Teoria wychowania jako subdyscyplina pedagogiki
Przedmiotem teorii wychowania jest proces wychowania.
W skład pedagogiki wchodzą:
Teoria wychowania – formułuje cele, idee wychowania. Sprawdza wyniki, skuteczność wychowania. Zajmuje się praktycznymi i teoretycznymi zadaniami wychowania. Teoria wychowania musi korzystać z innych metodyk.
Komponenty teorii wychowania:
Bezstronność jako przeciwieństwo tendencyjności – wyniki badań mają charakter obiektywny.
Intersubiektywna sprawdzalność – każdy wynik badań jest taki sam. Wyniki badań możemy sprawdzić i określić czy osoba robiąca badanie była sprawiedliwa czy nie (czy przedstawiła prawidłowe wyniki badania).
Neutralność aksjologiczna
Pedagogika ogólna – zajmuje się filozoficznymi podstawami pedagogiki
Pedagogia – zajmuje się praktycznymi rozwiązaniami jeśli chodzi o wychowanie.
Pedagogika – zajmuje się teoretycznymi rozwiązaniami.
Dydaktyka – teoria nauczania. Podstawa metodyki nauczania. Przedmiotem dydaktyki ogólnej jest proces nauczania-uczenia się.
Andragogika – oświata dorosłych (ludzi starszych)
Historia wychowania
Na proces wychowania składa się szereg czynników (barier), które stymulują (pobudzają) i hamują proces wychowania.
Na złożoność procesu wychowania ma wpływ różnorodność grup społecznych (zrzeszenie ludzi mających wspólne cechy. Grupa określa wzór moralny i fizyczny)
Grupy społeczne:
Państwo,
Naród,
Kościół,
Klasa
Najmniejszą grupą społeczną jest rodzina. Przejście do dużych grup społecznych odbywa się poprzez małe grupy społeczne. Przejście od rodziny do dużych grup społecznych – przejście bezkonfliktowe przy braniu pod uwagę dwóch światów: idealnego (wynikają z niego cele wychowania) i realnego (to, jak żyjemy).
Wychowanie ma charakter społeczny, nie może odbywać się w izolacji.
Proces wychowania i proces socjalizacji polega na przełamywaniu barier i przechodzeniu w szersze kręgi społeczne (zwiększanie swoich kontaktów interpersonalnych)
Środowisko społeczne – ogół grup i jednostek, z którymi jednostka styka się bezpośrednio lub pośrednio, przelotnie lub trwale, osobiście lub rzeczowo, prywatnie lub publicznie.
Typy środowisk przekładające się na wychowanie:
Wieś tradycyjna – wieś, która jeszcze może występować ale nie koniecznie. Jest to wieś społecznie izolowana (zamknięta) z powodu np. „odcięcia od świata”. Środowiska wyizolowane, środowisko ludzi starszych o tradycyjnych wartościach. Wychowanie polega na tym, że młode pokolenie przyjmuje wartości panujące w tej wsi. Mówi się tutaj o nauczaniu trybalnym (edukacja odbywa się poprzez naśladownictwo). Środowisko stające się reliktem.
Wieś zachowawcza – wieś z jednej strony zamknięta na niektóre wartości a z drugiej strony zaczyna się otwierać na „świat”. Młodzież przeciera szlaki i zmienia taką wieś. Ludzie nie ograniczają się do życia we wsi. Następuje przełamywanie struktur i powolne wyzwolenie się spod dominacji gospodarstwa. Mamy jeszcze do czynienia z reliktami przeszłości, świadczącymi o tym, że wieś ma charakter zachowawczy.
Wieś rejonu uprzemysłowionego – następuje zmiana z zawodu rolnik, chłop na rolniczo – chłopski. Przewartościowanie czym jest edukacja i czym jest wychowanie. Tworzy się nowa grupa zawodowa, przez którą następuje zmiana w myśleniu o socjalizacji. Ludność wiejska przyjmuje miejski tryb życia.
Wieś podmiejska – wieś i miasto wychodzą sobie naprzeciw. Występuje zjawisko homogenizacji (wymieszania się) różnych kultur i narodowości. Powstaje nowa infrastruktura.
Małe miasto zachowawcze – określane w socjalizacji jako „zgniłe” miasto, w którym nic się nie dzieje, nie ma również miejsc pracy. Jest to tzw. miasto na przetrwanie.
Średnie miasto – od dużego miasta różni się obszarowo. W tym środowisku kontakty interpersonalne zaczynają się rozróżniać. Występuje odpowiednia ilość instytucji kulturalnych.
Duże miasto – wielkie miasto daje wielość instytucji kulturalnych, szkół. Kontrola jest utrudniona a kontakty mają charakter rzeczowy. Dla wychowania jest to z jednej strony dobre (mamy prawo wyboru) a z drugiej złe.