„Wyrazy międzynarodowe (internacjonalizmy) we współczesnym języku polskim”

Jolanta Maćkiewicz

Europejska wspólnota słownikowa

• Dwie tendencje w rozwoju języków świata:

• Tendencja do różnicowania się, podziału, rozpadu języków

• Tendencja do zbliżania się i upodabniania pewnych ich elementów

• Język polski należy do grupy języków słowiańskich (zachodniosłowiańskich), ale też do europejskiej wspólnoty obejmującej poza częścią języków indoeuropejskich także niektóre języki z innych rodzin (np. fiński, węgierski)

• Języki europejskiej wspólnoty słownikowej powiązane są występowaniem międzynarodowych elementów różnego typu i pochodzenia. Są to przede wszystkim:

• Międzynarodowe przyrostki i przedrostki

• Międzynarodowe wyrazy

• Międzynarodowe kalki strukturalne

• Międzynarodowe kalki frazeologiczne

Wyrazy międzynarodowe

• Kategorią internacjonalizmów są międzynarodowe wyrazy, które pochodzą najczęściej z łaciny i greki.

• Drugim źródłem internacjonalizmów są języki romańskie (francuski), a obecnie język angielski.

• Widoczna (wyrazy międzynarodowe) i ukryta (międzynarodowe kalki strukturalne) internacjonalność słów nie jest jedynym świadectwem przynależności do określonej ligi słownikowej. Również frazeologia informuje o związkach łączących narody europejskie.

• Internacjonalizacja słownictwa łączy się też z ujednoliceniem różnojęzycznych pól wyrazowych.

• Na powstanie europejskiej ligi słownikowej złożyły się:

• Funkcjonowanie w różnych okresach dziejów Europy międzynarodowych czy ponadnarodowych języków (łaciny, francuskiego, angielskiego)

• Wspólnota doświadczeń związana z podobnym środowiskiem geograficznym i przyrodniczym

• Wspólna historia

• Łączność kulturowa

• Wymiana naukowa i gospodarcza

Pograniczny charakter polszczyzny

• Europejska ligam słownikowa dzieli się na:

• Strefę zachodnioeuropejsko-amerykańską

• Strefę wschodnioeuropejską

• Centrum ligi tworzone jest przez języki ściślej ze sobą powiązane słownikowo. Istnieją także peryferia ligi.

• Język polski to język pograniczny, sytuuje się na pograniczu obszaru zachodnio- i wschodnioeuropejskiego, a zarazem na pograniczu centrum i peryferii ligi.

• W zlokalizowaniu danego języka w lidze słownikowej istotny jest również stopień „zakotwiczenia” internacjonalizmów w systemie. Informuje o tym:

• Nacechowanie stylistyczne międzynarodowych słów

• Ich miejsce w ciągach synonimicznych

• Ich miejsce w sieci relacji słowotwórczych

• Ostatnie lata przyniosły ekspansję słownictwa i frazeologii, której źródłem jest język angielski – dotyczy to i słownictwa ogólnego i specjalistycznego. Tendencja ta wydaje się przybierać na sile, a efektem jej jest coraz ściślejsze zespolenie języków składających się na europejską ligę słownikową.