawy (prawa); przestrzegać ustaw (praw)
Legĭbus parere - być posłusznym ustawom (prawom); podlegać ustawom (prawom)
Officia explere - wypełniać obowiązki
Pecuniam redděre - oddawać pieniądze
Quaestiones solvěre - rozwiązywać zagadnienia, problemy
Res iudiciarias tractare - zajmować się sprawami sądowymi (sądownictwem)
Reum absolvěre - uwolnić pozwanego
Reum accusare - oskarżać pozwanego
Reum punire - karać pozwanego
Reum defenděre - bronić pozwanego
Salus rei publĭcae - dobro państwa
Sententiam audire - słuchać wyroku
Sententiam dicěre - ogłaszać wyrok
Summa lex - najwyższa ustawa (prawo)
Tabŭlas testamenti legěre - czytać tabliczki testamentu (testamentowe)
Testimonium dare - dawać świadectwo