Socjologia wykład 4 27.10.11
Rola ma:
Wymiar jednostkowy – jako czynnik konstytuujący osobowość człowieka w koncepcji G.H.Meada
Wymiar grupowy – stanowi istotny czynnik strukturalizacji świata społecznego (umiejscawia jednostkę w strukturze społecznej)
Pojęcie roli społecznej związane jest z pojęciem pozycji społecznej. Rola to zespół praw i obowiązków związanych z daną pozycją, wyznacznik sposobu zachowania osoby zajmującej konkretną pozycję w strukturze społecznej.
W konstrukcji roli wyróżnia się 3 elementy:
Zachowania nakazane nam
Zachowania zakazane
Margines swobody
Poszczególne role różnią się szerokością marginesu swobody.
Na proces realizacji roli mogą mieć wpływ następujące czynniki:
Cechy biologiczne i psychiczne jednostki
Wzór osobowy ( zespół cech idealnych przypisanych roli)
Definicja roli przyjęta w grupie ( różne wzory grania jednej roli, np. w pokoju wykładowcy i za drzwiami z kolegami po zaliczeniu)
Struktura i organizacja wewnętrzna grupy ( formalna czy nie, jakie sankcje stosuje grupa)
Stopień identyfikacji jednostki z grupą
Dynamiczna koncepcja role making J.H. Turnera:
Role społeczne nie mają charakteru statycznego, są tworzone i modyfikowane w procesach interakcji – dynamiczna koncepcja roli społecznej
Proces przyjmowania roli jest zarazem procesem „tworzenia roli” – role ma king, czy też modyfikowania roli
Interakcja jest zawsze procesem tymczasowym, w którym wciąż na nowo następuje sprawdzanie naszej wiedzy i wyobrażeń na temat roli naszego partnera
Definicja roli może się zmieniać ze względu na zmiany zachowań partnerów interakcji lub zmiany kontekstu, w jakim rola jest odgrywana
4 typy stosunku jednostki do ról społecznych:
Przystosowanie się do roli, np. uczę się scenariusza.
Manipulowanie rolą, udajemy, ze kimś jesteśmy bo jest to dla nas przydatne by załatwić daną sprawę , rola fasadowa ułatwia nam pełnienie ról, które są bardzo dla nas istotne. Np. wybraliśmy kierunek dobry wg rodziców, by odegrać rolę dobrego dziecka i wtedy ten kierunek jest rolą fasadową.
Negacja roli – kobiety zanegowały bycie kobieta w tradycyjnym wzorcu, czyli gosposię czy matkę
Kreacja nowych ról społecznych
To na ile uda się jednostce w sposób w miarę bezkonfliktowy grać różnorodne role społeczne i zachowywać przy tym spójne poczucie własnej tożsamości, zależy od jaźni subiektywnej przede wszystkim ( koncepcja samego siebie).
Rola kluczową, wyznaczającą tożsamość człowieka jest dziś najczęściej rola zawodowa.
TEMAT: Socjalizacja jako kulturowy proces kształtowania osobowości człowieka.
Socjalizacja jest procesem kulturowego kształtowania osobowości człowieka.
To złożony, wielostronny proces w trakcie którego uczymy się być członkami społeczeństwa, proces w efekcie którego człowiek z istoty biologicznej staje się istota społeczną. Rozpoczyna się od urodzenia i trwa do śmierci.
Socjalizacja prowadzi do internalizacji norm i wartości uznawanych i obowiązujących w danym społeczeństwie, zachowań według określonych wzorów, grania ról społecznych.
Internalizacja ( łac. Internuj – wewnętrzny) – uwewnętrznianie , przyjmowanie z zewnątrz i uznawanie za własne
Socjalizacja jest mechanizmem przekazu kultury i utrwalania porządku społecznego.
Czy socjalizacja jest procesem jednostronnym, w którym społeczeństwo „dostosowuje” jednostkę do swoich oczekiwań?
=> Socjalizacja to całokształt procesów wzajemnych oddziaływań jednostki i jej środowiska społeczno-kulturowego, trwających przez całe jej życie i obejmujących zarówno przyswajanie sobie wymogów tego środowiska i przystosowywanie się do nich, jak też i przekształcanie go w rezultacie własnych działań. Definicja A. Jasińska-Kania.
Jaka jest różnica między wychowaniem, a socjalizacją?
=> Socjalizacja to ogół wpływów otoczenia, które wprowadzają jednostkę do udziału w życiu społecznym, zarówno tych zamierzonych, określonych mianem „ wychowania”, jak i niezamierzonych. Wychowanie to cześć socjalizacji, podzbiór socjalizacji.
Poziomy specjalizacji:
Minimum kulturowe – zdobycie kompetencji i umiejętności niezbędnych do życia w jakimkolwiek społeczeństwie
Wejście do konkretnej kultury – przyswojenie specyficznych dla danej kultury idei, przekonań, reguł, norm, wartości, symboli.
Opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi pozycjami, do których jednostka aspiruje
Socjalizacja jest procesem, który nigdy się nie kończy, dorastając, a potem starzejąc się człowiek musi przyswajać sobie coraz to nowe wzory zachowań, ponieważ otoczenie społeczne spodziewa się po nim innego rodzaju zachowania.
Rodzaje socjalizacji:
Etap 1: socjalizacja pierwotna
Etap 2: socjalizacja wtórna
Socjalizacja pierwotna:
Odbywa się w dzieciństwie, dzięki niej jednostka staje się członkiem społeczeństwa
Jest dla człowieka najważniejsza, kształtuje wszystkie podstawowe elementy osobowości
Jej struktura jest powielana w socjalizacji wtórnej
Przebiega w atmosferze nasyconej uczuciami, w grupach pierwotnych, przede wszystkim w rodzinie za pośrednictwem tzw. „znaczących innych”, czyli członków najbliższej rodziny, która przekazuje jednostce własne doświadczenia i miejsce w strukturze społecznej
Silny związek emocjonalny pozwala na automatyczne, bezrefleksyjne przejmowanie i internalizacje wartości , podstaw, wzorów zachowań – budowanie własnej tożsamości.
W toku socjalizacji pierwotnej człowiek poznaje i przyswaja sobie:
Umiejętności kontrolowania swoich popędów i potrzeb i zaspokajania ich w sposób aprobowany społecznie
Sposoby pełnienia ról społecznych, umiejętności wchodzenia w interakcje społeczne i symbolicznego komunikowania się
Sposoby odczuwania i wyrażania emocji oraz otaczającej ją rzeczywistości
Wartości, normy wzory zachowań, aspiracje, cele działania, które traktuje jako własne
Umiejętności wykonywania określonych czynności i posługiwania się przedmiotami charakterystycznymi dla danej kultury i cywilizacji
Proces socjalizacji pierwotnej opiera się na mechanizmach:
Uczenia się na zasadzie kar i nagród
Naśladowanie
Identyfikacja (utożsamianie się) – pragnienie upodobnienia się do innych
Internalizacji ( uwewnętrznienie) podstawowych norm i wartości życia społecznego
Za końcową fazę socjalizacji pierwotnej uznaje się wykształcenie się poczucia tożsamości jednostki i pojawienie się w jej świadomości „uogólnionego innego” – odkrycie reguł ogólnospołecznych.