Diagram Przyczyn i Skutków

Szukamy przyczyn problemu i jego skutków. Nanosimy je na diagram jako prostokąty z zaokrąglonymi wierzchołkami i wiążemy liniami. Prostokątom możemy nadawać różne wielkości i kolory. Ważne przyczyny problemu należy przedstawić wyraźnie, np. ciemniejszymi barwami. Linie wiążące przyczyny i skutki mają strzałki, które wskazują kolejność od przyczyny do skutku.

Po narysowaniu pierwszej wersji diagramu uporządkuj go. Usuń z rysunku przyczyny mało istotne dla problemu. Usuń również przyczyny i skutki odległe od problemu. Podobnie uczyń z mało ważnymi skutkami. Gdy skończysz, będziesz miał przed sobą materialny i jasny obraz Twojego problemu.

Skup się na przyczynach. Zmieniając je, możesz usunąć, albo zmniejszyć ich wpływ na problem. Tym samym, możesz problem rozwiązać, albo przynajmniej załagodzić. Notuj również ważne skojarzenia. One mogą doprowadzić Cię do rozwiązania ważniejszego problemu, niż ten nad którym pracujesz.

Problemy przedstawione tu na diagramie mogą wydać Ci się nieciekawe, ale są ważne. W dodatku są to problemy, który mnie zdumiewają. Skoro dotyczą rzeczy podstawowych, to dlaczego ich zrozumienie częściej leży w obszarach mitów i złudzeń, niż rzeczywistości. Nie jest moim celem obszerne ich ilustrowanie. Są bardzo dobrze przedstawione w innych miejscach i źródłach. Nie analizuj rysunku zbyt głęboko. Weź z niego metodę. Wybierz problem, który jest dla Ciebie ciekawy, porysuj i pobaw się.

   

Przyczyny i skutki tworzą sieć. Z mnóstwa analizować możemy tylko kilka. Gdy wybierzemy jeden skutek i popatrzymy z dobrej strony, to coś nam to przypomina. Gdy obrócimy rysunek o 90 stopni w lewo, podobieństwo do diagramu ryby jest oczywiste.

Czasem nie jest jasne, co jest przyczyną a co skutkiem. Można z linii usunąć grot strzałki. Linia bez strzałki oznacza związek, ale nie wskazuje, co jest przyczyną a co skutkiem. Możesz też, jeśli intuicyjnie to Ci bardziej odpowiada, narysować dwie linie obok siebie, ze strzałkami w przeciwne strony.  Diagram ryby jest rodzajem mapy pojęć (patrz prezentacja w artykule o mapach myśli).