Sytuacja na Bliskim Wschodzie.
syjonizm – powrót do Syjonu. Twórcą pojęcia był Natan Birnbaum (austriacki dziennikarz żydowskiego pochodzenia, filozof)
Theodor Herzl – żydowski dziennikarz urodzony w Austro-Węgrzech, twórca i główny ideolog współczesnego politycznego syjonizmu, broszura „Państwo Żydowskie” (koniec XIX w.) => Żydzi to też naród, więc potrzebują swojego państwa.
Proces, afera Dreyfusa - proces i skazanie 35-letniego kapitana Alfreda Dreyfusa, pochodzenia żydowskiego, za domniemaną zdradę francuskich tajemnic wojskowych na rzecz Cesarstwa Niemieckiego (1894 r.). Wyrok był oczywiście niesprawiedliwy.
I kongres syjonistyczny w Bazylei (29 sierpnia 1896 r.) – powstanie Światowej Organizacji Syjonistycznej.
alija – „powrót do ojczyzny swoich ojców” - imigracja Żydów do Palestyny.
Pierwsza alija (1881-1903)
Druga alija (1904-1913), założono Tel Awiw, Wzgórze Wiosny – 1909 r.
Trzecia alija (1919-1923)
Czwarta alija (1924-1931)
Piąta alija (1931-1940)
Alija bet (1941-1947), w tej szóstej aliji przybyli nieliczni, którym udało się uciec przed zagładą w Europie.
Am El Akba (rok katastrofy) – pierwszy ordonans imigracyjny: 16,6 tys. na rok.
Deklaracja Arthura Jamesa Balfoura – oświadczenie brytyjskiego MSZ, zawarte w liście do lidera brytyjskiej społeczności żydowskiej – lorda Lionela Rotschilda (2 listopada 1917 r.), wyrażające oficjalne poparcie Wielkiej Brytanii dla „planów ruchu syjonistycznego” dotyczących utworzenia „siedziby narodowej” Żydów w Palestynie przy zapewnieniu poszanowania praw innych zamieszkujących tam społeczności. Deklaracja została dołączona do Traktatu z Turcją w 1920 r. i przesądziła o powierzeniu Wielkiej Brytanii mandatu nad Palestyną (wcześniej, przez ok. 400 lat, Palestyna była pod protekcją Imperium Osmańskiego). Podczas jego sprawowania doszło do znacznego wzrostu imigracji Żydów do Palestyny, która zmieniła korzystne dla Arabów proporcje ludności.
W maju 1921 r. zamieszki w Jafie, wybór ultranacjonalisty Hadż Amina al Husajni, Samuel zawiesił okresowo imigrację.
Pierwsza Biała Księga Churchilla (3 maja 1922 r.) zniosła zakaz imigracji.
Problem Palestyny:
po II wojnie światowej – walki wewnętrzne między ludnością arabską a społecznością żydowską i brytyjskimi władzami mandatowymi,
program Bilt-more przyjęty na Kongresie Amerykańskiej Organizacji Syjonistycznej w maju 1942 r. w Nowym Jorku, który zakładał utworzenie państwa żydowskiego obejmującego całą Palestynę, co bardzo niechętnie przyjęła Wielka Brytania (bogate zasoby ropy) -> antybrytyjski ruch wsród Żydów, podziemne organizacje: Lechi (Bojownicy o wolność Izraela) – przywódsta Stem oraz Igun Cwai Leumi (Narodowa Organizacja Wojskowa) od 1944 r. – Manachem Begin.
14 lutego 1947 r. Wielka Brytania przekazała sprawę Palestyny do ONZ (Rada powiernicza) – UNSCOP (komitet 11 państw), decyzje (podpisano 29 listopada 1947 r.), rezolucja 181:
14 maja 1948 r. wygasa mandat WB, powstanie dwóch państw: żydowskiego, zajmującego 56 % obszaru oraz arabskiego – 42 %.
Jerozolima i Betlejem – status międzynarodowy pod nadzorem ONZ.
przyczyny powstania Państwa Żydowskiego:
- Holocaust jako katalizator,
- stosunek mocarstw: ZSRR liczyło, iż rozciągnie komunizm, więc na tak; USA na tak; WB nie chciała tracić swych wpływów, jednak schodzi ze sceny, bo nie ma pieniędzy.
1950 r. Tel Awiw wydał tzw. „prawo powrotu” – każdy Żyd mógł osiedlić się w Ziemi Obiecanej.
Liga Państw Arabskich
panarabizm – arabski nacjonalizm, którego prekursorami byli Diamal al.-Din al.-Afgham i Abd ar-Rahman al.-Kawakibi; wynikał ze wspólnoty językowej, historycznej, religijnej, jedności terytorialno-geograficznej, wspólnego pochodzenia etnicznego, tradycji, mentalności i interesów.
1944 r. – konferencja w Aleksandrii – protokół aleksandryjski stanowiący pakt Ligi, podpisany w Kairze 22 marca 1945 r. przez:
Egipt,
Arabię Saud.,
Irak,
Jemen,
Liban,
Syrię
i Transjordanię.
Później członkami stały się również: Libia, Sudan, Maroko, Tunezja, Kuwejt, Algieria, Jemen Pd., Katar, Oman, Bahrajm, Federacja Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Mauretania, Somalia, Dżibuti.
cel: zaciśnienie współpracy politycznej, gospodarczej, kulturalnej i społecznej, rozstrzyganie konfliktów i sporów wewnątrzarabskich.