TYFLOPEDAGOGIKA

z gr. TYPHLOS-ślepy.

-nauka o kształceniu i rewalidacji osób niewidomych, ociemniałych i niedowidzących

PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI: badania i wdrożenie dot. rozwoju kompetencji życiowych os. niewidomych, które umożliwiają życie i działanie w 'normalnym' świecie.

Dzięki kompensacji kształtują się nowe możliwości pomocy dla os. niewid. w kontakcie ze światem

KOMPENSACJA- obejmuje zastępcze sposoby odzwierciedlania rzeczywistości np. przez dotyk, węch, słuch

PODZIAŁ WG SKALI OSTROŚCI:

V=1,0-0,8 - wzrok całkowicie normalny

poniżej 0,8- wzrok prawie normalny

poniżej 0,3- słabowzroczność umiarkowana

poniżej 0,1- słabowzroczność znaczna

poniżej 0,05- słabowzroczność głęboka/ślepota umiarkowana

poniżej 0,02- ślepota prawie całkowita-poczucie światła

0,00- ślepota całkowita

*V-ostrość

*Przy V=0,02 osobę uznajemy za niewidomą

PODZIAŁ OSÓB Z USZKODZONYM WZROKIEM:

NIEWIDOMI I NIEDOWIDZĄCY (od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa)

OCIEMNIALI (osoby, które całkowicie lub w dużym stopniu utraciły wzrok- 0-5rż)

-Rozróżnienie tych grup jest ważne, bo te osoby w zależności od uszkodzenia wzroku mają inne problemu adaptacyjne i życiowe.

-W procesie analizy uszkodzenia uwzględnia się:

-> ubytki pola widzenia

->widzenie barw

->widz. obuoczne (stereoskopowe)

->w. nocne

-Pełne pole widz. wynosi 200°

-Z pedagogicznego pkt. widzenia: do dzieci niedowidzących, słabo widzących zalicza się te, które widzą teksty czarno-drukowe i nie muszą korzystać z Braille'a

-INTEGRACJA osób z wadami wzroku:

*w edukacji stosuje się pomoce optyczne, powiększalniki telewizyjne

* w pracy zwiększa się liczba stanowisk pracy

* w myśl integracji dominuje pogląd, że poprzez rewalidację jak największa liczba osób niepełnosprawnych powinna brać udział w życiu społ.

*przykład realizacji idei integracji: klasy integracyjne, stanowiska pracy, mieszkania dostosowane do potrzeb os. niewid.

istnieje też wyraz segregacji takich osób i osób niepełnospr. w ogóle czyli : klasy i szkoły specjalne, zakłady pracy chronionej, bariery architektoniczne, niektóre postawy społ. wobec takich osób.

SKUTKI USZKODZENIA WZROKU:

-dziecko niewidome: rozwój wadliwych postaw poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Niemowlę nie jest w takim samym stopniu pobudzane przez naturalne otoczenie jak zdrowe dziecko. Ograniczone formy ruchu, narastanie psychicznego napięcia (czekanie żeby poznać nieznane rzeczy)

- niewidomi ograniczają swoje ruchy, z obawy przed niebezpieczeństwem. Powoduje to stan hipokinezy, takie osoby są zmęczone, prowadzi to do patologicznych zahamowań powodujących tiki (blindismy)

BLINDISMY- zespoły tików, odruchów obrony, gestów będących reakcją na nieznane obiekty

- brak wzroku wiąże się z charakterystyczną postawą i poruszaniem się. występuje często skrzywienie kręgosłupa, koguci chód (wyciągnięte ramiona, cofnięta głowa i tułów)

* dylemat zdrowotny osób niedowidzących: z jednej str. aktywność fizyczna to warunek dobrej kondycji, rozwoju, samodzielności a z drugiej to ograniczenie ruchu jest dobre, bo zapobiega odklejeniu się siatkówki (chroni wzrok).

Tyflopedagodzy starają się opracować program form fizycznej aktywności bezpiecznej dla os. niewid.

-brak wzroku to też mniejszy odbiór inf. o świecie czego skutkiem mogą być błędne decyzje, działania

M.Grzegorzewska: pokazała fenomen kompensacji u niewidomych i głuchych. Istota kompensacji odbywa się na zasadzie połączenia dotyku i zmysłu kinetystycznego ze słuchem i węchem. Ten zespół (dotykowo-kinestetyczno-słuchowo-węchowy) pełni podstawową rolę w odbiorze inf. i ich wykorzystywaniu

-os.niewid. szybko rozwijają abstrahowanie,różnicowanie,klasyfikowanie,schematyzowanie,szukanie analogii . Dzięki temu ich myślenie jest porównywane do myślenia os. widzących

-Poznawanie świata przez analogię- ważny proces w rewalidacji. Dotyczy to szczególnie kształtowania pojęć (coś poznaje przez analogię i zapamiętuje to na zawsze i wykorzystuje w życiu codziennym)

-świat doznań niewid. jest bogatszy niż widzących (mają wyostrzone inne zmysły)

*CELE REWALIDACJI: ograniczenie konsekwencji ograniczonego poznania, podtrzymywanie aktywności poznawczej. Powinna być ukierunkowana na pomoc w rozwiązywaniu podstawowych problemów życiowych (poruszanie się,'samoobsługa',zatrudnienie, korzystanie z usług)

-utrata wzroku itp. powoduje zaburzone poczucie własnej wartości, poczucie inności. Dla kształtowania korzystnego poczucia własnej wartości potrzebna jest akceptacja braku wzroku (np. osoba nie weźmie białej laski jeśli nie zaakceptuje tego stanu). Źródłem satysfakcji, bliskości z widzącymi jest świadomość posiadanych zalet mimo braku wzroku.

CELE EDUKACJI REWALIDACJI:

-> ociemniałym ciężko zaakceptować utratę wzroku, nie mają motywacji dlatego ciężko im wziąć do ręki białą laskę czy tabliczkę brajlowską . Tutaj pomocna bedzie biblioterapia i rodzina.

->nauka pisania Braillem. Nauka powinna odbywać się w sposob zindywidualizowany, jeśli osoba stawia opory-trzeba to uszanować

-> nauka orientacji, samodzielnego poruszania się. Nauka orientacji obejmuje np. techniki ochraniające, ustalenie kierunku marszu, odnajdywanie upuszczonych przedmiotów, korzystanie z komunikacji miejskiej

-> kształtowanie nawyków prozdrowotnych; nawyki do ruchu, aktywności wypoczynkowo-rekreacyjnej. Pomocne: logorytmika, arteterapia, ergoterapia(terapia przez pracę)

->nauka codziennych czynności

*Polski Związek Niewidomych (1951 r):

pomoc indywidualna, reprezentowanie środkowiska wobec władz państwowych/oświatowych, tworzenie miejsc pracy, prowadzenie biblioteki