Rzeczpospolita 04.09.07 Nr 206

vademecum biznesu

SPÓŁKA KOMANDYTOWA MOŻNA OGRANICZYĆ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA

Wybór dla ostrożnych

Spółka komandytowa pozwala ci na ograniczenie odpowiedzialności za jej zobowiązania. W zamian za to będziesz miał jednak mniejszy wpływ na jej losy

UMOWA SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ

Szczególną cechą spółki komandytowej jest zróżnicowanie zakresu odpowiedzialności tworzących ją wspólników. Co do zasady obowiązuje ta sama reguła co w spółce jawnej: wspólnicy odpowiadają za zobowiązania swojej spółki całym majątkiem (art. 22 k.s.h.). Wierzyciel może jednak rozpocząć egzekucję z majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna (art. 31 k.s.h.).

W spółce komandytowej przewidziane zostało odstępstwo od tych reguł. Nie polega ono jednak - tak jak np. w spółce partnerskiej - na wyłączeniu odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z działalności zawodowej pozostałych wspólników.

Wspólnik wspólnikowi nierówny

W spółce komandytowej wspólnicy zostali podzieleni na dwie grupy:
¦ komplementariuszy - odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia - tak jak w spółce jawnej,
¦ komandytariuszy - odpowiadających za zobowiązania spółki w sposób ograniczony, tylko do wysokości tzw. sumy komandytowej (art. 111 k.s.h.).

Suma komandytowa to pewna kwota pieniężna oznaczana przez wspólników w umowie spółki. Jeśli wyniesie np. 10 tys. zł, to tylko tyle będzie można ściągnąć z majątku danego komandytariusza. Co więcej, komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wniesionego wkładu (art. 112 k.s.h.). Co to oznacza? Otóż podstawowym obowiązkiem wspólnika każdej spółki handlowej jest wniesienie tzw. wkładu. Może to być gotówka, mogą być i inne składniki majątkowe.

W spółce osobowej zasadą jest, że wniesienie wkładu nie zwalnia z odpowiedzialności za jej zobowiązania. Spółka komandytowa jest zatem wyjątkiem.

Przykład

Jeśli suma komandytowa wynosi 10 tys. zł, a komandytariusz wniósł do spółki aktywa takiej właśnie wartości, to wierzyciel nie będzie mógł od niego już nic wyegzekwować.

Kodeks przewiduje jednak pewne wyjątki. Jeśli np. spółka zwróci komandytariuszowi wkład albo jego część, to zwolnienie z odpowiedzialności majątkiem osobistym przestanie być aktualne.

Trzeba mieć świadomość tego, że autorzy przepisów nie do końca potrafili się zdecydować, czy suma komandytowa jest w spółce jedna, czy też każdy komandytariusz ma swoją. W kodeksie spółek handlowych oraz ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym mowa jest i o sumie komandytowej, i o sumach komandytowych. Ze względu na założenia prawa spółek prawidłowe jest drugie rozwiązanie. W przepisach nazewnictwo nie jest jednak stosowane konsekwentnie.

Jak reprezentować

Spółka komandytowa ma jeszcze jedną specyficzną cechę. Komandytariusze są bowiem co do zasady zwolnieni z obowiązku prowadzenia spraw spółki i nie mogą jej reprezentować.

Po pierwsze - umowa

Pomijając negocjacje, analizy ekonomiczne, pierwszym posunięciem na drodze do powołania spółki komandytowej jest spisanie umowy. Wspólnicy muszą w niej oznaczyć przynajmniej:
¦ firmę (czyli nazwę handlową, pod którą spółka będzie prowadzić działalność),
¦ siedzibę,
¦ przedmiot działalności,
¦ wkłady wnoszone do spółki oraz ich wartość,
¦ sumy komandytowe poszczególnych komandytariuszy,
¦ czas trwania spółki (jeśli zostaje ona zawiązana na czas oznaczony).

Do większości z tych postanowień odnoszą się te same uwagi co do spółki jawnej.

Nazwisko w nazwie

Z firmą spółki komandytowej wiążą się kolejne cechy szczególne.

Jeśli spółkę tę tworzą same tylko osoby fizyczne, to firma powinna zawierać - tak jak w spółce jawnej - nazwisko jednego przynajmniej wspólnika. Musi to być jednak nazwisko komplementariusza, a nie komandytariusza.

Sytuacja się komplikuje, gdy komplementariuszem jest osoba prawna albo osoby prawne. W takim wypadku firmę tej osoby (osób) koniecznie trzeba ujawnić w firmie spółki. Cały czas nie wyklucza to jednak pojawienia się w niej nazwisk komplementariuszy.

Co natomiast począć, gdy wspólnikiem w spółce komandytowej jest podmiot niebędący ani osobą fizyczną, ani prawną, mający jednak zdolność prawną - np. spółka osobowa? Do takich podmiotów kodeks cywilny przewiduje odpowiednie stosowanie przepisów o osobach prawnych. Wydaje się jednak, że przy spółce komandytowej brakuje podstawy prawnej do takiego postępowania. Dlatego firmy spółki osobowej będącej komplementariuszem nie trzeba ujawniać w firmie spółki komandytowej (choć oczywiście można to uczynić).

Dobierając firmę spółce komandytowej, należy pamiętać również o tym, żeby nie pojawiło się w niej nazwisko komandytariusza. Jeśli tak się stanie, komandytariusz taki będzie odpowiadał za zobowiązania spółki bez ograniczenia kwotą sumy komandytowej (art. 104 § 4 k.s.h.). Zasada ta obowiązuje zresztą także dla podmiotów innych niż osoba fizyczna - z założenia przecież niemających nazwisk. Jeśli firma takiego podmiotu pojawi się w firmie spółki komandytowej, to będzie on odpowiadał za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.

Kodeks nie rozstrzyga wprost, na kim konkretnie spoczywa obowiązek zgłoszenia spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Odpowiednio stosując przepisy o spółce jawnej, można wyciągnąć wniosek, że ma do tego prawo każdy ze wspólników. Najlepiej jednak, aby uczynił to wspólnik mogący spółkę reprezentować.

Zgłoszenie do rejestru

Zgłoszenie wymaga wypełnienia urzędowego formularza KRS-W1 wraz z odpowiednimi załącznikami.

Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
¦ firmę, siedzibę i adres spółki,
¦ przedmiot działalności spółki,
¦ nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
¦ nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji (a gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności),
¦ sumę komandytową.

Również wszystkie zmiany danych trzeba będzie zgłaszać sądowi.

Do zgłoszenia wspólnicy muszą dołączyć umowę spółki oraz wzory podpisów osób uprawnionych do jej reprezentowania.

vademecum biznesu

SPÓŁKA JAWNA ZA ZOBOWIĄZANIA ODPOWIADAJĄ WSZYSCY WSPÓLNICY

Umowa spisywana bez notariusza

Spółka jawna to najbardziej typowa spośród spółek handlowych. Do jej założenia nie potrzeba udziału notariusza, nie obejdzie się jednak bez wpisu do rejestru przedsiębiorców

UMOWA SPÓŁKI JAWNEJ

Spośród spółek handlowych najprostsza jest niewątpliwie spółka jawna. O tym, jak ją powołać, rozstrzyga kodeks spółek handlowych (k.s.h.). Spółka to podmiot prawa niezależny od tworzących ją wspólników. Nie jest co prawda osobą prawną, ma jednak tzw. zdolność prawną (art. 8 § 1 k.s.h.). Oznacza to, że może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu, a nie w imieniu wszystkich wspólników.

Co ważne, za zobowiązania spółki odpowiadają wszyscy wspólnicy, i to całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność ta ma jednak charakter subsydiarny, tzn. może do niej dojść pod warunkiem, że wierzycielowi nie uda się zaspokoić swoich roszczeń z majątku samej spółki (art. 31 k.s.h.). Nagrodą za osobistą odpowiedzialność są korzyści podatkowe (o czym pisaliśmy we wczorajszym Vademecum).

KROK 1. Sporządź umowę

Pierwszą czynnością, jaką powinni wykonać przyszli wspólnicy, jest spisanie umowy spółki. Są co najmniej dwie szkoły. Zwolennicy pierwszej preferują umowy długie i szczegółowe. Często polega to na przenoszeniu do umowy odpowiednich postanowień kodeksu spółek handlowych. Druga szkoła to umowy jak najkrótsze. Nie ma sensu przepisywać artykułów k.s.h., bo co do zasady obowiązują one niezależnie od tego, czy trafią do umowy czy nie. My preferujemy umowy krótkie i treściwe. Takie też są wzory umów, którymi dzisiejsze Vademecum ilustrujemy. Nie przeszkadza to jednak włączać do umów dodatkowych postanowień i rozbudowywać umów tak, jak to akurat wspólnikom w konkretnych okolicznościach odpowiada.

Minimalne wymogi umowy spółki jawnej określa art. 25 k.s.h. Nie są one zbyt wygórowane. W umowie trzeba bowiem określić:

- firmę i siedzibę spółki,
- wkłady wnoszone przez każdego wspólnika i ich wartość,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki (pod warunkiem, że jest on oznaczony).

Ustawa o rachunkowości (DzU z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.) wymaga od większości spółek prawa handlowego określenia roku obrachunkowego (art. 3 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 2 ust. 1). Ustawie tej nie podlegają wszystkie spółki jawne (zależy to od osiągnięcia pewnego pułapu przychodów), ale rok obrachunkowy i tak warto w umowie określić. Przyda się, kiedy przychody spółki wzrosną.

KROK 2. Wybierz oznaczenie

O tym, jak wybrać oznaczenie działalności gospodarczej, piszemy w oddzielnym tekście. Wspólnicy muszą jednak pamiętać, że firma ich spółki powinna zawierać nazwisko (albo firmę) przynajmniej jednego ze wspólników (art. 24 § 1 k.s.h.).

Nie stoi to jednak na przeszkodzie włączenia do firmy innych słów. Mogą mieć one charakter abstrakcyjny (np. "Jan Kowalski - Kafatex spółka jawna" czy "Biblurbo Zieliński Malinowski spółka jawna" itp.), mogą też nieść jakąś informację (np. "Usługi szklarskie Kowalski spółka jawna", "Komis samochodowy Iksiński i Wspólnicy spółka jawna").

KROK 3. Wpisz do rejestru

Podpisanie umowy to pierwszy krok do powołania spółki. Spółka powstaje dopiero z chwilą rejestracji (art. 251 k.s.h.).

Spółkę może zgłosić w sądzie każdy ze wspólników. Jednak nawet do takiego indywidualnego zgłoszenia należy dołączyć złożone przed sądem albo poświadczone przez notariusza wzory podpisów wszystkich osób, które będą uprawnione do reprezentowania spółki (art. 26 § 3 k.s.h.).

Reprezentacja to nic innego jak możliwość dokonywania czynności prawnej w imieniu spółki. Co do zasady reprezentować spółkę może każdy wspólnik (art. 29 § 3 k.s.h.). Wzór podpisu składa w takiej sytuacji każdy z nich.

W umowie spółki wspólnicy mogą jednak albo w ogóle pozbawić niektórych spośród siebie prawa jej reprezentowania, albo przynajmniej pozbawić ich prawa samodzielnej reprezentacji (art. 30 k.s.h.). Wtedy wzory podpisów składają tylko ci, którzy mogą spółkę reprezentować.

Poza tym do zgłoszenia należy dołączyć umowę spółki. Później także przy każdej zmianie wpisu w KRS dotyczącego umowy do wniosku o wpis trzeba będzie załączać jej ujednolicony tekst.

Jakie druki

Wniosek o wpis spółki do rejestru przedsiębiorców trzeba złożyć na formularzu KRS-W1. Należy dokładnie stosować się do zawartych w nim objaśnień, bo sądy skrupulatnie to kontrolują. Na urzędowych drukach trzeba też złożyć niektóre załączniki do wniosku o wpis. Odpowiednie wskazówki wnioskodawcy znajdą na ostatnich stronach formularza KRS-W1.

vademecum biznesu

SPÓŁKA PARTNERSKA SPRAWDŹ, CZY NALEŻYSZ DO WYBRANYCH GRUP ZAWODOWYCH

Nie każdy może być wspólnikiem

Spółka partnerska to szczególny przedsiębiorca. Przede wszystkim zmniejsza ryzyko odpowiedzialności tworzących ją wspólników

UMOWA SPÓŁKI PARTNERSKIEJ

Nie każdy może zawiązać spółkę partnerską. Prawo takie przysługuje tylko 20 grupom zawodowym (zob. ramka). Tworzący spółkę wspólnicy zwani są partnerami.

Spółka partnerska to spółka osobowa. Od innych spółek osobowych różni się m.in. szczególnymi zasadami odpowiedzialności za zobowiązania. W spółce partnerskiej obowiązuje ta sama zasada co w spółce jawnej: wspólnicy odpowiadają swoim majątkiem za długi spółki (art. 22 § 2 w zw. z art. 89 k.s.h.). Wierzyciel może się domagać zaspokojenia z majątku osobistego wspólników dopiero wtedy, gdy egzekucja przeciwko samej spółce okaże się bezskuteczna (art. 31 § 1 k.s.h.). Różnica polega na tym, że partner nie odpowiada za zobowiązania spółki, które powstały w związku z wykonywaniem w spółce wolnego zawodu przez pozostałych partnerów i ich podwładnych. W umowie spółki każdy ze wspólników może co najwyżej zgodzić się na to, że będzie odpowiadał tak jak wspólnik w spółce jawnej - czyli za wszystkie bez wyjątku zobowiązania spółki (art. 95 § 2 k.s.h.).

W ewentualnym procesie sądowym to partner, a nie wierzyciel, będzie musiał udowodnić, że za konkretne zobowiązanie nie odpowiada. W interesie wspólników jest zatem precyzyjne ułożenie stosunków pracy, bo jeśli spółka stanie się dłużnikiem z winy pracownika, a nie będzie jasne, komu on podlega, to partnerom trudno będzie się zwolnić z odpowiedzialności.

Warto również pamiętać o tym, że spółka partnerska to jedyna spółka osobowa, w której można powołać zarząd. Partnerzy zostają wówczas pozbawieni prawa reprezentowania spółki (art. 97 k.s.h.).

Jak napisać umowę

Partnerzy nie unikną wizyty u notariusza. Umowa spółki partnerskiej musi mieć bowiem formę aktu notarialnego (art. 92 k.s.h.). Choćby dlatego partnerzy nie muszą wpisywać do umowy daty jej zawarcia, miejsca, w którym została sporządzona itp. Informacje te i tak zostaną wpisane do aktu przez notariusza.

Kodeks wymienia minimalne wymogi umowy. Musi ona określać przynajmniej (art. 91 k.s.h.):
¦ przedmiot działalności spółki,
¦ jej firmę i siedzibę,
¦ wolny zawód wykonywany przez partnerów w ramach spółki,
¦ wkłady wnoszone przez każdego partnera i ich wartość.

Ponadto, w zależności od konkretnej sytuacji, wspólnicy muszą oznaczyć w umowie:
¦ nazwiska i imiona partnerów, którzy zgodzili się odpowiadać za zobowiązania spółki tak jak wspólnicy spółki jawnej (oczywiście jeżeli taka zgoda została wyrażona),
¦ nazwiska i imiona tych partnerów, którzy reprezentują spółkę (jeśli partnerzy postanowili, że nie wszyscy spośród nich będą spółkę reprezentować),
¦ czas trwania spółki (jeżeli zawarto ją na czas oznaczony).

Określ rok obrachunkowy

W umowie mogą się także znaleźć postanowienia, od których ważność umowy nie zależy, ale które pasują do potrzeb wspólników albo przydadzą się w przyszłości. Jednym z nich jest oznaczenie roku obrachunkowego. Zgodnie z ustawą o rachunkowości muszą to uczynić jedynie te spółki partnerskie, których przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 tys. euro (art. 3 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości). O przychodach nie ma oczywiście mowy, gdy spółka partnerska dopiero powstaje, ustawa o rachunkowości więc spółek takich nie obowiązuje. Jednak rok obrachunkowy i tak warto w umowie określić. Przyda się, gdy przychody spółki wzrosną.

Nieobowiązkowe postanowienia umowy spółki mogą dotyczyć nie tylko rachunkowości. Partnerzy mają też sporą swobodę, jeśli chodzi o ukształtowanie relacji między sobą w ramach spółki.

Przedmiot działalności

Teoretycznie nie ma obowiązku określenia przedmiotu działalności spółki według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Przedsiębiorcy, co prawda, muszą stosować klasyfikacje wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów w rachunkowości oraz prowadzonych ewidencjach i dokumentacji, ale za taką raczej nie sposób uznać umowy spółki (art. 30 pkt 2 ustawy o statystyce publicznej). W praktyce w umowach opis według PKD pojawia się jednak dosyć często, bo przedmiot działalności przedsiębiorców jest według tej klasyfikacji wpisywany do Krajowego Rejestru Sądowego.

Jak zgłaszać

Do powstania spółki konieczne jest, aby partnerzy zgłosili ją w sądzie rejestrowym. O spółce można mówić dopiero wtedy, gdy zostanie wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Wniosek o wpis wspólnicy składają na formularzu KRS-W1 - tym samym co w wypadku spółki jawnej lub komandytowej. Można go dostać w sądzie rejestrowym lub wydrukować ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (www. ms.gov.pl). Na stronie resortu partnerzy mogą też odszukać adres właściwego sądu rejestrowego. Powstanie spółki może zgłosić do rejestru każdy z partnerów.

Do wniosku należy wpisać (art. 93 k.s.h.):
¦ firmę,
¦ siedzibę,
¦ adres spółki,
¦ nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń,
¦ określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
¦ przedmiot działalności spółki,
¦ nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki (nie dotyczy to wypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów),
¦ nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu (jeśli zarząd powołano),
¦ nazwiska i imiona partnerów, którzy zgodzili się ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki tak jak wspólnicy spółki jawnej.

Do zgłoszenia wspólnicy dołączają:
¦ umowę spółki (art. 9 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym),
¦ wzory podpisów osób reprezentujących spółkę (art. 19a ust. 1 ustawy o KRS),
¦ dokumenty potwierdzające uprawnienia partnerów do wykonywania wolnego zawodu (art. 93 § 2 k.s.h.).

Ile to kosztuje

Za wpisanie spółki do rejestru i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym partnerzy zapłacą 1500 zł. Wysokość taksy notarialnej i podatku od czynności cywilnoprawnych zależy od wartości wnoszonych do spółki wkładów.

Obliczając koszty działalności spółki, warto pamiętać, że wszystkie zmiany umowy spółki wymagają formy aktu notarialnego. Wiąże się to oczywiście z zapłatą wynagrodzenia notariuszowi.

Rz

Kto może wejść do spółki partnerskiej

¦ adwokat ¦ aptekarz ¦ architekt ¦ inżynier budownictwa ¦ biegły rewident ¦ broker ubezpieczeniowy ¦ doradca podatkowy ¦ makler papierów wartościowych ¦ doradca inwestycyjny ¦ księgowy ¦ lekarz ¦ lekarz dentysta ¦ lekarz weterynarii ¦ notariusz ¦ pielęgniarka ¦ położna ¦ radca prawny ¦ rzecznik patentowy ¦ rzeczoznawca majątkowy ¦ tłumacz przysięgły

vademecum biznesu

SPÓŁKA Z OGRANICZONA ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ ZA DŁUGI NIE ODPOWIESZ WŁASNYM MAJĄTKIEM

Firma, w której mniej ryzykujesz

Zawiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to nie tylko sposób na zmniejszenie ryzyka spłaty jej długów. Pozwala też powierzyć zarządzanie biznesem osobom, które zawodowo się tym trudnią

UMOWA SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ*

Dzięki konstrukcji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można prowadzić firmę w zasadzie bez obaw, że odpowie się za długi firmy osobistym majątkiem. Są jednak pewne wyjątki, np. niekiedy zarząd spółki odpowiada za jej zobowiązania.

Procedurę powołania do życia spółki z o.o. reguluje kodeks spółek handlowych (DzU z 2000 r. nr 94, poz. 1037). Dla wspólników cenne jest to, że w zasadzie już po dokonaniu pierwszych formalności mogą rozpocząć działalność.

Powołując spółkę z o.o., należy przede wszystkim (art. 163 k.s.h.):
¦ zawrzeć umowę spółki (a przy spółce jednoosobowej sporządzić tzw. akt założycielski - art. 4 § 2 k.s.h.),
¦ wnieść wkłady na pokrycie całego kapitału zakładowego (minimum 50 tys. zł - art. 154 § 1 k.s.h.), a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od jego wartości nominalnej - również obiecaną nadwyżkę,
¦ powołać organy spółki, czyli zarząd, a jeżeli wymaga tego umowa spółki lub ustawa - także radę nadzorczą lub komisję rewizyjną (obowiązek taki istnieje, gdy kapitał zakładowy jest wyższy niż 500 tys. zł, a wspólników jest więcej niż 25 - art. 213 § 2 k.s.h.),
¦ zarejestrować spółkę w Krajowym Rejestrze Sądowym (dopiero z tą chwilą powstaje pełnoprawna spółka z o.o. - wcześniej działa ona w szczególnej formie, jako spółka z o.o. w organizacji).

Najpierw umowa

Pierwszą formalną czynnością przyszłych wspólników jest zawarcie umowy spółki. Musi być ona sporządzona w formie aktu notarialnego i powinna określać następujące cechy spółki (art. 157 k.s.h.): firmę, siedzibę, przedmiot działalności, wysokość kapitału zakładowego, to, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział (jeśli tak, powinny one być równe - art. 153 k.s.h.), oraz liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników (żaden udział nie może mieć wartości niższej niż 50 zł - art. 154 § 2 k.s.h.), czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony (spółkę można powołać np. na trzy lata lub dla realizacji określonego celu, np. budowy obiektu handlowego). Jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (tzw. aport), to dodatkowo umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu i wspólnika wnoszącego aport oraz liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów (art. 158 ust. 1 k.s.h.).

Aportem mogą być nieruchomości, rzeczy ruchome (w tym tzw. rzeczy zbiorowe, np. przedsiębiorstwo), prawa rzeczowe ograniczone (np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu), wierzytelności (choć w tej sprawie są kontrowersje), prawa majątkowe na dobrach niematerialnych. Aportem nie może być natomiast ani świadczenie pracy lub usług, ani prawo niezbywalne (art. 14 ust. 1 k.s.h.).

Firma i przedmiot działalności

Wspólnicy mogą firmę obrać dowolnie - byle pojawiły się w niej słowa "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością".

Firma może więc brzmieć np. "ABC spółka z o.o.", "Kowalski Malinowski spółka z o.o.", "Usługi zdobnicze spółka z o.o." itp.

Spółka w organizacji

Charakterystyczną cechą spółek kapitałowych - a więc i spółki z o.o. - jest to, że między zawarciem umowy spółki a jej powstaniem mamy do czynienia z etapem przejściowym. Samo zawarcie umowy sprawia, że powstaje tzw. spółka z o.o. w organizacji. Ma ona zdolność prawną, co oznacza, że to ona, a nie zawiązujący ją wspólnicy, jest stroną określonych praw i obowiązków. Ma też zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że może we własnym imieniu działać zarówno w obrocie, jak i przed sądami czy urzędami (art. 11 k.s.h.). Innymi słowy, spółka w organizacji może prowadzić działalność już przed wpisaniem jej do rejestru.

Spółka w organizacji musi dać innym przedsiębiorcom sygnał, że jeszcze nie została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Czyni to, umieszczając w swojej firmie słowa "w organizacji" (art. 11 ust. 3 k.s.h.). Z reguły będzie musiała podawać takie sformułowanie na swoich pismach i w zamówieniach handlowych (art. 206 k.s.h.). Spółkę taką reprezentuje zarząd albo pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników. Trzeba tylko pamiętać, że w wypadku spółki jednoosobowej jej reprezentantem nie może być jedyny wspólnik (art. 162 k.s.h.). Wolno mu tylko zgłosić spółkę do rejestru przedsiębiorców.

Spółka działa "w organizacji" do momentu rejestracji w KRS. Z tą chwilą staje się pełnoprawną spółką z o.o. Za zobowiązania spółki w organizacji odpowiadają: spółka i osoby, które działały w jej imieniu (ich odpowiedzialność ustanie z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników - art. 161 § 3 k.s.h.), a także wspólnicy, tyle że ci ostatni jedynie do wysokości niewniesionego wkładu, określonego w umowie spółki (art. 13 k.s.h.).

Uwaga! Przed wpisem do rejestru wspólnikom nie wolno rozporządzać udziałami (art. 16 k.s.h.).

Rejestracja

Zawiązanie spółki w organizacji zarząd zgłasza do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki (art. 164 § 1 k.s.h.). Wniosek trzeba napisać na urzędowym formularzu KRS-W3.

Trzeba pamiętać, żeby wniosek o rejestrację złożyć najpóźniej pół roku od dnia zawarcia umowy. W przeciwnym razie umowa spółki przestanie istnieć (art. 169 k.s.h.).

Po zarejestrowaniu spółki w KRS zarząd powinien w ciągu dwóch tygodni złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis umowy spółki, wskazując także sąd, który spółkę zarejestrował, datę rejestracji oraz numer KRS.

Co w zgłoszeniu...

Zgłoszenie spółki z o.o. do sądu rejestrowego powinno zawierać (art. 166 k.s.h.):
¦ firmę, siedzibę i adres spółki oraz przedmiot jej działalności,
¦ wysokość kapitału zakładowego, a także - jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne - wzmiankę o tym,
¦ określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, a jeżeli jest to spółka jednoosobowa - zaznaczenie tego wraz z imieniem, nazwiskiem (albo nazwą), siedzibą i adresem jedynego wspólnika,
¦ nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki,
¦ nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej (jeżeli któryś z tych organów ustanowiono),
¦ czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
¦ pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki, jeżeli umowa spółki je wskazuje.

...a co oprócz niego

Do zgłoszenia należy dołączyć (art. 167 k.s.h.):
¦ umowę spółki,
¦ dowód powołania organów spółki, z wyszczególnieniem ich składu osobowego (chyba że stanowi o tym sama umowa),
¦ poświadczone notarialnie podpisy członków zarządu (istnieje też możliwość złożenia podpisów bezpośrednio przed sądem),
¦ podpisaną przez wszystkich członków zarządu listę wspólników (z podaniem ich imion i nazwisk lub nazw oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich),
¦ oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników wniesione w całości.

vademecum biznesu

SPÓŁKA CYWILNA MAŁE KOSZTY POWOŁANIA I NIESKOMPLIKOWANE PROCEDURY

Dobry sposób na niewielkie interesy

Niewątpliwie najprostsza w organizacji jest spółka cywilna. Niewielkie koszty jej powstania i nieskomplikowane procedury z tym związane sprawiają, że cieszy się popularnością wśród przedsiębiorców

UMOWA SPÓŁKI

Spółka cywilna to forma dla osób, które planują niewielkie wspólne przedsięwzięcie, a nie duże zamierzenie gospodarcze. Z przepisów wynika, że przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 kodeksu cywilnego). Potencjalni wspólnicy w takiej spółce powinni pamiętać, że przepisy jej dotyczące znajdują się w kodeksie cywilnym, a nie w kodeksie spółek handlowych.

Zaletą spółki cywilnej są niewielkie koszty jej powołania. Umowa takiej spółki nie wymaga formy notarialnej. Kodeks stanowi jedynie, że powinna być stwierdzona pismem (art. 860 k.c.). Nie trzeba też zgłaszać spółki do rejestru sądowego ani nigdzie ogłaszać o jej powstaniu. Wspólnicy muszą natomiast zgłosić rozpoczęcie działalności gospodarczej w swoich urzędach gmin (w wypadku osób fizycznych) albo sądach rejestrowych (w wypadku podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców, które zostają wspólnikami w spółce cywilnej).

Co to takiego

Z prawnego punktu widzenia spółka cywilna nie jest podmiotem prawa, lecz zwykłą umową. To sprawia, że powstaje na nieco innych zasadach niż spółki handlowe. Te ostatnie istnieją zawsze od momentu wpisania ich do rejestru przedsiębiorców. Spółka cywilna istnieje natomiast od chwili zawarcia umowy spółki. Tyle tylko, że w rozumieniu przepisów spółka cywilna to nic innego jak wspólnicy związani umową, a nie - jak w wypadku innych spółek - podmiot od tych wspólników niezależny.

To sprawia, że spółka nie ma np. swojego majątku. Formalnie rzecz biorąc, właścicielami są cały czas wspólnicy. Nie zmienia się natomiast ogólna zasada, że jej wspólnicy - jeśli są osobami fizycznymi - mogą rozpocząć działalność gospodarczą dopiero po wpisaniu ich do ewidencji działalności gospodarczej. Zasada ta nie dotyczy innych podmiotów - spółek prawa handlowego, fundacji, spółdzielni itp. One przecież są już wpisane do jakiegoś rejestru (zazwyczaj rejestru przedsiębiorców). Choć podmioty te również muszą zgłosić do sądu rozpoczęcie działalności w formie spółki cywilnej.

Jak się nazwać

Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, nie przysługuje jej więc prawo do firmy. Mimo to naturalne jest, że wspólnicy chcą działać pod jakąś rozpoznawalną na rynku nazwą. Mogą to robić, ale na nieco innych zasadach. Oznaczenie działalności takiej spółki jest dobrem osobistym jej wspólników i podlega ochronie z tego tytułu (art. 23 - 24 k.c.). Potwierdził to Sąd Najwyższy 14 grudnia 1990 r. (sygn. I CR 529/90), choć trzeba ostrzec, że wyrok ten był krytykowany i w przyszłości dużo się może w opisywanej materii zdarzyć.

Przymusowe przekształcenie

Zakładając spółkę cywilną, należy pamiętać, że zamysłem autorów kodeksu spółek handlowych było ograniczenie tej formy działalności do stosunkowo małych przedsiębiorstw. Gdy biznes się rozwinie, trzeba się liczyć z pewnymi komplikacjami. Otóż jeśli przychody netto spółki cywilnej w dwóch kolejnych latach obrotowych osiągną wartość powodującą, zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, to trzeba będzie ją przekształcić w spółkę jawną (art. 26 § 4 k.s.h.). To dodatkowa mitręga, a przede wszystkim koszty.

---